Ontploffing te Rotterdam
was bomaanslag
'y logden badag op hd
óme uit de niemeoegot!
De thuiskomst
van de „Nieuw Amsterdam
LEIDSCH DAGBLAD, Maandag 30 Mei 1938
Vierde Blad
No. 23979
Leider van nationale beweging
in de Oekraine het slachtoffer
79ste Jaargang
De dader is een Sovjet-agent
Prachtig werk van de
Rotterdamsche politie
Zeer gunstige indrukken over de eerste reis
DAGBLADRECLAME
FAILLISSEMENTEN
HET mysterieuze waas, dat een week lang heeft gehangen
rond de ontploffing op den Coolsingel te Rotterdam, is
thans, dank zij het prachtige werk van de Rotterdamsche politie
en justitie, geheel opgetrokken. Het is gebleken dat er een poli
tieke moord is gepleegd en wel op den Führer van de nationa
listische beweging in Oekraine, den 47-jarigen Oberleutnant
Eugen Konovalec, die op een valsche pas ten name van Joseph
No wak reisde.
Er is reeds eerder te Genève (in 1934) een aanslag op Konovalec,
die tevens leider van het Oekrainsche persbureau te Berlijn was,
gepleegd. Deze aanslag is echter mislukt en de daders, twee
Sovjet-Russen en een Zwitsersche bolsjewist zijn toen gevat en
opgesloten. Ditmaal is Konovalec echter het slachtoffer gewor
den van een geraffineerden, reeds gedurende twee jaar voor
bereiden, aanslag. De man. die door middel van een tijdbom,
welke Konovalec in hotel Atlanta aan den Coolsingel te Rotter
dam is overhandigd, hem den dood in heeft gezonden, is een on
geveer 30-jar. Sovjet-agent, die onder meer bekend staat onder
den naam Waloec. Deze is voortvluchtig en men vermoedt, dat
Waloec reeds denzelfden dag het land heeft verlaten.
Het prachtige werk van commissaris
Roszbach cs. in deze geheimzinnige zaak
is thans geëindigd. De rest van het onder
soek is thans verlegd naar Berlijn en an
dere Europeesche hoofdsteden. Hiertoe zul-
len twee Rotterdamsche inspecteurs van
politie eerstdaags naar Berlijn gaan, om
ij dit onderzoek te assisteeren.
Het stoffelijk overschot van Konovalec
s Zaterdagmiddag, nadat twee oorlogs-
ameraden en dc uit Rome overgekomen
chtgenoote van den vermoorden man hem
ïidentifioeerd hadden, begraven.
Na den gruwelijken moord moest de po
litie eerst tal van raadselen oplossen voor
fij eigenlijk aan het onderzoek kon begin-
ten
Het eerste aanknoopingspunt vormde een
kotelkaartje, waaruit kwam vast te staan,
dit N, was afgestapt in hotel Central aan
ie Kruiskade te Rotterdam. Daar kwam
ie politie te weten, dat N. omstreeks
kwart over elf in een taxi was gearriveerd.
Hij was naar zijn kamer gegaan, waar hij
rich wat had opgefrischt en daarna was
Mi weggegaan, kennelijk met een vast
doel.
Dr. Hulst uit Leiden heeft sectie op het
lijk verricht en daarbij trof men in het
lichaam een aantal stukjes „Blech" aan,
'aarvan er ook in de omgeving van de
ontploffing een groot aantal waren ge-
tonden.
De politie had het hotel Central onop-
ttmerkt onder bewaking gesteld en des
middags om vier uur werd het wachten
beloond. Er vervoegde zich een vreemde-
"n» aan het hotel, die naar N. vroeg.
De vreemdeling, wien werd gezegd, dat
K het hotel had verlaten, keerde direct
Bh en ging weg.
De rechercheurs gingen den man na en
kielden hem aan. Hij werd overgebracht
oaar het hoofdbureau van politie, waar
een pas op hem werd gevonden, ten name
dn Ladiriav Bora, koopman, geboren te
fraag in 1906. Op de vraag wat hij hier
ham doen, zeide B„ dat hij zijn vriend
H kwam opzoeken. De politie deelde hem
toen mede, dat hij N. niet meer zou aan
keffen. B. geloofde dat niet, hij was er
hn overtuigd dat hij N. wei zou treffen.
De politie had de grootste moeite 9m
S aan het praten te krijgen. Aanvankelijk
'eigerde hij vrijwel elke inlichting. Ten-
hotte wist men op het hoofdbureau nog
dn B. los te krijgen dat hij Zondag, toen
Mj te Weenen vertoefde, een telefoontje
hd gekregen van N., om zich per eerste
idegenheid naar Rotterdam te begeven,
"ar zij elkaar zouden ontmoeten. Boven
den zeide B„ dat hij hier van N. een
Wote som geld in ontvangst moest ne
men.
Aangezien er in de verdere papieren en
'gage van B. geen verdachte dingen wer-
tan gevonden, nam de politie voorshands
<an, dat B. geen kwade dingen in den
In had.
De politie moest derhalve het onderzoek
"1 iets verder weg voortzetten.
Het eerste wat men deed was verschil-
■inde polltlecentrales in Europa om bij-
nnderheden vragen. Aan Praag werd ge
daagd of daar een zekere Bora bekend
Jas, aar, Berlijn of men daar een zekeren
®»ak kende De antwoorden waren zeer
Positief beide centrales berichtten, dat
'■kï mannen onbekend waren en Berlijn
tfgrafecröe dat de passen valsch moes-
k» z|jn. Dit kon Berlijn daarom weten,
'dat de eerste pas, als Duitsch papier,
f.aar geregistreerd moest staan en op de
van Bora, een Tsjechisch bewijsstuk.
(/n Duitsch visum was gesteld, waarvan
Gestapo moest weten. Toen» de politie
'S'. dat de passen of valsch of vervalscht
'eesten Zijn, heeft men B. andermaal aan
gf tand gevoeldBora vertrouwde de po-
We hier echter niet en hield zijn mond.
°°k toen de politie hem tenslotte in
der. loop van den avond mededeelde, dat
zijn vriend N. tengevolge van een bom
aanslag om het leven was gekomen, ge
loofde B. daar niets van.
Teneinde raad heeft men toen twee
inspecteurs van politie met den man
naar het ziekenhuis aan den Coolsin
gel gezonden, waar zij B. met het stof
felijk overschot van zijn kameraad
hebben geconfronteerd. Eerst toen
ging B. een licht op, dat men hier te
Rotterdam heelemaal niets kwaad met
hem voor had. B. was >n het zieken
huis aan een hevige gemoedsbeweging
ten prooi en verloor bijna het bewust
zijn.
Bora vertelt.
Teruggekeerd op het hoofdbureau ver
telde B toen plotseling, waarom hij steeds
had gezwegen Op het moment, dat de
beide rechercheurs hem op straat hadden
aangehouden, had hij in de meening ver
keerd, dat hij in handen was gevallen van
Gepeoe. Toen hij hier eenmaal overheen
was. werd B. ook mededeelzamer.
Zijn verklaringen kwamen hierop neer,
dat Nowak in werkelijkheid was Ober
leutnant Eugen Konovalec. führeri van de
Oekrainische beweging, die, tegen het
Sovjet-regime en nog steeds strijdt voor
een zelfstandige eenheid: het Oekrainische
rijk.
Konovalec, die In den Poolsch-Russl-
schen oorlog aan de zijde der Polen en
in den wereldoorlog in 1914 aan de zijde
der Oostenrijkers heeft gestreden als of
ficier, stond bij de Gepeoe op de zwarte
lijst. Hij was daar gebrandmerkt als
deziel van de nationalistische beweging en
Moskou had er het grootste belang bij,
dat de kern van deze beweging uit den
weg werd geruimd. Bora gaf toen tege
lijkertijd toe. dat hij geen Bora maar La-
dislav Baranowski heette. Zijn pas, beves
tigde hij. was valsch, die had hij te Praag
gekocht, Konovalec was met Bora reeds
meermalen naar Rotterdam gereisd in
verband met besprekingen. De verhou
ding van Baranowski tot Konovalec was
echter niet die van vriend tot vriend:
Dazu war er viel zu alt und zu hoch, er
war mein führer, zoo kenschetste Bara
nowski de situatie zelf. Uit Baranowski's
verdere verklaringen kwam vast te staan,
dat hij Konovalec's koerier was en dus
maar een ondergeschikte plaats In de be
weging innam.
Van deze mededeelingen heeft men di
rect weer afschriften gezonden aan Berlijn
en toen kwam weldra het antwoord, dat
zulks klopte. Zoo had men dus de iden
titeit van beide mannen vastgesteld.
Baranowski vertelde verder, dat er reeds
meerdere malen samenkomsten te Rotter
dam waren geweest.
Hierbij waren alleen aanwezig geweest
Konovalec zelf. Baranowski en nog een
derde man. Het voortgezette onderzoek
wees uit. dat deze derde man, een gewe
zen Oost-Oekrainer moest zijn, die over-
geloopen was naar de tegenpartij, de Sov-
jets.
Bij die gelegenheden had deze Sovjet
agent. die onder meer onder den naam
van Waluck bekend staat, zich zoo weten
voor te doen, dat Konovalec hem volko
men was gaan vertrouwen. Deze man, die
ongeveer dertig jaar moet zijn, flink, rijzig
breed, een donkerbruin type met achter
over gekamd haar, zeer elegant gekleed
en die zich ook als heer wist voor te
doen, is voor de eerste maal met Kono
valec in aanraking gekomen ongeveer an
derhalf jaar geleden. Gedurende al dezen
tijd heeft deze W. of hoe hij dan ook
heeten mag, een spel van kat en muis ge
speeld met het slachtoffer. Bij diverse ge
legenheden bracht W. geld, sigaretten en
bonbons mee. Deze dingen en ook de vaak
zeer aanzienlijke geldsbedragen waren sa
mengedaan I11 een pakje ter grootte van
een schoenendoos, dat den leider Kono
valec dan in gezegelden staat werd over
handigd.
Al deze voorbereidingen waren alleen
getroffen om Konovalec, wanneer men den
tijd gekomen achtte, uit den weg te rui
men.
De bespreking te Rotterdam.
Zoo is Maandag j.l. de bespreking in
hotel Atlanta aan den Coolsingel weer ge
voerd en het „traditioneeie" pakje is Ko
novalec daarbij weer overhandigd. Dit
maal was het echter geen geld of sigaret
ten of bonbons, ditmaal zat er een helsche
machine in het zorgvuldig geprepareerde
pakje en Konovalec is op gruwelijke wijze
om het leven gekomen.
Men moet er overigens niet aan den
ken hoe de situatie zou zijn geweest. In
dien Konovalec niet direct hotel Atlanta
zou hebben verlaten. Dertien minuten over
twaalf verliet hij het overvolle café, dat
aan dat hotel is verbonden en veer
tien minuten over twaalf,.toen hij nau
welijks vijftig stappen had gedaan, ont
plofte de tijdbom, waardoor (notabenein
de open lucht) nog eenige panden aan
den Coolsingel tot twintig meter diepte
zoo beschadigd zijn, dat driesteensmuren
zijn gescheurd als bordpapier. Was deze
bom ontploft in het café, dan was de
ramp niet te overzien geweest en het aan
tal dooden evenmin.
Teneinde volledige zekerheid te krijgen
omtrent de identiteit van het slachtoffer
heeft de politie, toen zij er achter kwam,
dat Konovalec eigenlijk te Rome woonde,
zijn echtgenoote getelegrafeerd, dat er
een ongeluk was gebeurd en of zij wilde
overkomen. Behalve de echtgenoote van
Konovalec zijn ook nog twee oude oor
logskameraden, die niet meer In de Oe
krainische beweging zitten, naar Rotter
dam gekomen. Bij de ontmoeting van dit
drietal heeft zich ten politiebureele een
tragisch moment voorgedaan. „Wij zijn
hier heel wat gewend", zeide ons commis
saris Roszbach, „maar op dat oogenblik
kregen wij het zelfs een beetje te kwaad".
Nadat zij het stoffelijk overschot van Ko
novalec hadden herkend als dat van man
en vriend, is het drietal naar het zieken
huis aan den Coolsingel gegaan, waar zij,
namens de Oekrainische beweging hun
leedwezen hebben uitgesproken tegenover
de beide bij dezen bomaanslag gewonde
Rotterdammers.
Waluck.
Waarheen dë Sovjet-agent is gegaan,
weet men niet. Bij geruchte vernamen wij,
dat deze Zaterdag zou zijn gearriveerd
met een Russisch schip, de Menshinsky,
waarmede hij in den loop van Dinsdag
weer zou zijn vertrokken. Daaromtrent is
echter niets zeker en de politie staat hier
vrijwel voor een niet op te lassen raadsel.
Jammer genoeg is er slechts een per
soon geweest, die dezen Waluck heeft her
kend en dat ls de kellner van Atlanta.
Volgens diens verklaringen is Konovalec
om even twaalf uur binnengekomen. Hij
sprak slechts gebroken Duitsch en be
stelde een glas sherry. Even later kwam
er een andere man, die een verzegeld pakje
naast Konovalec op een stoel legde. De
beide mannen wisselden eenige woorden,
maar toen de kellner de bestelling kwam
opnemen, heef W. zich gebukt om zijn
gezicht te trachten te verbergen. Op zijn
gemompel om bier in gebukte houding
heeft Konovalec de bestelling doorgegeven
aan den kellner. W. heeft zijn bier vlug
opgedronken en is verdwenen. Direct daar
op rekende Konovalec af en ging ook
heen.
De ontplofbare stof.
Omtrent de samenstelling van de ont
plofbare stof verkeert men nog steeds in
het, onzekere. Er is gedacht aan een sterk
explosieve vloeistof of aan een klein soort
helsche machine. Men neemt echter voors
hands aan. dat er een klein doosje met
explosieve stof in de groote doos heeft ge
zeten. Daaronder moet een kleine helsche
machine zijn aangebracht geweest. De
blauw-roode vlam. die verschillende per
sonen hebben gezien, moet van het ont
stekingsapparaat gekomen zijn. Deze vlam
is ongeveer 2 a 3 meter hoog geweest.
Hoewel de politie zulks niet aannemelijk
acht. wordt nog rekening gehouden met
het feit, dat Baranoff toch nog iets met
de ontploffing heeft te maken. Men ls
voor 99 pCt. zeker, dat deze volkomen de
waarheid heeft gesproken en geheel te
goeder trouw naar Rotterdam ls gekomen,
maar de justitie acht zich door het eene
procent van onzekerheid nog niet gerecht
vaardigd hem thans reeds op vrije voeten
te, stellen. Als vreemdeling zonder midde
len van bestaan wordt hij dan ook voor-
loopig nog vastgehouden.
Daarom is de nieuwe „TURMAC SERDAR"
'n sigaret van 'n niet te evenaren kwaliteit!
Vraagt Uw winkelier de nieuwe
ÈftDAR
6661
(Ingez. Med.)
Het dekbed van den fakir!
Het vlaggeschip van de Holland
Amerika-Lijn, de „Nieuw Amsterdam",
is Zaterdagmiddag in de Rotterdam
sche haven teruggekeerd van zijn eer
ste reis over den Atlantischen Oceaan.
In 5 dagen 18 uur en 50 minuten legde
het schip den afstand New YorkPly
mouth af. PlymouthRotterdam deed
het in 1 dag 2 uur en 7 minuten, zoo
dat de terugreis in haar geheel 6 da
gen 20 uur en 57 minuten duurde.
Groot was de belangstelling voor het
binnenvaren van den statigen oceaanreus.
Langs den wal van de Westerkade en de
Wiilemskade stonden honderden en hon
derden Zaterdagmiddag in afwachting van
het schip. Het was precies drie uur dat
voor hen. die op het emplacement der
maatschappij waren, het schip zichtbaar
werd. Ter eere van deze eerste reis, was de
.Nieuw Amsterdam" gepavoiseerd. In den
voormast wapperde de Amerikaansche vlag,
in den achtermast de maatschappijvlag en
in het want van den achtermast de natie-
vlag. Voor den toren van de maatschappij
werd een vlaggegroet gebracht en daarna
haalden de vier „roodpijpers", de sleep
bootjes van de N.V. Internationale sleep
dienst, het schip op. Het draalen en mee-
ren duurde ongeveer een uur. Tegen kwart
over vier lag de „Nieuw Amsterdam" voor
den steiger gemeerd.
Er werden twee loopbruggen uitgelegd en
de pers kreeg toestemming aan boord te
gaan. In de groote hall voegde de heer F.
C. Bouman, directeur van de Holland
Amerika Lijn zich bij de journalisten, om
zijn Indrukken van de reis te geven. De
heer Bouman heeft deze eerste reis met
verschillende hoofdambtenaren zijner
maatschappij medegemaakt. Ook de heer
D. C. Endert Jr.. directeur van de Rotter
damsche Droogdok Maatschappij, maakte
de heen- en terugreis mede. De heer W. H.
de Monchy, eveneens directeur van de Hol
landAmerika-Lijn, reisde met de „Nieuw
Amsterdam" van Plymouth naar Rotter
dam. In New York kwamen 944 passagiers
aan boord, van wie er 460 voor Rotterdam
bestemd waren. Van die 460 waren er: 70
passagiers voor de kajuitklasse, 140 in de
touristenklasse en 150 in de derde klasse.
In Plymouth en Boulogne-sur-Mer gingen
de overige passagiers van boord. In Ply
mouth werden bovendien 20 auto's en 750
postzakken uitgeladen.
Een zeer succesvolle reis
„Het was een zeer succesvolle reis en de
„Nieuw Amsterdam" heeft de verwachtin
gen omtrent het schip gekoesterd verre
overtroffen", aldus de heer Bouman. Zoo
wel de snelheid als de vastheid op het
water waren bijzonder bevredigend. Bui
tengewoon hartelijk was de ontvangst te
New York. In de haven loeiden de sirenes
en op den wal speelde een muziekkorps.
Iedereen was vol lof over het schip en met
vertrouwen zien wij de financieele resul
taten tegemoet. Natuurlijk maakte de groo
te snelheid indruk op de Amerikanen en
op de thuisreis werden niet minder dan
1500 postzakken medegenomen. Vroeger
kreeg de H. A. L. maar weinig post mede,
omdat het verschil in snelheid met groo
te booten als de Queen Mary en de Nor
mandie te groot was. Verschillende pas
sagiers gaven als hun meening weer, dat
in de Nieuw Amsterdam het mooie van de
Queen Mary en de Normandie op zakelij
ker basis is vereenigd.
De thuisreis duurde iets langer dan de
uitreis, omdat ter vermijding van mist en
ijsbergen de Zuidelijke route gevolgd moest
worden. Er waren op deze reis vele be
roemde musici aan boord, die in de con
certzaal dikwijls de overige passagiers be
zig hielden. Zoo waren er op de thuisreis
Stephan Frenkel. de concertmeester van
de Metropolitan Opera uit New York, miss
Marjorie Lawrence, de bekende operazan
geres, George Morgan, operazanger en mtss
van Thyn aan boord. Op de uitreis heeft
Greta Keiler op een avond verschillende
liedjes gezongen.
Op den heenreis was er tegenwind en op
de terugreis was de wind mee. Van de be
manning is op deze reis veel gevergd. Alles
was nieuw en velen wisten niet precies den
weg er mee.
Het schip zal tot 2 Juni te Rotterdam
blijven en dan weer 's nachts vertrekken.
Enkele kleine reparaties zullen in den tus-
schentijd verricht worden. De machines
hebben zich prachtig gehouden en de heer
Bouman besloot met te zeggen, dat deze
reis wel een zeer geslaagde demonstratie
Is geweest van Nederland's kunnen ep
scheepbouwkundig gebied.
Kapitein Bijl's indrukken.
Kapitein J. J. Bijl is niet minder ingeno
men met dit schip dan de heer Bouman
en ook hij kreeg den indruk, dat de Ame
rikanen vol lof over de „Nieuw Amsterdam"
waren. Op de heenreis was het weer een
beetje ruw en stampte het schip wel eens.
De ligging bleef echter voorbeeldig.
De
ruggegraat van elk goed
reclame-plan
In de week van 23 t/m. 28 Mei werden in
Nederland 31 faillissementen uitgesproken.
