Waar de Vrouw belang in stelt
DIA
Twee smaakvolle toiletjes
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 27 Januari 1938
Derde Blad
No. 23877
VOOR SUIKERZIEKEN
I
HUNINK
dc iddic kmtlvteit!
RADOX
78 sfe Jaargang
Anna Maria
van Schuurman
Zij sprak vloeiend een
tiental talen.
N.V. DE LEIDSCHE BROODFABBIEK
Het geheim ligt in de coupe
Voor het MENU
AARDAPPELEN direct besteld
bij VLASVELD
GEEN VETPUISTJES MEER
Wetenschappelijk wonder van haar
tijd en toch de bescheidenheid
in persoon.
BROOD
BESCHUIT
MEEL
KOEKJES
Recepten voor 21 DIA-producten te berei
den uit ons DIA-meel, worden GRATIS
beschikbaar gesteld.
TELEF. 36.
Ecnige fabr. ter wereld van DIA-producten.
860 finges. Med.)
Anna Maria van Schuurman.
In Utrecht staat, onder de schaduw van
de grijze Domkerk, een huis tusschen vele
andere huizen. Het onderscheidt zich door
niets anders dan een eenvoudigen gevel
steen, waarop vermeld staat, dat dit eens
het woonhuis was vanAnna Maria van
Schuurman, de geleerdste vrouw van de
17e eeuw, het wonder van haar tijd, de
wetenschappelijke ster van Nederland en
waarschijnlijk wel van geheel Europa,
Dit staat overigens niet allemaal op den
steen vermeld, maar het ls de zuivere
waarheid, al verstaan we tegenwoordig on
der „ster" iets heel anders. Toch is het een
wonderbaarlijke gedachte, dat we op school
allemaal worden opgevoed in eerbied voor
mannen als Hugo de Groot, Johan de Witt,
en misschien als Erasmus en Thomas a
Kempis, dat we uitstekend op de hoogte
zijn van den gezeliigen Muiderkring met
zijn beide lieftallige muzen Anna Roemer
Visscher en Maria Tesselschade en dat we
van deze „edele deugt- en konstrijke Juf
frouw", die ongeveer in denzelfden tijd
.leefde, niet veel anders weten, dan dat ze
akelig geleerd was enspinnen at!
En toch is Anna Maria Schuurman een
hoogst interessante persoonlijkheid geweest
zeer zeker wel waard om haar een weinig
nader te leeren kennen en dat ze zoo wei
nig bekend is, ligt waarschijnlijk aan haar
eigen eenvoudig karakter, dat wars was
van allen wereldsehen roem. Zij diende de
wetenschap om der wille van de weten
schap zelf en hoogst merkwaardig is de
bescheiden toon. die in al haar verhande
lingen en brieven doorklinkt.
Maar eerst een kleine introductie:
Een vaardig „dochtertje".
Anna Maria van Schuurman werd op 5
November 1607 te Keulen geboren als doch
ter van een Antwerpenaar, die om 't ge
loof naar Duitschland was gevlucht. Haar
ouders trokken eerst met haar naar Gulik
en vestigden zioh later te Utrecht waar
het kleine meisje al spoedig de aandacht
trok door haar buitengewone bekwaam
heid op allerlei gebied als handwerken,
glasschilderen, boetseeren en later door
haar verbluffende kennis van Latijn, He-
breeuwsch, Grieksch, Syrisch en Arabisch,
waarbij ze dan nog spelenderwijs de mo
derne talen leerde. Alles wat Anna Maria
deed, deed ze in de perfectie en daarbij
zeer kalmpjes en zonder er ophef van te
maken. En misschien juist hierdoor was ze
de voortdurende verrukking van haar fa
milie en omgeving.
In haar voornaamste werk, getiteld
i.Eucleria of uitverkiezing van het beste
deel", waarin zij, naast een scherpzinnige
theologische studie ook een volledige levens
beschrijving van zichzelve geeft, vertelt zij
o.a. hoe ze, samen met haar broer door
een huisonderwijzer opgevoed, reeds als
kind van drie jaar netjes Duitsch kon lezen
en (naar men haar later vertelde) ook
een gedeelte van den Catechismus uit het
hoofd kon opzeggen.
Het was een zeer gering voorval, vertelt
ze verder, dat een begin aan haar studiën
heeft gemaakt. Toen ze elf jaar oud was
en haar Vader den beiden kinderen een
Fransch en een Latijnsoh lesje had opge-
gevene vqpd zij hierin een fout, die zelfs
de vader niet had opgemerkt en van dien
dag af was hij overtuigd van haar bijzon
dere gaven en deed hij alles om deze te
ontwikkelen.
Wie nu echter denkt dat Anna Maria een
bleekneuzig blauwkousje was,_ heeft het
mis. Haar levendige geest trok haar in al
lerlei richtingen. Toen ze b.v. nog maar
„een dochtertje van zes jaren" was, kon
ze zonder eenig voorbeeld allerlei beeldjes
dit papiertjes, die haar zoo in handen vie
len, zoo keurig uitknippen, dat geen vol
wassene het haar na kon doen; op haar
tiende jaar leerde ze in drie uren de bor
duurkunst en het nateekenen van bloeme
tjes met Spaansch lood. „Om dan maar
merkt ze zediglijk op niet te spreken
van de edele konsten, die ik (zonder eenig
meester in mijns eenzaamheit in allerlei
stoffen heb in het werk gestelt: van welke
a}'e ik niet durf reppen, op dat ik niet
she paaien van zedigheit sohijne over te
springen".
Waar iets vertelt ze er toch vanZoo
maakte ze o.a. staande voor een spiegel
een wassen beeld van zichzelf, dat zoo
spiekend leek, dat men geen woorden ge
noeg had om het te loven. De oogen waren
met alleen precies gelijkend, maar door
den levendigen glans van den oogappel
"Sk het of ze uit zichzelf alle kanten uit-
keken, als pi en de doos, waarin het beeld
lag, omdraaide. Kapsel en oogharen ont
braken niet en het snoer diamantjes om
den hals scheen zoo echt, dat niemand ge-
looven wilde, dat dit namaak was. Toen
de gravin van Nassau Anna eens kwam
bezoeken om het wonderwerkje te zién,
doorstak zij een der diamantjes met een
speld om zich te overtuigen, dat ze inder
daad van was waren!
„Allermaagden glans".
Het kon niet anders of het joffertje, dat
zoo vaardig met de handen was dat ieder
ervan verbluft stond, moest ook door haar
geestelijke gaven, die immers met haar
..konsten" gelijken tred hielden, spoedig
beroemd worden.
Weldra hoorden geleerde Utrechtenaren
als de professoren Voetius, Essenus en Ne-
thenus van haar uitzonderlijke verdiensten
en de eerste noodigde haar zelfs uit, zijn
colleges in de godgeleerdheid bij te wonen
denk u eens in: een vrouw op de uni
versiteit en dat in de 17e eeuw! Maar. het
zij ter geruststelling van onze anti-femi
nisten gezegd, Anna Maria mocht niet in
de collegezaal plaats nemen, doch kreeg
een apart kamertje daarnaast tot haar
beschikking, In welks wand een paar gaten
waren aangebracht, zoodat zij hierdoor
kon luisteren. Ondanks, of misschien juist
wel tengevolge van dit isolement ging ze
met reuzenschreden vooruit en weldra ver
schenen van haar hand eenige theologi
sche werken en dichtbundels, die de eer
lijke bewondering van de heele geleerde
wereld in en buiten Nederland opwekten.
En men kon er maar niet over uit, dat het
„een teedere maagd" was, die op deze
wijze, en dan zoo bescheiden, alle man
de loef afstak.
Het regende dan ook weldra, zooals het
in dien tijd gebruikelijk was. lofdichten,
wel hoogverheven en gezwollen van toon,
maar daarom niet minder hartelijk ge
meend.
Van Jacob Cats, die reeds op haar 14e
jaar hij zelf was toen 44 Anna Maria
ten huwelijk had gevraagd, is een in onze
ooren eenigszins vermakelijk aandoende
lofzang op haar bewaard gebleven, die al
dus eindigt:
Zij stijgt tot in de lucht met ongemeene
wieken
Doorwandelt Roomen zelfs, en al de wijste
Grieken,
En al wat eenig mensch in oude schriften
vont;
Maar Godes Heilig Boek dat is haar beste
gront
En daarom gaatze vast. Wie zal het niet
belijden?
De dochter van den tijdt die is aan
haarder zijden
Dies roep ick overluidt: O aller Maagden
glans
En aller Vrouwen eer, maar schande voor
de Mans.
Vooral de laatste hartgrondige verzuch
ting kan moeilijk alleen aan de hoffelijkr
held der eeuw worden toegeschreven; va
der Cats moet wel inderdaad stom van be
wondering zijn geweest en dat waren velen
met hem.
Het bovenstaande vers werd gedicht
naar aanleiding van een dispuut tusschen
Anna Maria van Schuurman en den heer
J. van Beverwijk over het vraagstuk, of
de leeftijd van den mensch van tevoren
reeds vast staat, of dat hij hieraan zelf
iets toe of af kan doen. Mejuffrouw van
Schuurman was overtuigd van het eerste
en hield hierover een zeer scherpzinnig
Latijnsch betoog, getiteld „Paelsteen van
den tijdt onses Levens".
Nog vermakelijker is de volgende lof
zang van den medicus Dan. Jonctys op
dit werk van Schuurman:
Komt Wijze, die uw vleze rimpels,
Aan 't Vrouw-geslacht, voor Wetten telt;
U knevels tot Victorie-wimpels
Van de overwonne Wijsheid stelt:
Koomt toe, en laat u wink-braauw zakken;
Bindt in u hooggeaarden aard:
Men kan na ware Wijsheid snakken.
Al heeft, of hoeft men geenen baard.
Koomt toe, zoo mag een Maagd u leeren,
Gy, laat voortaan u twisten staan;
En neemt dees God-gegronde Leere
Voor God-spraak der Sibyllen aan
Ick houd 't met haar; zoo 'k haar, alleene,
Mag sluiten uit 't bestemd Geval.
Kan m' ook bestemt haar sterfdag meenen
Die eeuwig, eeuwig leven zal?
U ziet, de heeren der schepping met hun
„vieze rimpels" kwamen er en dat nog
wel in de oogen van hun eigen sexegenoo-
ten, niet al te best af. Des te meer roem
voor „aller maagden glans!"
Een fiere vrouw.
Over het verdere leven van Anna Maria
van Schuurman zou nog heel veel te ver
tellen zijn, maar ik mag dit artikel niet
te lang maken en bovendien zou de titel:
„een wetenschappelijk wonder van haar
tijd" er niet te best meer boven passen.
Er kwam nJ. een tijd, dat joffer van
Schuurman haar heele wetenschap opgaf
en voortaan een stil en teruggetrokken
leven ging leiden. Na het overlijden van
haar moeder kwam de huishouding geheel
voor haar rekening en bovendien kwamen
twee oude tantes uit Duitschland bij haar
inwonen en zij vatte de taak om deze beide
oudjes, die resp. 91 en 89 jaar werden, tot
het einde toe te verplegen, zeer ernstig op.
F^nlge jaren later maakte haar broer te
Genève kennis met den predikant De La-
badie, die toentertijd door zijn tijdredenen
OUDE J7MGEL 120
TIL 7'9 I
DOEZQ/TBQQT 22
LEI OEN
(Ingez. Mcd.)
veria geworden is. een tijdje op laten stij
ven De tafel waarop het deeg uitgerold
wordt, moet droog en schoon zijn. De
deegrol. of bij gebrek hieraan de flesch,
eveneens.
De tafel en de rol worden met weinig
bloem bestrooid; gebruikt men te veel, dan
wordt het deeg te droog. Gaat het deeg
vastplakken, dan dit deeg met een mesje
verwijderen. Ook van de deegrol de aan
klevende stukjes afhalen.
Het bakblik wordt meestal met bloem
bestrooid; voor koekjes die gemakkelijk vast
gaan zitten of als één geheel gebakken
worden, wordt het blik met wat boter in
gesmeerd.
De oven moet tamelijk heet zijn. Een
gasoven wordt 8 a 10 minuten van te
voren aangestoken. Kan de oven op boven-
en onderwarmte gedraaid worden, dan
1 geeft men beide en zet het blik middenin.
Heeft men een oven met alleen onder-
warmte, dan zet men het blik wat lager,
maar geeft meestal niet de volle warmte,
omdat de koekjes dan aan den onderkant
donker zijn en van boven nog te licht van
kleur.
Bij het gebruik van een electrisch fornuis
volgt men de regels, die in het kookboekje
aangegeven zijn.
Dan rest nog het kolemfornuis. Voor deze
ovens zijn moeilijk 'bepalingen te geven.
Door het gebruik leert men den oven het
best kennen Dit geldt echter ook voor het
bakken in den gas. of electrischen oven
De meeste koekjes blijven 15 a 25 minu
ten in den oven.
Bij het van het blik nemen, gebruike men
bij voorkeur een breed mies. en legt de
koekjes tot ze stevig aanvoelen, plat neer.
Als ze door en door koud zijn. kan de
trommel waarin men ze bewaart, pas ge
sloten worden.
Eenvoud van lijnfijnheid van af
werking: de hoofdkenmerken van de win
termode. die wij thans beleven!
Aan het linfcsche namiddagjaponnetje
een creatie van Luciie Paray ziet u. dat
een kleedingstuk uiterst chic kan zijn, al
is het sober van lijn. Het toiletje van ruwe
wollen stof. gegarneerd' met boord en heup
band van dezelfde kledr fluweel vraagt als
extra attractie voor de fleurigheid de gnoote
fluweelenmof.
Het reehtsche japonnetje eveneens van
Luciie Paray is al zeer eenvoudig van
coupe. Op het zwart fluweel doet de gar-
neering van goudlamé het bijzonder goed.
Béide dames dragen moderne kleine hoedjes
in de kleur der japon.
ANTÖN HUNINK, DEVENTER
(Ingez. Med.)
zeer veel opgang maakte. Deze kwam naar
Ut recht.t werd daar door den geleerden
kring, waarin ook Anna Maria vroeger
zopzeer had uitgeblonken, vriendelijk ont
vangen en vestigde zich weldra te Middel
burg, later te Amsterdam, en tenslotte te
Herford in Westfalen.
Naar al deze plaatsen werd hij gevolgd
door een kleinen kring van vurige aan
hangers, die hem den scherpen en daar
om door vele gematigde broeders fel aan
gevallen prediker door dik en dun trouw
bleven. Ook Anna Maria van Schuin .uan
sloot zich bij deze schare aan, ondanks de
bedenkingen van haar ouden vriend Voe
tius, die vreesde voor lasterpraatjes, welke
den goeden naam van de deugdenrijke
juffrouw zouden kunnen schaden.
Hierin toonde zij een fiere onafhanke
lijkheid van karakter. „Voorzeker" zoo
schreef zij alle die uiterlijke dingen
(de lasterpraatjes n.l.) hebben ons op de
zen weg niet meer gehinderd, alsof ons
een heir van muggen was tegengekomen,
het welke ook met gemak, voor die, die
slegs zoetjes gaan, wegwijkt, en ergens
anders vliegt.
Na den dood van de Labadie, bleef de
door hem gestichte „huisgemeente" bijeen
en vestigde zich in 1675 in het z.g. „Laba-
distenklooster" Waltkastate te Wieuwerd in
Friesland, waar zij in gemeenschap van
goederen leefde.
Anna Maria van Schuurman overleed
daar in 1678. Wanneer u eens te Wieuwerd
komt, zal men u daar stellig, naast den in
teressanten grafkelder met de natuurlijk
geconserveerde lichamen (waarvan nie
mand nog het geheim heeft ontdekt) ook
de overblijfselen van haar woon laten zien
MAANDAG: KaJfs- en varkensgehakt,
Zoete appelen. Aardappelen, Rijstebrij.
DINSDAG: Koude ham. Zure saus. Witte
boonen. Aardappelen. Schuimomelet.
WOENSDAG: Witte boonensoep, Roast-
beef. Spruitjes. Aardappelen, Sinaasappel.
DONDERDAG: Koude roasbbeef. Savoye
kool. Aardappelen, Broodschotel met ap-
peüen.
VRIJDAG: Maggie-soep, Gekookte eieren.
Brusselsch lof, Botersaus, Aardappelen,
Griesmeelpap.
ZATERDAG: Hutspot met klapstuk. Be
schuit met bessensap.
ZONDAGPouletsoep. Kalfskarbonaden,
Schorseneeren, Aardappelen, Citroenpud.
ding.
VEGETARISCHE MEND'S.
1. Preisoep, Aardappelen, Winterwortels,
Botersaus. Vruchtensla.
2. Omelet met geraspte kaas. Spruitjes
en kastanjes. Aardappelen, Gesmolten boter.
Appel
3. Capucijnersoep. Bloemkool met toma
tensaus, Aardappelen, Flensjes.
4. Bloemkoolsoep. Aardappelkoekjes, Sla
van appel biet, Vanillerijst.
Het bakken van eenvoudige koekjes.
Met het klaarmaken van de koekjes vol
gens bijgaande recepten, zal ook een wenig
geoefende bakster niet veel moeite hebben,
als maar op de volgende punten geQet
wordt:
De hoeveelheid die in de recepten aan
gegeven zijn moeten nauwkeurig afge
wogen worden.
Men moet goede grondstoffen gebruiken,
inplaats van boter kan men half boter en
margarine nemen, wat b.v. bij de kruid
koekjes niet en bii de andere soorten slechts
een weinig te proeven is. De prijs wordt
hierdoor natuurlijk iets lager.
De boter, die gebruikt wordt, moet hard
en koud zijn men moet het deeg vlug
kneden en als het door de bewerking kle-
doch een frissche gave huid door geregeld
gebruik van Radox in Uw waschwatcr
Bij apothekers en erkende drogisten a f0.90
per pak cn f 0.15 per klein pakje.
(Ingez. Med.)
RECEPTEN.
Zandkoekjes.
Benoodigdheden2 ons bloem, Vh ons
boter. VU ons basterdsuiker, zout, ei.
De bloem in een kom doen, gezeefde
suiker en zout toevoegen. De boter in de
massa met twee mesjes klein snijden, dan
het deeg met de hand doorkneden tot men
een soepelen bal heeft die niet kleverig mag
zijn. Deze door bloem wentelen en uitrollen
tot '/z c.M. dikte Hiervan koekjes uitste
ken met een uitsteekvormpje of glas. ze
op het blik leggen, dat met bloem bestoven
is en in plm. 20 minuten gaar en bruin
bakken.
Voor citroenkoekies roert men de ge
raspte schil van 'U citroen door het deeg.
Voor kruidkoekjes neemt men inplaats
van basterdsuiker, licht bruine suiker en
voegt aan het deeg toe 2 theelepels kaneel,
1 theelepel naeelgruis en 1 theelepel ge
raspte nootmuskaat.
Goudsche moppen.
Benoodigdheden: 2 ons bloem. 1 ons
witte suiker, l1/: ons boter, l theelepel bak
poeder. wat melk. zout.
Bereiding: Alle ingrediënten tot een
stevigen bal kneden, od een met bloem be
strooide tafel uitdrukken tot een rol met
een middellijn van plm. 4 c.M dikte. Deze
od het bakblik leggen, bestrooien met wat
kristalsuiker en in plm. 15 minuten gaar
en lichtbruin bakken.
Knapkoekjes.
Benoodigdheden: 2ons bloem. l'/« ons
witte suiker. 1'/. ons boter. 1 theelepel bak_
peoeder, 1 ei, zout. vanillezaadjes.
Bereiding: Alle ingrediënten door elkaar
kneden tot een stevigen bal en het deeg
uitrollen tot '/i c.M. dikte. De lap deeg leg
gen op een met boter ingesmeerd bakblik,
met een mes de kanten recht maken De
koek in een matig warmen oven lichtbruin,
bakken (20 minuteni. Zoodra de koek uit
den oven komt in vierkante stukjes snijden
en deze voorzichtig van het bakblik nemen.
en u bovendien met een ernstig gezicht
vertellen, dat zij.... spinnen at!
Ikzelf heb echter noch te Wieuwerd, noch
in de universiteitsbibliotheek te Utrecht,
waar ik enkele van haar werkjes, die zeer
zeldzaam zijn, mocht inzien, iets naders
over deze griezelige gewoonte kunnen vin
den!
Misschien mogen we hierbij echter den
ken aan de .spinnekoppen" van haat en
nijd, die deze „edele deugt- en kostrijke
juffrouw" zoo glansrijk door haren nobe-
len geest „verslond!"
R. DE RUYTER-v. d. FEIER.
(Ingez. Med.)
