De Jubileumfeesten
BUITENLAND
Het vraagstuk der
Sudeten-Duitschers
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1938
No. 24061
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
79sfe Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Reeds ruim 13.000 bezoekers op „Leyds Goedt'
Veertig jaren
Koningin
Dit nummer bestaat uit ACHT bladen
EERSTE BLAD
Winston Churchill over
het luchtwapen
Eenige ontspanning
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend by vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque* en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn.:
per 3 maanden f. 2.35
per week t. 0.13
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f» portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndJ
Foto yan Vliet.
©verzicht van Den Burcht tijdens den nationalen liederenavond.
Geleidelijk groeit het feestelijk aanzien
der Sleutelstad. Allerwegen komen in de
laatste dagen de versieringen voor den dag
en al dragen ze over het algemeen een een
voudig karakter, toch blijkt daaruit de uit-
fesproken wil van een zeer groot deel der
burgerij om daadwerkelijk deel te nemen
aan de feestelijkheden ter gelegenheid van
het regeeringsjubileum van H.M. de Ko
ningin.
Gisteravond hebben de burgemeester en
de voorzitter en secretaris der Jubileum
commissie, de heeren Lindenbergh en Geel
kerken, de straatversieringen in oogen-
schouw genomen. Ook wij hebben hier en
daar nog eens een kijkje genomen, waarbij
wij speciaal nog de aardige verlichting van
de Wasstraat willen vermelden.
Op den historischen Burcht werd ter in
leiding van de Leidsohe feesten van heden
een
nationale liederenavond
Segeven, waarvoor het programma werd
wrzorgd door de Chr. Zangver. Kerkkoor
.Ex Animo" met onüerafdeelingen kinder
koor en kleuterkool- met medewerking van
het Chr. muziekgezelschap „Symphonie",
onder leiding van den heer J. J. van Waas.
Onder de genoodigden bevonden zich om.
de burgemeester, het dagelijksch bestuur
van de Jubileumcommissie, mr, P. J. Men-
hurg, e.a.
Nadat de heer C. A. de Bruyn namens de
Jubileumcommissie een kort welkomst
woord had gesproken, werden gezamenlijk
twee coupletten van het Wilhelmus gezon
den, waarna het programma ln een vlot
tempo werd afgewerkt. Da leiding der koren
'berustte als steeds bij den heer H. W. de
Wolff uit Rotterdam, de pianobegeleiding
bij mevrouw M. de GraafSchroot, even
eens uit Rotterdam.
Het was jammer, dat het peil der belang
stelling verre bleef beneden dat der uitvoe
ring; de goede zang verdiende een betere
opkomst. Ook op de Vischmarkt en omge
ving, waar de zang door luidsprekers hoor
baar was gemaakt, was de belangstelling
slechts matig.
Chr. Oranje-Vereeniging.
De Chr. Oranije-Vereeniging heeft het
ook op haar derde feestvergadering niet
aan belangstelling ontbroken. De groote
zaal van „Den Burcht" was geheel met be
langstellenden gevuld. Velen moesten zelfs
nog afgewezen worden.
De tweede voorzitter, de heer L. Questroo,
opende den avond met gebed en een kort
inleidend woord, waarbij hij wees op het
regeeringsjuibileum van HM. de Koningin.
Nadat het Wilhelmus was gezongen, werd
het doek gehaald voor het historisch spel
„Tien ure heit de klok". De Timdelea-club
oogstte ook thans met de opvoering een
groot succes.
De
Tentoonstelling „Leyds Goedt"
staat nog altijd in het middelpunt der
Leidsche belangstelling.
Gisteren werd zij wederom door on
geveer 3500 betalende bezoekers be
zocht, zoodat het totaal aantal thans
is gestegen tot ruim 13.000.
Aan den 12.000sten bezoeker, den heer
G. A. Hamel, Rijnzichtweg 38, te Oegstgeest,
is door de firma Zaalberg een wollen plaid
aangeboden.
Reveille.
Hedenmorgen om 7 uur werd de „natio
nale" feestdag in onze stad geopend met
het beieren van alle Leidsche kerkklokken,
welke taak in de buitenwijken der stad
werd vervuld door een geluidswagen van de
firma v. Remundt.
Na 10 minuten zwegen de klokken en
zette op den Burcht het Leidsch Politie-
muziekgezelschap onder de beproefde lei
ding van den heer M. Bolderdijk het oude
Wilhelmus in, dat door de niet zeer talrijke
schare belangstellenden eerbiedig staande
werd aangehoord.
Nadat een achttal nummers ten gehoore
was gebracht, werden de muzikanten ver
vangen door eenlge honderden schoolkin
deren, die onder leiding van den heer N. J.
Swierstra een zangprogramma uitvoerden.
Vanzelfsprekend was ook hierbij de Ju
bileumcommissie aanwezig.
Op voorstel van den heer Lindenbergh
werd besloten onderstaand telegram te
richten tot HM. Koningin Wilhelmina.
„De Leidsche burgerij, feestelijk herden
kend Uw 40-jarig zegenrijk bewind, betuigt
Uwe Majesteit en Haar Koninklijk Huis
haar oprechte aanhankelijkheid en on
wrikbare trouw. Moge Uwe onvolprezen
regeering tot heil ook van onze stad tot in
lengte van jaren bestendigd blijven".
(w.g.) De Jubileumcommissie:
P. C. Lindenbergh, voorzitter
'N. G. Geelkerken, secretaris
Op de verdere feestelijkheden komen wij
Maandag terug.
ENGELAND.
Rede van Amerikaansch gezant.
De Amerikaansche ambassadeur Kennedy
Jeeft het woord gevoerd tijdens een her
denkingsdienst in de kathedraal te Aber
deen. Hij zeide o.a., dat vrijheid van gods
dienst wellicht de voornaamste pijler van
jet gebouw der democratie is. Het vuur van
net geloof, aldus Kennedy, en de geestelijke
JJped, die steeds de mensohen met juisten
Wik in de wereldgeschiedenis hebben be-
Jeld, moeten opnieuw worden aangewak
kerd en de jeugd moet iets anders worden
geschonken om op te hopen dan een kort
'even met een geweer bij zich.
Het mag niet het menschelijk vernuft te
doven gaan, door geloof, geestelijken moed,
rechtvaardigheid en gezond verstand een
te voorkomen, die ieder schijnt te
fteezen.
FRANKRIJK.
Nieuwe sociale conflicten.
De secretaris van de departementale or
ganisatie van textielarbeiders in Noord-
'rankrijk heeft medegedeeld, dat de ar-
5™ei's heden of Maandag ln staking zul-
ri? Saan. Gisteren hebben reeds 2500 ar-
«Mers in een fabriek het werk neergelegd,
r® staking in de jute-industrie is alge-
?v?' 1161 aantal stakers bedraagt. 14.000.
iw 'abrieken zijn bezet, doch tot incl-
I rijksn is het niet gekomen. De textielsta-
JJ8 berust op een loongeschil. Op het
ypnblik wordt in 24 fabrieken in de
reek van Amiens en Abbeville gestaakt.
ITALIË.
De uitzetting der Joden.
De ministerraad heeft een decreet aan
genomen. waarbij wordt verboden, dat Jo
den les geven aan scholen, welke op eeni-
gerlei wijze onder controle van den staat
vallen. Ook mogen deze scholen geen Jood-
sche leerlingen hebben.
De telling der Joden in Italië is bijna
geëindigd. Tot nu toe zijn 84.000 Joden
geïdentificeerd en men schat het totale
aantal op ruim 85.000. Naar schatting
zijn sedert 1919 20.000 Joden Italië bin
nengekomen. Zij zullen dus volgens de
nieuwe decreten Italië binnen zes
maanden moeten verlaten. De meesten
van hen zijn Poolsche Joden, anderen
zijn Duitschers, Hongaren en Oosten
rijkers.
De meeste Joden, die het land zullen
moeten verlaten, zijn werkzaam in den han
del. op banken en in de vrije beroepen.
Het aantal buitenlandsche Joden te Mi
laan. die Italië binnen zes maanden moe
ten verlaten, bedraagt ongeveer 5000, of 60
pCt. der Joodsche bevolking. De meeste de
zer Joden zijn Duitschers, Oostenrijkers of
Polen.
De maatregelen, volgens welke de Joden,
zonder onderscheid van nationaliteit, uit
gesloten worden van het Italiaansche on
derwijs en de universiteit, hebben een groo
te onrust gewekt, niet alleen onder dege
nen, die rechtstreeks door deze maatrege
len worden getroffen, doch eveneens bij
hen, die werkzaam zijn in den handel en
de financieele wereld.
Men kan zelfs zeggen, dat ln deze krin
gen een ware paniekstemming heerscht en
de algemeene indruk is. dat. hoewel men
verklaart, de Joden niet te willen vervol
gen, het Italiaansche rassisme nog meer
totaal zal zijn dan in Duitsohland.
Grooten indruk hebben de maatregelen
vooral gemaakt in de streek van Triest,
waar de Italiaansche en buitenlandsche
Joden zeer talrijk zijn. Dezen bekleeden er
belangrijke posities in den handel en het
zeeverzekeringsbedrijf.
Er wonen in de streek van Triest Russi
sche en Poolsche Joden, maar vooral Oos-
tenrijksche, die zich daar ln de eerste ja
ren na den wereldoorlog hebben gevestigd,
toen de stad en de haven onder Italiaan
sche impulsie begonnen op te bloeien. Zij
hebben er belangrijke bedragen belegd,
waarvan het opnemen delicate kwesties
kan doen ontstaan.
Vele Joden schijnen het plan te hebben,
naar Noord- en Zuid-Amerika te verhuizen.
Uit Triest wordt nog gemeld, dat de Is
raëlitische ambtenaren en employé's van
het staatsbestuur en de openbare instellin
gen aldaar in verband met de anti-semiti-
sche maatregelen „zich voorbereiden op het
nemen van ontslag". Men gelooft, dat in
het geheele land dergelijk» ontslagaanvra
gen te verwachten zijn.
Onze jubileum-bijlage.
De feestelijke herdenking
van het veertigjarig regee-
ringsjubileum van H. M. de
Koningin is voor ons aan
leiding geweest een groot
aantal autoriteiten in den
lande te verzoeken hun licht
te laten schijnen over de be-
teekenis van den band tus-
schen Nederland en Oranje,
over de gevoelens van dank
baarheid jegens Haar, die
met diepgevoelde plichtsbe
trachting ons land en volk
rustig en zeker door de
branding van dezen tijd
heeft geleid, en over de ont
wikkeling van vele staatsin
stellingen in de afgeloopen
veertig jaren.
Tot onze groote voldoening
heeft men algemeen aan
ons verzoek gehoor gegeven.
In een speciale bijlage „Het
40-jarig regeeringsjubileum
onzer Vorstin" bieden wij
deze geïllustreerde artikelen
(waaronder van minister
Slotemaker de Bruine, jhr.
Beelaerts van Blokland en
de professoren Huizinga, Jo-
sephus Jitta en Casimir, als
mede een fraaie Plaat van
Piet van der Hem) heden
onzen lezers aan.
Wij vTagen er gaarne hun
bijzondere aandacht voor.
DE CHR. JEUGDVER. „NOMATEG".
De Chr. Jeugdvereen. „Nomateg", die on
der beschermheerschap staat van den
burgemeester, mr. A. v. d. Sande Bakhuyzen.
herdenkt momenteel haar tienjarig bestaan.
Men denkt dit jubileum in te zetten met
een wijdingsavond op 20 September in de
Marekerk, waarin zullen voorgaan de be
schermheer mr. A. van de Sande Bakhuzen,
ds. Joh. Bronsgeest en dr. W. Th. Boisse-
vain.
Voorts wordt er op 21 September een
vereenigingsdag gehouden met 's avonds een
receptie.
Tenslotte vindt er op 28 September in de
Stadsgehoorzaal een groote feestvergade
ring plaats.
BINNENLAND.
Het Koninklijk bezoek aan Rotterdam. (3e
Blad.
Installatie bestuurscommissie beroeps goe
derenvervoer. (Binnenland, 3e Blad).
Rapport van N.V.V. en S.D.A.P. over de or
ganisatie der sociale verzekering. (Bin
nenland, 3e Blad).
BUITENLAND.
De ontspanning in het Sudeten-vraagstuk
houdt aan. (Ie Blad).
De uitzetting van Joden uit Italië. (Buiten
land, le Blad).
Langzaam vorderen de Japanners bij Han-
kau. (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Heden plaatsen wij in het
3e Blad den eersten brief
van Winston Churchill. Hij
behandelt daarin het gevaar
van het luchtwapen.
Volgend communiqué is te Berohtesga-
den verstrekt: De Fuehrer ontving op den
Obersalzberg den leider der Sudeten-Duit-
sohers Konrad Henlein, die hem volgens
den wensch van Lord Runciman op de
hoogte stelde van den stand der onderhan
delingen met de regeering te Praag.
De Fuehrer nam met belangstelling
kennis van de inlichtingen. Daarbij
bleek het, dat men het volkomen eens
was in de beoordeeling van den toestand.
Konrad Henlein. die nog deelnam aan
den middagmaaltijd bij den Fuehrer, ver
liet den Berghof in den namiddag.
Het onderhoud duurde drie uur. Of von
Ribbentrop daarbij aanwezig was, is niet
geheel zeker, wel was hij te Berchtesgaden.
Voor het onderhoud met den Fuehrer had
Von Ribbentrop geen gelegenheid meer, om
een ontmoeting met Henlein te hebben,
doch deze had tevoren een langdurig tele
fonisch onderhoud van tachtig minuten met
de Wilhelmstrasse
Om 11 uur 35 vertrok Von Ribbentrop uit
zijn hotel per auto naar Hitler's villa op
den Obersalzberg. Henlein. die gedurende
het geheele parcours van zijn hotel naar
de villa den Hitlergroet bracht aan de
wachtende menigte, arriveerde een minuut
later, vergezeld van zijn adjudant.
De Fuehrer gebruikte later de lunch met
Henlein, Von Ribbentrop, Rodenschatz, den
adjudant van maarschalk Goering, en de
persoonlijkheden, die hen vergezelden.
Natuurlijk valt er niets te zeggen over
het resultaat, waarover het grootste stil
zwijgen wordt bewaard. Niettemin worden
allerlei geruchten gelanceerd. Zoo verluidt:
Op het oogenblik schijnt men te Berlijn
aan te willen sturen op een volkss: emming
onder de Duitschers in Tsjecho-SIowakije.
Naar de meening van nationaal-socialisti-
sche kringen in Duitsohland wordt de we
reld door de jongste ontwikkelingen in het
Sudeten-Duitsche vraagstuk duidelijk ge
toond. dat een dergelijke maatregel het
eenige middel is, om den vrede te redden.
Het- schijnt, dat men thans te Berlijn het
denkbeeld overweegt van een plebisciet on
der internationale controle, omtrent het
resultaat waarvan men niet twijfelt. Maar
het- zal wel onnoodig zijn te zeggen dat deze
proefballon al heel weinig kans heeft, daar
dit een flagrante aantasting van de zelf
standigheid van Tsjeoho-Slowakije zou zijn!
De Sudeten bij Benesj.
Eveneens meer dan 3 uur zijn de Sude
ten-Duitsche afgevaardigden Kundt en
Sebekowsky bij Benesj geweest.
Naar men weet. moesten de Sudeten-
Duitsche gedelegeerden hun antwoord in
dienen op de nieuwe Tsjechische voorstel
len, die hun Dinsdag j.l. door Benesj waren
overhandigd. Natuurlijk wordt omtrent de
resultaten van dit onderhoud ook het
grootste stilzwijgen bewaard. Men beperkt
er zich toe in regeerlngskringen te verkla
ren, dat de indruk niet ongunstig is.
In het bijzonder werd besloten, dat
de besprekingen, die men als onder-
handsch blijft aanduiden, binnenkort
zullen worden voortgezet. Dit is een
goed resultaat.
Er verluidt, dat de Sudetenduitsche
partij de regeering in Praag na Hen-
leins terugkeer tegenvoorstellen zal
doen.
Volgens de mededeeling uit Duitsche bron
voorzag het ontwerp van Praag in een
wapenstilstand van drie maanden tusschen
Tsjechen en Duitschers en in een admini
stratieve autonomie in het kader van kan
tons voor de Sudetenduitschers. Het ont-
