Leidsch Dagblad | 1938 | 21 mei 1938 | pagina 11

/so.-

Mercedes

LEIDSCH DAGBLAD Derde Biad

Zaferdag 21 Mei 1938

Het Tsjecho-Slowaaksche
vraagstuk

'r Yoimaakfe Machine

Nadere regeling van het recht
van vereeniging

Geen pessimisme

voor

L. Demmenie Zoo"1

Toetsing in handen van
den rechter

m.

(Van onzen specialen verslaggever).

Praag, 18 Mei. Toen Ik vanmorgen in
jiet bureau van de Sudeten-Duiteche partij
binnenliep om een dag voor een gesprek
met Konrad Henlein vast te stellen, was het
er zóó druk, dat lk minstens een kwartier
,ln de queue" moest staan. Dat kwam mij
bijzonder goed uit. Het gaf mij gelegenheid
om op te merken, dat de Sudeten-Dultsche
partij ik zal voortaan gemakshalve óók
maar van S.d.P. spreken al ls zij nóg zoo
voortvarend, door de historie zelve wordt
overtroefd. Want in de gang waar de rij
der wachtenden stond, hing nog een groot
bord, dat ons opwekte, ons voor een bepaald
doel te wenden tot het Bundesmlnlste-
rium für Handel und Verkehr der Oester-
reichtïchen Reputollk, die sinds 11 Maart
van dit jaar ls opgedoekt. En nog om een
betere reden was dit waohten Interessant:
met eigen oogen kon ik mij laten bevestigen
dat de beweringen der S.d.P. omtrent de
Btljging van haar ledental goede gronden
hébben. De ganzenrij der wachtenden be
stond. van mijzelf afgezien, uit niets dan
oandidaten-partljgangers. Ik hoorde tot hl
den treure dezelfde vragen stellen, beloven
dat het „Mitglieds-Büchlein" heoisch nog
vóór de verkiezingen toegezonden zou wor
den en het gesprek eindigen met eenzelfde
„Heil!" als waarmede het was begonnen.
Nu is die leden toeloop op zichzelf allerminst
een teeken van groeiend natlonaal-socia-
lisme onder de in Tsjechoslowakije wonende
Duitschers. Dat werd mij vooral duidelijk
in bet gesprek, dat ik, toen de wachttijd
voorbij was, met een partijfunctionaris te
voeren kreeg.

„Ik ben nog maar heel kort bij de 6 dP".
Tertelde hij mij openhartig. „Tot voor een
paar weken hoorde ik bij de democraten.
Maar op het oogenblik is het zoo, dat alleen
de Sd.P. bij de verkiezingen nog zetels halen
zal. Wie op een andere Duitsohe partij stemt
(mijn zegsman bedoelde stellig alleen cc
Duitsche agrariërs en de christelljk-socia-
len, niet dus ook de Duitsche sociaal-demo
craten i stemt waardeloos. Alleen de S.d.P.
kan de belangen der Duitschers ln dezen
Staat behartigen en daarom ben ik, of-
sohoon in menig opzicht van andere mee
ning dan de Sd.P.-leiding, toch tot de S.d.P.
overgegaan". Het zal den lezer duidelijk
zijn, dat deze gang van zaken zeker niet
geschikt is om de innerlijke kracht der
Sd.P. te versterken. Zoo ziet men het ook

verantwoordelijke Tsjechische kringen.

Ik trof later op den dag een der hoog
ste ambtsdragers van het Ministerie van
Buitenlandsche Zaken en daarbij kreeg
lk den indruk bevestigd, dien men hier
allerwege opdoet: de Tsjechen zijn niet
pessimistisch ten aanzien van de toe
komst, vooral niet na de Londensche
reis van Henlein.

De snelle waa van de S.dP jaagt hun
teen vrees aan, want, zeggen zij. de span
ningen binnen de partij worden daardoor
aleen maar sterker en er zijn al teekenen
van ernstig meenlngsverschil in de S.dP.
waar te nemen. Door Henleln's Londensche
iels ls bovendien de Sudeten-Duitsche
kwestie voor allen die erbij betrokken zijn,
een affaire van internationale politiek ge
worden. Wij zü-n daar blij om. Want de
„rechtvaardigheid'' die de 8udeten-Duit-
schers eischen kon naar ons oordeel wel
eens erg slecht gediend zijn geweest, door
onderhandelingen tusschen 14.500.000 Tsje
chen en 72.000.000 Duitschers. Er komt nu
'wel meer evenwicht in. Wij juichen het
toe dat Henlein ronduit heeft kunnen spre
ien met de Engelsohen endat hij hun

opinie even openhartig heeft kunnen ver
nemen. De kwestie ls nu, om zoo te zeggen,
geen „familie-aangelegenheid" meer.

Deze bedaarde kijk op de situatie is die
vin alle verantwoordelijke Tsjecho-Slo-
Waaksche Instanties. Met een „coup" van
Duitsche zijde houdt men nauwelijks ern
stig rekening. De vraag ls op het oogenblik
.'ooral, hoe de S.d.P. zal reajeeren op het
ontwerp voor een .nationaliteiten-statuut",
dat thans door zijn eerste stadium heen is.
De Regeertne heeft, naar ik vernani. er
Wis op gesteld, het ontwerpen van dit
statuut te doen voorafgaan door een mini-
heus onderzoek. Daama ls zii aan de for-
muleering begonnen en thans zal al spoedig
aanvang worden gemaakt met de on
derhandelingen met de vertegenwoordigers
d«r minderheden Voor de Duitschers ko
tten daarbij alleen de Henleinlsten en de
sociaal-democraten ln aanmerking. Het is
de vraag, of het ln de kringen der S.d.P.
met als reden tot Gif uwe kritiek zal wor-
det ongevat dat de Regeering niet voor-
temen. blijkt alléén met de S.dP. te pra
wn. Henlein neemt Immers het standpun.
t[ dat uitsluitend de S d.p. bevoegd is om
«s representante der Duitschers op te
'reden Op dit Dunt zullen de komonde ver
wrongen wel meer licht verschaffen.
Men moet zich overigens niet voorstellen
5* het .nationaliteiten-statuut" prlnei-
wcei veel nieuws zal bevatten. Dat ware
jj» niet wel mogelijk. De feiten zijn nu
«nmaal zoo dat van een onderdrukk ng"
?tr Duitsche minderheid kwallik gesproken
',n woiden. al zijn en worden er zooals
heen vorigen brief al schreef ln dc lagere
Wonen alrijke fouten bezaan. Ind en ik
vrijheid tot het gebruik van eigen taal
beschouwen als een goeden maa' at af

Dan zijn er voor 85 783 Duitsche leerlingen
455 Ulo-schoien (1 op 188 leerlingen) en
voorts twee Duitsche technische hooge-
scholen en een Duitsche universiteit. In
elke gemeente waar meer dan 20 "/o Duit
schers wonen mag ledereen zich in het
ambtelijke verkeer van de' Duitsche taal
bedienen. Waar de Duitschers meer dan
67 "/o (2/3) van de bevolking vormen is
Duitsch de offlcleele taal. Dit laatste geldt
voor het woongebied van 2.338.000 Duit
schers. Van de rond 446.000 leerplichtige
Duitsche kinderen waren er (de cijfers zijn
van 19361 423.000 op Duitsohe -scholen Er
bestaan 3570 Duitsche gemeentebibliothe
ken met meer dan twee millloen deelen.
Voorts is er voor de gemeenten met een
geringe Duitsche minderheid een „Centrale
Reisblbliotheek". die onder toezicht van
den Minister van Onderwijs staat en een
5300 deelen omvat Kan men derhalve niet
volhouden dat de Duitschers ln hun taal
gebruik gehinderd worden, al evenmin is
waar dat he. hun aan politieke vrijheid
ontbreekt. Tsjecho-Slowakije kent alge
meen manman- en vrouwenkiesrecht De
kiezerslijst ls voor de Tweede Kamer 21 en
voor de Eerste 26 jaar. Uit dit feit volgt
niet alleen dat de Duitschers ln de volks-
vartegeniwoordtgirag volkomen naai' even
redigheid van hun aantal vertegenwoordigd
zijn 86 zetels sinds de verkiezingen van
1935 maar ook dat in alle gemeenten en
districten met een Duitsche bevolkings
meerderheid de Duitschers de leiding heb
ben. In een gemeente met 90 a 100 procent
Dui'schers bestaat dus ook de gemeente-
ïaad voor 90 a 100 procent, uit Duitschers.

In het algemeen werkt de Regeering bij
haar maatregelen met het evenredigheids
beginsel Zij wil daardoor bevorderen dat
op elk terrein iedere bevolkingsgroep haar
billijk deel krijgt. Dat is in de verdeeling
der Staatsbetrekkingen niet stoeds het ge
val. Maar ook hier mag niet eike Inbreuk
op de evenredigheid aanleiding geven tot
verwijten Het is redelijk dat de Regeering
van haar ambtenaren vordert dat zii al
thans Tsjechisch kennen. Van mentgen
Duitsche: geldt dat niet. Konrad Henlein
zeif bitvoorbeeld kan geen woord Tsjechisch
spreken of schrijven. Het ls ook redelijk dat
de Regeering van haar ambtenaren ver
langt dat zii jegens den Staat loyaal zul
len zijn. Alweer: van mentgen Dultscher
2eldt dat niet. Daarom is het zeer gemak
kelijk de Regee.in2 :n verzuim te stellen,
maar uiterst moeilijk om, met inachtne
ming van het beginsel der onaantastbaar
heid van den Staat, den weg aan te wijzen
dien zii dan wél had moeten gaan. Toch
zal geen eerlijk oordeelaar mogen zeggen
dat de Duitsche minderheid ln Tsjeoho-
Slowakije „onderdrukt" wordt. En het zou
wel pikant zijn het lot van deze Duitschers
eens te vergelijken met dat van de Polen
wie:.- woongebied in 1772 en daarna aan
Duits chland toeviel. Dan zoudt gij u moe
ten ophouden met de „germanüsatle" zoo
als die onder leiding van Van Bülow en
Von Bismarck door de fameuze „Ostmar-
kenvereln" onder leiding van de heeren
Hannemann, Kenneman en Von Tydemann
i vandaar „Hakatlsten") beoefend werd

Welke zal dan onder deze omstandig
heden de beteekenis van het „nationalitei
ten-statuut" in Tjsecho-eiowaklje nog
kunnen zijn? Hoofdzakelijk een psycholo
gische. Veel wat ln feite al bestaat, zal een
wettelijke basis krijgen. Hier ls meer van
codificatie van geldend recht dan van
scheppen van nieuw recht sprake, al zal
de Regeering. bereid als zij ls om tot de
uiterste grens van het mogelijke te gaan,
hier en daar nog wel positieve toezeggin
gen doen. Van de reactie der S.d.P. zal dan
afhangen of men deze snelgeg .oeide cartij
Inderdaad mag beschouwen als zoo loyaal
en nationaal als zit. zoodra het er op aan
komt. beschouwd wil worden.

(Nadruk verboden).

PREDIKBEURTEN.

VOOR ZONDAG 22 MEI.

Leiden Doopsgez. Gem.: Voorm half elf,
ds. ten Cate.

Egllse Wallonne: dlx heures et demle, mr. J.
Hayet, pasteur a Arnhem.

Evang. Luth. Gem.: Voorm. halfelf, ds. H. J.
Jaanus van Rotterdam.

Geref. Kerk in H.V. (Gerecht 10): Nam .6
uur. de heer A. van Kampen.

Rem. Geref. Gem.: Voorm. halftien, prof. dr.
L. J. van Holk.

Ver. van Vrljz. Hervormden (Volkshuls):
Voorm. halfelf. ds. J. P. C. Poldervaart van
Naarden.

Vrije Kath. Kerk Vrerwljkstr 19): Heden-
namiddag 8 1/4 uur. dienst: Zondagmorgen half
elf Gez. Mis.

Aalsmeer Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 cn
nam. 6 uur, prof. dr. J. W. Geels van Apeldoorn

Ned. Herv. Kerk (Dorp): Voorm. 10 uur. de
heer W. Falter van Amsterdam: nam. 6 uui,
ds. H. v. d. Linde

Ned. Herv. Kerk (Oost): Voorm. 10 uur. ds.
H. v. d. Linde: nam. 6 uur. ds. Y Alkema.

Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur, de
heer K. de Vries van Zaandam.

Doopsgcz. Kerk: Voorm. 10 uur. ds. K. C. de
Lange.

Aarlandrrveen Ned. Herv Kerk. Voorm
halfelf en nam. half acht. ds. Beusekom.

Geref. Kerk: Voorm. halelf en nam. haif-
acht, ds. Moolhulzen.

Alphen a. d. Rijn Ned. Herv. Kerk (Julia-
nastraati: Nam. 10 uur. ds. G. Fh. Scheers en
nam. halfzeven, ds J. Th. Meijer. Predt der
Martha-Stichting alhier

Hulpkerk Gouwsluls: Nam halfzeven, ds.
Johs Stehouwer.

Kinderkerk „Bethel": Voorm. 10 uur den
heer H. A. v. d. Kemp.

Ned. Herv. Kerk 'Oudshoornscheweg)Voorm.
halfelf. dr. J. P. Cannegieter.

Evangelisatie (Hooftstr.i: Voorm. 10 uur en
nam. halfzeven, ds. Fokkema van Delft.

Geref. Kerk (Hooftstr.tVoorm. 10 uur en
nam. halfzeven, ds. Hartkantp.

Chr. Geref. Kerk (v. Reedestraat)Voorm.

10 uur en nam 6 uur, leesdienst.

Geref. Kerkk iRaadhuisstraat)Voorm. 10
uur. ds. Mulder: nam. 6 uur. ds. Bosch.

Geref. Kerk (de Rulterstraat)Voorm. 10
uur. ds. Bosch: nam. 6 uur, ds. Mulder.

Lokaal van Mandersloostraat: Voorm. half
tien. en nam. 6 uur. leesdienst.

Martha-StlchtlngVoorm. 10 uur ds. Meijer.

Hazerswoudc Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10
uur, ds. de Bel van Schiedam, nam. 7 uur, os.
Klehl.

Geref. Kerk: Voorm. halfelf en nam. half acht
ds. Heuzenveldt.

Hillegom Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 en
nam. 5 uur. ds. Ecrhard.

Geref. Kerk: Voorm. 10 uur. ds. Krabbe;
nam. 5 uur. ds. Bos van Assen.

Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 cn nam. 5 uur,
ds. Hendriksen.

Katwijk aan Zee Geref. Kerk: Voorm. 10
en nam. 6 uur. ds. Ingwersen.

Leidschendam Ned. Herv. Kerk: (Verbe
terde opgave)Voorm. 10 u.. de heer De Neef
van Oegstgeest: nam. 5 uur, ds. Vermet.

Leirouiden Ned. Herv. Kerk: Voorm. half
elf, ds. Jongens.

Geref Kerk: Voorm. halfelf. leesdienst; nam.
halfvier. ds. Aalders.

Noordwijk Binnen Ned Herv. Kerk;
j Voorm. 10 uur, de heer van Duiken van Eind-
I hoven.

Geref. Kerk: Voorm. 10 uur de heer Velt-
kamp van Katwjjk-aan-Zee; nam. halfzes. ds.
Kuiper van Sassenheim.

Product van 29-jarige ervaring.

Portable Prima

Holl. toetsenbord. - 44 toetsen
Automatische lintomschakeling
Dubbel frame Keurige koffer

KANTOORMACHINEHANDEL

Haarlemmerstraat 169219
Tel. 1400 LEIDEN

1623

(Ingez. Med.)

NoordwUk aan Zee Geref. Kerk in H.V.
(Egbert ae Grootstraat): Voorm. 10 uur. de
heer A. van Kampen; nam. 5 uur. leesdienst.

Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
ds. Cupedo.

Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur, ds.
Bouma.

Oude-Wetering Ned. Herv. Kerk: Voorm.
halftien. de heer de Groot van Lelden.

Geref. Kerk: Voorm. halfelf en nam. 5 uur,
ds. v. d. Bos.

Remonstr. Kerk: Voorm. halfelf, ds. A. C.
de Regt em.-pred

Rijnzaterwoude Ned. Herv. Kerk: Voorm.
halfelf en nam. halfacht, ds. H. van Dijk.

Chr. Geref. Kerk: Voorm. halfelf en nam. 7
uur, leesdienst.

Rijnsburg Ned. Hen'. Kerk: Voorm. half
tien. ds. J. J. Kloots van Maassluis; nam. 5 uur
ds. van Niftrlk.

Kerkzaal: Voorm. half tien, ds. van Niftrik;
nam. 5 uur, ds. Scheers van Alphen.

Geref. Kerk (Rapenburg): Voorm. half tien
ds. v. d. Loo; nam. 6 uur, ds. Broekstra.

Geref. Kerk Voorhouterweg)Voorm. half
tien. ds. Broekstra; nam. 6 urn-, ds. v. d. Loo.

Chr. Geref. Kerk: Voorm. half tien en nam.
5 uur, ds. Velema van 's Gravenzande.

Ter Aar Ned. Herv. Kerk: Voorm. halfelf
en nam. halfacht, ds. Hoeufft van Velsen.

Geref. Kerk: Voorm halfelf en nam. half
acht, ds. Warner.

Sassenheim Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10
en nam. 5 uur, ds. KrUkamp.

Geref. Kerk: Voorm. half tien. ds. Kuiper;
nam. 5 uur, ds. H. B. Visser van Noordwijk-B.

Chr, Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
leesdienst.

Gemeente Gods 10 uur, dienst.

Voorhout Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur,
ds. Klomp.

Voorhout Ned. Herv. Kerk verbeterde op
gave: voorm. 10 uur, ds. P. de Haan van Ant
werpen.

Voorschoten Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10
en nam. 5 uur, ds. Fortgens.

Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur. de
heer S. J. Greidanus, cand.

Geref. Gem. ("Ambachtshuis)Nam. 5 uur,
leesdienst.

Waddinxveen Gebouw Centrum: Voorm.
half tien en nam. 6 uur, ds. de Rover van
Vlaardingen.

Gravemeyer te 's-Gravenhage, zulks ln 6%
plaats van mr. H. F. Cost Budde die be
dankte en eveneens ontslag nam als lid
van den Raad van Beheer op de Predi-
kantstractamenten en de commissie voor
de groote steden.

De verslagen van den Pensioenraad, het
Pensioenfonds, de kas tot aanvulling van
het Rijksemeritaatspensioen en de Sup-
pletlekas zullen eveneens ter kennis van de
Synode worden gebracht en ook een schrij
ven van den Pensioenraad in betrekking
tot de in dezen Raad ontstane vacatures.

De vergadering besloot adhaesie te be
tuigen aan het adres aan de Regeering
vanwege de Synodale Commissie der
Evang. Luth. Kerk in betrekking tot vrij
stelling van omzetbelasting voor alle ker
kelijke periodieken, zulks op verzoek van
bedoelde Synodale commissie.

Van een tweetal Ingekomen brieven van
predikanten inzake verlaging van de quota
en toekenning van Rijkstractement voor de
vestiging van een tweede predikantsplaats,
werd de een doorgezonden naar de Synode,
terwijl de vergadering den schrijver van
den anderen brief verwees naar den minis
ter van Justitie.

Ingekomen waren een tiental brieven
waarin de schrijvers werken van hun hand
aanboden voor de bibliotheek der Synode.
Wordt met dankbaarheid kennis van ge
nomen.

Het agendum afgehandeld zijnde, richtte
de voorzitter hartelijke woorden van af
scheid tot de heeren ds. P. Bokma, ds. J.
D J. Addink te Heeze, mr. C. de Roon
Swaan te Velp, die allen als leden der
Synodale commissie aftreden, hen dankend
voor wat zij in die kwaliteit voor de Ned.
Herv. Kerk hebben gedaan.

Benoemd werden tot gecommitteerden
voor het toezicht op de administratie van
den quaestor-generaal de leden ds. J. Bar
bas te Hengelo (G.) en prof. dr. W. J. Aal
ders te Groningen. Secundi: ds. K. H. F.
Gravemetjer en notaris J. W. Bolt te Gro
ningen. Bedoelde leden zullen ook vormen
de commissie voor spoedeischende zaken.

Na vaststelling werd de vergadering met
de gebruikelijke plichtplegingen gesloten.

ZENDINGSFEEST „OUD POELGEEST"

De vereeniging tot bevordering der Zendings
zaak voor Leiden en Omstreken (Hulpvereeni-
ging van het „N.Z.G.") hoopt op Hemelvaarts
dag haar 28ste Zendingsfeest te houden op
het landgoed ..Oud-Poelgeest

Ds. D. Kuilman zal de openingsrede houden.
Verder zal ds. G. Bos van Den Haag spreken
over: „Zeg den heidenen dat zij menschen zijn"
en ds. J. Verkuyl van Qegstgeest over: „Gy
zult mijne getuigen zijn tot aan het uiterst*
der aarde".

Zendeling L. Jansen Schoonhoven, zoo juist
uit Indië terug, spreekt over: „Het leprozen-
werk te Laoe si Momo".

De slottoespraak zal gehouden worden door
ds. M. v. d. Voet van Haarlem.

ALGEMEENE SYNODALE COMMISSIE.

De voorjaarsvergadering.

In de gisteren te 's-Gravenhage gehou
den slotzitting van de Algemeene Synodale
Commissie der Ned. Herv. Kerk werd ds. P.
Bokma van Schiedam, vice-president der
Synode aangewezen om de Ned. Herv. Kerk
te vertegenwoordigen op de jaarvergade
ring van de Nat. Ver. „Pro Rege" in de
Pinksterweek te Utrecht te houden.

Besloten werd het door den Ned. Bond
van Predikanten ingezonden ontwerp-
reglement voor controle op kerkelijke ad
ministraties door te zenden aan de Synode.

Tot lid van de commissie voor de Doode-
handsbelasting werd benoemd ds. K. H. E.

---.Ik slechts d« volgende feiten ooit

de S d.P niet bestreden te rele-
p ren om u te doen zien dat de Tsjechen
waarlijk n!et od uit ziin de Duitschers
Dni'f eeren' zooals eeuwen 'erue de
•'chfrs de Tsjechen germaniseerden",
irküi 'n Tsjerho-Slowa'rije 3311 lagere
w»r» waar ':n het Dui'sch ondewijs
"ut begeven. De beteekenis van dit cijfer
.et duidelijker indien de lezer bedenkt

er od 99 Duitsche kinderen één Duit-
Cr lagere school is tegen één Tsjechische
- re school od 114 Tsjechische kinderen. I

Aan het bij de Tweede Kamer ingediende
wetsontwerp tot nadere regeling van het
vereenigingsrecht ontleenen wij het vol
gende:

Bij de aankondiging van haar voornemen
tot nadere regeling van het vereenigings
recht heeft de regeering aanstonds ln de
troonrede kenbaar gemaakt, dat die wijzi
ging in tweeërlei opzicht beperkt zou zijn.
Nu de voorgenomen regeling in een ontwerp
van wet ter overweging wordt aangeboden,
komt het dienstig voor allereerst de aan
dacht te vestigen op het positieve gevolg
dezer beperking.

In artikel 1 van de wet van 1855 wordt
vooropgesteld, dat tot oprichting eener ver
eeniging geen machtiging wordt gevorderd.
De vrijheid om in vereenigingsverband op
te treden en werkzaam te zijn zonder voor
afgaande goedkeuring van eenlg overheids
orgaan wordt, ook ln de voorgestelde nadere
regeling, gehandhaafd

Het vereischt-achten van voorafgaande
erkenning om als rechtspersoon te kunnen
optreden, zooals dat in artikel 5 der wet
van 1955 wordt gesteld, ligt uiteraard op
geheel ander terrein. Het betreft de bur
gerlijk-rechterlijke gevolgen van het op
treden ln vereenlglngsverband, een beper
king van de activiteit ln groepsverband op
zichzelf is daarin niet gelegen Eenlg pre
ventief stelsel is in de ontworpen regeling
niet vervat.

Dat juist de vrijheid een overeenkomstige
verantwoordelijkheid met zich moet bren
gen. is een waarheid, die wellicht ln den
laatsten tijd meer algemeen en scherper
wordt ingezien.

Behoud van het groote goed der bur
gerlijke vrijheid eischt inscherping van
de verantwoordelijkheid door middel

van doelmatige sancties tegen degenen,
die de vrijheid misbruiken tot schade
van het algemeen welzijn.

Deze gedachte van het repressieve toe
zicht ligt ook ten grondslag aan de wet van
1855, met name aan de regeling, vervat ln
de artikelen 2. 3 en 10. Zij heeft echter in
de bestaande wet onvoldoende uitwerking
gevonden. Het mag wellicht worden be
schouwd als een niet verwerpelijk gevolg
van de „geestelijke verwarring in de wereld,
waaraan ook ons volk niet geheel ont
komt", dat de behoefte aan een beter slui
tende en meer effectieve regeling ln dit
tijdsgewricht krachtiger wordt gevoeld.
Daardoor is echter de voorgestelde voorzie
ning geenszins tot een crisismaatregel ge
stempeld.

De betere uitwerking is gezocht in een
meer werkdadig repressief toezicht, op
grondslag van de reeds thans in de wet
neergelegde normen van openbare orde
en goede zeden.

De bestaande wet kent verboden vereeni-
glngen. Zij verklaart ln art. 2 kortweg: „De
vereeniging. strijdig met de openbare orde
ls verboden". In art. 3 wordt een omschrij
ving gegeven van hetgeen in dit verband
onder strijd met de openbare orde moet
worden verstaan. Daar is ook de norm
„goede zeden" genoemd.

Die indlvidueele sanctie mist echter de
onontbeerlijke collectieve werking, omdat
het verboden karakter der vereeniging
slechts incidenteel in den loop van een
strafgeding tegen een bepaalden verdachte
kan worden vastgesteld. Allereerst op dit
punt leek een voorziening geboden. Op de
gekozen oplossing wordt hieronder terug
gekomen.

Reeds hier zij er op gewezen, dat de toet
sing in handen is gelégd van den rechter.
Het zou niet juist zijn daarin zonder meer
een bevestiging te zien van het karakter
van den Nederlandschen staat als recht
staat. Daartoe is meer noodig.

Naast de leemte, dat alleen op inciden-
teele wijze het verboden karakter van een
vereeniging thans kan worden vastgesteld,
vertoont de tegenwoordige regeling deze
lacune, dat de feitelijke afwijking van de
aanvankelijk toegelaten werkzaamheid
eener vereeniging slechts collectief gevolg
kan hebben met betrekking tot het bezit der
rechtspersoonlijkheid. Dit gevolg, dat gere
geld is ln de artikelen 10 en 11 der be
staande wet, kan van belang zijn. doch het
ls slechts van beperkte werking. De laatst
bedoelde voorziening wordt door het ont
werp niet aangetast.

Echter zal krachtens de regeling, zoo
als die wordt voorgesteld, het alge
meene onderzoek omtrent het verboden
karakter van een vereeniging gevolgen
kunnen hebben voor elke vereeniging,
ongeacht het bezit van rechtspersoon
lijkheid.

Het is duidelijk, dat een vereeniging in
strijd met de openbare orde haar gevaar
lijk karakter niet verliest door het ver
lies van rechtspersoonlijkheid. Het vastge
stelde gevaar ligt in de organisatie, in de
werkzaamheid in groepsverband, niet in de
aansprakelijkheid naar burgerlijk recht van
de leiders voor hun handelingen

Het ontwerp stelt voor dat in de toe
komst vereenigingen verboden zullen
zijn in alle gevallen, waarin komt vast
te staan, dat zij de in artikel onder
no. 1, 2 en 3 gewraakte dragingen of
welbewust hebben nagestreefd, of door
haar feitelijke werkzaamheid teweeg
gebracht.

De wijzigingen en aanvullingen in hei
ontwerp voorgesteld, doen duidelijk zien.
dat de voorschriften, van publiekrechtelijke
strekking, zooals die na de totstandkoming
der wet ln de artikelen 2 en 3 der wet van
1855 zullen zijn vervat, zonder uitzondering
voor alle vereenigingen moeten gelden.

EEN PROT. CHR. BOND VOOR WIJK
VERPLEGING OPGERICHT.

Te Amsterdam werd een vergadering ge
houden lm „Krasnapolsky" om te komen
tot oprichting van een Prot. Chr. Bond
voor Wijkverpleging. De vergadering be
legd op Initiatief van een daartoe uit ver
schillende organisaties gevormd comité
stond onder leiding van dr. B. J. Wolvlus,
geneesheer-directeur van „Endokla" te
Rotterdam en droeg een levendig karakter.
De voorzitter zette de noodzakelijkheid van
de oprichting van een bond voor Wijkver
pleging nader uiteen, waarop een levendige
discussie volgde. De noodzakelijkheid van
zulk een bond werd algemeen gevoeld.

Voor zoover de aanwezige vertegenwoor
digers van wljkverplegingen mandaat van
hun besturen hadden trad men als lid toe.
De anderen traden toe onder voorbehoud
van nadere goedkeuring door hun bestuur.

Tot leden van het bestuur werden bij
acclamatie benoemd de leden van het voor-
looplg comité, de heeren dr. R. J. Wolvius,
dr. O. Norel te Amsterdam, J. Douwes Jr.,
oud-wethouder van Amsterdam, te Wasse
naar, dr. H. H. Felderhoff, arts te Bunscho
ten. dr. C. J. Honig, idem te Amsterdam,
dr. Fr. Lieffijn, idem te Amsterdam, mej.
W. W. Olie te Amsterdam, dr. G. Beijer.
arts te Amsterdam, dr. J. G. Schroder te
Amsterdam, dr. Joh. v. d. Spek te Poortu-
gaal en ds. G. Elshove, em. predikant te
Scheveningen, secr.-pennlnmeester.

Allen namen hun benoeming voor één
jaar aan, aangezien men de nog niet toe
getreden wljkverplegingen ln de gelegen
heid stellen wilde het volgend jaar aan
de verkiezing van een definitief bestuur
deel te nemen. De statuten werden vast
gesteld. waarop de Kon. goedkeuring zal
worden gevraagd. De contributie voor wljk
verplegingen werd voorlooplg vastgesteld
op f. 5 per jaar vermeerderd met f. 1 voor
iedere wijkverpleegster die zulk een wijk
verpleging boven het getal 1 heeft. Ge
tracht zal worden ook contribuanten voor
den bond te winnen opdat men met het
oog op den arbeid over de noodzakelijke
geldmiddelen beschikken kan.

De vergadering werd hierna op gebrui
kelijke wijze gesloten.

PROF. DR. HDGO VISSCHER.

Prof. dr. Hugo Visscher, oud-lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal heeft
zich metterwoon gevestigd te Nijmegen.
Hij heeft zijn attestatie echter niet inge
diend bij de Ned. Herv. Gem. aldaar maar
bij de Waalsche gemeente ter plaatse en
heeft daardoor dus opgehouden lid der
Ned. Herv Kerk te zijn. Tot dusverre
woonde prof. Visscher te Huis ter Heide.

Met name ls er geen aanleiding voor
staatkundige vereenigingen een uit
zondering te maken. Het doel der staat
kundige vereeniging als orgaan van
staatkundige gedachtenvorming in de
nationale gemeenschap, is, behoort al
thans te zijn: direct mede te werken
aan het doel van den staat. In zooverre
werkt die vereeniging mede aan de be
hartiging van het algemeen welzijn.

„Kinderen, wat is het hier toch veel be
ter dan vroeger, toen moesten we in over
volle treinen op elkaar gepakt zitten I"

3—3