5
BUITENLAND
Het kabinet Chautemps in
Frankrijk afgetreden
Gelukkig zij,
die bezitten
Nieuw offensief van Franco
LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Donderdag tO Maart 1938
Wegens het weigeren van volmachten
ELTAXBUS
KORTE TRAJECTEN
cent
0
Gistermiddag- werd het duidelijk, dat
Chautemps' kabinet ten doode was ge
doemd, toen socialisten en communis
ten weigerden volmachten te ver-
leenen aan een regeering. waarin de
fractie der linkerpartijen niet verte
genwoordigd is.
Overigens staat zij in het geheel niet
vijandig tegenover het beginsel van dele
gatie van macht. Zij zou bereid zijn daar
aan mede te werken ten behoeve van een
regeering. die door een harer leden geleid
wordt of waaraan zij zou kunnen deelne
men onder voorwaarden, vastgesteld door
de bevoegde partij-organen. Daarmede was
het pleit beslecht.
Tijdens de besprekingen van den minis
terraad bleek, dat sommige ministers on
middellijk het ontslag van het kabinet wil
den aanbieden, terwijl anderen eerst de
debatten in de Kamer wilden voeren. Chau
temps verheelde zijn medewerkers niet.
dat deze laatste werkwijze de voorkeur had
bij verscheidene vooraanstaande personen
in het parlement, aangezien het de normale
wijze van handelen is en omdat de frac
ties niet het recht hebben over het lot van
een regeering te beslissen. Herriot drong
erop aan, dat Chautemps in de kamer een
verklaring af zou leggen. Hierdoor zouden
socialisten en communisten gedwongen
worden openlijk voor hun meening uit te
komen.
Chautemps.
En zoo geschiedde. Tegen kwart voor tien
werd de zitting der kamer geopend en kreeg
Chautemps direct het woord. Hij zeiüe:
..Nauwelijks' vier dagen geleden heb ik
tweemaal in moeilijke aangelegenheden
vertrouwen gevraagd en zoowel Kamer als
Senaat hebben mij dat vertrouwen gege
ven. En nu doen zich -moeilijkheden voor.
die volledige opheldering vereischen. Er
zijn delicate vragen gerezen.
Ik ben niet hoovaardig. ik had het
voornemen met stille trom te vertrek
ken. maar na besprekingen te hebben
gevoerd met eenige personen, kwam ik
tot de meening, dat het in overeen
stemming met de grondwet was, op
helderingen aan de Kamer en door
haar aan het land, te verschaffen.
Deze 'ophelderingen zijn te noodzakelij
ker, daar geruchten over een rampspoed
dc regeering zou door de gebeurtenissen
verjaagd worden de ronde deden. Zoo
is het geenszins.
De schatkist staat niet voor onmid
dellijke moeilijkheden. De betalingen,
die op de vervaldata verricht moeten
gorden, zijn gedekt door voorschotten
van verscheidene milliarden. Kan
iemand er aan twijfelen, dat een emis
sie van drie milliard of een defensie-
leening niet ruimschoots volteekend
zHlen worden? Bestaat er een valuta
crisis? Evenmin.
De wisselkoersen zijn tot aan deze laat-
ote drie dagen stabiel gebleven. De regee
ring is in staat gemakkelijk het hoofd te
bieden aan de bewegingen der wisselkoer
sen in de laatste dagen. Het probleem dat
de regeering bezig houdt, is niet nieuw.
Leon Blum heeft het verleden jaar reeds
uiteengezet. Het is niet mogelijk voort te
gaan telken jare te leven met leeningen
van 38 tot 40 milliard en met verhoogin
gen van den schuldenlast met 2 milliard
achterstand. Toén mijn vriend Bonnet vol
moed uit Washington terugkeerde, belastte
hij zich met deze taak en ik zeg mijn so
cialistische vrienden, die zich daarbij aan
sloten, dank. De begrooting is in even
wicht gebracht, dat is de eerste etappe. Er
is een autonome kas in het leven geroe
pen. Het parlement wilde deze kas een on
aantastbaar karakter geven. De kas moet
over middelen beschikken. Ik wilde de Ka
mer opmerkzaam maken op dit probleem.
Het middel om aan de autonome kas de
waarborgen te geven, die zij noodig heeft,
is de algemeene politiek der regeering zoo
te doen zijn, dat de overige behoeften der
schatkist met gemak verzekerd worden. Het
zou in de oogen van het buitenland een
nederlaag voor het land beteekenen. wan
neer de leening der autonome kas niet
slaagde. In slechts een half jaar hebben
wij vier leeningen uitgeven. Het tempo der
militaire uitgaven steeg van 1800 millioen
tot 3200 millioen. Een vertraging in het
binnenkomen der gelden, stijgingen der
uitgaven noopten de regeering haar toe
vlucht te nemen tot de voorschottenreke-
nmg bij de bank. Hierin steekt niets, dat
niet zeer normaal is.
vJÜÜ? van milliard aldus ver
volgde Chautemps, stond wettig ter be-
schikking van de schatkist Er was dus niets
f?'0® rampspoed wees. en ik dacht
er aan, aan het bewind te blijven teneinde
op te treden. Ik stelde toen de eischen, die
ongerechtvaardigde beroering wekten Ik
had de gedachte mij slechts in het belang
van het land van de volmachten te be
dienen. Ik hoorde voor dit doel spreken over
een regeering van Thorez tot Raynaud, een
regeering van het Volksfront of een regee
ring van openbaar welzijn. In deze woor
den kon alleen mijn dood liggen. Men
verzwakt een regeering, wanneer men der
gelijke geruchten verspreidt. Ik wilde der
halve de regeering behoeden voor een inci
dent in de Kamer. De minister van finan
ciën bereidde ontwerpen voor ten behoeve
van een economisch en financieel herstel,
welke zoodanig opgesteld waren, dat zij
geen enkele partij onaangenaam konden
treffen. De procedure van volmachten is
in financieele aangelegenheden gerecht
vaardigd. omdat het. openbaar crediet de
lasten draagt van dergelijke debatten. Spr.
herinnerde er aan, dat vandaag het ont
werp had moeten worden ingediend be
treffende het pensioen voir oude arbeiders
en de toewijzingen aan de gezinnen. Hier
aan voegde hij toe: „ik kon niet tegelijker
tijd uw wil tot zuinigheid te kennen geven
en ontwerpen indienen, die de uitgave van
milliarden met zich mee zouden brengen.
Ik vraag vertrouwen te stellen in de regee
ring, zooals mijn collega. Blum, dat een
jaar geleden deed. De ouden van dagen en
de boeren zouden nog langer wachten,
wanneer wij niet tot overeenstemming
kwamen over een punt, waar wii elkander
zouden ontmoeten. Ook heb ik niet de op
heffing van 40-uren-week in de fabrieken,
die voor de landsverdediging werken, ge
vraagd Ik heb slechts gevraagd de voor
stellen van de enquêtecommissie vast te
houden teneinde een te kleine productie en
werkloosheid te voorkomen.
„Ik kom thans, aldus ging Chautemps
verder, tot het laatste probleem. Ik vroeg
om een sfeer van sociale kalmeering. Ik
deed een beroep op hen. die in contact
waren getreden met de arbeidersklasse. Er
zijn stakingen, waaraan men een einde
moet weten te maken In een gewapend
Europa moet men toonen. dat Frankrijk
den wil heeft zijn energieën en zijn krach
ten te vergrooten
In al mijn eischen kon ik dus geenszins
inbreuk plegen op de leerstellingen van
sommige partijen. Daarom richtte ik dan
ook een laatste beroep tot de Kamer. Wan
neer mijn vrienden van de meerderheid
riet geloofden in staat te zijn aan dit be
roep gevolg te geven, zou ik de politieke
consequenties op de duidelijkste wijze daar
uit trekken. Een terugkeer tot de meer
derheid?
Wie zou kunnen gelooven, dat men de
zaak der eenheid zou dienen wanneer men
van meerderheid veranderde? De contro
versen zouden verscherpt worden in plaats
van te worden gekalmeerd. Dan is er nog
een argument, dat ik afwijs, n.l. dat mijn
ontwerpen inbreuk zouden plegen op de
onafhankelijkheid van een der partijen, die
de meerderheid vormen. Op sommige
oogenblikken staat de geheele regeering
voor de keuze tusschen het belang van een
partii en dat van het vaderland. De regee
ring is er t.rotsoh oo de keuze op het va
derland té hebben doen vallen.
In de ontwerpen der regeering kwam
niets in botsing met het republikeinsch
geweten Men kan echter geen vol
machten toekennen aan een ministerie
op een te smalle basis. Dit argument is
voor mij zeer krachtig en het is verre
van mij het te bestrijden. Wanneer gij
de grondslagen voor den nationalcn ar
beid wilt verbreeden, zal ik met groote
vreugde mijn plaats afstaan. Ik heb
enkele dagen geleden verklaard, dat
ik, aangezien ik een kabinet op smalle
basis gevormd heb. reeds van tevoren
er mede accoord ging onder den voet
te worden geloopen door de metgezel
len, wien ik den weg zou hebben ge
baand. Enkele dagen geleden heb ik bij
de debatten over de buitenlandsche
politiek de eer gehad de Kamer met
algemeene stemmen aebter mij te krij
gen door te zeggen, dat onze kracht en
onze eenheid verzekerd moesten wor
den. De regeering zal er een eer in stel
len de kracht van het leger tot een
maximum te hebben opgevoerd. Dit is
echter niet voldoende voor de kracht
van Frankrijk. Daartoe is de eenheid
der Franschen noodig. Wanneer de
Franschen er krachtig naar zouden
willen streven, hun meeningsverschil-
len minder openlijk uit te vechten, zou
ik daarover bij het uit handen geven
van het bewind een diepe vreugde ge
voelen. Het zou dan slechts een klein
offer zijn, dat ik gebracht zou hebben
aan de edelste aller zaken"
DE ALGEMEENE TOESTAND
Schuschnigg forceert een
beslissing.
Chautemps demissionnair.
Met deze woorden eindigde Chautemps
zijh réde.
Alle ministers verlieten daarop de
zaal en boden hun collectief ontslag
aan.
Zoover is het met het Carillon Comité
nog niet.
Hebt git Uw bijdrage al overgeschre
ven op postrekening no. 302400 ten
name Penningmeester Carillon-Comité
Stadhuis Leiden
Von Ribbentrop te Londen.
In Oostenrijk heeft Schuschnigg den
kogel door de kerk gejaagd. Zondag a.s.
wordt een plebisciet gehouden.
Het Oostenrijksche volk zal zich
moeten uitspreken over het voortbe
staan van Oostenrijk als zelfstandigen
staat. Indien de meerderheid van het
volk voor het voortbestaan van een
onafhankelijk Oostenrijk blijkt te zijn,
zal de positie van Schuschnigg onaan
tastbaar zijn en zal hij maatregelen
kunnen nemen tegen de nationaal-
socialisten. Indien hij evenwel minder
dan zestig procent van het aantal
stemmen kan vereenigen, dan bestaat
er weinig twijfel of Schuschnigg zal
aftreden en worden opgevolgd door
een nationaal-socialistische of half na-
tionaal-socialistische regeering, waar
op vroeger of later een aansluiting bij
Duitschland zal volgen.
Minister Zerr.at'.o heeft de uitvoerende
bepalingen bekend gemaakt voor de te
houden volkssteming. Alle leden der kies
commissies moeten behooren tot het Va-
derlandsche Front. Het begin en einde der
volksstemming wordt door den bevoegden
„Landeshauptmann" vastgesteld. Als stem
biljetten gelden de lidmaatschapskaarten
van het Vaderlandsche Front, de lidmaat
schapskaart van den Boerenbond, beroeps-
kaarten en nationaliteitsbewijzen, in ieder
geval slechts documenten, welke de iden
titeit bewijzen. Kiesgerechtigd zijn alle
Oostenrijksche bondsburgers, die meer dan
24 jaar oud zijn. Het document wordt af
gestempeld, als het stemrecht is vastge
steld. Op aanwijzing van den „Landes
hauptmann" wordt een lijst van degenen,
die gestemd hebben, bijgehouden. Op het
officieele stembiljet is het woord „ja" ge
drukt. Wie tegen wil stemmen, moet het
woord „nein" met de hand op een biljet
schrijven
Schuschnigg durft blijkbaar thans den
kamp met de Nazis aan, zich verzekerd
wetend van den steun der legitimisten, de
arbeiders en alle vroegere Marxistische
elementen.
Wachten zou inderdaad zijn positie heb
ben verzwakt.
Met groote belangstelling zal men het
resultaat van de krachtmeting afwach
ten!
In Duitschland schijnt men weinig ge
rust, gelet op het feit, dat de ochtendbla
den noch van het besluit der Oostenrijk
sche regeering, noch van de rede van
Schuschnigg iets vermeldden, blijkbaar van
hoogerhand wachtende op instructies ten
aanzien van de aan te nemen houding
De vorm, waarin en de voorwaarden
waaronder de volksstemming gehouden zal
worden, worden te Berlijn echter uitermate
ongunstig beoordeeld. In politieke kringen
brengt men de opvatting tot uitdrukking,
dat op deze wijze de werkelijke opvattingen
en gevoelens van het Oostenrijksche volk
niet kunnen worden vastgesteld. Bovendien
is men van oordeel, dat de voorwaarden,
waaronder de stemming gehouden zal wor
den, in het geheel niet beantwoorden aan
de behoefte en meer dan gevaarlijk zijn.
Ook spreekt men de meening uit, dat Oos
tenrijk op deze wijze te kennen geeft, dat
het van nu af aan zijn lot in eigen handen
wil nemen en zich onafhankelijk van de
vredesverdragen wil maken.
Verbazen doet dan ook niet het be
sluit, om Zondag door de Nazis geen
deel te doen nemen aan de stemming.
Het is echter tevens een bewijs van
zwakte
De Fransche regeering Chautemps. nau
welijks aan het bewind, is afgetreden, om
dat de Hnksche partijen weigerden vol
machten te verleenen.
Onze Parijsche correspondent schrijft nog:
Drie redenen hebben de regeering ge
noopt die onbeperkte volmachten te vin
gen; op de eerste plaats de noodlijdende
toestand van de schatkist, vervolgens de
noodzaak in een tot de tanden gewapend
Europa de eigen veiligheid te verzekeren
en ten slotte de nieuwe koortsaanval van
het Fransche betaalmiddel.
Op slot van zaken zijn deze drie redenen
te herleiden tot één, de groote alles over-
heerschende ftnantieele kwestie, die ten
nauwste samenhangt met de kwestie der
landsverdediging, waarvoor niet minder
dan een 20 milliard noodig is.
In zekeren zin beleven we op het oogen-
blik een tijd. die zeer veel overeenkomst
vertoont met den toestand van een jaar
geleden. In Maart 1937 immers schreef de
regeering-Blum een groote defensie-leentng
uit en om het welslagen er van te verzeke
ren. werd de zooveel gerupht verwekkende
„pauze" geproclameerd. Opnieuw wordt nu
den Franschen spaarder zijn medewerking
gevraagd om het geweldige bedrag van on
geveer 20 milliard ter versterking van
's lands veiligheid hijeen te brengen. En om
het welslagen er van te verzekeren, vroeg
de heer Chautemps als het ware een uit
gebreider „pauze".
Wat is immers deze dagen geschied? Het
pond is in verhouding tot den franc tot
een ongekend hoogterecord gestegen. Spe
culatie? Een kleine wandeling op de beurs
is voldoende om deze hypothese op zij te
schuiven: op de beurs gaat niets om, totaal
niets! Er is dus een andere oorzaak en deze
is niet ver te zoeken. De Fransche handels
balans sloot in Januari met een tekort van
1 milliard 441 millioen francs, terwijl het
in Februari verder toenam tot 1 milliard
969 millioen! Om dit deficit aan te vullen,
niets of bijna niets. De groote Parijsche
tentoonstelling en de tijd van het drukke
toeristenverkeer is voorbij, zoodat tegen
over de vraag naar deviezen om de buiten
landsche aankoopen te dekken geen vraag
naar franken bestaat. Het egalisatiefonds
moet dus aan een ongekend zwaren druk
het hoofd bieden, terwijl wat de binnen-
landsche betalingen betreft, deze maanden
voor de schatkist de magere maanden zijn,
wat tot gevolg heeft een telkens herhaald
Station tot Noordeindsplein v.v.
Noordeindsplein tot Koninginneiaan v.v.
Koninginnelaan tot Hooge Rijndijk v.v.
Hooge Rijndijk tot Driftstraat v.v.
Driftstraat tot Prins Hendrikplein v.v.
Prins Hendrikplein tot Station v.v.
4556
(Ingez. Med.)
beroep op de Bank van Frankrijk. Weina
in deze omstandigheden zijn er twintS
milliard voor de landsverdediging noodig
Het merkwaardige is nu, dat de Fransche
spaarders best in staat zijn die 20 milliard
op te brengen en we komen dus feitelijk
tol de paradox: Frankrijk is een arme staat
in een rijk land!
De moeilijkheid is die rijke spaarders
massa te bewegen den armen staat te hulp
te komen. Het is wel reeds meerdere malen
gebleken, dat niet tevergeefs een beroep
op het Fransche kapitaal wordt gedaan,
wanneer het er op aankomt de landsverde
diging hooger op te voeren, doch de toe
stand is zoo precair geworden, dat niet
dan met de grootste voorzichtigheid een
dergelijke operatie kan worden uitgevoerd.
Op de eerste plaats ls hiervoor noodig
een zeer drastische bezuiniging op alle
uitgaven, die niet dringend noodzakelijk
zijn. een voorloopig uitstellen van op zich
voortreffelijke, doch op het oogenblik veel
te kostbare sociale maatregelen en boven
alles een intense productie, die niet voort
durend bedreigd wordt door politieke strub
belingen. In den minsterraad van gisteren
heeft de minister van finantiën Marchan-
deau de noodzakelijkheid van deze maat
regelen uitvoerig uiteengezet en eenstem
mig heeft de regeering zijn betoog goed
gekeurd.
Hieruit volgt en in bedekte termen wordt
hierop gezinspeeld, dat voorloopig niets
kan komen van de ouderdomsverzekering,
door socialisten en communisten steeds op
hoogen toon geëischt en waarvoor een wets
ontwerp verwacht werd, vervolgens dat de
40-urige arbeidsweek wel niet officieel zou
worden afgeschaft en tenslotte, dat door
het verleenen van blanco-volmachten voor
bepaalden tijd de regeering zich wilde ont
worstelen aan de al te veel in partijpolitiek
verzonken Kamer.
Men kan niet ontkennen, dat minister
president Chautemps door deze houding
een moedige daad heeft gesteld. Socialisten
en communisten kunnen en willen om zui
ver electorale redenen niet afstand doen
van de spoedige invoering der ouderdoms
rente, waarvan zij de laatste maanden hun
stokpaardje hebben gemaakt, terwijl zij om
politieke redenen geen volmachten willen
toestaan aan een regeering, wanneer zij op
de uitoefening dier volmachten geen con
trole kunnen uitoefenen, m.a.w, wanneer
zij niet zelve deel van de regeering uit-
maken.
zoodoende de crisis! Maar wat nu?
Hierbij vallen Beck's nieuwe bezoek aan
'Clano en de komst van Von Ribbentrop
naar Londen de meest uitgebreide voor-
jprgsmaatregelen waren getroffen, oni
iedere demonstratie te voorkomen! mo-
rinenteel weg!
DUITSCHLAND
Voor ds. Niemöller.
De aartsbisschop van Canterbury, dc
primaat van de Zweedsche kerk, de
Grieksch-orthodoxe aartsbisschop van
Thyateira, de voorzitter van de protestant-
sche federatie van Frankrijk en de voor
zitter van het departement van buiten
landsche zaken van den federalen raad van
de Christelijke kerken van Amerika hei-
ben Adolf Hitler en de ministers van een-
dienst en justitie van Duitschland eea
telegram gezonden, waarin wordt geprotes
teerd tegen het gevangenhouden van ds.
Nlpmöller.
BELGIË
Minister de Man afgetreden.
Na afloop van den ministerraad werd
p vernomen, dat de minister van finan-
ïA ciën, De Man, is afgetreden. v
hef frqi3tv»m wuesca-saragossa en teruel
De nationalisten zijn gisterochtend over
een front van 100 kilometer, van Sarragossa
tot bU Teruel tot een offensief overgegaan.
Een groote, verwoede veldslag is ontke
tend aan het front van Fuentes de Ebro
tot Alfambra, De rechtsche infanterie, die
oprukte nadat de artillerie gedurende twee
uren den aanval had voorbereid, heeft met
steun van de luchtstrijdkrachten het repu-
'olikelnsche front over een lengte van 96
K.M. doorbroken, terwijl op sommige pun
ten de opmarsch een diepte van 18 KJVI.
bereikte.
In het eerste oogenblik was de tegen
stand zeer krachtig, maar vervolgens trok
ken de republikeinen ln wanorde terug,
veel materiaal achterlatend, maar geen
artillerie. Er werden verscheidene honder
den gevangenen gemaakt.
Barcelona erkent, dat eenig terrein is
verloren, doch geeft overigens gerust
stellende verklaringen uit.
Bij den luchtaanval, door vliegtuigen van
Franco tegen Puebla de Hilar ondernomen,
is het ziekenhuis verwoest, zoodat 105
zieken om het leven zijn gekomen. Gister
morgen heeft de vijandelijke luchtmacht
Reus gebombardeerd, waarbij 20 menschen
omkwamen en 25 gewond werden. Bij een
luchtaanval op Torlosa zijn 18 personen
gedood en 150 gewond.
In drie kolonnes vleien de rechtsche
troepen in Aragon aan. De eers.e afdeeling
marcheerde in het noorden langs den weg
van Carinena naar Belchite. de tweede
langs den weg van Camin Real naar Alcaniiz.
In de richting van den aanval liggen geen
belangrijke steden, hetgeen erop wijst, dat
Franco verlangt terrein te winnen en niet
het regeeringsleger wil verpletteren. Boven
dien beschikken de regesringstroepen in
het genoemde gebied over weinig troepen,
terwijl hun verbindingen naar het achter
land slecht zijn.
De aanval werd snel doorgevoerd en het
optreden van de luchtmacht werd begun
stigd door mooi weer.
De Man.
Janson meende dit belangrijke depar.e-
ment niet lang onbezet te kunnen laten1.
Minister Mevlot zal de pct'tefeuille ad
interim waarnemen.
De algemeene raad der Belgische werk
liedenpartij heeft een motie aangenomen
waarin vertrouwen woqdt uitgesproken in
de socialistische ministers, van wie men
verwezenlijking van het sociale progTamma
der regeering. medewerking aan het tot
stand komen van een evenwichtige begroo
ting en een energieke politiek tegen de
economische crisis op den grondslag van
het regeerinigsprogramma van 1935 ver
wacht.
ROEMENIË
Patriarch Cristea verzoekt den Joden te
bidden voor het welzijn des lands.
Miron Cristea. de patriarch der Roe-
meensche orthodoxe kerk en minister
president, heeft zich tot den opperrabbijn
van Roemenië gewend met een schrijven,
waarin hij hem verzoekt od 13 Maart a.s.
in alle synagoges gebeden te laten zeggen
voor den vrede en eensgezindheid onder de
burgers, voor het land en den koning en
ten slotte om „de geloovigen te ontslaan
van alle eeden, die,zij misschien voor ker
kelijke autoriteiten hebben afgelegd".
In Joodsche kringen wordt deze stap van
den. patriarch met sympathie ontvangen.
Men merkt echter op, dat de kwestie oer
politieke eeden van belang is voor de anti-
semietische partijen der uiterste rechter
zijde en niet voor de Joden.
Niettemin prijst men zich geluklcig
zien, dat de patriarch de verschlllena
godsdiensten op voet van gelijkheid behan
delt, Indien het gebeden voor het national
welzijn betreft.
2—1
