Binnenland
De strijd in het Verre Oosten
LEIDSCH DAGBLAD Derde Blad
Donderdag 3 Maart 1938
De ontwikkeling van de bevolking
van Ned.-Indië in geestelijk opzicht
Elke dag KING
Elke dag FIT!
VRAGENRUBRIEK
De lectuurvoorziening van de inheemschen
Het mooie en nuttige werk van het Kantoor
Volkslectuur
voor
^KUN/T IN
DE STRIJD IN SJANSI EN NOORD HONAN
de kinderwagens van het
prinselijk paar.
Een der twee moderne kinderwagens,
tfelke door een iirma te Duisburg kort na
de geboorte van Prinses Beatrix aan hev
prinseiiik naar werden aangeboden is gis
termiddag te hall drie door mr. W. A J.
Visser, burgemeester van Soest, persoonlijk
aangeboden aan mej. A. Wolff, directrice
van een kindertehuis te Soest.
gouden feest van de r. k.
arbeidersbeweging in
nederland.
Voor de E K. arbeidersbeweging in Ne
derland is het morgen een gedenkwaardige
dag: on 4 Maart is het 50 jaar geleden, dat
de R.K. Volksbond te Amsterdam werd
gesticht.
Dat de RK, Volksbond bij alle evolutie
rijn beteekents nog lang niet heeft verloren
moge blijken uit het feit, dat hij 125 af-
deelingen met 34 576 leden od 1 Januari
1938 telde.
De viering van dit gedenkwaardig Jubi
leum is uitgesteld tot na Paschen en zal
begin Mei geschieden.
FIRMA TONNEMA CIE.
7014
Zacht en toch krachtig-
heerlijk van smaak - opwek
kend en verkwikkend. De
kenmerken van het edele
natuurproduct, waaruit
KING pepermunt is bereid.
FABRIKANTEN VAN KING PEPERMUNT SNEEK
(Ingez. Med.)
HET HOTEL „DE ABDY" TE
MIDDELBURG.
Prof. dr. J Huizinga te Lelden uit ziin
bezorgheld over de plannen tot het ont
eigenen en ontruimen van het over de
heele wereld bekende hotel „de Abdy" te
Middelburg te volgen door een nog proble
matieke restauratie van een deel der ge
bouwen. in verband met het feit. dat het
Rijksarchief en de Provinciale Griffie meer
ruimte noodig hebben. Hierdoor gaat men
nu z.i. de sfeer reddeloos verstoren. Men
gaat er hoè moet blijken wel een
kunsthistorisch geheel scheppen, maar
tezelijik een „dooie boel".
VEENARBEIDERS-ORGANISATIES
ZEGGEN ARBEIDSCONTRACT OP.
De Veenarbeiders-Organisaties van Vrie-
anveen en omstreken, hebben met ingang
van 1 Maart j.l. het loopende collectieve
arbeidscontract met de verveners opge
legd, daar de gevraagde loonsverhooging
van 10°/i> niet is ingewilligd. In verband
biermede vindt vandaag te Emmen een
bespreking plaats te Emmen met den
Rijksbemiddelaar, prof. mr. A. C. Josephus
Jitta.
EEN HONDERDJARIGE IN
OUDE NIEDORP.
De heer J. Pater te Oude Niedorp vierde
ilsteren zijn honderdsten verjaardag.
Hem werd door de schooljeugd een zang-
hulde gebracht, waarna de burgemeester
en vele anderen hem kwamen gelukwen-
schen. De heer Pater mag zich nog In een
goede gezondheid verheugen.
DE ZUIDERZEESTEUNWET.
Toepassing voor bedrijven benoorden
den afsluitdijk.
Verschenen is het verslag der commis
sie, in wglker handen is gesteld een brief
van den Minister van Waterstaat naar
aanleiding van de door de Kamer aange
nomen conclusie van het verslag der com
missie omtrent de inlichtingen op het
adres van D. Vlas Wzn„ te Texel, en drie
anderen, betreffende toepassing der Zul-
ëerzee-steunwet ten aanzien van ingeze
tenen van Texel,
De commissie stelt voor de regeering uit
te noodigen de Zuiderzeesteunwet ook toe
tc passen ten aanzien van tot de Zuider-
zeevissdhersbevolking behoorende beroeps-
vlssehers, wiervlsschers en andere perso
nen, die op 25 Juli 1918 hoofdmiddel van
betaan vonden in een der In art. 1 der
Zuiderzeesteunwet genoemde bedrijven,
voor zoover deze Benoorden den afsluit
dijk werden uitgeoefend.
Tot dezelfde conclusie komt de commis
sie ten aanzien van haar verslag over de
inlichtingen op adressen van J. Anema,
uit Harlingen.
UIT NED. OOST-INDIË
LUCHTVAARTFONDS IN INDIË.
Regeering zegt steun toe.
BATAVIA. 2 Maart (Aneta/A.NP.l De
Kon Ned. Indië Vereeniging voor de Lucht
vaart heedt van de regeering een gunstig
antwoord ontvangen op het verzoek om
steun tot oprichting van een Ned. Indisch
Luchtvaartfonds, waarvoor van particuliere
zijde reeds belangrijke bedragen zijn toege-
zeuc De gelden, bijeengebracht door het
Algemeen Weermacht-Comité, zullen in
Wn fonds worden gestort, waardoor de op
lichting van dit fonds is verzekerd.Voor het
Jaar 1938 is een bedrag van f. 10.000.voor
steun aan de sportvliegerij uitgetrokken,
velk bedrag ter beschikking van het fonds
zal worden gesteld.
Mogelijk zal voor het jaar 1939 een be
drag als subsidie op de begrooting worden
lebracht. De wijze van steun aan het fonds
Sn de voorwaarden daarvoor worden nog
evenvogen. Een commissie zal hiervoor wor
den samengesteld, bestaande uit vertegen
woordigers van de Kon. Ned. Indische Ver
eniging voor de Luchtvaart, vertegenwoor
digers van land- en zeemacht en een fi
nancieel deskundige.
A. N. T. te L. - Daartegen bestaat geen
towaar, mits u in het bezit bent van de bij
auto behoorende papieren en zelf een gel-
rijbewijs bezit.
F M. te L. Sub A: Het is zelfs niet bij be
kering te zeggen wanneer deze weg voor het
TïJkeer zal worden opengesteld,
sub B: De breedte van een goal. gemeten tus
sen de doelpalen bedraagt 7.32 Meter; de
Het intensieve geestelijke ontginnings
werk in Ned.-Indië, verricht door het
Kantoor voor de Volkslectuur, orgaan
van het departement van Onderwijs
en Eeredienst, vormde het onderwerp
van een persconferentie, waarop dr.
K. A. A. Hidding, hoofd van genoemd
kantoor, met verlof hier te lande, ge
legenheid vond de op deze bijeenkomst
aanwezige vertegenwoordigers der Ne-
dcrlandsche Pers, een inzicht te geven
in de wijze, waarop de inhecmsche be
volking van deugdelijke lectuur wordt
voorzien.
Ditmaal werden dus niet de materieele
belangen van de inheemsche bevolking
besproken, maai' haar geestelijke belan
gen, haar geestelijke behoeften én hoe
daaraan door het gouvernement zoo goed
mogelijk wordt tegemoet gekomen. Men
kan niet anders dan waardeering hebben
voor de doelmatige wijze waarop den
laatsten tijd ook van officieele zijde het
mogelijke wordt gedaan het Nederland-
sche publiek bekend te maken met Indi
sche toestanden van uiteenloopenden
aard. Dat bij de vele materieele proble
men de geestelijke niet worden veron
achtzaamd, pleit voor de hooge opvatting
van het Nederlandsche Bestuur in deover-
zeesche gewesten in Azië.
De uitvoerige mededeelingen van dr.
Hidding, waarvan wij hieronder het een
en ander laten volgen, zullen iedereen
duidelijk maken, dat de verzorging der
geestelijke behoeften van de inheemschen
bij het Kantoor voor Volskiectuur in goede
handen is en dat op het gebied van de
lectuurvoorziening der inheemsche bevol
king in Nederl.-Indië dingen zijn bereikt,
welke men niet zal kunnen aanwijzen in
welk ander koloniaal gebied ter wereld
ook.
Dit jaar zal het juist dertig jaar geleden
zijn. dat de Ned.-Indische Reeeering over
ging tot het oprichten van een instelling,
die metterdaad getuigt van de voortduren
de zorg van het Gouvernement voor de
ontwikkeling van de overzeesdhe gewes
ten, ook in geestelijk opzicht.
Het Gouvernement heeft toen opgericht
een Commissie voor de Inlandsehe Schooi
en Volkslectuur, later, met inperking der
werkzaamheden, ComimLssie voor de Volks-
lectuur geheeten, die oorspronkelijk onder
leiding van den thans reeds overleden
prof. dr. Hazeu stond, en die later jaren
lang geleld is door dr. Rinkes.
De aanraking tusschen het
Oosten en het Westen.
Het gaat om het verstrekken van goede
lectuur in velerlei vorm voor het volk, en
dus gaat het ook om de literatuur van het
volk. Want bij de diepgaande wijzigingen,
die zich thans in het geestelijk leven van
het Oosten door de aanraking met het
Westen voltrekken, kan en mag men uit
den aard der zaak nooit het eigene ver-
het overlijden van d'annunzio.
waarloozen, maar moet er gezocht worden
naar die aanpassing en die methode, die
den overgang van de oude cultuur naar de
nieuwe zoo goed mogelijk doen verloopen.
Hiervoor is een inzioht in de cultuur van
de mentaliteit van het Oosten evenzeer
noodig als een besef van het doel, dat men
bereiken wil, ook ai zal men ten aanzien
van de wegen, die naar dit doel kunnen
leiden, vaak in het onzekere verkeeren,
daar het hier wel een zeer bijzonder ex
periment geldt.
Eén ding staat echter vast: dat het
gevaarlijker is de zaken op hun beloop
te laten dan te pogen in een gegeven
situatie leiding te geven, als die lei
ding noodig is. Beter dan cenig ander
koloniaal bestuur heeft het Neder-
landsch-Indisch Gouvernement dit in
gezien door de stichting van het Kan
toor voor de Volkslectuur, dat, steeds
onder leiding van wetenschappelijk
gevormde Oriëntalisten, er naar ge
streefd heeft zijn taak zoo goed mo
gelijk te vervullen, en dat daarin te
vens poogt die samenwerking van Oost
en West te verwezenlijken, welke op
alle gebieden voor een gezonde ont
wikkeling onontbeerlijk is.
Kostbare vormen van cultuurbezit.
Voor een goede lectuurvoorziening van
de inheemsche bevolking kan men noch
zonder meer putten uit de oude inheem
sche literatuur, noch datgene wat in het
Westen als zoodanig geldt door vertaling
of bewerking beschikbaar stellen. In beide
gevallen dient men critisdh te werk te
gaan om uit te maken wat in elk geval
afzonderlijk aan het gestelde doel dienst
baar gemaakt kan worden. En zoo zijn er
dan ook, vooral in het Javaansch, maar
ook in andere talen, waarin boeken zijn
uitgegeven, Maleisch, Soendaneesch, Ma-
doereesch, Balineesch, Bataksch. Menang-
kabausch, Atjehsoh. en vele oude, my
thische of legendarische verhalen uitge
geven, die tot het oude cultuurbezit dezer
volken behooren en die als zoodanig on
der belangrijke groepen der bevolking nog
steeds in hoog aanzien staan, zooals op
Java de wajang-verhalen in velerlei vorm,
in proza en poëzie bewerkt, nog steeds
een van de meest fundamenteele en leven
de onderdeelen der Javaansohe cultuur
zijn.
Goede edities der „klassieken".
Verstrekking van goede edities dezer
„klassieken" heeft Volkslectuur zich dan
ook steeds tot taak gesteld, een taak, die
ook uit het oogpunt der wetenschap van
bijzonder belang is. Handschriften uit de
Vorstenlanden en ook elders van Java,
liggen aan deze uitgaven ten grondslag,
evenals manuscripten uit de rijke collec
ties van Leiden en Batavia, zoodat in mo
dern gewaad tegen billijken prijs, dank zij
de drukpers, deze verhalen den weg terug
vinden naar het hart van het volk, dat ze
voortbracht.
Westersche boeken in Oostersche
taien.
spreekt evenzeer vanzelf als het feit, dat
de kennismaking met deze Westersche li
teratuur ook stimuleerend gewerkt heeft
op de vernieuwing der eigen literaire pro
ductie, die zich aan de realiteit van het
heden oriënteert.
De voortbrengselen der moderne
literatuur.
En hierin ligt het principieele nieuwe.
Niet meer bovennatuurlijke heldendaden,
maar het gewone leven met zijn conflic
ten, niet meer vorsten en prinsessen, maar
gewone menschen met hun lief en leed
staan nu in het centrum. Geen vaste
schema's worden hierin gevolgd als in de
oude literatuur, maar de reëeTe werkelijk
heid levert de stof voor de verbeelding,
zoodat deze moderne letterkunde een dui
delijk beeld kan geven van wat er in be
paalde kringen omgaat en van de conflic
ten, die daar voorkomen.
Voorlichting op velerlei gebied.
Naast de veelzijdige bemoeienis met de
eigenlijke literatuur is er de voorlichting
op allerlei terrein, waarvoor Volkslectuur
door het uitgeven van geschriften, bro
chures etc., zorgt. Werkjes op het gebied
van landbouw, veeteelt, nijverheid, hy
giëne, handel, etc. zijn er verschenen naast
handleidingen voor bepaalde categorieën
ambtenaren, vertalingen van wetboeken,
reglementen en dergelijke. Ook boekjes
over opvoeding, radio, sport, kunst enz..
nemen onder de 1300 verschillende uitga
ven van Volkslectuur, welke tot nu toe
verschenen zijn, hun plaats in.
Geïllustreerde bladen.
Een belangrijke plaats nemen de door
Volkslectuur uitgegeven geïllustreerde bla
den in.
Eén uitgave dient wel aparte vermel
ding: de Jaarlljiksche best-seller, die in
den vorm van een Volksalmanak aan het
"iter
e van den grond tot aan de bovenlat 2.44
Maar naast het behoud van en de zorg
voor het oude, dat van cultureele waarde
is. krijgt het moderne zijn rechtmatige
plaats, gezien de concrete situatie van den
tegenwoordigen tijd, waarin oud en nieuw,
Oost en West elkaar op alle terreinen da
gelijks ontmoeten.
Dit nieuwe valt uiteen in twee groepen:
Westresche vertaalde of bewerkte romans,
reisbeschrijvingen en dergelijke en mo-
derne inheemsche verhalen, die steeds
Gistermiddag is de Duce te Gardona meer de belangstelling, zij het ook weer
aangekomen in gezelschap van minister van bepaaide groepen, gaan vrager,.
Ciano minister Alfieri, Siarace en andere yoor eerste groep heeft men steeds
autoriteiten. Na de familieleden van gezocht naar die werken, waarin op een
d'Anmmizio gecondoleerd te hebben, begaf romantische wijze die beide universeele
de Duce zich naar dc kamer, waar het grondtrekken van alle literatuur, de strijd
stoffelijk overschot zich bevindt Hier bleef •- *J- ----- ga
hii eenigen .lid met gebogen hcofd staan.
Per trein is het gezelschap daarop naar
Brescia, vertrokken
De dag van heden, die van de begrafenis
van den dichter, zal een dag van nationale
rouw zijn.
Gaidonas bevolking heeft langs de baar
gedefileerd.
De futurist Marinetti. die kort geleden
nog een bezoek gebracht heeL aan d'An-
nunzio. heeft tegenover een vertegenwoor
diger van Havas verklaard, da' de over-
en de liefde, sterk naar voren treden.
Avontuur, strijd en liefde, in deze drie
factoren is het meerendeel van alle lite
raire verbeelding samen te vatten, en zoo
kan men ook in de Westersche verhalen
vele vinden, die in staat zijn bij een goede
vertaling en bewerking ook de Oostersche
lezers te boeien. Om een indruk te geven
van de schrijvers, van wie een of meer
werken vertaald zijn, mogen hier enkele
namen volgen: Oltmans, Been, Marryat,
Swift. Malot, Kipling, Curwood, Tolstoi,
Jules Verne, Mark Twain, Dickens, Ai.
leden dichter op het oogenblik van ziin i Dumas. Orczy. Daudet, Tagore Conan
dood de laatste hand legde aan een werk. Doyle, Farnol, Stevenson, Shakespeare,
„Asch". getiteld, dat volgens d'Annunzlo Dahn. Loti, Cervantes. Sienkiewicz, Hedin
zelf he. grootste van al ziin werken zai en anderen. Dat het succes van al deze
zijn, 'schrijvers niet steeds even groot was,
eind van het jaar in drie talen verschijaè
en die in een aantal van 70.000 verkocht
wordt. Ook hierin is weer de ontwikkeling
met de goede ontspanning vereenigd.
Literatoren, journalisten en oriëntalis
ten van erkende bekwaamheid behooren
tot den staf van Volkslectuur, waaraan
de namen van mannen als prof. Snouck
Hurgronje, prof. Hazeu, prof. van Ronkel,
dr. Rinkes, prof, Drewes en anderen voor
goed verbonden zijn.
In Indië bestaat dus voor den literator
wel uitzonderlijke mogelijkheid een gou-
vernements-betrekking te kunnen beklee-
den. Er zijn Jdvaansche auteurs aan
„Volkslectuur" verbonden die geregeld ro
mans en verhalen schrijven en wier ver
talingen ook den toets der literaire cri-
tiek kunnen doorstaan. De taalmoeilijk
heden moet men niet onderschatten in
een gebied ais onzen Archipel, waarin zoo
veel verschillende talen worden gespro
ken!
De volksbibliotheken.
..Volkslectuur" beheert niet minder dan
2500 volksbibliotheken, waarvan er 1300
op Java en Madoera en 700 in de Buiten
gewesten zijn gevestigd. Het leesgeld be
draagt slechts 1 a 2 cent en in bepaalde
gevallen kan men ook gratis de boeken
lf-enen. Er wordt van deze bibliotheken een
zeer druk gebruik gemaakt. Het analfa
betisme "is sterk aan het afnemer»: in de
rubbergebieden van de Buitengewesten, die
voorspoedige jaren doormaken, werden tal
van nieuwe abonné's op de tijdschriften
gewonnen.
Speciale uitgaven.
Bijzondere gebeurtenissen worden vaak
aangegrepen om speciale uitgaven onder
de inheemsche bevolking te brengen: de
heer Hidding had een aantal uitgaven van
zijn organisatie op deze persbijeenkomst
uitgestald. Zoo werden bij het huwelijk
van onze Kroonprinses en bij de geboerte
van Prinses Beatrix aantrekkelijke publi
caties in het licht gegeven. Ook over de
belangrijke onderwerpen van den dag, zoo.
als de rubberrestrictie en over de koloni
satie, heeft het Kantoor boekjes uitgege
ven. welke als oriëntatie-materiaal, goede
diensten bewijzen.
Dr. Hidding keert over 14 dagen weer
naar zijn post in Batavia terug. Men moet
hem erkentelijk zijn voor de wijze, waarop
hij het Nederlandsche publiek heeft wil
len duidelijk maken de belangrijke taak.
die het Kantoor voor de Volkslectuur in
Indië vervult, waarbij een arbeid wordt
verricht, waarvan de beteekenis voor het
geestelijk welzijn der millioenen inheem
schen, die aan de zorgen van het Neder
landsche bestuur zijn toevertrouwd, moei
lijk hoog genoeg kan worden aangeslagen.
De snelle opmarsch der Japanners in de
provincie SJansl baart den Chineezen veel
zorg vooral nu de verdedigingslinie
Lingsjen doorbroken is.
Ook ten Westen van Taijoean bij de Gele
rivier in de buurt van Kia hebben gevech
ten plaats. De Chineezen vluchten de Gele
rivier over, welke een scheiding maakt tus
schen de provincies Sjensi en Sjansi.
Ook in Noord Honan hebben operaties
plaats, Japansche colonnes rukken van
daaruit op langs den spoorweg Tsetsjau-
Tsjangte. De Chineezen hadden tot heden
den Loenghai-spoorweg kunnen beveiligen:
sterke troepenmachten hebben de Japan
sche opmarsch naar deze lijn kunnen
stuiten.
Door de snelle opmarsch der Japanners
in Sjansi, welke reeds tot bij Pingjau geko
men zijn (zie de kaart) voelen zich de Chi
neezen in den rug bedreigd. De Loenghai
Spoorweg zou nu weer ernstig gevaar loo-
pen te worden bezet. Men acht daarom in
Chineesche regeeringskrlngen den toestand
van Sjansi zeer kritiek.
De kaart geeft de situatie weer van deze
provincie, men lette vooral op het spoor
wegnet en den grooten weg van Taijoean
naar Toengkwan, waarlangs de meeste
operaties plaats vinden.
Aanzienlijke Chineesche versterkingen
worden in allerijl naar de Gele Rivier in
Honan en Sjansi gezonden om den Japan
ners te beletten, dat zij de rivier overtrek
ken. De Japansche troepen zijn samen
getrokken aan den noordelijken oever
tegenover Kaifeng, de hoofdstad van Ho-
r.an. Een aföeeüng, die langs den noorde
lijken oever naar het westen oprukt, heeft
Joeanlsjoe bezet en trekt verder naar
Joentsjen in Sjansi.
Aan het zuidelijke gedeelte van den
spoorweg TientsinPoekau zijn de ver
sterkte Japansche troepen er in geslaagd,
de Hwairivier over te steken: zij rukken
naar het noorden op. Ten noorden van
Pegpoe wordt hevig gevochten: Chineesche
troepen onder bevel van den Mandsjoerij-
schen commandant Joeh-Su-Tsoeng ver
dedigen zich daar met succes tegen de
Japansche aanvallen.
Conflict in de Chineesche luchtmacht.
Mevrouw Tsjang Kai Sjek is afgetreden
als voorzitster van de iuchtvaarteommissie.
Een van de redenen was een staking met
gekruiste armen van de Russische vliegers,
die onder haar bevel stonden. De Sovjet-
Russen weigerden onder commando van
een vrouw te staan.
Naar verluidt was een tweede reden, dat
mevrouw Tsjang Kai Sjek verlangde dat
Chineesche mitrailleurs zouden worden ge
monteerd in vliegtuigen, welke door bui
tenlanders werden bestuurd.
Incident te Sjanghai.
Een Amerikaansche persvertegenwoor
diger werd bij het passeeren van een brug
aangehouden door een Japanschen schild-
WEcht, die hem er opmerkzaam op maakte,
dat hij tegenover een militairen wachtpost
als vertegenwoordiger der Japansche weer
macht den verschuldigden eerbied in acht
moest nemen en niet zijn pijp in zijn mond
mocht houden.
Dit incident werd tijdens een perscon
ferentie door den Japanschen woordvoer
der vermeld, waarbii van Jaoansche zijde
de houding van den schildwacht werd
goedgekeurd.
De Engelschen en Amerikanen verzetten
zich hevig tegen dit Japansche standpunt.
3—3
