BINNENLAND LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 16 Februari 1938 Derde Blad No. 23894 Minister Patijn bespreekt den Volkenbond Jjsfe Jaargang GEMENGD NIEUWS Betrekkingen met België RECHTZAKEN LUCHTVAART De Heer B. Wilton overleden. Wijlen de heer B. Wilton. In zijn woning, huize Eemwijk, te Voor burg. is gisteren op 74-jarigen leeftijd overleden de heer B. Wilton, een van de oprichters der machinefabriek en scheeps werf Wilton, die in de latere Jaren gecom bineerd werd met de werf Fijenoord, welke combinatie tegenwoordig Wilton-Fijenoord genoemd wordt en een werf te Schiedam en een te Rotterdam heeft. Na jarenlang firmant in het toen nog niet zoo groote bedrijf geweest te zijn, werd hij na de omzetting in een naamlooze vennootschap daarvan directeur, welke functie hij tot 1921 vervuld heeft. Daarna is hij nog eenigen tijd commissaris gebleven, terwijl hij in den scheepsbouw nog andere func ties vervulde. De heer Wilton had veel belangstelling voor onderscheidene kanten van het maat schappelijke leven, vooral voor tooneel en bioscoop, als ook voor de pluimveehouderij. Zoo was hij president-commissaris van de N.V. City-concern, dat in de grootste steden van ons land theaters exploiteert. Ook be kleedde hij een bestuursfunctie in de Ko ninklijke Vereenlging Avlcultura. De crematie van het stoffelijk overschot zal plaats hebben Vrijdag as. te Wester- veld na aankomst van trein 14.14 uur. Dr. Henri Polak 70 jaar. Een vooraanstaande figuur in de arbeidersbeweging. Volgende week Dinsdag hoopt dr. Henri Polak, een vooraanstaande figuur in de Nederlandsche vakbeweging en speciaal in de kringen van de Amsterdamschen dia mantbewerkers, zijn zeventigsten verjaar dag te vieren. Henri Polak komt uit een diamantslij persgezin en was de oudste van elf kin deren. Hij werd op dertienjarigen leeftijd diamantsnijder. In de tachtiger jaren maakte hij te Lon den, waar hij geruimen tijd werkte, kennis net het socialisme, doch deze kennisma ling was van oppervlakkigen aard. Teruggekeerd bi. Nederland, waar hij zich ia 1890 had aangesloten bij den Sociaal- Democratischen Bond van Domela Nieu- wenhuis, dien hij vier jaar later verliet om als een der twaalf „apostelen" de S.D.A.P. te helpen oprichten, ging hij bij zijn ver deren vakbewegingsarbeid geheel volgens eigen Inzicht tewerk. In 1894 was hij een der leiders van de Hovemberstaking in de diamantindustrie, Henrl Polak. baar aanleiding van welke gebeurtenis de Algemeene Diamantbewerkersbond werd gesticht. Deze ontplooide een zeer uitge breide vakactie, welke aan talrijke mis standen in het bedrijf een eind maakte. Vooral het streven naar verkorting van den arbeidsduur, welke ten tijde van de oprichting van den bond, als minimum 72 bur per week bedroeg, had succes. Van 1902 tot 1906 was Henrl Polak lid van den gemeenteraad van Amsterdam, later vele jaren van dien van zijn nieuwe woonplaats Laren (N.H.i Met een korte onderbreking was hij van 1913 tot 1937 lid Van de Eerste Kamer, na in eerstgenoemd iaar eenige maanden deel te hebben uit gemaakt van de Tweede Kamer. Van 1900 tot 1905 was hij voorzitter van do S.D.A.P.. terwijl hij voorts van de op lichting van 1906 af eenige jaren voorzit ter was van het N.V.V. Voorts is dr. Polak voorzitter van het Wereldverbond van Dia mantbewerkers. Groote activiteit legde de heer Polak aan den dag, waar het geldt natuur- en ste denschoon voor den ondergang te behoe den, evenzoo heeft de dierenbescherming i'Jn aandacht, terwijl hij voorts op de bres staat voor een zuiver taalgebruik. Van Plantkunde heeft hij een bijzondere stu dio gemaakt en muziek behoorde jaren- lang tot zijn bijzondere liefhebberijen. De Amsterdamsche universiteit heeft zijn '«diensten geëerd, door hem ter gelegen- "e'd van haar derde eeuwfeest in 1932 het eredoctoraat te verleenen in de faculteit eer letteren en wijsbegeerte. tenslotte zij nog vermeld, dat dr. Polak "d m van de rijkscommissie tot bevorde- "ng van de toonkunst en voorzitter van ■et scheidsgerecht voor trampersoneel en an de commissie van beroep voor pen- denzaken van het trampersoneel, De torpedeering van de „Hannah". Het schip bevond zich buiten de aanbevolen scheepvaartroute. Op de vragen van het Tweede Kamerlid den heer Donker, inzake het torpedeeren van het Nederlandsche schip „Hannah" en betreffende de bescherming van de scheep vaart in de Middellandsche Zee, heeft de minister van buitenlandsche zaken het volgende geantwoord: De regeerlng heeft een nauwkeurig onderzoek doen instellen naar de oorzaken van het vergaan van het Nederlandsche schip „Hannah" en naar de juiste plaats, waar dit heeft plaats gevonden. Hoewel dit onderzoek nog niet beëindigd is, kan reeds worden medegedeeld, dat de „Hannah" naar alle waarschijnlijkheid is getorpe deerd en wel op een afstand van ruim vijf mijl uit de Spaansche kust ter hoogte van kaap San Antonio. Het schip bevond zich bij haar torpe deering buiten de door de groote mogend heden aanbevolen scheepvaartroute. Toen na het uitbreken van de vijande lijkheden in Spanje eenige Nederlandsche schepen in verband daarmede bij de door vaart van straat Gibraltar overlast bleken te ondervinden, heeft de Nederlandsche regeering door het stationneeren van oor logsschepen ter plaatse zorg gedragen, dat de bona fide Nederlandsche scheepvaart bij de doorvaart door genoemde zeestraat kon worden geconvoyeerd. Deze wijze van convoyeeren vindt reeds meer dan een jaar op volkomen bevredigende wijze plaats. Zoowel het patrouillesysteem, waartoe bij de overeenkomst te Nyon werd besloten, als de hierboven bedoelde maatregelen van het convoyeeren van Nederlandsche koop vaardijschepen in straat Gibraltar waren op 11 Januari j.]„ den dag van het vergaan van de „Hannah" in werking. Buiten straat Gibraltar is de Nederland sche regeering niet voornemens maatrege len te nemen ter bescherming van de Ne derlandsche scheepvaart in de Middel landsche Zee. FILM VAN DE SOCIALE VERZEKERING IN NEDERLAND. Gistermiddag om drie uur is in Krasna- polsky te Amsterdam vertooning gegeven van de film „De sociale verzekering ln Nederland", vervaardigd op initiatief van de Vereeniging van Raden van Arbeid. Deze eerste voorstelling, die o.m. werd bijgewoond door den minister van sociale zaken, prof. mr. Romme, den voorzitter van de rijksverzekeringsbank, mr. dr. H. L. van Duyl. den directeur-generaal van den arbeid, dr. ir. A. H. W. Hacke en vertegen woordigers van werknemers- en werk geversbonden, werd ingeleid door een wel komstwoord van den voorzitter der ver eeniging van raden van arbeid, dr. E. B. F. F. baron Wittert van Hoogland. De film. die daarna vertoond werd, heeft ten doel het volksbelang van de sociale verzekeringswetten aan te toonen en brengt daartoe, aan de hand van de verschillende wetten betreffende ongelukken, ziekte en invaliditeit, de categorieën van arbeid in beeld, voor welke deze wetten van kracht kunnen zijn. Daar tusschen door verklaart zij de werking van het verzekeringsappa raat, hoe het direct na het voorvallen van ongelukken ingrijpt en zich verder, voor zoover het binnen zijn bereik valt, met den financieelen zorg voor het slachtoffer be last. Anderzijds bevatten de beelden ook een waarschuwing tegen die onoordeelkun dige en onvoorzichtige handelwijzen, welke ongelukken tengevolge kunnen hebben, terwijl het geheel wordt aangevuld met getallen en cijfers betreffende de uitge keerde bedragen en wat de ongelukken- en invaliditeitsstatistiek nog meer aan we tenswaardigs te zien geeft MILITARIA. De Commandant van het veldleger heeft heden aan de korpsen bericht, dat de lich ting 1938 I (Infanterie) eerst op 25 Maart eJc. met groot verlof vertrekt, terwijl in afwijking van het bepaalde in de indee- lingsbeschlkklng de lichting 1938 n (Infan terie i eerst op 31 Maart e.k. voor eerste oefening onder de wapenen komt en op 13 September d.a.v. met groot verlof ver trekt. VROUWEN PROTESTEEREN TE DEN HAAG. De zalen van Pulchri Studio te Den Haag waren gisteravond te klein om alle naar het Voorhout gekomen Haagsche vrouwen te herbergen. Zij hadden gevolg gegeven aan de uitnoodiging van het Haagsche comité tot verdediging van de vrijheid van arbeid voor de vrouw, welk comité is samengesteld uit een 20-tal vrouwenorga nisaties. Evenals onlangs ln Amsterdam werden eenige redevoeringen gehouden, waarna onder luid applaus een motie werd aange nomen, waarin de vergadering als haar meening te kennen gaf, dat de voorgestelde maatregelen ten gevolge zullen hebben, dat de vrouwen gedreven worden naar de on beschermde beroepen. Zij sprak als haar oordeel uit, dat deze inmenging van de overheid in het gezinsleven niet in over eenstemming is met de opvattingen van een zeer groot deel van het Nederlandsche volk. HET CONFLICT IN E. D. D. In ons Blad van Maandag J.I. gaven wij een verslag van de Zaterdag te Utrecht ge houden vergadering van Eenheid door Democratie. In de verklaring, die de heer Louwes in deze vergadering aflegde, ls een foutje geslopen; de heer Louwes deelde n.l. mede zich verantwoordelijk te gevoelen voor de dagelijksche leiding der beweging, zooals deze in de afgeloopen 5 maanden is ge voerd. enz. Wij schreven dat de heer Lou wes zich niet verantwoordelijk gevoelde. Tegen een trein gereden En nog bleef de automobilist ongedeerd. Gisteravond om kwart over zes heeft zich op den overweg in den rijksstraatweg Zut- fenDeventer een ongeval voorgedaan, dat wonder boven wonder zonder persoonlijke ongelukken is afgeloopen. De bestuurder van een personenauto, de 59-jarige heer D. Jager, uit Eefde, die uit de richting Zutfen een overweg naderde, zag de gesloten spoorboomen niet, met het gevolg, dat hij door den eerste heen reed en met een hevigen klap tegen den juist passeerenden trein botste, welke om 18.08 uur Zutfen had- verlaten. De auto werd na de botsing tegen den steunpaal, waarop de spoorboom rust, ge worpen. Het gedeelte naast de stuurinrichting en het voorste deel van de auto werden totaal vernield, de bestuurder bleef ongedeerd en kwam met den schrik vrij. Hij verklaarde door een tegenligger te zijn verblind en daardoor de boomen niet te hebben gezien. De spoorboom heeft slechts weinig van de wilde manoeuvre van de auto te lijden gehad. Na een kwartier vertraging heeft de trein zijn reis vervolgd. TEGEN VRACHTAUTO GEREDEN. Motorrijder te Waddinxveen op slag gedood. Op den straatweg GoudaBodegraven is gistermiddag onder de gemeente Waddinx veen, juist op de grens van Gouda, een uit de richting Bodegraven komende motor rijder, de 40-jarige reiziger J. Nieuwenburg, uit 's-Gravenhage, tegen een vrachtauto gebotst en vrijwel onmiddellijk gedood. De motorrijder wilde een voor hem rij dende vrachtauto passeeren. Doordat hij in een bocht reed, zag hij niet, dat van den anderen kant een vrachtauto naderde. Toen hij op het linker weggedeelte kwam, passeerde de tegenligger. De motorrijder stootte met zijn hoofd tegen een uitste kende pen van den wagen, welke pen hem ln het hoofd drong. De ongelukkige was vrijwel onmiddellijk dood. Den bestuurder van de vrachtauto treft geen schuld. DOOR EEN AUTO GEGREPEN. Op den Zwolscheweg te Apeldoorn ls een voetganger uit Ernst, die naast zijn rijwiel liep, bij het onoplettend oversteken van den rijweg door een personenauto, bestuurd door den heer H„ uit Groningen, aangere den en ernstig gewond. Hij is ter verpleging in een ziekenhuis opgenomen, waar zijn toestand wat verbeterd ls. FABRIEK AFGEBRAND TE LOENEN. Gisteravond is een fabriek aan den Kie- veenweg te Loenen op de Veluwe nagenoeg geheel door brand verwoest. De fabriek be hoorde aan den heer Rutgers te Schiebroek, sinds een jaar was er gen haarwasscherij in gevestigd van de N.V. Haartmex. alsmede een laboratorium van de heeren Wijnen en Dorp. Van den inventaris kon slechts wei nig worden gered. De vrijwillige brandweercorpsen uit Loe nen en Apeldoorn hebben het blusschings- werk verricht. De oorzaak van den brand ls onbekend. Verzekering dekt de schade. FELLE BRAND TE DEN HULST. Gistermiddag is door onbekende oorzaak brand ontstaan in de boerderij van den landbouwer K. Haasjes te Den Hulst (O.). Het vuur werd krachtig aangewakkerd door den sterken Oostenwind, zoodat de boerderij in minder dan geen tijd een prooi der vlammen was geworden. Enkele schuren en een hooiberg werden evenals een gedeelte van den inboedel door het vuur verteerd. Een paard kwam om het leven. De motorbrandspuit van Nieuw-Leusen, welke anderhalf uur na het uitbreken van den brand ter plaatse verscheen, behoefde geen dienst meer te doen. BUITENLANDSCH GEMENGD. LAWINE EISCHT VIER SLACHTOFFERS. Een lawine, welke zich losgemaakt had van den 2300 meter hoogen Muttler, in het Zwitsersche Graubunden, heeft een vijftal dames, dat zich oefende in de skisport, als mede een skileeraar medegesleurd. De laat ste en een der dames wisten zich in veilig heid te brengen, doch de vier anderen, één Engelsche en drie Zwitserse hen, kwa men om het leven. HET DRIJVENDE POOLSTATION. Gisteren bevonden de schepen Taymlr en Moerman zich ln een niet gewijzigde posi tie. Het was haar onmogelijk door te drin gen naar de ijsschots van Papanin, aan gezien de weg door het ijs dichtgevroren was. Des middags om drie uur steeg de v-lleger Wlassof op. Hij is twee uur in de lucht geweest, maar heeft het kamp van Papanin niet gevonden, aangezien het zicht slechter geworden was. Hij is weibehouden weer geland. De Taimyr en de Moerman liggen op een onderlingen afstand van 10 mijl. HET SCHEEPSONGEVAL IN DE HAVEN VAN SYDNEY. Men heeft nog de lijken van een vrouw en twee meisjes gevonden, die slachtoffer zijn van het omslaan te Sydney van de veerboot „Rodney". Het totaal aantal doo- den is hiermede op 12 gekomen. Zeven op varenden worden nog vermist. Het vaar tuig ls inmiddels gelicht. RUSSISCHE ORDER VOOR DE NEDER LANDSCHE WERVEN. Naar wij vernemen zijn voor rekening van Rusland bij de werf „De Klop" te Slie- dreoht en de werf „Gusto" te Schiedam twee groote baggermolens besteld. Deze baggermolens zullen een capaciteit hebben van 750 kub. meter per uur, Begrooting van buiten landsche zaken. In zijn antwoord aan de Eerste Ka mer over de begrooting: van Buiten landsche Zaken gaat minister Patijn allereerst in op de ten aanzien van den Volkenbond gemaakte opmerkingen De universaliteit van den Bond acht hij van zóó groot belang, dat hij bereid zou zijn, ter bereiking van dat doel, zekere op zichzelf waardevolle voorschriften in de collectieve veiligheid, voorloopig buiten werking te stellen. Nogmaals wijst hij er op, dat deze bereidheid niet zóóver gaat, dat hij andere fundamen- teele beginselen, die aan het pact ten grondslag liggen, zou willen opofferen. De redering meent, dat zij vasthoudt aan het begrip van collectieve veiligheid als het beste middel om den vrede te helpen verzekeren Van het standpunt der leden die van meendnz zijn, dat ook thans nog de sancties kunnen worden toegepast. wijKt de regee- rlngsopvatting af. aangezien de regeering van oordeel is. dat men het oog niet mag sluiten voor het feit. dat bij de huidige verhoudingen op den Volkenbond als waar borg voor het verzekeren van collectieve veiligheid niet mag worden gerekend. Wanneer het mogelijk ware vrijwel alle staten der wereld biieen te brengen, in een Volkenbond, geheel gebaseeid op de hooge opvattingen, waarvan een aantal leden in het voorloopig verslag bhik geeft, dan zou de minister, gesteld voor de vraag, of toetreding van enkele andere, een tegen gesteld standpunt innemende, landen moest worden aangemoedigd, zich ongetwijfeld plaatsen aan de zijde van hen, die in deze toetreding geen voordeel voor den bond zouden zien. Maar zoo is de werkelijkheid niet. In wezen zien wii een door belangen tegenstellingen en door uiteenloopende rechtsopvattingen en ideologieën verscheur de wereld, waarin slechts een beperkt aan tal staten zich laat leiden door de begin selen, die de hier bedoelde leden de juiste achten. Deze landen zouden zich tot een blok kunnen aaneensluiten; de minister laat in het midden, of zulks wenschelijk zou zijn, maar. wat men daarmede ook zou bereiken, de vorming van een organi satie, die in waarheid den naam „Volken bond" zou kunnen dragen, zeker niet. En juist een Volkenbond, een systematische organisatie van de staten, die het middel biedt tot een georganiseerd overleg om trent de elkander doorkruisende en voort durend botsende belangen, is in een zoo danig verdeelde wereld méér noodig dan ooit. Ongetwijfeld zouden zich, in den hier beoogden Volkenbond, tegenstellingen open baren. die de kracht van dén Bond veelal zouden verlammen, maar de minister vraagt zich af. of niet juist dóór en in het ge meenschappelijk overleg wellicht tot uiting zou komen, dat de tegenstellingen in de internationale politiek minder scherp zijn dan aanvankelijk scheen. Indien aldus het slaan van bruggen tus schen de tegenover elkaar staande opvat tingen zou kunnen worden bevorderd, zou, naar 's ministers oordeel, meer tot de ont wikkeling van de internationale statenge meenschap en van den wereldvrede worden bijgedragen dan door het vormen van blok ken, die slechts tot een evenwichtspolitiek en toespitsing der tegenstellingen kunnen leiden. De minister deelt ten volle de ergenis van de leden, die zich uitspraken tegen de zich in eenige landen openbarende geloofs vervolging. Asylrecht. De Nederlandsche regeering zal er zeker het hare toe bijdragen, ten einde de positie hier te lande van de vluchtelingen uit Duitschland zooveel mogelijk in overeen stemming te brengen met de aloude traditie van verdraagzaamheid. Intusschen zal. wat de toelating van zoodanige vluchtelingen betreft, rekening moeten worden gehouden met den toestand van de arbeidsmarkt hier te lande. Het is voor staten als Nederland niet doenlijk den rechtstoestand der vluch telingen hier te lande tc verbeteren, als zulks met een steeds groeienden aanwas van den stroom vluchtelingen, die zich in Nederland vestigt, gepaard gaat. Betrekkingen met Spanje, De minister vermag niet in te zien. dat de politiek van non-interventie met betrek, king tot de gebeurtenissen in Spanje met het volkenrecht in strijd zou zijn. Een regeering, welke gewapenderhand tegen een deel der bevolking optreedt, kan daarbij, naar stellig volkenrecht, geen aanspraak van derde staten doen gelden. Het hoofddoel der non-interventie politiek is. te voorkomen, dat de strijd in Spanje uitgroeit tot een Europeeseh gewapend conflict. Welke tekortkomingen de toepas sing van die politiek ook mogen aankleven, in dit licht bezien kan men haar bezwaar lijk als mislukt beschouwen. De overwegingen, welke zich tot nu toe verzetten tegen een erkenning door Nederland van het regime-Franco, gel den nog onverminderd. Verhouding tot België. Hoewel niet urgent meent de minister toch. dat herziening van het verdrag van 1839 wenschelük is De minister zou zich gelukkig achten als een modus vivendi tuf=schen Rotterdam en. Antwerpen zou kunnen worden gevonden, doch hij heeft niet den indruk gekregen, dat een spoedige oplossing aanstaande mag worden geacht. De standpunten, de inzichten, de verwachtingen der belang hebbenden loopen nog te zeer uiteen, niet het minst wat Antwerpen's vèrstrekkenden. wensch betreft, een nieuwe kunstverbinding met den Rijn. Indien de regeering er toe kan bijdragen daarin verandering ten goede te brengen en aan de andere zijde der grens niet slechts weerklank, maar ook een overeen komstige gedragslijn mocht vinden, zal zij elke zich biedende kans aangrijpen. Mocht een oplossing van het vraagstuk van de mededinging tusschen de weder- züdsche havens voorloopig onbereikbaar schijnen, dan zullen de beide regeeringen zich moeten beraden of het belang van Nederland en van België niet gediend zou zijn met een oplossing (die minder be zwaarlijk mag worden geacht) van de overige problemen alleen. Het regeeringsbeleid bij het nastre ven eencr overeenkomst met België zal gericht zijn op handhaving van essen- tieele belangen en op wederkeerigheid, onder afwijzing van niet gefundeerde rechtspretentics. Omtrent hetgeen in concrete geacht zal moeten worden daaraan te voldoen, kan de regeering zich niet uitlaten zoolang met België geen overeenkomst is bereikt. Rusland. De regeering is niet voornemens met de regeering der Sovjet-Unie diplomatieke betrekkingen te onderhouden. Overwegin gen ontleend aan de staatsregeling der Unie liggen aan dit stand-punt niet ten grondslag, wel echter overwegingen be treffende de nauwe banden, die bestaan tusschen de regeering der Unie en de revolutionnaire derde internationale en de houding, die de Sovjet-regeering heeft aan genomen in zake de eenzijdige annuleering van de Nederlandsche vorderingen op Rus land. De pogingen van de regeering om nadere inlichtingen te krijgen over de redenen van de gevangenneming van ir. De Wit hebben, naar minister Patijn mededeelt, gefaald. De heer De Wit is voor viif jaar naar Sibsrié verbannen en volgens de laats-e berichten bevond hij zich in Oost-Siberië aan de Zee va-n Ochotsk. f. 1000.— BOETE GEËISCHT. Tegen leider van Zwart Front. Gisteren stond voor het gerechtshof te Amsterdam terecht de leider van „Zwart Front" A. J. Meijer, die zich te verantwoor den had wegens beleediging van Minister Colijn. De rechtbank te Utrecht had hem tot f. 1000.boete, subs, drie maanden hechtenis veroordeeld. Naar het oordeel van de justitie had hij zich op beleedigende wijze over den Mi nister uitgelaten. In hooger beroep behan delde het hof de zaak bij verstek, waar verdachte niet verschenen was. Het vonnis werd toen bevestigd. Verdachte kwam in verzet en gisteren stond hij opnieuw te recht. Ditmaal was hij verschenen, doch nu liet zijn geheugen hem in den steek. Hij wist absoluut niet meer of hij de ge wraakte woorden had gebezigd. De commissaris van politie te Utrecht mr. D. J. Hamoen. had de woorden ech ter ter vergadering opgeteekend. Zij kwa men volkomen overeen met de passage in de brochure, die deze verdachte later had uitgegeven en waarin hij zijn rede had opgenomen. Verdachte is reeds eerder we gens beleediging veroordeeld. De procureur-generaal eischte bevesti ging van het verstekarrest (f. 1000. boete). Arrest 1 Maart. DE POSTVLUCHTEN. De „Emoe" is gisteravond te 6 uur op Schiphol geland. De „Pelikaan" is heden van het vliegveld Tjililitan vertrokken met medeneming van 347 kilogram post, 16 kilogram pakkelpost en 135 kilogram vracht. Voor den tocht BataviaAmsterdam is één passagier ge boekt. Voor tusschentrajecten zijn twaalf passagiers ingeschreven. Ja, dat is een cadeautje voor mijn man, maar hij mag niet weten wat hij krijgt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 9