1938: GOSELING NEEMT OSS IN
Redevoeringen van
Chamberlain en Halifax
79sfe Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 9 April 1938
Derde Blad No. 23939
n BÜITENL, WEEKOVERZICHT
Dagbladreclame
en de bezetting mag met militaire eer aftrekken
JWNST IN IITÏIRII
is niet te vervangen
Geen oorlog spoedig
te verwachten
RECHTZAKEN
LUCHTVAART
POLITIEK IN WORDING!
Morgen zal zoowel in Duitschland als
In Oostenrijk het plebisciet plaats vinden
over den Anschluss. Wie twijfelt nog aan
den uitslag? In belde landen, thans tot één
versmolten, ls een propaganda gevoerd,
zooals het natlonaal-soclallsme dat slechts
verstaat: het opzweepen van de massa tot
ongekende hoogten. De stemmen van te
genstanders mogen feitelijk wel verhon
derdvoudigd worden om de waarde daar
van ook maar eenigszins te benaderen..
Maar toch is er ditmaal bij de volks
stemming een aangelegenheid, die de bij
zondere aandacht vraagt. Niet, dat om
trent den uitslag daardoor ook maar eeni-
ge zorg voor het Derde Rijk behoeft te
bestaan, daarvan is geen sprake, maar
maar toch kan er voor de toekomst aan
leiding uit ontstaan om zich zorgen te ma
ken, van Nazistandpunt uit gerekend. To
taal onverwachts werd door het Oosten-
rijksche episcopaat onder leiding van kar
dinaal Innitzer, tevens aarts-bisschop van
Weenen, dat totdusver had behoord tot de
meest getrouwe volgelingen van de politiek
van Dollfuss en Schuschnigg, een verkla
ring uitgegeven, waarin niet alleen de
raad werd gegeven om „Ja" te stemmen,
doch waarin tevens de term „Heil Hitier"
werd gebezigd. Natuurlijk is daarvan door
Berlijn het noodige en nuttige gebruik ge
maakt! Doch Rome werd blijkbaar ook
verrast en kon een dergelijke houding
zonder meer niet aanvaarden. Voor de
Vaticaansche radio-zender werd de Oos-
tenrijksche verklaring volkomen gedesa
voueerd, doch tenslotte werd ook deze
radio-uitzending weer niet volledig geho
mologeerd; een en ander op een wijze,
zooals Rome dat bij uitstek verstaat om
geen haring of kuit te geven. Innitzer is
daarop naar Rome ontboden en heeft
blijkbaar van den Paus den wind van
voren gekregen, want anders zou de
Weensche kardinaal niet op zulk een over
tuigende wijze zijn teruggekrabbeld voor
zoover dit maar eenigszins mogelijk was.
Nu werd de goedkeuring feitelijk afhan
kelijk gesteld van voorwaarden, die in
Duitschland reeds lang door het episco
paat zijn gesteld voor samenwerking met
het Hitler-reglme, hetgeen speciaal ziet op
de jeugd-leiding en al wat daarmede an
nex ls. Uitwerking kan een en ander op
het plebisciet niet meer hebben, want de
Duitsche en Oostenrtjksche pers mocht
dat terugkomen op de gegeven verklaring
niet vermelden! We staan dus voor het
ietwat vreemde feit, dat het Oostenrijk-
sche episcopaat, dat antl-nationaal-socia-
listlsch was, daarvoor pleitte, terwijl In
Duitschland het episcopaat zich heeft ont
houden van een officieele aanbeveling
Een en ander bracht geruchten in omloop
over een opzeggen door Hitler van het
concordaat als anderszins, doch het laat
zich aanzien, dat de Fuehrer zich daar
voor nog zal hoeden, want dit zou onte
genzeggelijk een regelrechten oorlog ntet
met
het Vaticaan beteekenen en daaruit pleegt
zelden of nooit gewin voort te komen;
Interessant zijn de verhoudingen intus-
schen uitgegroeid!
Met overweldigende meerderheid zal de
Anschluss worden goedgekeurd, zooals deze
door dc mogendheden ook de facto is er
kend. Meer en meer gaat het verschil tus
schen de beide begrippen de facto en de
jure verloren: wat in de practijk feitelijk
het verschil nog te beteekenen heeft
Is het erg te verwonderen, dat een
Duitsch blad verklaarde: Duitschland heeft
na 20 Jaar den wereldoorlog gewonnen?
Intusschen heeft zich eindelijk in Frank
rijk het vonnis over het kabinet Blum vol
trokken en precies zooals men dat heeft
zien aankomen: de Senaat heeft Blum een
halt toegeroepen. Een val met eere is het
zeker niet geworden, want ieder onbevoor
oordeelde zal moeten Inzien, dat hier het
landsbelang is opgeofferd aan partij-be
langen. Zelfs is het nog niet geheel zeker,
fiat Frankrijk nu eindelijk zal bevrijd wor
den van al dat politiek gedoe en aan het
bewind zal zien komen een regeering van
zuiver Nationaal welzijn, zonder meer. Het
politiek gewroet achter de schermen gaat
nog steeds voort en het ls heusch nog zoo
zeker niet, dat daaraan thans een einde
wordt gemaakt. Wellicht moet de situatie
voor het zwaar bezochte land nog heel
wat verergeren, voor het moment komt,
dat wordt ingezien, dat het zoo niet lan
ger gaan kan. Na hetgeen onze Parijsche
correspondent gisteren schreef, zullen wij
op dit chapiter momenteel niet meer in
gaan, De wijze waarop de Senaat overigens
Blum zijn congé heeft gegeven, is wel bij
zonder eclatant en behoeft absoluut geen
commentaar. De Senaat is in dit geval te
beschouwen als het geweten van Frank
rijk!
Dit lichaam heeft zich terecht niets
aangetrokken van de agitatie, door de so
cialisten te elfder ure nog tegen den Se
naat ontketend om eigen aftocht te trach
ten te dekken. De vraag, die zich nu direct
opwerpt, is deze. of de massa, die zelfs een
Volksfront-regeering niet in toom kon
houden, gezien het zich uitbreidend aantal
stakingen, binnen de perken der wet zal
zijn te houden. Geheel gerust daarop kan
men niet zijn
In ieder geval heeft ook het Frankrijk
van Blum, gelijk wij voorzagen, het niet
aangedurfd, om in de Spaansche furie in
te grijpen, al komt tengevolge van Fran
co's succes in Catalonië. diens eind-over
winning langzamerhand in zicht. De her
haalde verzekering, dat Spanje er niet
aan denkt om eenig gebied af te staan,
heeft overigens in Engeland in regeerings-
kvingen wel allen lust, voor zoover die ooit
aanwezig geweest mocht zijn geweest, ge
doofd om in te grijpen. Toch heeft Labour
reden te juichen als oppositie-partij ten
gevolge van de verovering van een con
servatief Londensch district bij een tus-
schentijdsche verkitzing, waarbij de bui-
tenlandsche politiek wel de inzet was! Deze
verkiezingsuitsla? toont in ieder geval, dat
breede 1: 'en in Engeland het niet eens
zijn met Chamberlain's houding. Met dés
te meer aandacht zal daarom gelet worden
op het resultaat van de Britsch-Italiaan-
sche besprekingen, die, naar algemeen
wordt aangenomen, een gunstig verloop
hebben, zelfs zoo gunstig, dat een over
eenkomst voor de deur heet te staan. Een
der Engelsche bladen heeft al een geheel
schema gepubliceerd over het resultaat,
gelijk bekend Zou dit juist blijken, dan
heeft voora' Italië alle reden om tevreden
au z'Jn Erkenning van de verovering van
erkenning zijner belangen ln de
j/J^. he Zee, verzekering van vrij
vet Keer door het Suez-kanaal, zelfs in tij-
WILLEM VAN SCHAICK
OVERLEDEN.
Op 63-jarlgen leeftijd is in zijn woning
te Blaricum plotseling overleden de be
kende schilder Willem van Schaick. Als
schilder van landschappen en stillevens
was hij een der beste adepten der Haag-
sche school. Hij verwierf ook een groote
faam als uitbeelder van oorlogstafereelen
en was eveneens werkzaam als caricatu
rist.
liillllllllllllllllllllllllllllinilllUllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllll
HlllllllIIIIIMIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllllilllllilllllllilllllllllllllllHllllllli
den van oorlog, pas terugtrekken der vrij
willigers uit Spanje na Franco's eind
overwinning tegen erkenning van Spanje's
onafhankelijkheid en het terugbrengen
van de legermacht ln Libyë tot normale
sterkte, het kan wel uit!
Maar zouden daarnaast geen andere
punten worden vastgelegd? Midden-Europa
blijft toch voorloopig een blok aan Euro
pa's been en ook de machtultbreidingen
naar den Balkan komen langzaam maar
zeker op het eerste plan
Frankrijk heeft tenminste, alle crisistoe
standen ten spijt, zijn gezanten in Oost-
Europa nieuwe instructies verstrekt, waar
van de bedoeling niet anders kan zijn dan
een tegengaan van Dultschland's invloed
Ju genoemde richting.
Italië's medewerking zou in dit opzicht
van onberekenbaar effect kunnen zijn! En
Italië zou Italië niet zijn, wanneer het
niet de partij van den meest biedende
koos
In een te Birmingham gehouden rede
voering heeft minister-president Ohamber-
lain. sprekende over'de EngelschItaliaan-
sche onderhandelingen, gezegd, dat er
thans goede hoop bestaat de oude vriend
schappelijke betrekkingen, die. totdat zij
onlangs werden onderbroken, zoo lang had
den bestaan, dat zij traditioneel waren ge
worden tusschen beide landen, te herstel
len.
„Ik vraag u slechts een weinig ge
duld te hebben en nog even te willen
wachten. Ik denk niet, dat het lang
zal duren, of deze overeenkomst met
Italië zal worden gesloten en gepubli
ceerd".
Chamberlain herinnerde er aan. dat
Groot-Brittannië verplicht is Frankrijk en
België hulp te verleenen in geval van een
niet uitgelokten aanval, doch dat het er
van af zag. een dergelijke verplichting aan
te gaan ten aanzien van andere landen,
die verder af liggen en waar geen vitale
Britsche belangen in dezelfde mate be
staan. hoewel het onmogelijk is te zeggen,
welke regeeringen tenslotte betrokken
zullen zijn bij een geschil in een of an
deren uithoek van Europa.
Wij waren evenwel van meening. aldus
Chamberlain, dat wij ons het recht moeten
voorbehouden, te zeggen, of wij het noodig
achter, een dergeüjken oorlog in te gaan
of niet en wij moeten dat niet overlaten
aan de beslissing van anderen, daar het
geweldige gevolgen voor ons zelf kan mede
brengen.
Soms zegt men. dat. wanneer wii krach
tiger zouden optreden, wij de wereld de
waarschuwing zouden geven, dat er geen
oorlog moet zijn Dat zou evenwel geen op
het spel zetten zijn van geld. doch van de
levens van mannen, vrouwen en kinderen
van ons eigen ras en bloed
Ik ben niet bereid daarin te treden
en hoewel in de toekomst zich dc nood
zakelijkheid van een oorlog zou kun
nen voordoen, zou ik er niet mijn woord
op willen geven, tenzij ik er volkomen
van overtuigd zou zijn, dat wij onze
vrijheid op geen andere manier zouden
kunnen bewaren.
De eerste minister achtte het noodig,
dat de bevolking haar deel heeft in de
defensieve organisatie van het land,
doch hij vroeg haar toch de gedachte
indien zij bestond uit het hoofd
te zetten, dat het zeer spoedig tot een
oorlog zou komen.
Juist het teg nstelde is het geval,
aldus Chamberlain, maar wij zijn er
van overtuigd, dat een der middelen
om den vrede te verzekeren, is, ons
gereed te maken voor den oorlog.
HAARLEMSCHE RECHTBANK.
Mishandeling.
Terecht stond een inwoner van Haar
lemmermeer. wien mishandeling ten laste
was gelegd. Op 13 December van het vorige
jaar had hij met een anderen Haarlemmer,
meer-bewoner oneenigheid gekregen In
drift heeft hij deze met een hard voorwerp
een klap in het gezicht gegeven, waardoor
een bloedende wond ontstond. Verd. be
weerde. dat hij eerst een klap had gekregen
waarna hij zich had verweerd. De officier
van justitie eischte een geldboete van f. 15
subs 5 dagen hechtenis. Vonnis 21 dezer.
STEEKPENNINGEN
AANGENOMEN.
Voor de rechtbank te Middelburg is gis
teren 3 maanden gevangenisstraf geëischt
tegen den 53-jarigen directeur van den
gemeentelijken reinigings- en ontsmet-
lingsdienst te Middelburg thans met
buitengewoon verlof wegens het in de
jaren 1926 tot 1929 aannemen van steek
penningen voor de levering van voeder
bieten voor de paarden.
Verd. ontkende pertinent zich aan het
hem ten laste gelegde te hebben schuldig
gemaakt. Zijn verdediger, mr. A. H. Kui
pers uit Middelburg, drong zoowel op fei
telijke als op juridische gronden op vrij
spraak aan.
De uitspraak werd bepaald op Vrijdag
22 April, of zoo mogelijk eerder, zooals de
verdediger had verzocht.
DE POSTVLUCHTEN.
De .."Valk" is hedenochtend van het vlieg
veld Tjililitan vertrokken met medeneming van
237 Kg. post. 14 Kg. pakketpost en 51 Kg.
goederen. Er zijn geen passagiers voor de reis
BataviaAmsterdam. Voor tusschentrajecten
werden zestien passagiers geboekt. Een passa
gier moest wegens plaatsgebrek geweigerd
worden.
Dagbladreclame
verlaagt de
verkoopskosten.
De verschillende alcoholische dran
ken worden in Amerika, vnl. met
dagbladreclame op de markt gebracht.
De verschillende ondernemingen heb
ben vorig jaar circa 7 °/V meer aan
dagbladen besteed dan in 1936.
Men schat het bedrag dat sinds
1933 door deze maatschappijen aan
dagbladreclame is uitgegeven op
75.000.000; voor reclame in tijd
schriften en door de radio werd'be
taald $20 000.000.
Ook in dit geval heeft men het goed
koopste verkoopsmdddel benut: doel
matige reclame, waardoor de distri-
butiekosten werden verlaagd en groo-
tere omzetten mogelijk zijn gemaakt.
Uiteindelijk resulteerend in lagere
prijzen voor het publiek. 9209
Lord Halifax sprak te Bristol. Hij zeide,
dat in internationale kwesties de oplossing
op twee manieren mogelijk is. t.w. door
overeenstemming of door oorlog.
De labourfractie van het parlement
schijnt ver af te staan van het begrip, dat
er een aanmerkelijk verschil is tusschen
nationale en internationale aangelegen
heden en dat methoden, die in binnen-
landsche geschillen behoorlijke resultaten
opleveren, op internationaal gebied zeer
gevaarlijk worden.
Ten aanzien van den Volkenbond legde
Halifax er den nadruk op. dat „indien wij
zouden optreden, zooals sommige kringen
voorstellen en de collectieve veiligheid zou
den organiseeren op een nieuwen tegen
Duitschland gerichten grondslag, wii juist
datgene zouden doen, wat niet alleen de
hoop zou vernietigen. Duitschland en an
dere Europeesche landen terug te winnen
voor een nieuwen vorm van Europeesche
samenwerking, doch ook. waartegen wij
ons steeds hebben verzet een verdeeling
van Europa in blokken zou bewerken, welke
tegen elkander gericht zijn en die. naar
de meening der regeering. het gevaar voor
een ramp ernstig zouden vergrooten".
„Wij wenschen onze betrekkingen te
verbeteren, overal waar we dat kunnen, om
dat wij gelooven, dat. indien wij dc scan
ning ergens kunnen verminderen, wil deze
overal verminderen.
Wij zijn er reeds in geslaagd, verbetering
te brengen in onze betrekkingen met Italië,
één van onze oudste traditioneele vrien
den in Europa, die. naar ik ten volle ver
trouw, niet alleen een goeden invloed zal
uitoefenen co de verhouding tusschen onze
beide landen, doch in het geheele Middel-
landsche Zeegebied en in feite in geheel
Euroira"
Wii hebben herhaaldelijk ons standpunt
tegenover d'e Italiaansche besprekingen
duidelijk gemaakt en gezegd, dat de slui
ting van eenige overeenkomst onzerzijds
afhankelijk meest worden gesteld van de
oplossing der Spaansche kwestie".
„Deze natie", aldus vervolgde Halifax.
..zal geen Spaansch bloed aan de handen
hebben. Het is on< voorrecht geweest aan
beide partijen op verschillende manieren
humanitaire hulp te hebben verleend die
degenen, die er bii betrokken ziin. zooveel
eer als dankbaarheid hebben gebracht en
dat. is niet in de laatste plaats de marine".
Nog heeft lord Halifax hulde gebracht
aan oud-minister Eden. door te verklaren,
dat deze gedurende den langen tijd dien
hij aan het, Foreign Off'cc ve'bonden was
geweest, zijn grooten r?»"n van hoofd en
hart ten volle ontplooid had.
Halifax sprak voorts de hoop uit. dat
Eden deze gaven spoedig weer in dienst
van de regeering zou stellen.
