STADSNIEUWS
Voor onze lezers
1 gedenkplaat
DONDERDAG 17 FEBRUARI 1938
No. 23895
Causerie van Jhr. mr. B. C. de Jonge
oud G.G. van Ned.-Indië
„Blijde Gebeurtenis'
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
78sie Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Over „grepen
practijk'
uit de
Kunstschilder Piet van der Hem
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D rtSTpfer 'ïegel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.19
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f- portokosten^
(voor binnenland f. 0.80 per mnd.)
besprak hierna een conflict, dat was ont
staan over het interpellatie-recht, dat de
Volksraad voor zich opeischte, maar dat
De oud-gouverneur-generaal van Neder-
landsch-Indië jhr. mr. B. C. de Jonge, zou
op uitnoodiglng van het Leidsch Comité
voor Indische Lezingen gisteravond in het
klein-audltorium van het Academiege
bouw een lezing houden, welke was geti
teld: „Grepen uit de practijk".
Lang voor het uur van aanvang was het
groot-auditorium tot de laatste plaats be
set. Onder de aanwezigen waren de rec-
tor-magnificus, prof. dr. J. A. J. Barge, de
pro-secretaris van den academischen se
naat prof. dr. N. J. Krom. alsmede vele
bestuursambtenaren en oud-bestuursamb
tenaren uit Ned. Indië en zeer vele studen
ten w.o. velen uit onze overzeesche ge-
vesten.
Na een inleidend woord van den voorz.
I der noodigende cie„ den heer W. F. Zoete-
meyer, ving jhr. De Jonge zijn causerie
san met de gedachte weer te geven, welke
I bij spr. opkwam, toen hem de uitnoodiglng
bereikte, om hier te komen spreken, n.l.
f het niet was het brengen van uilen naar
liihene om te Lelden over ons Indië het
1 voord te voeren. Maar anderzijds achtte
I spr. het toch gewenscht om over zijn Indi-
Irfie ervaring hier te spreken, omdat er
Iwer Indië vaak zulke vreemde opvattin -
I pa gekoesterd worden, waarbij men vaak
I :og te veel vast houdt aan de traditioneele
1 arattingen. Men heeft geen begrip van
I:»: levenskrachtige en moderne Indië en
lïiié is over dit wanbegrip uiterst ge-
lfkkeld, soms overgevoelig.
Het is alleszins gewenscht In dit cen-
Itirni van toekomstige Indische bestuurs-
I mbtenaren over het land hunner toe-
limst te spreken, vooral omdat deze op
leiding hier toch steeds een theoretische
I roet zijn. Men vergeet, dat de omstandig-
Itrien in Indië geheel anders zijn dan hier;
I hetgeen hier goed is, is niet altijd goed
1 in Indië. Spr. wil het dezen avond hebben
over de positie van het land. de positie
I van de volksvertegenwoordiging en de po-
I sitie van Indië in verband met de regee-
I ring.
De positie van het land.
De positie van een koloniaal land, is de
I positie van de overheersching, al valt er
I in ons Indië van deze overheersching
I slechts zeer weinig te bemerken en al be-
I toeft men vrijwel geen maatregelen te
I nemen om rust en orde in het land te
zaarborgen. Men kan tot in de diepste
I binnenlanden doordringen en overal zal
I men een kalme, ijverige en rustige bevol
king ontmoeten, steeds gaarne bereid hulp
en diensten te verrichten, wanneer men
die van noode mocht hebben. Toch komt
het wel voor, dat de figuur van overheer
sing naar buiten treedt. Een dusdanig
geval heeft zich voorgedaan toen de vraag
zerd opgeworpen of de crisisordonnantiën
zei van toepassing zouden zijn op de zelf-
I besturen. Er waren adviseurs, die spr. in
I overweging gaven van de contracten met
I beze zelfbesturen gebruik te maken om
I met een beroep op het algemeen belang
I tee crisisordonnantiën in te voeren. Spr.
I was het hiermede niet eens, daar hij op
1 het standpunt stond, dat deze ordonnan
tiën zonder meer geldend waren voor ge
heel Indië, als gevolg van onze souverei-
riteit.
De volksvertegenwoordiging.
Spr. behandelde vervolgens de positie
I v®n den Volksraad, waarbij spr. er op
vees, dat deze een geheel andere positie
inneemt dan de Tweede Kamer bij ons.
spr. heeft steeds het standpunt gehuldigd,
nat alle groepen uit de bevolking in den
Volksraad vertegenwoordigd moeten zijn;
bij het gedeelte van den Volksraad, dat
door de regeering wordt benoemd, heeft
jpr. alleen degenen geweerd, waarvan be-
j «ffld was, dat zij voorstanders waren van
I tei scheiding tusschen Indië en het moe-
oerland. Aan hen, van wie verwacht kon
J borden, dat zij in de oppositie zouden zijn,
I heeft spr. onder de zoo juist genoemde
restrictie toch een plaats in den Volks
raad ingeruimd.
De Volksraad lijdt soms aan een min
derwaardigheidscomplex, hij meent soms,
Jat men in achting voor den Volksraad
teort schiet. Dit komt echter slechts voort
mt onbekendheid met de staatsrechterlijke
Positie van dit college. Bij een conflict
lateien den Volksraad en de regeering
neetlt de conflictenregeling in werking,
«aarbij aan den G.-G. de bevoegdheid
j ™r<it Verleend besluiten uit te voeren,
te al zijn deze in den Volksraad verwor-
pit wapen dient echter met groote
omzichtigheid gehanteerd te worden,maar
i ®jaren van crisis, zooals spr. deze heeft
ÏJódmaakt, was het soms onvermijdelijk.
is nog verkrijgbaar de
van de
geteekend door den
och is in de eerste drie jaren van de
rfÏÏv s*echts elf keer van de conflicten-
J-jeung gebruik gemaakt, waartegenover
i k' ,d^ to 213 keeren in deze periode
ziin j^iten van den Volksraad gevolgd
«d tovloed van den Volksraad op den
van zaken is dan ook zeer groot. Spr.
Jhr. de Jonge.
volgens spr. den Volksraad niet toekomt.
Een interpellatie in den Volksraad heeft
een geheel andere beteekenis dan hetzelfde
recht in de Tweede Kamer. Een interpel
latie is meestal een vorm en veelal een
scherpe vorm van critiek op de regeering.
De consequentie van een interpellatie in
de Tweede Kamer kan zijn, dat de regee
ring moet aftreden; in den Volksraad be
staat zulk een consequentie niet, daar de
gouverneur-generaal slechts verantwoor
ding schuldig is aan den Minister en deze
weer aan de Kamer. Maar daarbij komt
dat bij art. 95 van de Grondwet de regee
ring uitgenoodigd kan worden om in de
vergadering der volksvertegenwoordiging
aanwezig te zijn, terwijl het overeenkom
stige artikel 69 van de Indische Staatsre
geling zulk een bepaling niet bevat. Bo
vendien zou een interpellatie in den Volks
raad het gezag ondermijnen, alsmede ook
het prestige van den Volksraad zelf. Niet
vergeten mag voorts worden, dat de re
geering in ons land steunt op de Kamer,
op de pers en op het publiek; wordt de
regeering aangevallen, dan vindt dit weer
klank bij de zoo even genoemde organen
en partijen.
De positie^an het gezag.
In Indië heeft de regeering dergelijke
steunpunten niet. integendeel zij, die cri
tiek op de regeering oefenen, krijgen daar
meestal den grootsten aanhang. Tijdens
sprekers bewind is er wel beweert, dat hij
het volk tot razernij gebracht en de amb
tenaren rebelsch gemaakt heeft, maar
daarna, toen men beter begreep waarom
de maatregelen, waarvan men aanvanke
lijk de noodzakelijkheid niet kon inzien,
waren getroffen, heeft zich een algeheele
evolutie voltrokken.
Men kwam tot de overtuiging, dat het
een kwestie van „te zijn of niet te zijn"
was en deze evolutie, waartoe de Indische
gemeenschap ln al haar geledingen heeft
meegewerkt, is het schoonste, wat op dit
gebied ooit is voorgekomen.
Uitvoerig toonde spr. de noodzakelijkheid
aan van de breideling van de pers en van
de vrijheid van vereeniging en vergade
ring. De Inlander komt gauw onder den
invloed van en laat zich ras opruien door
extremisten. Bovendien werkt het funest
als de Indische bevolking zou zien, dat het
gezag door opruiende taal en persartikelen
wordt ondermijnd. Een inlander is spoedig
geïntimideerd. In Indiê moet bovendien
ook de vrijheid bestaan om loyaal te zijn
en te blijven. Zonder de genoemde brei
deling verliest men ook den goeden kijk
op de politieke bewegingen.
Het is verheugend te constateeren, aldus
spr.. hoeveel verstandige Inlanders men
aantreft, die ae verdiensten van de Ne-
derlandsche regeering ten hoogste weten
te waarde eren, die dankbaar zijn voor de
rust en de welvaart, die Nederland het
land heeft gebracht.
Zij weten, dat het schild, dat Nederland
boven Indië houdt, heel wat minder druk
kend is, dan wanneer dat schild door een
ander land zou worden opgehouden. Maar
men hoede zich voor zelfoverschatting en
men betrachtte werkelijkheidszin. Men zij
voorzichtig met het maken van plannen en
het verkondigen van theorieën welke niet
te verwezenlijken zijn en die op teleurstel-
line moeten uitloopen.
Maar er zijn anderen, die dergelijke
dingen niet zeggen, maar die stappen on
dernemen om te doen, namelijk door zich
Uitgevoerd in kleurdruk op kunstdrukpapier
(formaat 45 x 60 c.M.) waarvan een verkleinde
reproductie in zwart voorkomt op pagina 1
van het 2e blad van 31 Januari
Prijs 10 ets. (ingelijst f. 0.95) afgehaald aan ons
bureau of aan de adressen in de omliggende
gemeenten vermeld in ons blad van 10 dezer.
bekwaam te maken tot het vervullen van
hooge functies en het bezetóen van ver
antwoordelijke posten. Het Indische Gou
vernement zal dezulken gaarne helpen en
dergelijke plannen bevorderen.
Prof. Van Asbeck heeft in een in 1931
uitgesproken Diesrede erop gewezen, dat
er zich in de internationale politiek een
wijziging voltrekt, waarbij de verschillende
landen 'meer en meer samenwerking zoe
ken Dit dient ook te geschieden tusschen
Indië en Nederland. Dit wordt ook in Indië
meer en meer ingezien en door vereeni-
gingen in Indië meer en meer aanvaard.
Zoowel op staatkundig als op politiek ni
veau dienen Indië en Nederland meer naar
elkander toe te komen. De aanstaande In
dische bestuursambtenaren, aldus besloot
spr., kunnen hiertpc het hunne bijdragen;
zii kunnen mede arbeiden tot wederzijd-
sche samenwerking en wederzijdsche waar
deering.
GEREF. SCHOOL LUSTHOFLAAN.
Ouderavond.
Te ongeveer 8 uur werd deze ouderavond
welke onder leiding stond van den heer
Yntema met het zingen van een psalm,
gebed en Schriftlezing geopend. Daarvoor
was er reeds gelegenheid-geweest tot het
bezichtigen van de handwerken der meis
jes. Vele moeders en ook enkele vaders
maakten hiervan gebruik. Na het korte
openingswoord van den voorzitter, kreeg
mej. v. d. Horst gelegenheid eenige liede
ren te zingen met de leerlingen. Eere aan
de leidster en de kinderen voor de keurige
wijze, waarop dit gedeelte van het pro
gramma werd uitgevoerd. In de pauze
werd aan de ouders gelegenheid gegeven
het werk der leerlingen te bezichtigen en
eens te praten met de onderwijzers en on
derwijzeressen. Uit het druk gebruik, dat
hiervan gemaakt werd. bleek wel hei me
deleven met en de belangstelling voor het
werk der kinderen.
Na de pauze hield de heer Pothuis, het
hoofd der School een inleiding over: „De
fantasie van onze leerlingen". Fantasie is
het opbouwen van nieuwe voorstellingen
met de voorstellingen, die de kinderen reeds
bezitten. Spreker noemde de fantasie een
rijke gave Gods. Door haar kunnen we ons
toestanden en dingen voorstellen, die we
nooit hebben gezien. Door de fantasie gaat
het verleden weer voor ons leven en kun
nen we ons voorstellingen maken voor de
toekomst. Ook onze Idealen zijn niets an
ders dan fantasievoorstellingen. De fanta
sie oefent grooten invloed uit op het ge
moedsleven en het wilsleven. Docir de fan
tasie kunnen we en vooral bij kinderen
vinden we dit veel in een droomwereld
leven van louter geluk en onze fantasie
voorstellingen prikkelen onzen wil om onze
idealen na te jagen. Zoo kon Paulus zeg
gen. dat hij jaagde naar de volmaaktheid,
omdat hij een fantasievoorstelling had van
die volmaaktheid.
Spr. onderscheidde nog scheppende fan
tasie. zooals we die vinden bij schilders,
beeldhouwers en musici en geleide fantasie
die vooral bij het onderwijs van groot be
lang is. Bij kinderen kan de fantasie zulke
vormen aannemen, dat ze bijna geheel in
een droomwereld leven, die ons onwaar
achtig aandoet. Voorzichtigheid is hier ge
boden. Spr. behandelt het verschil tusschen
fantasie en leugen en verder verschillende
soorten van leugens, die we bij kinderen
vinden. Bij de leugen weet het kind, dat
het liegt. Hier is zonde. Met vele pakken
de voorbeelden uit jarenlange ervaring,
wist spr. zijn gehoor van begin tot eind te
boeien.
Met voldoening mogen bestuursleden,
ouders en personeel terugzien op dezen ge-
zelligen avond, welke door ongeveer 200
ouders werd bezocht. Wel een bewijs van
het meeleven en de waardeering der ouders
De heer Pothuis ging voor in dankgebed en
sloot hiermee de vergadering.
Zaterdag a.s. hoopt Ue heer H. v. d.
Zeeuw den dag te herdenken, dat hij vóór
25 jaar in dienst trad als conducteur bij de
Haagsche Tramweg Maatschappij.
ORGELCONCERT
REMONSTRANTSCHE KERK.
Fred, de Nie (orgel).
Chr. v. d. Kwast (tenor)
De heer Fred, de Nie. organist der Re-
monstraatsche Kerk, geeft bij tijd en wijle
een orgelconcert, dat steeds serieus is voor
bereid en waarbij hij dan degelijke proeven
vah bekwaamheid aflegt, die des te meer
bewondering afdwingen, wanneer men be
denkt. dat deze kundige organist blind is,
dus alles memoriseeren moet en deson
danks zelden of nooit een fout maakt. Hij
had het zich niet gemakkelijk gemaakt en
bewees in diverse fuga's van Buxtehude,
Pachelbel. Bach en Honegger, alsmede in
eenige beminnelijke werkjes, o.a. van Guil-
mant. hoe zeer hij zijn geliefd orgel be-
heerscht en hoe hij er ook in muzikaal
opzicht meer en meer rijpe vertolkingen
op weet te geven.
Wij hebben reeds dikwijls gewezen op de
loffelijke capaciteiten van den heer Fred,
de Nie, om welke reden wij daarover dus
kort zijn. Hij behoort voorts tot de weini
gen, die jonge musici de gelegenheid geven,
zich in het openbaar te doen hooren, het
geen prijzenswaardig is.
Want de loopbaan van een jong artist
is vol voetangels en klemmen en daaronder
behoort het groote probleem, hoe ln vol
doende mate ervaring en routine ln het
optreden te verkrijgen, iets wat onmisbaar
is, om zich op den duur vrij en ongedwon
gen in een groote ruimte te kunnen en te
durven geven.
Onze stadgenoot Christoffel van der
Kwast, die ditmaal zijn medewerker was,
vat de zangstudie met den vereischten
ernst op. Wanneer wij dat van vroeger al
niet wisten, zouden wij het op zichzelf reeds
tijdens zijn optreden van gisteravond er
varen hebben.
Onder doeltreffende technische leiding
ontwikkelt zich zijn nog jonge, aangenaam
getimbreerde stem. die aan kracht gewon
nen heeft, in juiste banen. Het materiaal
„staat goed", klinkt ongeforceerd en draag
krachtig en zal op den duur, speciaal aan
de uiteinden hoogte en laagte zeker
nog meer groeien.
Het klinkt echter alles nog te schoolsch
en onbewogen, meer alsof een van buiten
geleerd lesje wordt voorgedragen, dan dat
wij het gevoel hebben, dat de zang reeds
van binnen-uit gedragen wordt. Maar bij
een jong zanger Is het begrijpelijk, dat
vooralsnog de nauwlettende aandacht vóór
alles uitgaat naar een voorzichtig en zoo
juist mogelijk produceeren van den toon.
waarop dan later een zielvoller expressie
volgen kan. Zóóver zijn wij dus nog niet,
maar verheugend is de juiste technische
ontwikkeling, ook van den ademsteun, die
tot alle goeds kan leiden en die ln ver
gelijking tot vroeger optreden reeds een
aanmerkelijken vooruitgang aanwijst. De
klinkervorming in het bijzonder die van
de e en de 1 is al vèrgevorderd en van
knijpen is geen sprake. Moge op den duur
die der medeklinkers die nog te slap zijn
daaraan evenredig worden.
In Aria's van Caldara en Handel. In en
kele der prachtige Weihnaohtslieder van
Cornelius en tenslotte in Wagner's „Gebet"
uit Rienzi, heelt v. d. Kwast getoond op
den goeden weg te zijn, om het tot een ge
waardeerd tenorzanger waaraan in ons
land altijd veel behoefte is te kunnen
brengen. Aan Wagner moet hij zich echter
voorloopig nog niet wagen: deze verelscht
rijpere stemmen en veel grooter overtui
gingskracht.
Indien v. d. Kwast rustig op deze wijze
voortgaat, zal zijn fraaie tenor een uitste
kende kracht kunnen worden, doch vóór
alles zal daartoe noodig zijn een zich
geestelijk verdiepen, opdat gevoel en
muzikaal begrip groeien. Want dit is essen
tieel om naast een mooie stem, een audi
torium te kunnen boeien. Mogen zij, die
BINNENLAND.
Utrechtenaar om onbekende redenen ia
Duitschiand gearresteerd. 13e Blad).
Ons parlementair overzicht. (3e Blad).
De sociëteit te Krommenie afgebrand.
(Gemengd, 3e Blad).
Het Nederlandsch elftal vastgesteld voor
den wedstrijd tegen België. (Sport,
3e Bladi.
BUITENLAND.
Seyss Inquart naar Berlijn. (3e Blad en
Laatste Berichten en Buitenl., Ie Blad).
Wat de gevluchte sovjet-diplomaat Boe-
tenko vertelt. (3e Blad).
Maandag hervatting der Engelsch-Iersche
besprekingen. (Buitenland, le Blad).
Wat „het incident in China" Japan kost.
(le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
verwacht
Voorloopig is in onze omgeving
nog Oostenwind te verwachten
met lichte tot matige vorst des
nachts en overdag tot boven het
vriespunt stijgende temperatuur.
Hedenmorgen werd geseind:
Weest op uw hoede.
de opleiding van v. d. Kwast in handen
hebben, daaraan dus speciaal hun aan
dacht wijden!
De heer De Nie heeft hem volgzaam be
geleid.
Het concert werd slechts door een matig
aantal toehoorders bijgewoond.
O. L. SCHOOL HAVERSTRAAT.
Geslaagde Ouderavond.
In het geheel met belangstellende ouders
gevulde gymnastieklokaal van boven
genoemde school werd gisteravond een
ouderavond gehouden, die bijzonder in den
smaak is gevallen.
Het wnd. hoofd der school, de heer W.
Caro. opende deze vergadering, in het bij
zonder zich richtende tot die ouders, vier
kinderen de school gaan verlaten.
Vervolgens werden welkom geheeten de
ouders van de kinderen, die met den nieu
wen cursus de school zullen gaan bezoeken.
De voorzitter spoorde de aanwezigen aan
om te zamen met het personeel der school
en de Oudercommissie, den goeden naam
van de school hoog te houden.
Vervolgens wees spr. op het feit, dat de
school dit jaar de hoogste inschrijving had
van nieuwe leerlingen.
Daarna kreeg de voorzitter der Ouder
commissie. de heer P. Kruit, het woord. In
de eerste plaats sprak hij een woord van
dank tot mevr. de Vos. de afgetreden pen-
ningmeesteresse der Oudercommissie, die
tot nu toe od voortreffelijke wijze haar
werk in het belang voor de school heeft
verricht.
Na voorlezing van jaarverslag en het
verslag van de penningmeesteresse volgde
de pauze.
Tijdens deze pauze, die tevens benut
werd tot het gebruiken van een kopje cho
colademelk en een koekje, werd gelegen-
he4d gegeven om zich met het onderwijzend
personeel te onderhouden.
Na de pauze werd een film vertoond ge
titeld ..Een avontuurlijk huwelijk" waar
voor de heer T. K. Lingsma de zorg op zich
had genomen.
De heer Caro kon in zijn slotwoord met
vreugde constateeren, dat ook deze avond
er weder één was geweest, die de goede
verhouding tusschen school en huis zal be
vorderen.
MONUMENTENVERORDENING.
Naar men ons mededeelt, ligt de door
den Gemeenteraad in ziin vergadering van
17 Januari 1938 vastgestelde Monumenten-
verordening ter secretarie dezer gemeente
gedurende drie maanden voor een ieder ter
lezing.
