STADSNIEUWS
Een Duitsch ultimatum
aan Oostenrijk?
VRIJDAG 11 MAART 1938
No. 23914
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
OFFICIEELE KENNISGEVING
79sfe Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ct9. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zak.enadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchêque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zija:
Franco per post f. 2:35
per 3 maanden f.2.3S
per week ....Ir:.f.0.19
per 3 maanden -f portokosten.'
(voor binnenland f. 0.8(1 per 3 mnjlf,
NED. CHR. VROUWENBOND.
Lezing van den heer F. C. van Dorp.
De afd. Leiden van den Ned. Chr. Vrou
wenbond hield gisteravond in den foyer van
„Den Burcht" haar laatste bijeenkomst,
In dit seizoen. Voor deze samenkomst,
welke zeer druk bezocht was, was als spre
ker uitgenoodlgd de heer F. C. van Dorp
uit Rotterdam, die sprak over „De betee-
kenls van lectuur voor de Christin in haar
gezin".
Na een inleidend woord van de presi
dente, mej. Van Loo was het woord aan
den heer Van Dorp, die begon met er ziin
blijdschap over uit te spreken, dat ook in
deze kringen belangstelling wordt gevon
den voor een onderwerp als dat van dezen
avond. Spr. zette allereerst uiteen, dat
goede boeken, welke met zorg en talent
geschreven zijn, zóó moeten gelezen wor
den, dat men er wat aan heeft. De heer
Van Dorp, die zijn lezing met het decla-
meeren van gedichten en het lezen van
citaten aanvulde, toonde aan, dat men door
op de juiste wijze een boek of gedicht te
lezen en daardoor in zich op te nemen
bereikt, dat men gedichten leert waardee-
ren. van boeken gaat genieten en tenslotte
groeit daarbij" ook het eigen critische ver
mogen.
Aan de hand van de lectuur, welke uit
sommige boeken tot ons komt, wees spr. er
op. dat er een bepaald soort is, dat ons stil
in triest maakt, maar waardoor ons tevens
de oogen geopend worden en waardoor wij
klaar het leven leeren zien. De literatuur
Is dan ook wel bij uitstek de spiegel van
het leven.
Dankbaar mogen wij zijn voor hetgeen
oav op het gebied van de christelijke
'literatuur geboden wordt. Met citaten uit
toekende werken van christelijke auteurs,
loonde spr. aan hoe een boek ons geestelijk
«rkwikken kan. Een goed boek, dat ver
delend werkt, zij dan ook steeds onze
iend. Het boek geeft ons verder ook voor
ie zaken belangstelling.
De lectuur geeft ons geestelijke span
ning waardoor wij voor onze omstanders
misschien ook nog Iets kunnen beteekenen.
Ook de christen-vrouw, die juist zulke
heerlijke literatuur, gedragen door Gods
geest, ten dienste staat, kan in haar gezm
(ank zij de lectuur zeer veel zijn. Bij het
lezen der lectuur dient zij en dienen wij er
forg voor te dragen, dat wij donkere droef-
beid en heldere blijdschap goed tot uit
drukking laten komen.
De heer Van Dorp beëindigde zijn lezing
met het gedicht „Mijn belijden" van den
auteur Waanders voor te dragen. Ook na
de pauze declameerde de heer Van Dorp
oog enkele gedichten.
BOND VAN VOLKSTUINVEREENIGINGEN
Het kweeken van groenten.
Voor de leden van den Leidschen Bond
ran Volkstuinvereenigingen gaf de heer J.
Hendrikse, technisch adviseur van het Alg.
Verbond van Volkstuinen, gisteravond in
de concertzaal van het Volksgebouw een
cursus over het kweeken van groenten.
In zijn inleidend woord drukte de voor-
Slter, de heer H. Mulder, zijn teleurstelling
uit. over de geringe belangstelling voor
dezen avond Spr. spoorde de leden aan
meer propaganda te maken voor de volks
tuinen in het algemeen en voor deze cur
susavonden in het bijzonder.
De heer Hendrikse begon met er op te
vijzen, dat de kwaliteit van de op de voPxs-
tuinen gekweekte producten verbeterd
dient te worden. Dit kan geschieden door
iet verzamelen van meer kennis van de
Planten, waardoor we in staat zijn ze beter
ie verzórgen.
Het allereerste waarop we dienen te let
ten wanneer we prijs stellen op een goeden
oogst, is de kwaliteit van het zaad. Goed
had bezit voldoende kiemkracht, is zuiver
er. van goede afkomst; tenslotte speelt ook
de grootte van het zaad nog een rol.
Te veel is men nog van meening, aldus
spr.. dat hoe hooger de temperatuur is, hoe
rneller de ontkieming van het zaad plaats
tndt. Dit is absoluut onjuist; voor elk zaad
te:taat een z.g. optium-temperatuur, d. i.
'e temperatuur, waarbij het het snelste tot
ikieming komt Een tuinder, die zijn zaad
een temperatuur, die veel van de op-
m-tempteratuur verschilt, laat ontkie
men, zal stellig niet op een goeden oogst
'deinen rekenen.
j de bespreking van de zuiverheid van
zaad wees spr op de wenschelijkheid,
-1 de besturen van volkstuinvereenigingen
'11 alleen toezien op de orde en netheid
m de tuintjes der leden, doch dat zij te-
53 nauwkeurig letten op eventuecle ziek-
"rarschijnselen.
jBij de afkomst van het zaad besprak de
cc Hendrikse het ontstaan van basterd-
den, waaraan het zaad in het eerste
nr meestal een rijken oogst levert, doch
Harvan de teelt het tweede jaar altijd op
'm volkomen mislukking uitloopt.
Tenslotte wees spr. er op, dat al te vaak
wordt gelet op de grootte van het zaad,
Hartlij men van de veronderstelling utt-
';it dat uit groote zaden ook groote plan-
'i zullen groeien. Dit. zoo zeide spr., geldt
'hts voor zeer geselecteerde zaden. Sm'
op de moeilijkheden waarop men stuit
j men zelf zaad wil winnen en conclu-
v'ie daaruit, dat het niet wenschelijk is
l 'olkst.uinen zaad te winnen.
H een korte pauze bestond er 'gelegenheid
"vragen te stellen.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Bevorderd ls tot doctor in de Wis- en
Natuurkunde, op proefschrift getiteld;
„Over reeksen van eigenfuncties van zekere
randproblemen", de heer A. C. Zaanen, ge
boren te Rotterdam.
Geslaagd zijn voor het doctoraal-examen
Rechten: de heer Th, C. Uljée (Den Haagi;
voor het doctoraal-examen Zuid-Afri-
kaansch recht: de heer C. J. C. Gie (Pre
toria voor het Candidaatsexamen Rech
ten: de heer H. E. Phaff (Den Haag); voor
het Artsexamen le gedeelte: de dames A.
G. de Kwaadsteniet (Rotterdam)C. J.
Buurman (Rotterdam); J. N. Schmidt (Den
Haag l en de heeren S. van Griethuijsen
(Noord Gouwe). W. M. Fokke (Den Haag).
Bevorderd tot' arts: de heeren G. M. San
Giorgi (Wassenaar), J. E. Willems (Den
Haag); J. H. Daleboudt (Den Haag); F.
Jannette Walen (Leiden).
CHR. KLEUTERSCHOOL MORSCHWEG.
Sluiting van den bazaar.
De laatste avond van den bazaar van de
Kleuterschool aan den Morschwee trok veel
belangstelling. Er heerschte een gezellige
drukte. De resteerende goederen gingen
grif weg. vooral het rad van avontuur trok
aller belangstelling. Gelukkige winnaars
gingen met mooie prijzen naar huls. Ge
durende dezen avond waren de bestuurs
leden. de heeren De Reede en Mulder,
aanwezig, die beiden een werkzaam aandeel
hadden in den verkoop.
Aan het slot nam de heer De Reede het
woord, om In de eerste plaats hiet comité
hartelijk dank te zeggen voor zijn genomen
initiatief om een bazaar te houden ten
bate van de Vereenig big voor Christelijk
Onderwijs. Het zal ontegenzeggelü k zijn
groote bemoeiingen met succes bekroond
zien. Spr. richtte eveneens woorden van
dank tot de groote groep van belangstel
lenden in en meelevenden met het Chr.
Onderwijs, die op zoo hartelijke wijze het
comité in zijn pogingen gesteund heeft.
HET MYSTERIE VAN LEVEN EN
STERVEN.
Openbare voordracht voor bet
Theosophisch Genootschap.
Men schrijft ons:
Voor de Loge Leiden van het Theoso
phisch Genootschap (leider dr. G. de
Purucker. Point Loma. Cal.) sprak gister
avond in het Federatiehuis de heer J. H.
Venema uit Den Haag, voorzitter van de
Ned. Afd. De heer C. Versteegen, voorz. van
de Loge Leiden, gaf een uiteenzetting van
het werk der Theosophen beweging en de
doeleinden van het Genootschap. Spr. wijst
als inleiding tot zijn rede op de onwrik
bare regelmaat en harmonie, die In het
heelal bestaan. Indien het universum en al
wat het bevat een op waanzin en toeval
gebaseerde verzameling van wereldstelsels
ware met Schikgodinnen als wreede mach
ten, dan zou het onderdeel van den cosmos,
de microcosmos of mensch. geen reden van
bestaan hebben. De intelligentie, orde en
majesteit echter van de structuur en de
wetten van den cosmos, alsook die, welke
in het oneindig kleine (de atomen) regee-
ren, overtuigen ons van een eeuwig
r'nythme der natuur, een rhythmische be
weging van komen en gaan, verschijnen
en verdwijnen, waarop de theosophie de
oplossing baseert van het mysterie van
leven en sterven. De meestersleutel tot het
openen van de geheime kameren der na
tuur is de theosophische leer, dat bewust
zijn fundamenteel is, alles wat vorm heeft
dit bezielende bewustzijn als achtergrond
bezit en de wet van evolutie en groei de
voertuigen, de lichamen, moet doen ver
dwijnen om hoogere stadia te bereiken. Op
schoone wijze brengt H. P. Blavatsky in
haar „Geheime Leer" de voorstelling van
deze rhythmische beweging van den cos-
mos in tijdperken van manifestatie en
rust (Manvantara en Pralaya) en den gelei
delijken hiërarchischen bouw der werelden,
totdat tenslotte deze uiterlijke stoffelijke
gebieden bereikt worden. In het mensche-
lijk leven vindt men dezelfde afspiegeling
van het grootere rhythme op kleinere
schaal: het onsterfelijke deel in hem, „de
goddelijke pelgrim" komt en gaat, d. w. z.
neemt telkens stoffelijke gewaden aan om
op aarde ervaring op te doen en trekt zich
daarna terug op de geestelijke assimilatie-
gebieden, totdat het verheven doel, mees
terschap over leven en dood, Buddha-
schap, bereikt is. Uitvoerig staat spr. stil bij
het proces van geboorte en sterven, zooals
de theosoohie dit verklaart, daarmede de
oude leeringen herhalend van de Veda's,
het Egyptische Doodenboek en de ingewij
den uit alle eeuwen. Wedergeboorte is niet
inter een natuurwet voor den mensch; zij
omvat alles wat vorm heeft en zich on
uiterlijke gebieden manifesteert. Het
mysterie van leven en sterven verkrijgt
aldus een logische en controleerbare op
lossing, die tot een magisch optimisme
voert, welke oplossing door Inwijding, d. 1.
esoterische training, meer en meer volko
men wordt. Spr. wekt op tot studie van de
oude, heilige wetenschap, theosophie, ken
nis der goden, want z'i voert steeds tot
liefde en mededcogen, die de wereld thans
zoo noodig heeft.
De Wethouder van Fabricage, de heer
J. Splinter Gzn zal zitn wekeliiksch spreek
uur ten bureeie van Gemeentewerken me',
ingang van Zaterdag as. hervatten.
Naar te Weenen verluidt, zou de Duitsche regeering den Oosten-
rijkschen bondskanselier een soort ultimatum gesteld hebben
met den eisch de volksstemming te verdagen, welke beschouwd
wordt als in strijd met de overeenkomsten van Berchtesgaden.
Een gerucht, volgens hetwelk Duitschland de grens naar Oosten
rijk zou hebben gesloten, is niet juist. Het vindt zijn oorsprong
in het feit, dat de Duitsche grensposten versterkt zijn en dat de
waakzaamheid verhoogd is.
Voorts wordt nog vernomen, dat behalve alle ongehuwde reser
visten van de lichting 1915, die minstens 10 maanden gediend
hebben, ook de vrijwillige militie door de Oostenrijksche regee
ring is opgeroepen om de openbare orde te handhaven tijdens
de volksstemming.
Een nader bericht van Stefani meldt omtrent den toestand aan
de Duitsch-Oostenrijksche grens, dat deze aan Duitsche zijde
gesloten is voor het kleine grensverkeer. De Duitsche douane
ambtenaren doen gewapend dienst.
Volgens in Britsche militaire kringen verkregen aanwijzingen,
heeft Hitier vannacht besloten eenige detachementen storm
troepen te mobiliseeren om deze naar de Oostenrijksche grens
te zenden, teneinde den loop der gebeurtenissen gade te slaan.
Volgens dezelfde inlichtingen zijn de spoorwegverbindingen
tusschen Oostenrijk en Duitschland ten noorden van Salzburg
verbroken, en vinden in dit gebied troepenbewegingen plaats.
Men verwacht, dat deze toestand aanleiding zal geven tot over
leg tusschen Parijs en Londen.
(Men zie het 4e Blad en onder Buitenland).
TOONKUNSTCONCERT.
HET NED. KAMERORKEST.
Jaap Stotijn (hobo).
Hans Brandts Buys (cembalo)
Steeds is het een vreugde het Ned, Ka
merorkest onder de beschaafde, exacte en
fijnzinnige leiding van Otto Glastra van
Loon te mogen begroeten. Vele malen
speelde het hier reeds en steeds blijft de
belangstelling voor zijn uitvoeringen groot.
Mochten wij al eens een aanmerking ge
maakt hebben, ditmaal kwam het ons
voor, dat de voorbereiding wel zéér zorg
vuldig was geweest, terwijl het bekoorlijke,
onderhoudende en geen moment ver
moeiende programma bij voortduring kon
boeien.
Dat Hans Brandts Buys, wiens muzikale
capaciteiten wij reeds eenmaal hier als
dirigent mochten onderkennen, zich gis
teravond presenteerde als een vlot en be
kwaam cembalo-bespeler, was een aange
name verrassing. Hij vertolkte het Tripel
concert in A van Bach, waarin de vorm-
beheersching en kunstvaardigheid weder
om aLs een vanzelfsprekende natuurlijk
heid aandoen.
Te zamen met den uitnemenden violist
Zepparoni welk een artist heeft dit or
kest toch in hem als concertmeester
en de begaafde fluitiste Cora van Drim-
melen vormde hij speciaal in het Ada
gio een trio, dat zich loffelijk op elkaar
had ingesteld. Toch was het klankeffect
niet zóo verrassend, als wij ons dat had
den gedacht. Gedeeltelijk zal dit vermoe
delijk het gevolg zijn geweest van het feit,
dat deze cembalo niet zeer klankrijk is.
In het samenspel met het orkest werd het
instrument zelfs meermalen, in het bij
zonder in de snelle passages overstemd,
zoodat hier zeer zeker niet van ideale
klankverhoudingen gesproken kan worden.
Intusschen viel het moeilijk te beoordee-
len, in hoeverre de accoustiek van de
Schouwburg in dit opzicht een handicap
was, dan wel of de minder gunstige klank-
geving en nuanceering resulteerde uit een
nog niet Voldoende ontwikkelde beheer-
sching der registratie. Ons zijn in ieder
geval cembali bekend, die als instrument
op zichzelf reeds een gelukkiger impressie
geschonken zouden hebben. Qua voor-
draoht heeft. Brandts Buys ons getroffen
door zijn frissche, stuwende tempi, die
echter soms naar een wat haastige opper
vlakkigheid schijnen te neigen.
Mozart's Serenade No. 6 in D was een
voorproefje van het zich in het bijzon 'er
later op den avond manifesteerende su
blieme ensemblespel van het orkest. He',
zonnige, blijde karakter werd genuan
ceerd en luchtig gedemonstreerd. Het so
lokwartet, bestaande uit de heeren Zeppa
roni, v. d. Ven, de Zoete en Berghout,
verleende een perfecten steun en zorgde
mede voor talrijke hoogtepunten. Wij zou
den hen gaarne eens op een aparten avond
hooren.
Een allerbekoorlijkste verrassing was het
Divertimento naar Hongaarsche motieven
van Leo Weiner. dat niet slechts boeide
door de heerlijke, zwevende dansrhythmen,
maar ook door diens visie op de uitdruk
kingsmogelijkheden van het orkest, dat
met opmerkelijke kunde behandeld is. Men
wordt ontegenzeggelijk door deze onge
compliceerde, effectrijke muziekjes meege
sleept. ondanks het wat .salonfahige" ka
rakter. Brillant en met ongewoon raffine
ment zijn zij gespeeld.
Dat Van Loon die vrijwel den gan-
schen avond uit het hoofd dirigeerde
zelfs in het Allegretto den dirigeerstok
geheel kon laten rusten, beweert, hoezeer
deze compositie het ensemble in hart en
hoofd was overgegaan.
Na de pauzé: Jaap Stotijn! Zijn optre
den is steeds een aparten concertgang
waard. Wat hij ditmaal weer presteerde
in het door Hans Brandts Buys in de
Staatsbibliotheek te Berlijn ontdekte me
lodieuze concert voor cembalo en hobo
van Haydn en Mozart's tijdgenoot Leopold
Hoffmann was onovertreffelijk. Stotijn
was opnieuw in zijn element! Hij blies
zoo licht en soepel als een veer en dwong
eerbied af voor zijn uitmuntende adembe-
heersching. Brandts Buys werkte consciën
tieus met hem samen in goede harmonie.
De in ons gehoor liggende ideale clave-
cimbelklank werd ook hier niet getroffen,
doch dit werd ruimschoots vergoed dooi
de superieure styiistiche weergave en zui
vere uitvoeringpractijk.
Het door Reger zoo liefdevol bewerkte
koraalvoorspel van Bach „O, Mensch be-
wein dein Süunde grosz" was gehuld in
een vergeestelijkte sfeer van stemmige
overpeinzing. Het glanzende orkestspel ver
vloeide tot èèn zang.
Nóg een verrassing was het Idillio Con
certino van Wolff-Ferrari, waarmee de
hoboliteratuur een prachtige aanwinst
heeft verkregen. De nimmer onderbroken
teedere sfeer, de charme en de met den
grootsten eenvoud en soberste middelen
bereikte effecten, maken het luisteren
naar deze weelde van gracieuze nuancee
ringen tot een onverdeeld genot. Aan so
list en orkest gelijkelijk voor de uitvoering
onze welgemeenc hulde!
Het was dus een avond van „verrassin
gen", die, getuige, het hartelijke applaus
door onze stadgenooten naar waarde ge
schat is.
EERSTE LEIDSCHE JAARBEURS.
Ruim 10.900 bezoekers.
De Jaarbeurs der Winkelcombinatie „Vei
lig Koopen" in de Gehoorzaal is in de af-
geloopen dagen in totaal door 10.400 per
sonen bezocht. Gisteravond was de toeloop
zóó groot, dat het publiek buiten het ge
bouw een file ter lengte van meerdere tien
tallen meters vormde.
BINNENLAND.
Prins Bernhard te Londen en naar Neder
land teruggekeerd (Binnenland 4e en
Laatste Ber. le Blad).
Ons Parlementair Overzicht (4e Blad).
De Belgische minister Hoste voorstander
van de spelling De Vries en Te Winkel
(Binneland, 4e Blad).
De handelskennis voor winkeliers (Binnen
land. 4e Blad).
De Nederlandsche Havens en de Neder-
landsche economische politiek; interes
sante rede van minister Steenberghe
voor de Rotterdamsche Kamer v. Koop
handel (3e Blad).
Mislukte overval in Boerenleenbank te
Weert (Gem., 3e Blad).
Uitgebreide smokkelhandel in Indië ont
dekt (Uit Ned. Oost-Indië, 4de Blad).
BUITENLAND.
Plotseling acuut gevaar in Midden-Europa
(Buitenland, le Blad).
Blum tracht in Frankrijk een kabinet te
formeeren (Buitenland, le Blad).
Verdere vorderingen van Franco's troepen
(Buitenland, le Blad).
Rede van Schacht na zijn herbenoeming
als hoofd der Duitsche Bank (Buiten
land, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
De koude lucht zal verder Zuid
waarts doordringen, zoodat voor
ons geheele land een koude nacht
met ochtendmist verwacht kan
worden. Later op den dag zal het
weer opklaren. Ten opzichte van
heden zal de overdag-tempera-
tuur weinig veranderen.
AFSLUITING WEDDESTEEG.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat de Wed-
desteeg tot nadere aankondiging voor het
verkeer met motorrijtuigen op meer dan
twee wielen en met rijtuigen is afgesloten.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 11 Maart 1938. 7534
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het kantoor der posterijen te Leiden
werd in den loop der maand Februari op
spaarbankboekjes ingelegd f. 339.774.11 en
terugbetaald f. 158.553.05. Derhalve meer
ingelegd dan terugbetaald f. 181.221.06. Het
aantal nieuw uitgegeven boekjes bedroeg
239.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving.
A J. de Later, Julianalaan 2. Oegst-
gees.. aannemersedrijf. Eigenaar: A. J. de
Later. Oegstgeest.
Wijziging.
Fa J. J. Devilee en Zoon. Oude Rijn 67,
Leiden, kruideniersbedrlif. Door het over
lijden van den vennoot J. J Devilee. d.d.
16 Fe'or. 1938. is de vennootschap onder
firma ontbonden en wordt de zaak voort
gezet door W B Devilee. als eenig eigenaar,
onder den ouden naam.
WAT BETEEKENT HET HAPÉ?
Vele lezers zullen zich in de afgeloopen
weken onze' wijfeld hebben afgevraagd wat
toch wel de teteekenis zou kunren zijn van
het geheimzinnig woerd Hapédat regel
matig in de adverton 'ekoiommtn voor
kwam. Een advertentie elders in di. num
mer geeft het antwoord op die vraag: het
is een nieuw soort, heerenpolshorloge, dat
door de firma H. M. Pierrot in den handel
wordt gebracht.
