Impressies uit Oostenrijk
Chamberlain veroordeelt de
Duitsche methoden in
Oostenrijk
79 ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 15 Maart 1938
Derde Blad
No. 23917
Luchtaanvallen
KRUSCHEN SALTS
Sleutels is 2 de klasse kampioen
Onzekerheid en onveiligheid in Europa verhoogd
Alles wordt Duitsch
met Brandbommen
Maak 'n spoedig einde
aan die kwellende
rheumatische pijnen.
FINANCIEN
De Engelsche bewapening
wordt verder uitgebreid.
Bij de opening in het Engelsche Lager
huis van de debatten over de buitenland-
sche politiek heeft minister-president
Chamberlain verklaard, na de jongste
Duitsch-Oostenrijksche gebeurtenissen de
revue te hebben laten passeeren, dat Ha
lifax op 10 Maart von Ribbentrop heeft
ontmoet en dezen ernstig heeft gewaar
schuwd voor den toestand In Oostenrijk
en wat hem toescheen de politiek der
Duitsche regeering te zijn, waarbij hij
hem in het bijzonder wees op de zeer
groote beteekenis, welke de Britsche re
geering hecht aan alle maatregelen, wel
ke worden genomen om te verzekeren, dat
de volksstemming zal worden ten uitvoer
gelegd zonder inmenging of intimidatie.
Op 11 Maart, laat in den avond, heeft
dc Britsche ambassadeur te Berlijn
krachtig bij de Duitsche regeering ge
protesteerd tegen het opnieuw gebruik
maken van geweld gesteund op kracht,
tegen een onafhankelijken staat met
het doel een toestand te scheppen,
welke onvereenigbaar is met zijn na
tionale onafhankelijkheid. Vroeger op
denzelfden dag, aldus vervolgde Cham
berlain, heb ik zelf krachtige stap
pen in denzelfden zin gedaan bij von
Ribbentrop, met wien lord Halifax dien
dag eveneens nog twee gesprekken
heeft gehad.
Chamberlain las vervolgens het antwoord
der Duitsche regeering voor, vervat in een
schrijven aan den Britschen ambassadeur
te Berlijn, waarin von Neurath zeide: „In
naam der rijksregeering moet ik verkla
ren dat de Britsche regeering niet het
recht heeft de rol van beschermer van de
Ocvstenrljksche onafhankelijkheid op te
eischen. Tijdens de diplomatieke bespre
kingen over de Oostenrjjksche kwestie,
heeft de Rijksregeering de Britsche regee
ring nimmer in twijfel gelaten, dat de
vorm der betrekkingen tusschen het Rijk
en Oostenrijk slechts beschouwd kan wor
den als een Interne Duitsche aangelegen
heid van het Duitsche volk, waarmede
derde mogendheden zich niet hebben te
bemoeien.
Op grond hiervan moest de Duitsche
regeering reeds van tevoren het proest,
dat ingediend was door de Britsche regee
ring verwerpen als ontoelaatbaar, zelfs al
was het slechts voorwaardelijk."
Von Neurath beschreef in zijn brief als
volkomen verzinsel de bewering, dat een
ultimatum was gesteld, waarin de aan
stelling geëischt werd van een nieuwen
kanselier in overeenstemming met Duit
sche voorstellen, daar anders een binnen
rukken van Duitsche troepen onder oogen
zou moeten worden gezien. Voorts legde
het schrijven van von Neurath er, den
nadruk op, dat het zenden van troepen
uit Duitschland het eerst te berde is ge
bracht door een Oostenrijksch verzoek en
dat, staande tegenover het rechtstreeks
dreigende gevaar van bloedigen burger
oorlog in Oostenrijk, de Duitsche regee
ring besloot aan dit beroep gevolg te ge
ven. Het schrijven besloot met te zeggen,
dat gevaarlijke consequenties in het spel
zouden kunnen komen, wanneer een po
ging gedaan werd door een derde partij, ln
strijd met de vreedzame bedoelingen cn
wettige doeleinden van Duitschland, om
op de ontwikkeling van den toestand in
Oostenrijk een invloed uit te oefenen,
welke niet vereenigbaar is met het recht
van het Oostenrijksche volk op zelfbe
schikking.
Na dit schrijven van von Neurath ging
Chamberlain voort: „Ik moet terstond de
verklaring van von Neurath weerleggen
als zou de Britsche regeering niet het
recht hebben om zich te interesseeren
voor de onafhankelijkheid van Oostenrijk.
Het belang van de Britsche regeering in
deze kwestie kan op geen enkel houdbaar
motief ontkend worden. In de eerste plaats
zijn Groot Brittannië en Oostenrijk beide
leden van den Volkenbond en hebben
beide, gelijk ook de Duitsche regeering,
verdragen onderteekend, welke bepaalden,
dat de onafhankelijkheid van Oostenrijk
onvervreemdbaar was, tenzij met goedkeu
ring van den Volkenbondsraad.
Nog geheel hiervan afgezien moet de
Britsche regeering r<Uijd geïnteres
seerd zijn in de gebeurtenissen in
Midden-Europa".
Veroordeeling der methode.
Het lijkt ons toe, dat dc methoden,
die tijdens den geheeien duur van deze
gebeurtenissen toegepast zijn, een ern
stige vercordeeiing noodig maken en
dat zij een diepen schok hebben toe
gebracht aan allen, die belast zijn met
het behoud van den Europeeschen
vrede. Hieruit volgt, aldus Chamber
lain, dat hetgeen gebeurd is, niet kon
nalaten een nadceligen invloed uit te
oefenen op de hoop der Britsche re
geering op opheffing der misverstan
den tusschen de naties en op een be
vordering van dc internationale sa
menwerking.
Verhouding tot Tsjecho-SIowdkijc.
Mij is medegedeeld, zoo ging Chamber
lain voort, dat Goering op 11 Maart de
algemeene verzekering heeft gegeven aan
den Tsjecho-Slowaakschen gezant te Ber
lijn, dat de Duitsche regeering krachtig
zal streven naar een verbetering der be
trekkingen tusschen Duitschland en Tsje-
cho-Slowakije. In het bijzonder deelde
Goering op 12 Maart den Tsjecho-Slo
waakschen gezant mede, dat de Duitsche
troepen, die Oostenrijk binnendrongen, de
strengste orders hadden gekregen min
stens vijftien kilometer van de Tsjechische
grens verwijderd te blijven.
Denzelfden dag ontving de Tsjechische
gezant te Berlijn van von Neurath de ver
zekering, dat Duitschland zichzelf gebon
den acht door de Duitsch-Tsjecho-Slo-
waaksche arbitrage-conventie van October
1925.
Terugkeerende tot het Britsche stand
punt ten opzichte van Oostenrijk zeide
Chamberlain
„Wij waren gehouden de Fransche en
Itaiiaansche regeeringen te raadplegen in
geval een actie werd ondernomen, welke
de Oostenrijksche onafhankelijkheid en
integriteit betrof. Wij hebben onze ver
plichtingen tot raadpleging zoowel met de
Fransche als de Itaiiaansche regeeringen
ten volle uitgevoerd en ons onmiddellijk
tot haar gewend, toen de Oostenrijksche
onafhankelijkheid bedreigd leek door de
recente gebeurtenissen. Als gevolg van
deze raadpleging richtte de Fransche re
geering een gelijk protest aan Berlijn.
Van de Itaiiaansche regeering ontvin
gen wij geen volledige uiteenzetting harer
opvattingen, ofschoon haar houding met
groote nauwkeurigheid gedefinieerd is in
de verklaring, die namens de Itaiiaansche
regeering in de dagbladen van heden
wordt gepubliceerd.
Chamberlain vervolgde met te zeg
gen, dat het een hard feit is, dat niets
deze actie van Duitschland kon tegen
houden; tenzij wij en anderen met ons
bereid waren geweld te gebruiken. Ik
stel mij voor, dat, al naar een ieders
temperament de gebeurtenissen in on
zen geest thans spijt of verdriet en
misschien verontwaardiging (toejui
chingen) wekken.
Deze gebeurtenissen kunnen door de
Britsche regeering niet met onver
schilligheid en gelijkmoedigheid wor
den beschouwd. Zij zullen een effect
hebben dat nog niet kan worden af
gemeten. De onmiddellijke resultaten
zullen zijn dat het gevoel van onze
kerheid en onveiligheid in Europa
wordt verhoogd.
Wij moeten den nieuwen toestand
helder, maar met een koel oordeel zien
en met het vertrouwen, dat wij ge
steund zullen worden wanneer wij
vragen, dat niemand, welke ook zijn
particuliere opvattingen mogen zijn,
zichzelf zal beschouwen als staande
buiten welke uitbreiding ook der na
tionale inspanningen, die kunnen wor
den geëischt. (Toejuichingen).
Ten slotte sprak Chamberlain nog over
het Britsche defensieprogram. WIJ heb
ben altijd duidelijk gemaakt, zeide hij, dat
het een buigzaam program is en dat van
tijd tot tijd zou moeten worden herzien
in het licht van elke ontwikkeling ln den
internationalen toestand.
Bijgevolg hadden wij besloten tot
een nieuwe herziening over te gaan
en te zijner tijd zullen wij bekend ma
ken, welke verdere stappen wij nood
zakelijk kunnen vinden.
De debatten.
Nadat Chamberlain zijn rede had uit
gesproken, nam Attlee, de leider der L'a-
bouroppositie, het woord. Hij zeide, dat de
ontplooiing van het geweld kwam juist op
het oogenblik, dat de Britsche regeering
vriendschappelijke besprekingen voerde
met de Duitsche regeering. Deze gebeur
tenis heeft naar het schijnt, het kaarten
huis ineengeslagen, dat de eerste minis
ter bezig was op te bouwen. Tegenover
deze schending van Oostenrijk behoort
ons antwoord te zijn; terug naar den
Volkenbond, terug naar de heerschappij
van het recht, aangezien dit de weg is
naar de handhaving van den vrede. Een
verdere verwording van den toestand toe
te staan, beteekent den oorlog onvermij
delijk maken.
De leider der liberale oppositie, Sinclair,
verklaarde: dit is niet de gelegenheid
voor een partij-redevoering. Oostenrijk is
geroofd door een leger van tienduizenden,
begeleid door tweehonderd bommenwer
pers.
Den eersten minister is medegedeeld,
dat deze troepenzending slechts ontstaan
is uit een verzoek van den nieuwen Oos-
tenrijkschen kanselier. Niemand zal in
staat zijn dit te aanvaarden. Deze troe
penbewegingen zijn ondernomen ondanks
de duidelijke beloften, die Hitier gegeven
heeft aan Schuschnigg, volgens welke de
onafhankelijkheid van Oostenrijk zou wor
den geëerbiedigd.
Laten wij ons de verklarmg van Hitler
na de bezetting van het Rijnland herin
neren, toen hij zeide, dat er geen ver
rassingen meer zouden komen. War.r,eer
wij de waarde overwegen van de Duitsche
verzekeringen aan Tsjecho-Slowakije, moe
ten wij er aan denken, dat de verzekerin
gen aan Oostenrijk gemakkelijk ln den
wind zijn geslagen.
Natuurlijk moeten wij herbewapenen,
maar een herbewapening alleen is niet
voldoende. Wanneer wij niet tegen de
agressie alle krachten der mogelijke
slachtoffers kunnen aaneensluiten,
zullen zij één voor één opgeofferd wor-
Junghnns klokken, de volmaakt accurate
tijdmeters en tevens verreweg de mooiste.
Tal van aparte, fraai gestyleerdc modellen,
voor elk interieur. Met wondermooien
gongslag. Jungbans, het voorname merk!
7693
(Ingez. Med.)
den, totdat het onze beurt wordt en
wij zonder vrienden en alleen staan.
Na Sinclair voerde Churchill het woord.
Hij zeide o.m.: de politiek, welke binnen
een redelijk korten tijd door Groot Brit
tannië moet worden uitgesproken, moet
duidelijk en nauwkeurig zijn. Er staat
slechts één keus open. De tegenstand zal
hard zijn, maar toch ben ik er van over
tuigd en de rede van Chamberlain be
vestigt dit voor mij dat de regeering
zal besluiten tot tegenstand tegen aanma
tigend inbreuk maken en dat het Lager
huis zeker haar zal steunen in het stre
ven naar behoud van den vrede in Europa
en, wanneer hij niet kan worden behou
den, in het streven naar het behoud van
de vrijheid der naties.
Rede van Butler.
Butler, de onderstaatssecretaris van
buitenlandsche zaken, heeft in ant
woord gezegd, dat door middel van
den Britschen ambassadeur te Berlijn
stappen zijn gedaan inzake het terug
trekken van de troepen uit Oosten
rijk en ten aanzien van de Katholie
ken, Joden en socialisten in Oosten
rijk. De Britsche regeering heeft ver
nomen, dat het Duitsche leger terug
getrokken zal worden nadat de nor
male toestand zal zijn hersteld. De
Britsche regeering heeft verder stap
pen gedaan inzake het inlijven van
de Oostenrijksche troepen bij het
Duitsche leger en de regeering hoopt,
dat de verzekeringen, welke zij heeft
ontvangen, zullen worden uitgevoerd.
Ten aanzien van de stappen inzake
de Joden. Katholieken en socialisten
heeft de Britsche regeering de verze
kering gekregen, dat alles zal worden
gedaan tot matiging.
Het toepassen van geweld is niet moge
lijk. Uit besprekingen, welke met vrienden
van den Volkenbond zijn gevoerd, is ge
bleken, dat men eenstemmig van oordeel
is, dat het voorleggen van de Oostenrijk
sche kwestie aan den bond noch een rea
listische oplossing zou brengen, noch een
bevredigend resultaat zou hebben, doch
alleen zou leiden tot een ietwat vernede
rende positie.
Vervolgens, doelende op de woorden van
Chamberlain, zeide de onderstaats-secre
taris, dat de Britsche regeering niet voor
nemens is een vorm van dienstplicht in
te voeren.
Wat betreft de Britsche politiek in Mid
den Europa zeide Butler, dat de jongste
verklaring van sir John Simon van 21
Februari van dit jaar, inzake de verplich
tingen van de Britsche regeering ten aan
zien van Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije
de verplichtingen zijn van ieder lid van
den bond ten aanzien van een ander lid.
„Ik kan vanavond niet verder hier
over spreken", zeide Butler tenslotte,
en hij wees erop, dat in Engeland een
strooming bestaat de gebeurtenissen
te bezien van een nationaal standpunt
en dat men gereed is tot een veree-
nigd nationaal optreden, wanneer dit
noodig zou zijn.
Tenslotte stemde het huis eensgezind
in met de houding van de regeering en
werd het debat gesloten.
(Van onzen specialen verslaggever).
Weenen, Maandagavond per telefoon.
Als bij tooverslag is Weenen's aanzien
veranderd. De specifieke „Wienerlsche
Gemüt lichkelt" wijkt voor de „Gründlich-
keit" van het Duitsche systeem dat aan
stonds in zijn vollen omvang in gang is
gezet. Men kent in het Duitschland van
thans nu eenmaal geen halve maatregelen
Zooals gezegd, nog immer stroomen Duit
sche troepen Weenen binnen en dat men
voorbereid wilde zijn op letterlijk alles,
moge blijken uit het ontelbare aantal
vrachtwagens, beladen met brood en stroo,
alles in den stijl van de beproefde strategie.
Een der groote problemen is natuurlijk
de valuta geweest voor de tienduizenden
soldaten het zullen er zonder overdrij
ving thans wel meerdere honderdduizenden
zijn die thans met Rijksmarken het land
van den Schilling zijn binnengetrokken. Zij
moesten eten, drinken, prentbriefkaarten
versturen en postzegels koopen. Doch aan
stonds wer per radio de wisselkoers be
kend gemaakt: 1 RM. iReichsmarki is
Schilling 1.35. En blijkbaar werd voor de
en de officieele mededeeling bij voorbeeld, I politietroepen een andere koers vastge-
dat de Weensche politie niet meer van den i steld. want ik hoorde een pootige Schupo
Wist U, dat bij
de best uitgeruste brandweer niet
in staat is alle branden tegelijk
te blusschen en daarom de ge-
heele bevolking moet trachten
in eigen huis zelf ieder begin
van brand ie blusschen
Nadere inlichtingen verstrekt de secre
taris van de aid. Leiden der Ned. Ver.
voor Luchtbescherming, dr. T. Potiewijd,
Boerhaavelaan 37, Leiden.
gummiwapenstok gebruik zal maken, is er,
alhoewel slechts maar gedeeltelijk, een
juiste weergave van, en zooals vandaag bij
Hitler's intocht, voorloopig als decor be
doeld. Streng gedisciplineerde Schupo's
hebben de taak van de politie reeds over
genomen en de bezetting van vandaag ver
schilde hemelsbreed van die van Zondag,
toen in Weenen de generale repetitie
maar zonder den hoofdrolspeler gehou
den werd.
De charmante jovialiteit der Ween
sche agenten, die niet weinig aan po
pulariteit hebben gewonnen sedert zij
gisteren in de overvalwagens een
plaatsje aan het publiek hadden aan
geboden, om Weenen in feestroes te
zien, heeft vandaar plaats gemaakt
voor het strenge optreden van de Duit
sche ordebewaarders, volgens het
beproefde schema, en beteuterd ston
den de Oostenrijksche politiemannen
achter de afzetting, gaven zich een
air nog van bedrijvigheid, maar tracht
ten zich in werkelijkheid zelve een goed
plaatsje te bemachtigen om iets te
zien van het schouwspel, waarbij zij
vroeger zeker vooraan hadden moeten
staan.
Zoo is de tendenz van heden, nu de
practijk zal moeten uitwijzen, welke koers
wijzigingen Hitler's demarches zullen heb
ben voor het volk, dat gisteren nog Oos
tenrijksch was.
„Er zullen nog wel heel wat veranderin
gen moeten plaatsvinden", zei mij van
daag een hooggeplaatst ambtenaar, die niet
onder stoelen of banken stak, dat de hooge
functies en leidende posities van stonde af
aan reeds door de Duitschers zijn bezet. En
de weinige bezadigden, die reeds door de
feestroes hebben heengekeken. trekken de
schouders op, wanneer men daarover met
hen praat en zij kijken zonder teveel durf
naar de Schupo's.
Het enthousiasme der massa domi
neert ontegenzeggelijk en daar zal
men niet makkelijk bovenuit kunnen
komen. Een schouwspel als dat van
vanavond voor Hitler's hotel, waarbij
men spreekkoren aanhief, verwekt bij
de meesten juist datgene, wat men met
„begeestering" aanduidt, een uitdruk
king, die hier thans op veler lippen
ligt.
De Duitsche machthebbers overheerschen
in alle opzichten: Duitsche Schupo's rege
len het verkeer, Duitsche militairen hadden
de wachten betrokken, de halls der groote
hotels zijn nog slechts bedrijvige mobili-
satiebureaux en de gasten in deze hotels
wachten alleen nog maar op het consigne,
plaats te maken voor de militaire overheid,
want nog immer groeien de Duitsche
troepencontingenten in de ex-Oostenrijk-
sche hoofdstad.
Blijkbaar niet zonder genoegen heeft
Oostenrijk zich weten aan te passen aan de
enorme vraag naar hakenkruisvlaggen. De
legerauto's brachten die tenminste uit
Duitschland vandaag mee. Heden werden
in verband met Hitler's komst met groote
propaganda-auto's papieren vaantjes onder
de bevolking uitgedeeld. Een zonderling
schouwspel bood de krioelende menschen-
menigte om deze auto's op de historische
Ballhausplatz, waar de dragers van haken
kruizen nog maar kortgeleden werden ge
arresteerd.
overtuigend beweren, dat één RM. twéé
Schilling waard was, volgens zijn instruc
ties, waaraan men zich maar had te hou
den.
Voor de eigenaars van etablissementen is
het er niet makkelijker op geworden. Im
mers, zulk een verscheidenheid in unifor
men verlevendigden het stadsbeeld van
daag, dat men niet meer weet, of men met
een stafmuzikant, een tramconducteur, met
iemand der Stormtroepen of een' ambte
naar der Gemeentelijke Diensten te maken
had. En vaak zelfs niet of men met Oosten
rijkers, dan wel met Duitschers te doen
had. Zoo men officieel thans nog van eenig
verschil spreken moge, veel is al veranderd
in het oude Weenen, maar de humor is
zeker de stad nog niet uitgejaagd. In een
der groote restaurants vroeg de kellner be
leefd, of een der gasten uitheemsche of
Oostenrijksche kaas prefereerde, en gevat
merkte een der aanzittenden met den vin
ger dreigend in de hoogte geheven op:
„junger Mann. österreiche Kase gibt's
nicht mehrEen sprekend voorbeeld
van Weensche luchthartigheid, die opper
vlakkig zou doen vermoeden, dat men geen
zorgen kent. Maar misschien Is het ook
wel de berusting, het gelaten toezien bij
alles wat er thans gebeurt.
Er worden met koortsachtige haast overal
nieuwe telefoonlijnen aangelegd om de ver
schillende, als uit den grond gesproten
legerbureaux met elkaar te verbinden. Op
de reusachtige bureaux verdringt zich het
pubiek voor de toonbank om inlichtingen,
want vele vreemdelingen willen naar huis.
De schaarsche berichten, die door particu
liere telefoongesprekken naar hier zijn
overgebracht, zijn alaxmeerend genoeg. Een
zekere ongerustheid heeft zich van de
vreemdelingen meester gemaakt. Velen
immers, ook onder de Oostenrijkers, heb
ben het gevoel, dat het einde der verras
singen reeds nog niet in zicht is. Er wordt
wel in een ongekend tempo geschiedenis
gemaakt, hier in Oostenrijk. Onwillekeurig
wekken Hitler's methoden gedachten-
associaties. Vandaag passeerde hij Schön-
brünn, het historische milieu, dat namen
als die van Napoleon en Metternich weer
doet herleven.
Intusschen heeft half Weenen vacantie.
De scholen en andere onderwijsinrichtin
gen zullen vandaag gesloten blijven en zij
zullen dat morgen ook nog welzijn. De win
kels en bedrijven mochten vandaag tot niet
langer dan 12 uur geopend zijn. en men
verwacht niet anders, dat morgen en wel
licht de volgende dagen deze orde wordt
herhaald. Begrijpelijkerwijze zijn de tele
fooncentrales overbelast. Maar de Ween
sche Messe blijft onbezocht. Wie heeft er
hier nu nog tijd voor zaken?
En zoo leeft Weenen voorloopig nog voort
in de roes van een feeststemming, terwijl
de Duitsche autoriteiten confereeren en
verder werken, onderhandelen en ingrijpen,
organiseeren en wetten opstellen, kortom,
een land en volk pasklaar maken voor het
nieuwe regime,
(Nadruk verboden).
De zes minerale zouten in Kruschen Salts sporen
Uw ingewanden, lever en nieren aan tot krach
tiger werking, waardoor Uw bloed gezuiverd
wordt en de oorzaak van Uw rheumatische pijn
wordt weggenomen. De pijnen zullen spoedig
ainemen om tenslotte geheel te verdwijnen.
stralende gezomoheid voor i cent per dac
7696 (Ingez. Med.)
BANK ASSOCIATIE.
Voorloopige uitkeering van 100 pCt. van de
preferente aandcelen en van 20 pCt. op
de gewone aandeelen.
De liquidateur van de Bank-Associatie deelt
mede. dat hij voornemens is een uitkeering by
voorbaat te doen van 100 pCt. aan houders van
preferente aandeelen en van 20 pCt. aan hou
ders van gewone aandeelen.
Volgens het plan van uitkeering bedragen
de baten f. 6.611,000, waarvan af ga'at f. 527,000
voor crediteuren; blijft over f. 6.084,000. Voor
uitkeering van 100 pCt. op de pref. aandeelen
is f. 4.000.000 noodig en van 20 pCt. op de ge
wone aandeelen f. 762,300. Hierna blijft er nog
een saldo van f. 1.321.700. „N.R.Crt."
Het elftal van Sleutels I, dat Zaterdag het kampioenschap behaalde van de 2e klasse
A der Zatefdagmiddagcompetitie. Knielend van l.n.r, C. Harteveld. J. v. Koperen, W.
Kuit, staande: W, van Rosse, D. van Putten. D. Amoldus, J. Hocks, P. Sloos A.
Spierenburg, J. Schouten en W. Brugman,
