RUNCIMAN'S MISSIE NAAR PRAAG
LEiDSCH DAGBLAD, Zaterdag 30 Juli 1938
Derde Blad No. 24031
De opbouw van onze weermacht.
Redactie 1507
Directie en
Administratie 2500
79sie Jaargang
1 BUITENL. WEEKOVERZICHT
„Zou i:k wel olie genoeg hebben voor zulke hooge golven?"
Suppletoire defensiebegrooting voor 1938.
Onze telefoonnummers
40-jarig jubileum
te Voorschoten
LAND- EN TUINBOUW
de atmosfeer blijft gunstig.
De atmosfeer verbetert, er waaien gun
stiger winden over Europa! Dat was het
geen wij vorige week meenden te mogen
constateeren, zij het ook, dat deze verbe
tering niet bepaald vast gefundeerd mocht
heeten. Maar ja, in politicis hangt nu
eenmaal zooveel af van stemmingen en
indrukken
En, gelukkig, meenen we onze uitspraak
van een week geleden volledig overeind te
mogen houden, zijn we zelfs versterkt in
ons optimisme, ook al kunnen we thans
nog geen feiten aanvoeren, waarop de
goede verwachtingen ten anker kunnen
worden gelegd. Men voelt echter in de
lucht een soort ontspanning hangen
Het is alsof door het bezoek van het
Engelsche koningspaar aan Frankrijk daar
te lande eert* sfeer van gerustheid zich
heeft baan gebroken; een sfeer, die het
den moed geeft de Engelsche politiek met
klaarder oogen te aanschouwen als tot-
tiusver. Het was in Frankrijk den laatsten
tijd. alsof het zich niet meer vsillg voelde
in de Britsche vriendschap na het heen
gaan van Eden, doch momenteel is alle
angst verdwenen en is rust teruggekeerd.
Zelfs in een dergelijke afmeting, dat men
de Engelsche pogingen om door een prac-
tische utlliteits-politiek te trachten den
vastgeloopen politieken wagen in ons we
relddeel weer op gang te brengen, zonder
bezorgdheid volgt en zelfs toejuicht.
Nog hangt grootendeels in ae lucht, wat
Duitschland Engeland heeft verklaard tij
dens het bezoek van den adjudant van
den Fuehrer aan Londen, een bezoek, dat
spoedig schijnt te worden herhaald, te
genspraken ten spijt, doch dat Engeland
geruststellende verklaringen heeft ontvan
gen. mag men als zeker aannemen. Ver
moedelijk is toen ook de kiem gelegd voor
het Engelsche voorstel inzake Tsjecho-Slo-
•wakije, dat in Midden-Europa het oor
logsgerucht ernstig bestrijdt. We bedoelen
het zenden van den liberalen oud-minister
lord Runciman als adviseur naar Praag.
Engeland kon niet duidelijker toonen hoe
zeer het belang stelt in die gebieden dan
door zich zoo nauw te binden aan den
gang van zaken daar. Weliswaar trachtte
Chamberlain het in zijn laatste rede over
de buitenlandsche politiek, voor het Brit
sche parlement op recès ging, voor te stel
len, alsof Engeland geheel buiten dit ad
viseurschap staat en lord Runciman dus
geheel particulier zijn diensten gaat aan
bieden om het moeilijke vraagstuk der Su-
deten-Duitschers tot een bevredigende op
lossing te brengen, maar zoo is het toch
niet Londen heeft immers zelf het idee
geëntameerd en lord Runciman voorge
dragen! En daarmede zekere consequen
ties aanvaard.
Lord Runciman's taak is een bemoeienis
met een feitelijk interne aangelegenheid
van Tsjecho-Slowakije. Maar een aange
legenheid, waaraan voor ons werelddeel
onmetelijke gevolgen zijn verbonden, die
kunnen beslissen over de vraag: oorlog of
vrede! Engeland heeft in Mei zich achter
Praag gesteld, doch het is wat ongeduldig
geworden en vertrouwt blijkbaar de goede
bedoelingen van Benesj c-s. toch niet vol
ledig. Het zenden van een vertrouwden
raadsman die zelf de Engelsche liberali
teit bij het toekennen van een zeker zelf
beschikkingsrecht der Engelsche dominions
waardoor de banden met het moederland
eerder steviger dan losser werden, naar
waarde weet te schatten! moet men
derhalve zien als een poging om geheel
op de hoogte te komen van wat Praag wil
bieden om met de Duitschers tot een rege
ling te kom^n. Doch dit sluit impleciet in,
dat als Praag naar Runciman's meening
een werkelijk royaal aanbod doet, dat aan
vaarden wettigt. Engeland achter Praag zal
moeten gaan staan en in dat geval nog
met minder reserves dan in Mei hoewel ook
toen de Engelsche houding aan duidelijk
heid al weinig meer te wenschen overliet.
Praag voelt het ook zoodanig aan en
heeft niet geaarzeld om op het Engelsche
voorstel in te gaan, al wordt daardoor
zooals gezegd, eenigszins getornd aan zijn
zelfstandigheid. Voor wat, hoort wat, is
echter ook hier van toepassing. Engeland
heeft zeker het recht voor zijn hulp to
taal geïnformeerd te zijn.
Dat echter ook de Duitschers en in de
eerste plaats dan de Sudeten het Engel
sche voorstel accepteerden, mag als be
wijs gelden, dat zij een minnelijke schik
king, waarbij recht wordt gedaan aan ge
rechtvaardigde verlangens, die de eenheid
van den Tsjechisch-Slowaakschen staat niet
aantasten, niet a priori afwijzen. Anders
zouden zij zich zelf leelijk in de vingers
snijden! Stel eens, dat Runciman een mis
lukking geheel op den rug der Sudeten-
Duitscners zou wentelen
Runciman tot Chamberlain„U zet mij in een
klein bootje midden in den Atlantischen Oceaan."
ft VA M V
Lord Runciman.
Volgende week reeds gaat de Britsche
oud-minister naar Praag om zijn moeilijke
opdracht te aanvaarden. Dat hierdoor
eenige stagnatie zal intreden, staat van
'e voren vast, want lord Runciman zal
zich immers moeten inwerken. Hetgeen
reeds gepubliceerd is over het z.g. natio
naliteiten-instituut mag daarom als voor
barig terzijde worden gesteld, al maakte
oe Duitsche pers er direct gebruik van om
net als onvoldoende te kwalificeeren!
Al is men er nog niet. het vraagstuk van
Midden-Europa ziet er thans toch minder
dreigend uit en ook elders in Europa
schijnt hetzeltde verschijnsel zich voor te
doen. Weliswaar kon Chamberlain Italië
nog niet tevreden stellen hij deed dit in
termen, die Rome niet konden prikkelen
vasthoudend aan de eischen omtrent
een regeling in Spanje, maar langzaam
vordert men in dit opzicht. Een beslissing
te velde daar. schijnt overigens nog altijd
niet voor de deur te staan, wanneer men
ziet. hoe de linkschen door een afleidings
offensief er in ieder geval in geslaagd
schijnen den gevaarlijken opmarsch in de
richting Valencia voorloopig stop te zetten.
Treffend in de overigens zoo optimisti
sche rede van den Britschen premier was
wel, dat hij tegen Japan eenige bedekte
dreigingen uitte. Te Tokio wordt dit ook
gevoeld en men zal zich daar langzamer
hand wel wat „ongezellig" gaan voelen,
daar het incident met de sovjets ook nog
niet tot een oplossing is gebracht en Tokio
zelf geducht heeft moeten inbinden ten
aanzien van de eerste verklaringen na het
gebeuren aan de Mandsjoekwosche grens.
Nauwelijks heeft Engeland de handen in
Europa wat vrijer, of het toont warmere
belangstelling voor het Verre Oosten en
geeft zijn sympathie voor den strijd der
Chineezen te kennen.... Helaas is nog
moeilijk te zien, hoe een einde is te bren
gen aan de Chineesch-Japansche botsing.
(op 2 lijnen)
Verschenen is de Memorie van Antwoord
aan de Tweede Kamer inzake de supple
toire defensiebegrooting voor 1938.
Hieraan wordt het volgende ontleend:
De ontwikkeling der internationale ver
houdingen en de loop der gebeurtenissen
sinds het wetsontwerp tot wijziging van de
dienstplichtwet tot wet is verheven, waren
oorzaak, dat de regeering zich niet verant
woord achtte, wanneer zij niet terstond de
noodige maatregelen nam om de gedurende
51/.- maand geoefende dienstplichtigen der
lichting 1938 onder de wapenen te houden,
in het bijzonder ten behoeve van de grens-
beveiliging.
Aangezien de langer in werkelijken dienst
verblijvende dienstplichtigen bewapend
konden worden met aanwezig materieel,
hebben zich met betrekking tot de bewa
pening geenerlei moeilijkheden voorge-
gedaan.
Spoed-maatregelen.
Het, als gevolg van de vergrooting van
het aantal in werkelijken dienst verblij
vende dienstplichtigen, ontstane tekort
aan voldoend geschoold kader heeft inder
daad eenige zorg gebaard. Door het onder
de wapenen roepen van reserve-officieren
en, voor wat de onderofficieren betreft,
door toepassing van het capitulantenstelsel
is. voor zooveel mogelijk, in de ontstane
leemte voorzien. Voorts zijn met spoed de
vereischte maatregelen genomen, opdat
weldra een voldoend aantal goed onder
legde onderofficieren beschikbaar zal zijn.
Het regeeringscommissariaat voor de
induslrieele verdedigingsvoorbereiding,
de commissie voor de economische en
industrieele verdedigingsvoorbereiding
en de generale staf arbeiden gestadig
en in nauwe onderlinge samenwerking
aan de voorbereiding van de voorzie
ning van leger en vloot in tijd van
oorlog met levensmiddelen, bedrijfs-
stoffen en grondstoffen voor de mate-
rieelvoorziening. De ten aanzien van
dit gewichtige vraagstuk reeds bereikte
resultaten stemmen tot tevredenheid;
met het oog op den grooten omvang
van de te nemen maatregelen, zal ech
ter nog veel arbeid moeten worden
verricht.
Met betrekking tot den aanbouw en de
aanschaffing van vliegtuigen zijn bereids
belangrijke bestellingen gedaan, terwijl de
nieuwe organisatie en de daarmede ver
band houdende maatregelen ten behoeve
van de personeelsvoorziening voor de lucht
strijdkrachten in bewerking en voor een
deel o.m. voor wat betreft het in op
leiding nemen van een grooter aantal ad-
spirant-vliegers reeds in uitvoering zijn.
De nieuwe garnizoensplaatsen zijn Zuid
laren. Steenwijk, Oldebroek (Wezep). Gors-
sel, Doesburg, Grave, Weert, Vught, Eind
hoven, Roermond. Roosendaal. Bussum.
Alkmaar, Ermelo. Höek van Holland,
IJmuiden en Apeldoorn, terwijl in tal van
bestaande garnizoenen uitbreiding van
legeringsruimte noodig is gebleken.
Aangezien er op moet worden gerekend,
de thans bestaande en de nieuwe garni
zoenen te handhaven, is kazernebouw in
permanenten vorm het meest raadzaam.
Van den heer C. v. Leeuwen.
De heer C. van Leeuwen.
Morgen is het 40 jaren geleden dat de
heer C. van Leeuwen, te Voorschoten, in
dienst trad als wegwerker bij de LJselstoom-
tram Maatschappij, die bij de electrificatie
van de lijn LeidenDen Haag, overging
naar de N.Z.H.T.M.
Van deze 40 jaren heeft de heer C. van
Leeuwen 25 jaren op het gebouw gewoond
bekend als de „remise" te Voorschoten, die
bij de verbetering van de Wijngaarderlaan
is afgebroken.
Hoe vele inwoners van Voorschoten zijn
er niet. die den tijd van de stoomtram nog
voor den geest kunnen halen, het gemoe
delijke vervoermiddel, dat vooral in dagen
met sneeuw voor het personeel van den weg
een „nachtmerrie" was. Dag of nacht, dat
deed er niet toe. men moest er op uit met
een bezem, want de stoomtram kon niet
verder
40 jaren van trouwe en eerlijke dienst
vervulling worden niet vergeten Wij twij
felen er dan ook niet aan, of velen zullen
den jubilaris Maandag 1 Augustus de hand
komen drukken. Dan zal nog menig voorval
uit vroeger jaren worden gememoreerd
VRAGEN EN ANTWOORDEN.
Vraag: De bladeren van mijn palm worden
zoo als begaande. Wat kan dat zijn?
Mej. R. te V.
Antw.: Uw palm heeft last van dopluis.
Verwijder met een puntig bijgesneden stokje de
dopjes van de bladeren en wasch deze daarna,
aan onder- en bovenkant met een mengsel van
2 ons groene of gele zeep in 10 Liter water, aan
welk mengsel 1 maatje (deciliter) brandspiritus
wordt toegevoegd. Vóór het gebruik goed roe
ren. Herhaal dit wasschen enkele malen, tel
kens met één dag tusschenruimte. Zet den pot
van den palm ééns per week gedurende een halt
uur in een emmer met water. Geef ééns in de
drie weken kunstmest, in water opgelost.
Het verslag van de Belgische commissie,
ingesteld om een onderzoek in te stellen
naar de wijze, waarop de dienstplichtigen
van hun vrijen tijd een goed gebruik zou
den kunnen maken, is niet aan de aan
dacht van den minister ontgaan en het is
wellicht niet ongewenscht om, wanneer de
opbouw van het leger zijn beslag zal heb
ben verkregen, te overwegen, of en in hoe
verre in dit opzicht maatregelen waren te
nemen. De minister denkt daarbij niet al
leen aan kleine, afgelegen garnizoenen,
doch tevens aan de groote steden, waar
gevaren van anderen aard dreigen. Overi
gens bieden reeds thans, naast de in dc
kazerne ingerichte ontspanningslokalen, de
van regeer in gswege gesubsidieerde mili
taire tehuizen gelegenheid tot oponthoud in
den vrijen tijd.
De kwestie-Weert.
In verband met de beperkte moge
lijkheid tot recruteering in het rondom.
Weert gelegen gebied, was het onver
mijdelijk een bataljon uit een ander
deel des lands (Leiden) daarheen over
te brengen. Aangezien de minister
geenszins blind is voor de bezwaren,
welke aan dezen maatregel verbonden I
zijn, ls het mogelijke gedaan een andere
meer bevredigende oplossing te vin
den; dit is echter niet mogen geluk
ken. Overigens zij opgemerkt, dat wel
degelijk ook roomsch-katholieke onder
officieren naar Weert zijn verplaatst;
het zou echter naar het oordeel van
den minister bepaaldelijk onjuist zijn
geweest het bataljon te Weert uitslui
tend met roomsch-katholieke onder
officieren te encadreeren juist wijl de
dienstplichtigen goeddeels den protes-
tantschen godsdienst belijden.
Van het op den gewonen dienst aange
vraagde bedrag van f. 9.427.644 kunnen de
personeels-uitgaven traktementen, sol
dijen, enz. ad ruim f. 2,5 millioen geacht
worden geheel en van de overige uitgaven
naar schatting ongeveer f. 5 millioen aan
de bestrijding van de werkloosheid ten
goede te komen.
Het op den kapitaaldienst aangevraagde
bedrag van f. 22 millioen zal voor het
overgroote deel worden besteed aan ar-
beidsloonen en Nederlandsche materialen
en fabrikaten, terwijl slechts een klein ge
deelte noodig zal zijn voor de aanschaffing
van materialen als hout en ijzer, welke
normaal worden ingevoerd.
Bij de artikelen merkt de minister nog
op, dal de huisvesting van het personeel
in het hoofdgebouw aan het Plein in vele
opzichten zeer veel te wenschen laat en
geenszins voldoet aan de hygiënische
eischen, welke mogen worden gesteld. Niet
alleen zijn in dit zeer oude gebouw vele
vertrekken verstoken van zonlicht, doch
bovendien moeten noodgedwongen te veel
ambtenaren in één lokaal worden onder
gebracht. Het vraagstuk, op welke wijze
hierin verbetering kon worden gebracht en
hoe zooveel mogelijk tot centralisatie der
departementsbureelen kan worden geko
men, is in studie.
