STADSNIEUWS
Koningin onthult Emma-
monument in de hoofdstad
79s(e Jaargang
DONDERDAG li JUNI 1938
No. 23993
Onderlinge Ver. voor
Ziekenhuisverpleging
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30"Cts. per regel voor aavertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchëque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Jaarvergadering
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
BINNENLAND.
BUITENLAND.
Indrukwekkende plechtigheid
te Amsterdam
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztjffc
per 3 maanden rrrt.. f. 2.3S
per week ■.Vflv./iV.*.1/ f. atS
franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.1
(voor binnenland f.0.80 per 3 mmL>
Gisteravond hield de Onderlinge Ver-
eeniging voor Ziekenhuisverpleging haar
jaarvergadering in „Den Burcht". De be
langstelling was gering.
De bijeenkomst werd gepresideerd door
den eersten secretaris, den heer P P de
Koning; de voorzitter de lieer A. J. Scho-
neveld is uitstedig.
In zijn openingswoord maakte de heer
De Koning enkele opmerkingen naar aan
leiding van het onlangs door den heer
Goslinga in den gemeenteraad gesprokene
over de restitutie-aanvrage der vereeni-
ging. De heer Goslinga zeide het onjuist
te achten, dat de vereenlging geld van de
gemeente ontvangt; z.l. moeten alle uitga
ven uit de contributies bestreden worden.
Verder heeft hij blijk gegeven weinig ver
trouwen in de administratie der vereeni-
ging te hebben.
De woorden van den heer Goslinga wer
den door den heer De Koning bestreden.
Bij de oprichting der vereeniging, aldus
spr„ bedroeg de contributie 10 of 15 cent
per week. Op aandrang van den toenma-
llgen directeur van den gemeentelijken ge
neeskundigen dienst werd aan de gemeen
te een restitutie gevraagd, waardoor het
mogelijk was de contributie te verlagen
tot 4 of 71/: cent.
Het aantal leden nam door dezen maat
regel sterk toe, waardoor de gemeente be
langrijk minder behoeide uit te geven aan
verplegingskosten, terwijl bovendien het
risico van haar op de vereeniging werd
overgedragen.
In de 15 jaar van haar bestaan werd
door de vereeniging ruim f. 1 millioen uit
gekeerd. Hiervan zou ongetwijfeld zonder
contributieverlaging en dus zonder resti
tutie een groot deel voor rekening der ge
meente zijn gekomen.
Het behoeft dan ook geen betoog, dat
het bestaan onzer vereeniging, aldus spr.,
voor de gemeente financieel voordeelig is.
De heer De Koning deelde mede, dat
met ingang van 1 Juli het contract voor
ziekenvervoer met de firma Dieben zal
worden beëindigd. Een nieuw contract zal
worden afgesloten met alle garages, die
over een goede ziekenauto beschikkken. De
leden zullen dan uit deze garages een keus
mogen doen.
De notulen gelezen door den waarne
mend secretaris, den heer H. van Cittert,
werden na een opmerking van den heer
J. C. Elsgeest goedgekeurd, evenals het
jaar- en het financieel verslag. Aan deze
verslagen ontleenen wij het volgende:
Op 1 Januari 1937 bedroeg het aantal
leden 25865 (v. j. 25230). In 1937 werden
voor rekening der vereeniging in de ver
schillende inrichtingen hier ter stede en
elders 1185 personen verpleegd met een
totaal van 22245 verpleegdagen. In 1937
werden 18 personen meer opgenomen dan
in 1936, daarentegen is het aantal ver
pleegdagen met 566 gedaald.
701 leden werden opgenomen voor ope
ratie, 31 voor besmettelijke ziekten en 453
voor interne ziekten.
245 leden ontvingen uitkeering voor be
straling en 752 leden maakten gebruik van
röntgenologisch onderzoek. Het aantal
röntgenologische onderzoekingen steeg met
60. Voor ziekenvervoer werd 1231 keer van
een gewone auto, 331 keer van een zie
kenauto, 33 keer van den eersten hulp
dienst der gemeente en 32 keer van de ge
meentelijke auto voor besmettelijke ziekte
gebruik gemaakt.
Over 1937 werd 624 maal meer gebruik
gemaakt van een gewone auto dan in 1936.
Nog steeds is geen overeenstemming ver
kregen met de chirurgen inzake een vast
tarief voor operaties. Verwacht wordt ech
ter dat een overeenkomst nog dit jaar tot
stand zal komen.
De exploitatierekening 1937 sluit met een
voordeelig saldo van f. 2265.19. Uitgegeven
werd o.m. aan verpleegkosten f. 55.546.95;
operatiekosten f. 17.686.30; operatiekamer
f. 4077.10; bestraling f.2371.16; röntgen
f. 3720,24. ziekenvervoer f. 2067.47 en ge
neeskundige controle f. 512.50. In totaal
werd uitgegeven f. 103.083.88.
Ontvangen werd aan contributie f 93.005.18
aan adm. kosten f3043.37 en een restitutie
van de gemeente f 9300.52.
Totaal f. 105.349.07.
De verlies- en winstrekening geeft een
winst aan van f. 4518.29. Het kapitaal der
vereeniging bedraagt f. 65.008.31.
De aftredende leden der controlecom
missie, de heeren F. van Haarlem en J. C.
Elsgeest, werden bij acclamatie herkozen.
De heer Elsgeest bracht hulde aan den ad
ministrateur voor zijn correcte en over
zichtelijke administratie en betreurde het,
dat in den gemeenteraad minder waar-
deerend over zijn werk is gesproken.
Op voorstel van den heer Elsgeest wer
den de aftredende bestuursleden, de hee
ren A J. Schoneveld en A. H. J. v. d.
Horst bij acclamatie herkozen.
Bij de rondvraag werden geen belang
rijke kwesties besproken.
waarop ons volk wacht: „de respecteering
van den arbeid". Dan zal ook het probleem
van den gouden standaard opgelost zijn.
Tenslotte besprak spr. de geestelijke
grondslag van het Nat. Soc.: het waar
achtig Christelijk beginsel heeft het als
grondwet aanvaard en is belichaamd in
de naastenliefde. Nooit zal het Nat. Soc.
het eigenlijk terrein der kerken betreden,
de kerken hebben dat van den Staat be
treden en toen is de botsing gekomen. Spr.
waarschuwde tegen het samengaan van
RK. en S.D.A.P.. want wat baat het ma-
terieele gewin, als men schade lijdt aan
dc ziel?
Binnenkort zal volgens spr. het psycho
logisch oogenblik zijn aangebroken, waar
op heel ons volk, gelijk in Oostenrijk, zich
achter het Nat. Soc. zal scharen, behalve
het kleine percentage volksvreemde ele
menten, dat thans ons volk overheerscht.
Na de pauze werden twee schriftelijke
vragen beantwoord voor debat had zich
niemand opgegeven waarop staande
het Wilhelmus gezongen werd.
RIJWIELDIEF AANGEHOUDEN.
Gistermiddag vervoegde zich bij een
rijwielhandelaar in de Genestetstraat alhier
een man, die voor een buitensporig lagen
prijs een fiets te koop aanbood. De hande
laar, die de zaak niet vertrouwde, ging op
den koop in, doch waarschuwde direct de
politie, die per auto den man achtervolgde
en erin slaagde hem nabij de Haagsche
Schouw aan te houden. Hij bleek te zijn
de 24-jarige A. R, uit Den Haag en be
kende al spoedig de zoojuist verkochte fiets
in Haarlem te hebben gestolen. Bovendien
had hij aldaar een inbraak gepleegd en
te Leidschendam nog een rijwiel ontvreemd.
In verband met laatstgenoemden diefstal
wordt de ongeveer 25 a 26-jarige man met
donker haar en uiterlijk, die op 14 Juni
j.l. te ongeveer 1 uur 's middags in de
gemeente Oegstgeest nabij Rhijnhof van
een jongeman een zwartgelakt damesrijwiel
gemerkt Simplex voor f. 1 30 heeft gekocht,
verzocht zich bij de afdeeling recherche
te melden.
Onze stadgenoot de heer P. Poot Jr
slaagde gisteren voor het eindexamen
diploma B van het gymnasium te Haarlem.
Voor Uw Radio
het beste bij
Fa. J. P. v. Berge
Henegouwen
Aalmarkt 12 - Tel. 1782
Koopt Uw Radio niet
aan de deur, daar wordt U door gedupeerd
2935 (Ingez. Med.)
INTREDE DR. J. G. UBBINK.
De bevestiging en intrede van dr. J. G.
Ubbink als predikant in algemeenen dienst
bij de Geref. Kerken in Hersteld Verband
is nader bepaald op Woensdag 22 Juni des
namiddags halfacht in het gebouw Gerecht
nr. 10.
Bevestiger zal zijn ds. K. H. Kroon, pre
dikant der roepende kerk.
MAATSCHAPPIJ DER NEDERLAND SC HE
LETTERKUNDE.
Jaarlijksche vergadering.
In de gisteren alhier gehouden jaarlijk
sche vergadering van de Maatschappij der
Nederlandsche Letterkunde is dr. J. de
Vries tot voorzitter benoemd. Tot bestuurs
leden zijn gekozen dr. A. A. van Rijnbach
en mr. M. Nijhoff.
In de vaste commissieën zijn gekozen:
commissie voor taal en letterkunde, mr. P.
N. van Eyck, dr. C. B. van Haeringen, dr.
A. A. van Rijnbach en dr. J. Heinsius;
commissie voor geschied- en oudheidkunde,
mr. D. van Blom en dr. J. Huizinga; com
missie voor schoone letteren. V. E. v. Vries
land; commissie voor de uitgave van ge
schriften, mr. M. Nijhoff.
Besloten is, dat de Maatschappij zal toe
treden tot de International Association for
European Folklore and Ethnology.
Uit het vaste fonds is f. 200 beschikbaar
gesteld ten behoeve van den Leidschen
Taalatlas.
Na afloop van de vergadering heeft een
aantal leden het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde bezichtigd, waar thee is aange
boden. De directeur, dr. W. H. Rassers,
heeft de bezoekers rondgeleid.
EERSTE BLAD
Een onderhoud met mr. D. Fock, die Zon
dag 80 jaar wordt (3de Blad).
Ons Parlementair overzicht (3de Blad).
Drama te Rotterdam; één doode en één
gewonde (Gemengd, 3de Blad).
Diplomatieke besprekingen (Buitenland,
lste Blad).
De overstroomingen in China blijven zich
uitbreiden (lste Blad).
Weer Fransche en Engelsche schepen in
Valencia getroffen door luchtbombar
dementen (lste Blad).
Eerherstel voor generaal von Fritsch (Bui
tenland, lste Blad).
De kwestie der Oostenrijksche schulden.
(Buitenland en Laatste Berichten, lste
Blad).
ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
VERGADERING DER N.S.B.
Spreker de heer G. F. Vlekke.
In een geheel gevulde Burchtzaal sprak
gisteravond voor de N.S.B. de heer G. F.
Vlekke, ingeleid door den kringleider, die
mededeelde, dat mr. M. Rost van Tonnin
gen op het laatste moment verhinderd
was. het woord te voeren.
Hij wees er op, dat de NB B. van B. en
W. niet de beschikking had kunnen krij
gen over de Stadsgehoorzaal, terwijl deze
wèl werd gegeven op een Zondag 1
Mei aan de SD.A.P. Hier wordt met
twee maten gemeten, een bewijs van ter
reur, onrecht en onmacht. Vreesde men
ons niet, dan zou de Stadszaal wèl zijn
afgestaan. Men weet, dat het Nat. Socia
lisme komen zal, maar wil het nog wat
tegenhouden, doch dit zal niet gelukken.
Vervolgens sprak de heer Vlekke over
„De waarde van het Nationaal Socialisme"
Uitvoerig gewaagde deze van de opleving
der N.S.B.sinds de gevoelige nederlaag
op 26 Mei 1937. Deze opleving trekt ook in
sterke mate de aandacht der democratie.
Men heeft getracht de vier gezichten
van het nationaal-socialisme, nj. de poli
tieke, de sociale, de economische en de
geestelijke strooming te scheiden, maar dit
gaat niet, want deze zijn onverbrekelijk.
Zij, die deze vier gezichten willen schei
den. kennen niet den mensch als ge
meenschapswezen, als redelijk schepsel
Gods. De geestelijke waarde van onzen
strijd .aldus spr.. is het verheffen van den
burger, den vaderlander, ook in mate-
rieelen zin, tegen de krachten, die ons volk
naar den ondergang willen voeren.
In den breede besprak de heer Vlekke
hoe het volk gebonden is aan zijn cultuur,
zijn historie, zijn bloedverwantschap, zijn
grond. Hij gewaagde van de enorme op
leving van het nationale gevoel en van de
aanhankelijkheid voor ons Vorstenhuis,
die door de N.S.B. weer aan ons volk is
teruggebracht. De politieke leiders hebben
gemerkt, dat er in dit opzicht iets is los
gemaakt uit het onderbewustzijn van ons
volk. Spr. besprak in dit verband uitvoe
rig de z.g.n. „zwenking" der S.D.A.P.
„Nationaal" wil zeggen, de erkenning,
dat wij ganzen hebben, die wij verdedigen
moeten tegen iedere schennende hand.
Socialistisch wil zeggen: het herstellen
van de waarachtige broederschap tusschen
allen, dus geen klassenstrijd meer. Het
gebod der naastenliefde moet heerschen.
Daaruit volgt de economische zijde. Hier
bij wees spr op de ontstellende werkloos
heid in ons land, als gevolg van den ont
zagüjken concernbouw van het internatio
nale kapitalisme. Goud wordt in groote
hoeveelheden opgeborgen; daarnaast leeft
het volk in ellende. Deze toestand van
onmacht der democratie zal de oogen van
ons volk openscheuren; het Nat. Soc. gaat
onbewust ons volk veroveren. De democra
ten vreezen. om welke reden dan ook, het
Nat. Soc. Zij wenschen géén eenheid, waar
door kracht ontstaat.
De tegennatuurlijke maatregelen der re
geering zijn waanzinnig en zedeloos, de
tegennatuur (productiebeperking enz.)
moet als zondig beschouwd worden en
straft zichzelf. Laat men beseffen, dat een
volk alléén leeft, als de arbeid vruchten
afwerpt.
Uitvoerig ging spr. hierop nader in,
waarbij hij de neergang van ons onder dr.
Colijn democratisch geregeerde land ver
geleek met den geweldigen opgang van
Duitschland onder Hitier.
Een regeering, die niet alle bronnen kan
aanboren, moet onmiddellijk heengaan.
Deze regeering heeft als eenig doel te
voorkomen, dat het Nat. Soc. komt; daar
door blijven ai haar maatregelen lapwerk.
Men moet het bedrijfsleven stimuleeren;
het kapitaal in de bedrijven investeeren
en onder ons volk brengen. Daartoe heeft
men echter niet den moed. Ook wij zullen
goedkoop kunnen leveren, wanneer wij 5,
misschien 10 jaren onze industrieën laten
gaan met behulp van het kapitaal.
Wat hebben wij aan een defensie, wan
neer ons land een woestijn is, ons volk
werkloos en zonder toekomst? Wij zijn
niet anti het kapitaal, maar verdragen
niet, dat het beschimmelt op de banken.
Het zal dienstbaar gemaakt moeten wor
den aan ons volk en dat zal op den duur'
weer zijn vruchten afwerpen; men zie
naar Duitschland. Spr. is er van overtuigd,
dat, wanneer het Nat. Soc. komt, 80 °l«
van het Ned. kapitaal zal zijn weggevloeid.
Dan wordt ons papier het papier nog niet
waard, maar dan zijn we, waar we wezen
moeten. Dan zal alleen het productie-ap
paraat beteekenis krijgen, komt de herle
ving van ons volk en vloeit het kapitaal
uiteindelijk weer terug.
De democratie denkt slechts in geld,
maar wij zullen het moment beleven,
Het was een Indrukwekkend oogenblik
toen H. M. de Koningin vanmiddag te
Amsterdam het fraaie standbeeld van
wijlen H. M. Koningin Emma, dat in
de zoo bij uitstek passende omgeving
op het Emmaplein is opgericht, ont
hulde en het Amsterdamsche politie-
muziekgezelschap „Mein Waldeck", het
geliefde lied van H. M. de Koningin
Moeder, ten gehoore bracht.
H. M. de Koningin was aan de grens
der gemeente verwelkomd door den bur
gemeester van de hoofdstad, dr. W. de
Vlugt.
Ongeveer tezelfder tijd arriveerden per
auto uit Soestdijk Prinses Juliana en
Prins Bernhard.
Het hooge gezelschap werd op het Em
maplein, voor het voor deze plechtigheid
opgerichte Koninklijke paviljoen, dat met
groen en bloemen fraai versierd was, ont
vangen door het dagelijksch bestuur van
het comité, de heeren J. ter Haar, jhr. A.
van Lennep en Ch. van Eeghen.
Daverende toejuichingen van het zeer
talrijke publiek vertolkten de gevoelens
die men de Landsvrouwe en Haar dochter
toedraagt. Het Amsterdamsche politie-mu-
ziekgezelschap speelde het Wilhelmus en
toen de laatste klanken verstorven waren
trad een kleindochtertje van den heer J.
ter Haar Jr., naar voren en bood de Ko
ningin bloemen aan. terwijl een dochtertje
van mr D. O. W. A. Schut, de Prinses
bloemen aanbood.
Aanwezig waren o.m. de minister-presi
dent dr. H. Colijn, de minister van finan
ciën mr. J. A. de Wilde en de minister
van koloniën, Ch. I. J. M. Weiter, de mi
nister van staat mr. D. Fock, de comman
dant der marine te Den Helder, vice-ad-
miraal T. L. Kruys, generaal-majoor P.
W. Best en oud-generaal C. J. Snijders.
Nadat de Koninklijke familie had plaats
genomen in de nabijheid van het monu
ment, besteeg de heer J. ter Haar Jr., de
voorzitter van het comité, het spreekge
stoelte.
Rede van den heer Ter Haar.
De heer Ter Haar memoreerde hoe de
gelden, benoodigd voor de oprichting van
het monument, bijeen waren gebracht,
dikwijls in zeer kleine bedragen, door de
geheele Amsterdamsche bevolking.
Hieruit blijkt, welk een plaats de Konin
gin-Moeder in het hart van velen in Am
sterdam innam.
Ieder, die Haar heeft gekend, die over
Haar heeft gelezen, weet. wat deze Vrouwe
met haar rijke gaven van hoofd en hart,
heeft beteekend als gemalin, als regen
tes, ais moeder, ais troosteres van armen
en misdeelden.
Het gedenkteeken brengt al Haar prach
tige eigenschappen in herinnering.
De kunstenaar Zijl heeft de geliefde
trekken van Koningin Emma, die wij zoo
vaak mochten gadeslaan, voor ons be
waard. Het is hier zeker de plaats, dezen
kunstenaar dank toe zeggen voor de uit
nemende wijze, waarop hij zich van zijn
taak heeft gekweten.
Het gedenkteeken aldus spr. staat
hier in Amsterdam, waar Koningin Emma
zoo vaak heeft vertoefd en waar Zij steeds
zoo van harte welkom was. Moge het de
eeuwen trotseeren en voor dit geslacht
en volgende geslachten een aansporing
zijn, te leven en te handelen, zooals Ko
ningin Emma gehandeld en geleefd heeft,
niet voor zichzelf, maar voor anderen en
het vaderland.
Rede Baron RöelL
Vervolgens hield de commissaris der
Koningin in Noord-Holland, mr. dr. A.
Baron Röell een rede. waarin hij op uit
voerige wijze de voortreffelijke eigen
schappen van Koningin Emma besprak.
Al deze eigenschappen, aldus spr., zijn
zoo treffend samengevat door wijlen mi-
minister Cort van der Linden, die in een
persoonlijk woord heeft geschreven;
„De Koningin-Moeder heeft ons volk
liefgekregen, want Zij zag in ons volk. in
zijn zeden en gewoonten bijna alleen het
waardevolle en goede: spiegelbeeld van
Haar eigen gemoed. Zij heeft Haar liefde
betoond door Haar trouw medeleven met
allen, die Haar dienden, door Haar onver
moeide belangstelling in ziekenverpleging,
in wetenschap en kunst, en door Haar
stille hulp in nood".
Moge dit gedenkteeken, zoo vervolgde
spr., dat ik Uwe Majesteit thans eerbie
dig verzoek te willen onthullen, tot in
lengte van jaren het sprekende getuige
nis zijn van de hulde, die het vaderland,
en in het bijzonder Amsterdam, aan de
voeten van de Koningin-Moeder neerlegt.
Hierop onthulde H.M. de Koningin het
gedenkteeken.
Het is te verwachten, dat de
gnre Noordwestelijke wind gelei
delijk zwakker zal worden en dat
het wolkendek zal breken. De
nacht zal nog; koel zijn, doch
overdag; zal de zonnestraling: de
temperatuur aangenamer maken.
EXAMENS H.C.V.
Bij het te 's-Gravenhage gehouden
examen der H.C.V. zijn geslaagd de dames
C. de Blauw, J. M. A. Lagerberg en F. J.
van Wel voor coupeuse, en de dames O.
Groenendijk, M. Baan. L. Dreef f, H. C. de
Best en C. M. van der Vaart voor costu-
mière. Allen zijn leerlingen van mej. J. I.
Th. van Zwieten, leerares H.C.V., Garen-
markt 44.
Voor hetzelfde examen slaagden voor
coupeuse mej. E. van Rijn alhier en voor
Costumière mej. C. Zwitser te Katwijk aan
Zee. Beiden zijn leerlingen van mevr. A. v.
d. Kaay-Root, Regentesselaan 13 te Oegst
geest.
Voorts zijn geslaagd voor costumière de
dames L. v. Appel en F. v. Hest. en voor
coupeuse mej. D. Herieus, allen leerlingen
van A. J. Leget, leerares Na. Kaiserstr. 55.
NED. VER. E. H. B. O.
Bij het laatst gehouden examen van de
Ned. Ver EHBO afdeeling Leiden zijn
geslaagd voor het ..Eenheidsdiploma" de
navolgende heeren: W. v. d. Berg, A. Bey,
J. Bey. F. T. Biesjot. W. Blok. N. H. Bredë-
veld, C. K. M. van Cleef. D. Dirkse, N. Dooi.
Jac. Filippo, J. Fiiippo. A. G. Gerse. G. J.
Hoorn, M. van Klinken, P. Meygaarden. C.
du Prie. G de la Rie. A. Lasschuyt, H.
Slegtenhorst H. S. Serdijn, W. P. Sweris, J.
I. Sturm, J Ph. Egmond.
EINDEXAMENS GYMNASIUM.
Voor het diploma A zijn alle candidaten
van de derde en laatste groep geslaagd, te
weten de dames N. de Roos (Oegstgeest)
en M- de Vries (Leiden) en de heeren J.
M. A. Collee (Rijnsburg), R. P. Kramers en
E. Pos iOegstgeest) en C. H. van Schoone-
veld (Leiden).
MUSEUM „DE LAKENHAL".
Het blijkt wel dat de „Rondleidingen" in
het museum door vele ingezetenen bijzon
der op prijs gesteld worden. Het aantal
deelnemers wordt gestadig grooter. wel een
bewijs dat de belangstelling in de schitte-
••ende collectie groeiende is.
Zij. die aan de eerstvolgende rondleiding
wenschen deel te nemen, worden uitge-
noodigd op Zaterdag 18 Juni as. des mid
dags te 2 uur precies aanwezig te zijn.
