LOEB
Wat
U ook
zoekt
LEIDSCH DAGBLAD - Eersfe Blad
Woensdag 20 April 1938
HISTORISCHE FIGUREN.
De strij d in Spanj e
De strijd in het
Verre Oosten
Meubileerinq
en Kleeding
Breestraat 161
VEREENIGDE-VA55CHERIJEN
VITTE -SINGEL-13 - LEIDEN.
op het gebied van
ruimste sorteering
prima kwaliteit
laagste prijzen
gemakkelijke
voorwaarden
ROEMENIË.
Codreanu veroordeeld.
Het economisch vijfjarenplan.
Codreanu. de leider van de vroegere
IJzeren Garde, die zooals gemeld, in
verband met de maatregelen tegen de
aanhangers van deze beweging, in ar
rest is genomen, is veroordeeld tot zes
maanden gevangenisstraf en een boete
van 2000 lei wegens de beschuldiging
van laster jegens den oud-premier,
prof. Jorga.
Het is de eerste maal in zijn avontuurlijke
loopbaan, dat Codreanu een veroordeelend
vonnis tegen zich heeft hooren uitspreken,
hoewel het de derde maal was, dat hij voor
het gerecht moest verschijnen.
In 1923 had hij een prefect van politie te
Jassy gedood. De desbetreffende rechtzaak
werd door de rechtbank te Turnu Severin
behandeld, die Codreanu vrijsprak
In 1934 moest hij als leider van de IJze
ren Garde voor het gerecht verschijnen
tegelijk met de moordenaars van een eer
sten minister Duca. Deze zaak werd voor
den krijgsraad te Boekarest behandeld. Er
waren toen zestig beklaagden. De moorde
naars werden tot levenslange gevangenis
straf veroordeeld Codreanu werd vrijge
sproken.
Nu is Codreanu voor een aan minister
Jorga gezonden schrijven veroordeeld
Bij de behandeling was geen enkele ge
tuige verschenen, noch de oud-premier
Maniu, noch de talrijke vrienden van den
beklaagde, noch ook prof. Jorga, die het
waardiger achtte de beschuldiging in han
den van het O. M. te laten.
In het requisitoir werd, kort samengevat,
gezegd: Men kan den mensch niet van den
minister scheiden en beweren, dat de be-
leedigingen. die aan het adres van prof.
Jorga gericht zijn. voor den journalist in
hem alleen bedoeld waren.
De beide advocaten van Codreanu be
paalden zich in hun pleidooien tot een
juridisch standpunt, Codreanu zelf ver
klaarde. dat de drtikelen van Jorga reeds
de bevestiging inhielden van een complot.
Daarom achtte hij het noodig ter bescher
ming van de vrijheid te protesteeren.
Na langdurige beraadslaging sprak de
krijgsraad zijn vonnis uit. Het publiek, dat
voor een groot deel bestond uit personen,
die met de IJzeren Garde sympathiseeren,
ging zonder betooging uiteen.
De Roemeensche pers zal vandaag een
document publiceeren. dat de openbare
meening ernstig in beroering zal brengen.
Het betreft een door Codreanu aan Stelescu
een lid van de IJzeren Garde, gezonden
brief, die geschreven is voor den moord op
Duca
Codreanu gaf in dit schrijven te verstaan,
dat hij op de hoogte was van de plannen
der moordenaars.
Hij zet er voorts in uiteen, dat de organi
satie van de IJzeren Garde terroristische
middelen moet gebruiken en krachtig haar
anti-semietische campagne moet voortzet
ten.
Zooals men weet, werd Stelescu later
door zijn vroegere vrienden doodgeschoten,
beschuldigd van verraad.
Het agentschap Rador deelt nog mede,
dat gisteren te Boekarest al het materiaal is
bijeengebracht, dat bij huiszoekingen bij
leiders van de IJzeren Garde in de ver
schillende deelen des lands was aangetrof
fen.
Het materiaal zal door officieren worden
onderzocht.
Binnenkort zal de instructie geëindigd
zijn.
De autoriteiten hebben gelast, dat het
dagblad der nationale boerenpartij de
Romania Nova. dat te Cluj uitkomt en te
beschouwen is als het orgaan van Maniu,
niet meer mag verschijnen. Dit is het derde
blad der uiterste rechterzijde, dat" in de
laatste paar dagen is verboden.
Het economische vijfjarenplan is deze
week onder leiding van den minister van
het onlangs opgerichte ministerie van eco
nomische zaken. Constantinescu. in wer
king getreden. Het nieuwe vijfjarenplan
bevat tevens een algemeen plan voor de
exploratie en exploitatie van de Roemeen
sche petroleum velden. Bij dit plan is de
Britsche petroleumindustrie bijzonder ge
ïnteresseerd. daar hierdoor gunstiger re
sultaten van het buitenlandsche kapitaal
verkregen kunnen worden. In verband
hiermede is bij koninklijk decreet een com
missie gevormd, bestaande uit vertegen
woordigers van het Britsche kapitaal en
de petroleummaatschappijen, teneinde
met de regeering samen te werken bij
haar pogingen om de ruwe petroleumpro-
ductie te verhoogen en nieuwe bronnen te
ontdekken Constantinescu, die tevens mi
nister van handel en gouverneur van de
National- Bank is, is blijkbaar door den
licht ongestelden koning Carol belast met
het tenuitvoerleggen van de transacties en
coórdineeren der verschillende departe
menten.
Panay-incldent definitief
bijgelegd.
De Amerikaansche ambassadeur te Tokio
heeft het staatsdepartement. medegedeeld,
dat de Japansohe regeering hem nog van
daag een chèque ten bedrage van 2.2 mil-
lioen dollar zal overhandigen ter voldoe
ning van den Amerikaanschen eisch tot
schadevergoeding in de zaak van de Panav.
Daarmede is het incident van den 12den
December 1937, waarbij, zooals men zich
herinneren zal, de Amerikaansche kanon-
i neerboot Panay op de Jangtse door de Ja
panners tot zinken werd gebracht, definitief
geregeld.
De Amerikaansche ambassade deelde gis
teren mede, dat het bedrag van 10.730 dol
Waarlijk, wanneer men daar zat te
midden van de theatrale decors van
de Fransche staatsiezalen, had men
neiging om zich af te vragen of die
-wonderlijke aangezichten van Wil
son en Clemenceau met hun vaste
uitdrukking en nooit veranderende
tint wel werkelijke menschenge-
zichten waren en niet de tragi
komische maskers uit een vreemd
drama of een poppenkast.
Ik ontleen dit woord voor mijn motto aan
...- .het omstreeks het jaar 1920 zoo veel gele-
1 ^"gebracht voor zen boek van John Maynard Keynes, den
de slachtoffeis van de Panay, gebruikt zal offlcieelen vertegenwoordiger van het Brit-
worden om een vereeniging op te richten
ter bevordering van de Japansch-Ameri-
kaansohe vriendschap.
sche ministerie van Financiën ter Parijsche
Vredesconferentie tot aan den 7en Juni 1919,
dat onder den titel After the Peace ver-
Italiaansrh imimaiist ,w„ scheen en in een mooie vertaling in het
itanaansch journalist door Nederlandsch met een lnieiding van mr. G
Japanneezen aangehouden.
Uit Peiping wordt gemeld, dat de Japan-
sche autoriteiten Luigi Barzini, den corres-
dondent van de ..Corriere della Sera", die
met de Paaschdagen in Dzjehol heeft ver
toefd in gezelschap van eenige andere
vreemdelingen, hebben gearresteerd.
Het Itallaansche gezantschap heeft tegen
deze arrestatie geprotesteerd Havas herin
nert er aan. dat Barzini zich aan boord
bevond van de Amerikaansche kanonneer
boot Panay, toen deze in December JJ. op
de Jangtse werd gebombardeerd.
9824
(Ingea. Med.)
Franco's vorderingen.
De nationalistische troepen houden
thans meer dan vijftig kilometer van de
Catalaansche kust der Middellandsche Zee
bezet. Dank zij hun opmarsch in het ge
bied van Amposta controleeren zij thans
meer dan de helft van de rijstproductie van
Spanje.
Havas bericht uit Burgos dat de recht-
sthen in den sector van Tortosa San Car-
1»S de Rapita bezetten en het terrein daar
gezuiverd hebben. De troepen van gene
raal Aranda waren gisteren in de buurt
van Peniscola ten Zuiden van Benlcarlo
gekomen.
Volgens een bericht van Stefani zouden
de rechtschen een deel van Tortosa heb
ben bezet. De stad schijnt huis voor huls
te moeten worden veroverd. De stad heet
overigens grootendeels verwoest door artil
lerie-vuur. Eenige duizenden roode troepen
zijn gevangen genomen.
Franco voor de radio.
Gelijk reeds is gemeld, heeft Franco den
negentienden April tot feestdag verklaard,
aangezien het de verjaardag is van de on-
derteekening van het decreet, dat defini
tief de oriënteering der politiek van het
land vastlegde door de vereeniging van de
Spaansche Phalanx en de traditionalist^"
De werkgevers waren uitgenoodigd een
dag vrij met behoud van loon aan alle ar
beiders en bedienden te geven De open
bare instellingen en handelshuizen waren
gisteren gesloten.
Om vijf uur heeft Franco voor Radio
Nacional een rede uitgesproken, waarin
hij zich tot de betoogers richtte, die de
rede in de houding aanhoorden.
Franco herinnerde aan de vereeniging,
die ..een jaar geleden voor God en de natie
tot stand gebracht werd". Voorts somde hij
Vissering zijn weg vond in breede Neder-
landsche kringen!). Dit boek houdt zich
voortdurend bezig met Wilson en zijn vre-
desgedachten. Wilson, Thomas Woodrow
Wilson, de man. naar wien eens heel de we
reld met bewondering opzag, én. de man,
die aan heel die wereld diepe teleurstelling
bereidde, omdat zij h e m te groot had ge
zien en hij h a a r te ongecompliceerd, zou
genoemd kunnen worden de groote hoofd
persoon in de tragedie der ontgoocheling,
die gevolgd is op de extase van zijne ..veer
tien punten", welke aan Europa en Ame
rika ook den vrede zouden brengen na
de bloedige razernij, den wreeden waanzin
van den wereldoorlog.
Velen zullen zich herinneren de typische
karakteriseering, die Keynes in zijn boek gaf
van President Wilson, den hoogsten dienaar
der Vereenigde Staten van Noord-Amerika.
Toch zijn er twaalf jaren en meer voorbij
gegaan, sedert het boek geschreven werd.
De gebeurtenissen verdringen elkaar. De
De gebeurtenissen verdringen elkaar,
wereldgeschiedenis wordt met forsche stift
in grove letters geschreven. Doch sommige
feiten, sommige beelden ook, hechten zich
vast in de herinnering en blijven hun dui
delijkheid behouden, al stapelen nieuwe in
drukken zich op de oude.
Met hoeveel verbazing aanschouwden we
destijds niet de teekening, die Keynes gaf
van den Amerikaanschen President! We
zagen hem vóór ons. den man, dien we ons
grooter, wijzer, genialer, fijner, ontwikkeld
hadden gedacht, dan Keynes hem uit
beeldde. Toch gevoelden we dat zijn portret
moest gelijken: gedistingeerd, doch meer.
wanneer hij zat en zich niet bewoog, dan
wanneer hij stond en zijn handen in bewe
ging bracht, die handen, waaraan de fijne
gevoeligheid ontbrak van den verfijnd,
geestelijken denker: beschaafd, maar niet
van de hoogte van Balfour en Clemenceau;
toegankelijk voor een groote gedachte, doch
ongevoelig voor honderd dingen, die om
hem heen tot opmerken en verwerken en
mogelijk wel tot overnemen dwongen; een
geblinddoekte in een gezelschap van zien
den; een Don Quichotte van den nieuwen
tijd. blind en doof. verplaatst in een arena
van wonderbaar-strijdbare tegenstanders.
Daar zat hij, in de woning van Clemen
ceau, den Franschen minister-president,
waar de geregelde bijeenkomsten van den
Raad van Vier gehoudeh werden. Daar zat
hij met de kopstukken der Entente van
Europa, Woodrow Wilson. Geen zakenman
een geleerde; geen' party-politicus,
maar een professor; geen koning-wijsgeer,
doch een non-conformisten dominee;
een presbyteriaan, een theologisch denkend,
geen intellectueeel-universeel en soepel-
scherpzinnig denkend staatsman. Zijn veer
tien punten waren zijn veertien geboden,
doch.het ontbrak hem aan een achter
grond voor die geboden. Zij stonden op zich
zelf. En zijn geest was traag naast dien
van de vlugge Europeesche politici.
Over dezen „gedésorienteerde", dezen
„nlet-glad-genoege" om eene niet taal
kundig-zuivere uitdrukking te gebruiken
over dezen niet oud-geschoolden staatsman,
dezen nobel denkenden idealist te midden
der gewikste practici der politiek, moge dit
artikel iets mededeelen. Hij, Wilson, is in
mijn oogen de hoofdpersoon in de tragedie
der teleurstellingen, die we sedert 1918 heb
ben zien opvoeren.
Arme Woodrow Wilson! Onder de leven
den heeft zelden iemand op een gegeven
aogenblik door zijn woord, gesteund door
de telegraaf van twee werelddeelen en de
drukpers van alle natiën, zoo groote ver
rassing. zoo groote oplettendheid, zoo groote
Instemming, zoo groote blijdschap bewerkt
als hij. Dat woord was een openbaring, nabij
en in de verte, aan beide zijden van den
Oceaan. De Amerikaan ging er in op, de
Europeaan was één en al oor; zelfs de Aziaat
j;i f.L non Gill UUCddll Wdó CCI1 CIl dl GUI ^Cllb UC flólaat
S! mlllta're SUCCeSS^n verleende zijn steeds voornaam-gereser-
de verovering van de zeekust op en schet
«te de ten uitvoer gelegde taken op so-
veerde belangstelling. Wat Woodrow Wilson
zeide in het laatste stadium van den we-
Volgens telefonische berichten van het
front is het Japansche offensief in Zuid-
Oost Sjantoeng in vollen gang. Het Japan
sche commando heeft alle krachten aan
mensehen en materiaal Ingezet. De Japan
ners hopen Ji-Hslen te ontzetten en dan
verder op te rukken naar Hsu-Tsjau.
Ling-ji in Sjansi zou door de Japanners
genomen zijn. Meer dan 2000 Chineezen
heeten gesneuveld te zijn.
De Chineezen melden, dat zij aan het
hoofdfront in Zuid-Sjantoeng gisteroch
tend vroeg voor de 3de maal Han-Tsjwang,
50 kilometer ten Noorden van Hsu-Tsjau,
hebben heroverd. Han-Tsjwang is een
ideale basis voor de Chineezen, van waaruit
zij bij hun opmarsch aar het Noorden Lin-
Tsjeng kunnen aanvallen.
ciaal, economisch en cultureel geoied. Om reldoorlog, vloog de wereld over: men
wees hij op de oprichting van het Spaan- iUiSterde en discuteerde, doch met de nel-
sche Instituut en op de opstelling van de gjng om jn te stemmen enhij over-
Arbeidscode, die een der fundamenteelc reedde ten slotte de massa's. Zijn redevoe-
grondslagen vormt van den nieuwen staat ringen en zijn „boodschappen" tot het
In zijn verklaringen betreffende het op Amerikaansche parlement sloegen in. niet
nationaal en internationaal gebied nog uit alleen in Amerika, maar ook, en nóg die-
te voeren program zeide Franco o. m.: „Wij per en in breeder kringen, in het door den
moeten ons prestige in de wereld herove- krijg doorwoelde en ten doode vermoeide
ren" Europa.
Na de rede van Franco speelde de mu- Voordat Amerika den geallieerden zijn
ziek de liederen van de Phalanx, en de soldaten ter hulpe zond, hebben Wilson's
requetes, benevens de Marcia Real Een woorden hun diensten bewezen. Zij evenaar-
militaire optocht der Phalanxen besloot de den de waarde van een leger zoo zij die niet
betooeineen 1 overtroffen .Want zij gaven den geallieerden
6 B 1 een nieuwen moreelen grondslag voor hunne
Nota van Del Vayo. krijgsvoering, of, mocht deze uitdrukking te
sterk zijn, zij gaven althans nieuwe kracht
Alvarez del Vayo, de minister van bui- aan d;en grondslag. Daardoor werd de strljd-
tenlandsche zaken der Barcelona-regee- -zenuw der verbondenen machtig gestaald,
ring heeft, gevolg gevende aan een door jn Amerika zelf hebben Wilson's woorden
hem geformuleerd protest tegen de Britsch- langzamerhand de openbare meening voor-
Italiaansche overeenkomst van 16 April, bereid op Amerika's deelneming aan den
een nota gericht tot Avenol, waarin hij krijg en om een onzuiver doch zeer pias-
verzoekt oo de agenda der on 9 Mei be- tisch beeld te gebruiken door Wilson's
"innende vergadering van den Volken- woorden zijn ten slotte in werkelijkheid
bondsraad het vraagstuk der buitenland- geheele legers van bezielde strijders „uit
sche inmenging in den Spaanschen bur- den grond gestampt
gevoorlog te willen plaatsen,
Andere straatnamen in Saragossa.
Het gemeentebestuur heeft besloten ter
stond alle straatnamen te veranderen,
welke herinneren aan politieke of histo
rische gebeurtenisssen of personen, die niet
vereenigbaar zijn met „d% gevoelens en ge
bruiken van het nieuwe Spanje". Onder
de afgekeurde namen zijn die van Victor
Hugo, Emile Zola en Alcala Zamora. De
straten worden thans meerendeels ge
noemd naar de door Franco's troepen ver
overde plaatsen.
En deze man, wiens woord, begunstigd
door de bijzondere omstandigheden van het
oogenblik en door de hooge positie van den
spreker, die President der Vereenigde Staten
van Noord-Amerika was. zulk een invloed,
zulk een macht heeft bezeten, deze man
heeft niet de woorden kunnen vinden om
dat te bereiken, wat aan minder begenadig
den dan hem gelukt is: de woorden om over
zijn eigen daden te spreken, deze te verde
schrijven. In 1924 is hij overleden, zonder
dat zijn apologie verscheen, een apologie
door hem zelf gegeven.
Toch zou hij iets te vermelden hebben
gehad. Gedurende de vredesonderhande
lingen te Parijs de onderhandelingen
door Keynes, zoo zorgvuldig en zoo zake
lijk beschreven heeft hij, Woodrow
Wilson, met de nauwgezetheid van den
geleerde van beroep al het rijke hem toe-
stroomende materiaal verzameld; geen
aktenstuk, geen brief, geen aanteekening,
geen stenographische kantteekening liet
hij verloren gaan, In drie kisten en twee
groote blikken koffers lagen al deze do
cumenten in zijn huls bijeen Maar hij
was, zooals hij zelf erkende, niet meer ln
staat om het zoo kostbare en zoo over
vloedige materiaal te verwerken. Wel be
zat hij: in zeldzame mate, de gaven der
visonalre welsprekendheid, doch het veel
meer verbreide talent om dat. wat men
zelf beleefd heeft, na te vertellen, dat kon
hij niet het zijne noemen. Dat ontbrak
hem. een gebrek, zoo men wil, dat dan de
schaduw mag heeten van het groote licht,
dat zijn geest uitstraalde.
Wilson wist dat. In zijn zelfkennis heeft
hij dan ook het beste gedaan, wat hij
doen kon. Hij heeft zijn kisten en koffers
niet den rijken inhoud overgelaten aan
zijn vroegeren medewerker, zijn Parijschen
chef van den persdienst Baker, die de op
dracht ontving alles na te pluizen en deze
taak aanvaardde, daartoe gesterkt door
zijn eigen ervaringen tijdens de conferen
tie te Parijs.
Dat is een werk geworden van drie dee
len, drie deelen „mémoires", waarvan in
1923 het eerste verscheen en ook in
Duitschland ln geautoriseerde vertaling
verspreid werd onder den titel Woodrow
Wilson Memolren und Dokumente über
den Vertrag zu Versailles, Anno 1919, uit
gegeven door R. S. Baker, vertaald door
Curt Thesing.
Het hoofddoel van het werk was na
tuurlijk Wilson's gedachten, plannen en
successen op de Vredesconferentie ln het
licht te stellen. Doch Wilson's teleurstel
lingen zijn zoo onloochenbaar, dat zelfs
de steller zijner mémoires die niet over
het hoofd kon zien. Hij erkende dit dan
ook openlijk en zoo werd zijn boek een
zeldzaam geval van onbevooroordeeldheid.
Het werd onbetwist en zeer sterk een
boek van crltlek op den persoon en de
daden van zijn „held", hoezeer het den
steller er ook om te doen, was hem recht
te doen wedervareh.
Dat begint al met de algemeene karak
teriseering van Wilson's geestelijke ge
aardheid. Die karakteriseering is verras
send objectief. Twee hoofdgedachten heeft
Wilson aan den wereldkrljg gegeven: de
gedachte van het zelfbestemmlngsrecht
der volkeren en de gedachte van den
Volkenbond.
Belde zijn van hem, Woodrow Wilson,
afkomstig. Alles wat hij in zijn gloeiende
schijnbaar geheel nieuwe woorden over
het zelfbestemmingsrecht heeft gezegd tij
dens de lange conferentieberaadslagingen,
was, volgens Baker, .slechts eene herha
ling van dat, wat in de groote Amerikaan
sche documenten, de Virginia BUI of
Rights, de onafhankelijkheidsverklaring
en de Amerikaansche Grondwet met zoo
veel woorden is uitgedrukt".
„De gedachte van den Volkenbond Is
niet anders dan de toepassing of de over
dracht van het beginsel der Vereenigde
Staten op de geheele beschaafde wereld".
Zelfs het Volkenbondsverdrag, dat Wil
son aan de Parijsche Vredesconferentie
voorlegde, is ontleend aan anderen.
„Eigenlijk zoo zegt Baker is niets,
niet één enkele gedachte in het Volken
bondsverdrag een oorspronkelijke gedach
te van den President. Zijn verhouding tot
het verdrag is veeleer die van een uitge
ver of compilatot, die alle uit andere
bronnen hem töestroomende ontwerpen
schift, verwerpt, aanvaardt, redigeert en
met elkaar verbindt".
Wilson, die jaren en jaren lang hoog
leeraar was aan verschülende unlversi-
siteiten. was geen scheppende kracht Hij
is de ernstige geleerde, die de gedachten
van anderen verwerkt. Doch om te berei
ken wat hij zich had voorgesteld, n.l. eene
nieuwe wereldorde, moet men een schep
pend genie zijn. Zoolang het ging om
woorden, om formuleeringen van anderen,
was hij op zijn plaats. „Hij genoot", zegt
Baker, „van zijn eigen woorden, van de
juistheid der gebruikte uitdrukking Woor
den plachten voor hem een eigen schoon
heid te bezitten. Nieuwe woorden, die den
inhoud zijner gedachten duidelijker dan
andere tot uitdrukking brengen, heeft hij
lief."
Ziedaar Wilson's geestelijke eigenaar
digheid, zooals Baker die schetst. We zien
hem als een woordkunstenaar, bezield
met goede, groote aan anderen ontleende
gedachten en met aan zich zelf ontleende
goede bedoelingen. Aldus zijnde, heeft hij
tijdens den oorlog geweldige successen be
reikt. Doch toen ht), ter conferentie als
staatskunstenaar moest optreden en too-
nen wat hij als zoodanig kon presteeren,
begonnen voor hem de teleursteUingen.
liuUimuici i"--.-.
vindt U in de
in uilsluitend
tegen de
en des verkiezend op
BIJ
9838
Wilson vertegenwoordigde dus ter Pa
rijsche Conferentie „de Amerikaansche
beginselen", „de beginselen der christe
lijke moraal", „den plicht van den sterken
staat om de zwakken te helpen", om „de
menschheid niet te overheerschen, doch
haar te dienen". Amerika, zoo zeide hij,
was geschapen om de menschheid te ver
eenigen Deze „Amerikaansche visie", deze
gedachten, die meer in de lucht zweefden
dan dat zij vasten bodem onder zich had
den, zet. Baker nu tegenover de Duitsche
staatsidee, „die alleen de eigen veiligheid
en de eigen welvaart zoekt". Maar te Pa
rijs stond Wiison niet tegenover Duitsch
land en het Duitschdom, dat immers ter
Vredesconferentie niet vertegenwoordigd
was; zijn strijd daar was een worsteling
tusschen Fransche politiek en Amerikaan
sche beginselen. Baker verwijt aan de
Fransche politiek militarisme en imperi
alisme en talrijk zijn de plaatsen, waarin
hij die afkeurt en er Wilson's échec door
verklaart. Hij keurt die echter niet alleen
af; hij tracht die óók te verklaren en wat
hij dan zegt is van bijzondere waarde
aangezien daardoor veel duidelijk wordt
van wat de Franschen na den oorlog heb-
voor Duitschland en dat niet zonder re
den. Zij hadden het meeste geleden, zfj
hadden de zwaarste lasten van den oor
log moeten dragen. ZIJ waren het ook, die,
naar alle waarschijnlijkheid, de slachtof
fers zouden worden, wanneer Duitschland
zich weer sterk zou gevoelen en wraak
zou oefenen". De steller der Mémoires
het „hooplooze dilemma", waarin Frank
rijk gedreven wordt door zijn vrees voor
Duitschland, .„in welks klauwen het zich
heden nog wringt". „Want", aldus Baker,
„hoe zou Duitschland, wanneer het econo
misch verzwakt en verlamd ls, de gewel
dige herstellingskosten betalen? Zoo werd
Frankrijk tusschen vrees en noodzaak
heen en weer gesleurd, alleen was toen,
zooals nu, de vrées het domineerend ele
ment,"
De economische voorstellen, die de toen
malige Fransche minister van den „we
deropbouw", Loucheur, voor het vredesbe-
drag had voorbereid, noemde Wilson in
den Raad van Vier „een paniek-program".
Toch werd dit program inderdaad, in weer
wil van Wilson's verzet, ln het verdrag en
daarna aanvaard, ja, zelfs nog iets meer
dan dit program.
Dat waren de teleurstellingen voor den
Amerikaanschen President.
Troost vond hij echter in andere din
gen. Hij verheugde zich, dat het hem ge
lukt was het Volkenbondsverdrag te ma
ken tot een integreerend bestanddeel van
het Vredesverdrag. Dit was voor hem ..de
sleutel van den gezamenlijken vrede". La
ter, „wanneer de hartstochten van thans
zich zouden hebben gelegd, zouden daar
door allerlei wijzigingen des te gemakke
lijker aangebracht kunnen worden".
digen tegen de aanvallen van zijn steeds ben gedaan en wat door velen. m. 1., ver
in aantal toenemende vijanden. Ik bedoel: keerd is beoordeeld. „De Franschen",
hij heeft zijn eigen mémoires niet kunnen I schrijft Baker, „hadden slechts nog vrees
In zekeren zin was Wilson een ziener.
Bij zijn eersten overtocht naar de Vredes
conferentie ln Januari 1919. heeft Wilson
zijn begeleiders voorspeld, dat hij op weg
was naar „een zeldzame tragedie van te
leurstellingen". Zijn profetischen blik heeft
hem niet bedrogen. Mocht ook zijn geloof
in de toekomst van den Volkenbond hem
niet bedrogen hebben!
In vol vertrouwen op de werking van
alen Volkenbond heeft Wilson zijn colle
ga's in den Raad van Vier: Clemenceau.
Lloyd George, Orlando, op veel punten
toegegeven en daarbij zijn eigen beginse
len meer dan eens geweld aangedaan.
Maar hij heeft ook veel weten door te
zetten, veel weten te verhinderen Dit
blijkt uit bijzonderheden in het Wllson-
boek. Baker, die Wilson's vertrouwensman
was, wees daarop met nadruk en dat was
een daad van fijn gevoel De Duitsche ver
taler van het eerste deel der Mémoires
spreekt in zijn voorwoord uit, „welk een
geweldigen arbeid Wilson in den dienst
der rechtvaardigheid en ten gunste van
Duitschland heeft gegeven".
Blijft na de publicatie der Mémoires de
indruk over, dat de man. die als vrede
stichter en wereldredder is begroet, de
groote hoofdpersoon was in de tragedie
van teleurstellingen, welke hem niet al
leen door anderen, doch mede door hem
zelf, door zijn gebrek aan practischen zin
er, door zijn teveel aan Idealisme zijn be
rokkend. óók een andere indruk blijft
over. Het is deze, dat Wilson in zijn hoog
idealisme ten slotte uiting heeft gegeven
aan wat men zou kunnen noemen de no
belste stem der menschheid, nJ. aan net
verlangen naar recht en vrede. Heeft nil
niet bereikt, wat hij wilde, hij heeft het
hoogste willen bereiken. En dat ls voor
oen man van zoo oprechten zin als Wilson
de grootste lof, van meer waarde dan went
succes ook,
A. J. BOTHENIUS BROUWER.
1) De titel der vertaling was „De economi
sche gevolgen van den Vrede".
2—2
