BINNENLAND
Soest en Baarn gaan blijde
dagen tegemoet
De Zondagswet is verouderd
78sie Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 5 Januari 1938
Derde Blad No. 23858
Instantine
De feestcomité's zijn
aan den slag
De Koningin verlaat
Soestdijk.
HJVÏ. de Koningin is gistermiddag te
ongeveer half vijf per auto van het
palcis Soestdijk vertrokken en om 7
uur in de Residentie teruggekeerd,
waar Zij Haar intrek heeft genomen
in het Paleis Noordeinde.
Het 50-jarig bestaan der
Heidemaatschappij.
Dr. Lovink onderscheiden.
Onder groote belangstelling en in tegen
woordigheid van een groot aantal autori
teiten heeft heden de Nederlandsche Hei
demaatschappij den dag herdacht, waarop
zij. Vijftig jaar geleden, werd opgericht.
De eerste herdenkingsplechtigheid ge
schiedde in de ochtenduren in het gebouw
der Heidemaatschappij aan den Velperweg
te Arnhem. In de vestibule van het gebouw
werd een monument onthuld, voorstellende
de figuur van een zaaier, gemodeleerd
door den beeldhouwer Jacobs van den Hof.
Dit monument is aangeboden door de ge
zamenlijke ambtenaren der maatschappij.
Buitengewone vergadering.
Hedenmiddag is in „Musis Sacrum" de
buitengewone algemeene vergadering ge
houden ter herdenking van het jubileum.
Tot. de aanwezigen behoorden o.a. de mi
nister van Economische Zaken, mr. M. P.
L. Steenberghe, de commissaris der Ko
ningin in de provincie Gelderland, mr. S.
baron van Heemstra, en de voorzitter van
de Tweede Kamer, mr. Van Schaick.
De voorzitter, dr. H. J. Lovink, begon zijn
openingsrede met woorden van eerbiedige
hulde en toegenegenheid jegens de leden
van het Koninklijk Huis. voor wier wel
zijn hij zijn beste wenschen uitspraak.
Vervolgens vestigde spr. de aandacht op
den geest van saamhoorigheid, die onder
alle leden der maatschappij leeft en waar
door het werk van het bestuur niet weinig
wordt verlicht.
Vervolgens gaf spr. een overzicht van
het werk der maatschappij in de afgeloo-
pen 50 jaar, waarover wij dezer dagen
reeds uitvoerig schreven.
Onderscheiding voor Dr. Lovink.
Mr. J. van de Mortel, de onder-voorzitter
der Heidemaatschappij, kreeg vervolgens
het woord. Spr. herinnerde aan den band
welke sinds bijna 50 jaar tusschen den
heer Lovink en de maatschappij heeft be
staan en dankte hem voor het vele werk,
dat hij als ambtenaar en als bestuurslid
voor de maatschappij heeft verricht.
Tenslotte deelde spr. mede, dat de raad
van commissarissen besloten heeft, den
heer Lovink de hoogste onderscheiding der
Maatschappij, namelijk de medaille in
goud, te verleenen.
Namens de commissarissen werd den
voorzitter een door Jan Sluiters geschilderd
portret aangeboden.
Uitbreiding van onze
luchtmacht.
Groote vliegtuig-order bij Fokker
geplaatst.
Eenigen tijd geleden hebben wij ge
meld, dat de minister van Defensie
voornemens zou zijn bij de N.V. Neder,
landschc Vliegtuigenfabriek Fokker een
belangrijke opdracht te plaatsen ten
behoeve van de luchtvaartafdeeling te
Soestcrberg
Naar het A.N.P. thans bericht is aan
bedoeld voornemen dezer dagen defi
nitief uitvoering gegeven en zijn de
desbetreffende contracten reeds tot
stand gekomen.
De directie van de Fokkerfabrieken, tot
wie het A.NP. zich om inlichtingen heeft
gewend, deelde mede. het bovenstaande te
kunnen bevestigen. Inlichtingen omtrent
aantal en soort der betrokken vliegtuigen,
kon men evenwel niet verstrekken.
Wij hebben destijds echter gemeld, dat de
thans bestelde vliegtuigen behooren tot de
nieuwste uroducten van de Fokkerfabrieken
en dat derhalve de luchtmacht zal worden
uitgebreid met eenige tientallen der nieuw
ste Fokkerjagers van het type D 21, eenige
tientallen snelle tweemotorige gevechts
vliegtuigen van het reeds dadelijk na zijn
verschijnen op de Parijsche Luchtvaart-
salon in 1936 zooveel opzienbarende type
G 1 en de in het najaar gereed gekomen
tweemotorige luchtkruisers T 5, alsmede
een aantal soortgelijke doch zwaarder be-
wacende luchtkruisers van een iets zwaar
der type.
DE MILITAIRE PENSIOENWET 1922.
Het hoofdbestuur van den Algemeenen
Perisioenbond heeft zich met een adres ge
richt tot den minister van defensie, waarin
het zijn teleurstelling uitspreekt over het
antwoord van dien bewindsman op de van
verschillende zijden in de Tweede Kamer
geuite wenschen ten aanzien van de ge-
pensionneerde oud-militairen, die buiten
de militaire pensioenwet 1922 vallen.
Aan dit adres ls een memorie van toe
lichting en een overzicht van de tot stand
gekomen verhoogingen der Indische pen
sioenen en van de maxima pensioenen der
gepensionneerden van land- en zeemacht
van voor 1918 toegevoegd, alsmede een
overzicht van de conclusies waartoe leden
der Kamer, die over dit onderwerp het
woord voerden, zijn gekomen.
Het hoofdbestuur verzoekt den minister
alsnog aan de wenschen van de gepen-
sionneerde oud-militairen tegemoet te
komen.
OPENBAAR LICHAAM WIERINGERMEER.
Leden van den raad benoemd
en geïnstalleerd.
De Staatscourant van gisteravond bevat
het Koninklijk Besluit, waarbij met ingang
van 1 Januari 1938 benoemd zijn tot leden
van den raad, bedoeld ln artikel 4 van de
wet van 31 Mei 1931 tot Instelling van een
openbaar lichaam voor den tngepolderden
Wieringeimeer en nader aan te wijzen in
gepolderde of in te polderen gedeelten
van het IJsselmeer:
Ir. V. J. P. Deblocq van Kuffeler, hoofd
ingenieur-directeur van den Rijkswater
staat. toegevoegd aan den directeur-gene
raal van den Rijkswaterstaat te Den Haag:
mr. H. F. de Boer, administrateur, hoofd
van de afdeellnig domeinen van het Dep,
van Financiën te Den Haag: C. Dane Gzn.,
wethouder der gemeente Willemstad; J.
Haverkamp, rentmeester der gemeente
Kampeii te Kampen; jhr lr. O. C. A. van
Lidth de Jeude, oud-minister van Water,
staat te Den Haag: A. J. Loerakker, voor
zitter van den Nederlandschen R.K. Land-
arbeidersbond St. Deusdedlt. lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, te
Haarlem; D. Louwes, voorzitter van de
Groninger Maatschappij van Landbouw te
Ulrum; L. H. Mansholt, lid van de Gcd.
Staten van Groningen te Glimmen en C.
Moors, voorzitter van den Noord-Brabant-
schen Christeiiiiken Boeren,board, te Nieuw-
Vossemeer;
2e aangewezen:
a. als voorzitter van den raad jhr. ir.
O C. A. van Lidth de Jeude voornoemd;
b. als lid. dat den voorzitter bij onge
steldheid. afwezigheid of ontstentenis
vervangt. H. D. Louwes voornoemd.
Hedenmiddag zijn de leden van den raad
door den minister van Waterstaat mr dr
lr. van Buuren geïnstalleerd.
SCHOOLVOEDING.
Commissie geeft aan het verstrekken
van warm voedsel de voorkeur.
De voorzitter van den Gezondheidsraad
heeft aan den minister van sociale zaken
een advies uitgebracht over de samenstel
ling van de schoolvoeding. Dit advies, dat
met name de vraag betrof, of bij de school
voeding de voorkeur moest worden gegeven
aan de verstrekking van melk, dan wel van
warm voedsel, is thans gepubliceerd in de
Verslagen en mededeelingen betreffende de
volksgezondheid. Daaraan is het navolgen
de ontleend:
Ten einde voldoende gegevens te verza
melen werd, aldus de „N.R.Crt.", een com
missie ingesteld, bestaande uit de doctoren
Deyll, Eykel, Schuckink Kool, Streng, Ta-
miniau en prof. Wolff, terwijl de directeur-
generaal van de vólksgezondheid aan de
besprekingen deelnam. De beteekenls van
het vraagstuk werd acuut sedert van den
kant van den melkhandel door het zuivel-
bureau op meer gebruik van melk voor dit
doel is aangedrongen.
Ongetwijfeld heeft melkvoedlng verschil
lende voordeelen: het ls licht verteerbaar,
wordt volledig opgenomen, wekt over het
algemeen geen tegenzin en kan zonder
veel onkosten en moeite worden verstrekt.
Verstrekken van warm voedsel ls duurder,
bereiding en distributie geven moeilijk
heden, terwijl voldoende afwisseling in den
winter bezwaren heeft. Ook kan de lust
voor warme maaltijden thuis venninderen.
Inderdaad moeten de schoolmaaltijden als
aanvulling en niet ter vervanging van de
voeding thuis dienen. De commissie heeft
speciaal de voedingswaarde vergeleken.
De commissie berekent, dat een kind van
68 jaar 1350 calorieën noodig heelt, van
810 jaar 1620 calorieën en van 1012
jaar 1890 calorieën. De eiwitbehoefte zou
van 50 g. voor de 8-jarigen tot 88 g. voor
de 12-jarigen stijgen: bovendien zou een
kind 0.8 gr. calcium, 0.6 gr. phosphor, 20
mg. ijzer, 1000 internationale eenheden vi
tamine A. 1540 mg. vitamine C en zou
den jonge kinderen 4000 eenheden vita
mine E noodig hebben. De commissie be
rekende nu welk deel van de behoefte aan
deze verschillende bestanddeelen voor een
kind van 6 en van 10 jaar door liter
melk werd gedekt. Dat is van de calorieën
niet meer dan 1/3l/6de, terwijl het type
warme maaltijd, zooals te Amsterdam
wordt verstrekt 1100 g. aardappelen, 300 g.
groenten, 75 g. vleesch en 40 g. vet) 2/5de
daarvan dekt, terwijl men het aantal ca
lorieën nog verhoogen en den maaltijd
goedkooper maken kan door 100 g. aard
appelen en 25 g. vleesch te vervangen door
liter melk.
Sommige kinderen verdragen melk slecht
de armsten krijgen bovendien heelemaal
geen warm eten, vitaminologisch verdienen
aardappelen en groenten de voorkeur; wel
moet men niet te vaak dezelfde groenten
geven en moet op de samenstelling van
het warme voedsel nauwkeurig worden toe
gezien. Gewaarschuwd werd bijv. tegen te
vaak geven van erwten en boonen. Ter
voorlichting van de desbetreffende instan
ties wordt aan het rapport een aantal
menu's toegevoegd. Gewezen wordt op de
groote bron van dierlijk eiwit, die men
heeft in de goedkoope taptemelk en mager
melkpoeder. De warme maaltijd kan afge
wisseld worden door melkpap in allerlei
vorm. Algemeen werd toediening van meer
dan '/s liter melk per dag afgekeurd; reeds
daarom kan melk nooit het hoofdbestand
deel vormen, doch zal het bijvoeding moe
ten blijven (met uitzondering van de kleu
ters, dus 36 jarigen, waarbij overwogen
dient te worden ook den kleuters, die de
kleuterschool niet bezoeken, toch de melk
te doen verstrekken). Een koude maaltijd,
mits goed samengesteld, bijv. het z.g. Oslo-
ontbijt (brood met kaas, melk en een
vrucht), is wel een goede combinatie, doch
mag den warmen maaltijd in geen geval
vervangen.
Samenvattend komt de commissie tot de
slotsom, dat de warme maaltijd gehand
haafd moet blijven en een tn voedings
waarde aequlvalente hoeveelheid melk dooi
de kinderen minder goed wordt verdragen.
Er moet afwisseling gebracht worden in de
bestanddeelen. vooral wat de groenten be
treft. Afwisseling met een warmen maal
tijd, bestaande uit pap, bereid met melk,
meel en rijst is mogelijk, doch dit moet
niet meer dan ten hoogste tweemaal per
week verstrekt worden. Een te groot ge
bruik van erwten en boonen dient yermë-
Introductie-campagnes
slagen met
dagbladreclame.
In 1934 introduceerde de Goodyear
bandenfabriek een nieuwen band met
een reclame-campagne in dagbladen,
waarvoor rond twee millioen dollar
werd uitgetrokken. 4085
Op dit moment is dat merk, de G 3,
nog steeds de meest verkochte band
in de Vereenigde Staten.
Van 8 Juni tot 4 Augustus J.l. adver
teerde Goodyear in dagbladen, ten
einde een betrekkelijk ombekend soort
band, uit de middenprijs-klasse erin
te brengen. Reeds spoedig kon men
concludeeren, dat de verkoop van
dezen band verdrievoudigd was.
De verkoopskracht van dagblad
reclame de kern van alle goede
reclame was weer eens gebleken.
den te worden. De melk worde alleen als
bijvoeding beschouwd en zeker in niet
grooter hoeveelheid dan V; liter, afhanke
lijk van de samenstelling van den warmen
maaltijd. Men moet meer dan tot nu toe
gebruik maken van afgeroomde melk en
melkpoeder ter verhooging van het eiwit
gehalte van het voedsel. Ten slotte moet
voldoende variatie in de menu's worden
nagestreefd en vermeden moeten worden,
dat op vaste dagen eenzelfde menu wordt
gegeven.
HAAGSCHE PARKEERVERORDENING
GOEDGEKEURD.
Naar wij vernemen heeft de Kroon de
Haagsche parkeerverordening voor onbe-
paalden tijd goedgekeurd. Den Haag ver
keert daarbij in een uitzonderingspositie,
daar voor andere gemeenten een dergelijke
goedkeuring niet heeft plaats gehad.
Naar aanleiding van deze goedkeuring
schrijft ons de K.N.A.C.:
Ondanks het feit, dat de regeering blij
kens haar vroegere verklaringen afwijzend
tegenover de z.g. parkeerheffingen stond, is
zij dus toch gezwicht voor den aandrang
welke het Haagsche gemeentebestuur in
dezen heeft uitgeoefend. Het gevolg ls dus.
dat de automobilisten in Den Haag voor
het geregeld laten staan van hun voertuig
voor of nabij perceelen.waar zij wonen of
werken een extra belasting zullen moeten
betalen.
Het is te hopen, dat het Haagsche ge
meentebestuur ten slotte het onbillijke van
deze extra-heffing, welke daarenboven voor
een gemeente als Den Haag als een on
waardige bron van inkomsten moet worden
beschouwd, zal inzien en tot intrekking
van dit besluit zal overgaan.
Tot zoolang zullen de automobilisten te
Den Haag zich aan de Haagsche verorde
ning hebben te onderwerpen.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot nota
ris binnen het arrondissement Haarlem,
ter standplaats de gemeente Zaandijk: mr.
C. Walig, candidaat-notaris te Zaandijk;
tot notaris binnen het arrondissement
Groningen, ter standplaats de gemeente
Sappemeer: mr. P. H. Velsen, thams notaris
te Meppel.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot com
missaris van politie te Tiel: J. S. de Jong,
thans inspecteur van politie te Zwolle.
(Van een specialen verslaggever).
SOEST, 4 Januari.
Het is te begrijpen dat men in de ge
meenten Soest en Baarn vervuld is van den
terugkeer, en aanstaanden terugkeer, der
bewoners van het Daleis Soestdijk. Even be_
grijpelijk is het, dat men in beide gemeenten
nu er zekerheid is. waar de blijde gebeur
tenis zal plaats hebben, plannen heeft ge
maakt, om op sobere wijze, uiting te geven
aan de eensgezinde vreugde over de ge
boorte van een Oranjetelg. Men rekent op
veel bezoekers, vooral ook buitenlandsehe
journalisten, die in het hotel, tegenover het
paleis en in het Badhotel ondergebracht
zullen worden.
Druk heeft ook P.T.T. het. In het bij
postkantoor tegenover het paleis, is een
viertal telefooncellen geplaatst. Voorts is
de mogeiijikiheid om telegrammen te ver
sturen vergroot, door bet plaatsen van 3
Hughes toes tellen Voorloopig is het de be
doeling de telefooncellen hier als reserve
te bewaren, indien de cellen in de hotels
te Soest en Baarn ingericht, overbelast
worden. Voorts ligt het in de bedoeling het
personeel van dit bijkantoor uit te breiden.
In de verschillende hotels, waar de jour
nalisten -zullen resideeren. is men zoo goed
als gereed met den aan-leg der telefoon
cellen,. waarbij P.T.T zooveel mogelijk reke
ning gehouden heeft met de. te dóen aan
zien, geuite wenschen.
In het Badhotel te Baarn. waar tegen
8 Januari de buitenlandsehe gasten zullen
resideeren. heeft men ten behoeve van de
pers. 15 a 20 telefooncellen gemaakt. Voorts
is er een telexverbinding met hotel Trier,
tegenover het paleis.
Overigens is er al een enkele buiten
landsehe gast gearriveerd. Deze dwaalt
voorloopig nog rustig rond het paleis, wan
delt over de met sneeuw bedekte bosch
paden en geniet van de rust die hier
heerscht.
Wat de feestelijkheden te Soest betreft,
voorioopige plannen zijn reeds gevormd
Kinderen zullen getracteerd, saluutschoten
gelost, vreugdevuur en Bengaalseh vuur
ontstoken worden in de haifresidentie, zoo
als de Soestenaren hun gemeente noemen.
Voorts ligt het in de bedoeling van het
feestcomité om het gemeentehuis te ver
sieren en te verlichten. Een algeheele ver
siering of verlichting wordt niet nage
streefd, waarbij men rekening houdt met
den wensch van de Koninklijke Familie
om de viering zoo sober mogelijk te houden.
In een speciaal blad, met voorop een
teekening, waarop men de Koninklijke
Familie ziet afgebeeld bij een wieg, zullen
geestelijken van elke richting een kort
artikel schrijven. Voorts zullen hierin dart
bekende liederen zooals het „Wilhelmus"
en „Wien Neêrlandsch Bloed" opgenomen
worden. Het ligt wel in de bedoeling af
drukken op oud-Hollandsch geschept pa
pier aan de Koninklijke Familie aan te
bieden
In Baarn is men no? gesloten over de
vier in? van de blijde gebeurtenis. Het
comité is no? niet geheel gereed met de
plannen. Dat ook hier feest gevierd zal
worden spreekt welhaast vanzelf, omdat,
naar men weet, het paleis, krachtens het
Burgerlijk Wetboek, onder de gemeente
Baarn ressorteert. Achterblijven zal men
dus zeker niet
Overigens wacht men in beide gemeen
ten rustte af. Men weet dat de feest
comité's aan den slag zijn en dat. zooals
overal in den lande plannen gemaakt wor
den om de blijde gebeurtenis te vieren. De»
gemeenten, waar het Prinselijk Paar. ver
leden jaar. zijn „blijde incomste" hield,
zullen daarbij in het middelpunt staan.
Welnoi. men beseft dit terdege, evengoed1
als de instanties die voor de communicaties
met de geheele wereld zullen zorgen. Over
enkele dagen zal het bezoekers naar Soest
en in Baarn stroomen. Zij zullen op hun
wenken bediend worden.
(Nadruk verboden).
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie). 1
Copie van de al of niet geplaatste
stukken wordt niet teruggegeven.
DE LAKENHAL EN HET GESCHIEDENIS
ONDERWIJS.
Het Ingezonden van den heer Coert gister
avond brengt mij het volgende voorval van
eenige maanden geleden weer in de herinne
ring.
In de kapperszaak komt het gesprek op de
Lakenhal. De bediende, vier jaar geleden nog
leerling van een der Katholieke Lagere Scholen
ter plaatse, blijkt inderdaad te weten, dat de
Lakenhal een museum is, „waar een hoop ouwe
rommel bewaard wordt".
Toen hem gevraagd werd. of hij wel eens de
keurige verzameling oudheden gezien had, die
betrekking hebben op het Beleg en Ontzet van
Leiden, antwoordde hij zóó ontkennend, dat
iemand vroeg: „Heb je wel ooit van het Ontzet
van Leiden gehoord?"
Na eenig aarzelen kwam het antwoord: „Was
dat niet, toen er een schip met turf in de
lucht vloog?"
Beleg van Leiden, de verrassing van Breda
en het kruitschip van Leiden waren in het
arme hoofd tot één hutspot verwerkt.
Beter geen geschiedenis-onderwijs, dan een,
dat zulke resultaten heeft.
U dankend, Meneer de Hoofdredacteur,
G.
Hoofdpijn r. en juist nu!
Hoe moeilijk is het soms zich goed
te houden en niemand iets te laten
merken. Het lukt nauwelijks.
Instantine echter zal de pijn onmid
dellijk doen verdwijnen!
Onthoudt daarom
stilt en voorkomt pijnen!
4082
(Ingez. Med.V
Voorloopig verslag
begrooting
Binnenlandsche Zaken.
Aan het voorloopig verslag der Eerste
Kamer over de begrooting van binnen
landsche zaken wordt het volgende ont
leend:
Verschillende leden maakten er be
zwaar tegen, dat de regeering de Zon
dagswet van 1 Maart 1815, die door het
gewoonterecht grootendeels haar kracht
heeft verloren, tot nieuw leven wil
trachten te wekken. De wet past huns
inziens niet meer op de huidige toe
standen; in verscheidene opzichten
kan zij zelfs niet meer tot gelding
komen, omdat latere wetten het onder
werp voor bepaalde gebieden zijn gaan
regelen drankwet, winkelsluitingswet,
e.d.) Een strikte en uniforme toepas
sing zou trouwens zonder twijfel op
groot verzet stuiten. Men denke zich
slechts in, dat een internationale voet
balwedstrijd op Zondagmiddag zou
worden verboden.
Enkele leden verklaarden deze op
merkingen ten volle te onderschrijven.
De Zondagswet achtten ook zij geheel
verouderd en niet meer te strooken met
de rechtsovertuiging van de groote
meerderheid der bevolking. Naar hun
gevoelen vraagt de calvinistische volks
groep vaak te veel voor zich en druk
ken haar eischen op het Nederlandsche
volk, waarin nu eenmaal een groote ver-
scheldenheid van inzichten leeft.
Verscheidene leden verklaarden Zon
dagsheiliging voor te staan; doch ten
aanzien van een regeling der Zondags
rust van meening te zijn. dat daarbij
met de in verschillende streken des
lands vaak sterk uiteenloopende wen
schen der bevolking rekening behoort
te worden gehouden.
Zij oordeelden derhalve een nieuwe
Zondagswet gewenscht, waarin alge
meene regelen worden opgenomen en
aan de gemeentebesturen de bevoegd
heid wordt toegekend om nadere, ver
der strekkende, voorzieningen te tref
fen.
Begrafeniswet.
Verschillende leden begrepen niet het
verzet tegen lijkverbranding. Zij vroegen
zich af, welke rechtsgrond voor een verbod
zou zijn aan te wijzen. Naar hun gevoelen
lcwam ook hier tot uiting een streven naar
geestelijke onderdrukking. Zij wenschten
een wet. welke aan de crematie geen noo-
delooze moeilijkheden in den weg zou leg
gen.
Sommige leden sloten zich hierbij aan,
onder opmerking, dat ook in de kringen
van hen, die tegen lijkverbranding prin
cipieel bezwaren hebben, de overtuiging
veld wint, dat hare erkenning niet meer
zal zijn te keeren.
Publieke eerbaarheid.
Sommige leden vreesden, dat onder den
schijn van strijd tegen zedenverwildering
welke strijd uiteraard hunne instem
ming had zal worden ingegrepen in
velerlei oirbaar en onschuldig vermaak, als
watersport, strandleven e.d. Ook op dit ge
bied, aldus deze leden, dringe men eigen
levensopvatting niet aan andersdenken
den op.
Hiertegenover meenden andere leden,
dat men. op deze wijze redeneerend, heel
spoedig in naam der vrijheid een pleidooi
kan leveren voor de meest onbegrensde
bandeloosheid. Zij wezen er op, dat vele
ontspanningsoorden in het bijzonder
strand en strandbaden door de vrijhe
den, welke men zich daar meent te mogen
veroorloven, een zoodanig beeld dreigen te
gaan vertoonen, dat zij voor personen met
andere opvattingen ontoegankelijk worden
en dezen aldus ln hunne vrijheid van be
weging worden belemmerd.
Rijk en gemeenten.
Verschillende leden wezen op de beper
king, welke de gemeentelijke autonomie
de laatste jaren in velerlei opzicht heeft
ondergaan. De voornaamste oorzaak daar
van is uiteraard te zoeken to de benarde
financieele moeilijkheden, waarin tal van
gemeenten zijn komen te verkeeren.
Het gaat niet aan, zoo betoogden zij, een
tegenstelling te formeeren tusschen nood
lijdende en bijna-noodlijdende gemeenten
anderzijds. Onder de noodlijdende ge
meenten zullen er zeker verscheidene zijn,
die haar meer bevoorrechte zusteren ln
zuinigheid verre overtreffen. Dat zij toch
in den toestand va.n noodlijdendheid geko
men zijn, ligt alleen aan het feit. dat zij er
evenmin als het rijk zelf trouwens
in geslaagd zijn aan de overmacht van da
lende inkomsten en stijgende lasten het
hoofd te bieden.
Waar bij de wet 't belastinggebied der ge
meenten sterk is ingekrompen, mag de
vraag worden gesteld, of daartegenover de
gemeenten niet het recht hebben op eene
zoodanige regeling van de financieele ver
houding tusschen rijk en gemeenten, dat
zij thans in staat zijn de als noodzakelijk
erkende uitgaven op te vangen. Wanneer
onder de huidige regeling ongeveer een
derde gedeelte der gemeenten daartoe niet
ln staat blijkt, valt daaruit slechts de con
clusie te trekken, dat de regeling te kort
schiet.
Sommige leden merkten in verband met
de centraliseerende strekking, welke het
beleid der regeering tegenover de gemeen
ten kenmerkt, op, dat zij eenerzijds gaarne
de wenschelijkheid erkenden van centrale
regeling voor gelijkheid van het treffen
van bijzondere maatregelen in crisistijd.
Anderzijds meenden zij evenwel erop te
moeten wijzen, dat te weinig wordt reke
ning gehouden met het feit, dat deze
crisistijd geen normale, doch uitzonderings_
posities heeft geschapen. Zij betreurden,
dat. van de zijde van de regeeringsbureaux
zich meer en meer 'n streven openbaart om
den gemeentebesturen op schier elk terrein
gebod op gebod te doen. Het „regeeren per
circulaire" had allerminst de bewondering
dezer leden.
Sommige leden klaagden, dat het be
lastinggebied van de gemeenten veel te
beperkt is en zich daarboven hoofdzakelijk
niet tot eigen heffingen, maar tot op
centen op rijksbelastingen bepaalt.
Zij betreurden, dat in toenemende mate
de bewoners van centrum-gemeenten door
de randgemeenten worden weggezogen
Ook door andere leden werd dit nG
als een hoogst ernstig bezwaar gevoeld. De
tegenstelling tusschen de zwoegende werk-
gemeente en de deftige woongemeente
spitst zich hoe langer hoe meer toe, zulks
zeer ten nadeele van eerstbedoelde.
