HET VOORNAAMSTE NIEUWS IN 1937
Het wel en wee
der Sleutelstad
Overzicht der gebeurlijkheden in stad, omgeving,
binnen- en buitenland
WAT HET AFGELOOPEN JAAR GAF EN NAM
LEIDSC" DAkrud Zesde Blad
Vrijdag 31 December 1937
Hoe het Leidsehe Stadhuis
er op den
Oudejaarsdag 1937 uitziet
Inleiding.
Oudejaarsavond
Al weer is een jaar aan ons voorbijgegle
den. Hoe kort lijkt het nog geleden, dat wij
ons zetten tot het schrijven van het jaar
overzicht 1936; wat al plannen zijn er op
den avond, nu 365 dagen terug, gemaakt
voor het jaar, dat komen ging. We zouden
dit doen en dat laten; we gaven er ons,
meer dan op eiken anderen dag van het
jaar, rekenschap van, dat de uren, dagen,
maanden en jaren inderdaad als een scha
duw heenvlieden en we namen ons voor
van het nieuwe jaar te maken, wat er van
te maken viel, niet in de eerste plaats voor
onszelf, doch in het bijzonder voor onze om
geving in hulselijken, maatschappelijken en
socialen zin.
En vóór we het weten is de termijn, waar
binnen wij ons de verwezenlijking van al
deze goede voornemens tot doel hadden ge
steld, verstreken en zien wij ons opnieuw
voor de taak geplaatst de balans over het
afgeloopen jaar op te maken. Het is een
kwestie van het eigen geweten en van de
eischen, welke ieder onzer aan zichzelf stelt,
om uit te maken, of deze balans aan het
einde des jaars werkelijk sluit dan wel dat
zij een tekort aanwijst. De avond van den
31sten December biedt van oudsher bij uit
stek de gelegenheid tot persoonlijken inkeer
en persoonlijke overdenkingen. De een heeft
daaraan meer behoefte dan de ander, doch
er zullen toch stellig maar héél weinigen
zijn, wier gedachten in deze laatste uren van
het jaar niet teruggaan naar hetgeen daar
aan binnen het bestek van den jaarkalender
is voorafgegaan. Voor dezen roept dat ver
leden vreugdevolle herinneringen te voor
schijn: blijde gebeurtenissen in het familie
leven. het nimmer genoeg te waardeeren
voorrecht van een goede gezondheid van
zich en de zijnen, een zakelijk voorspoedig
jaar.
Voor genen daarentegen wekt een terug
blik in 1937 sombere beelden op: ernstige
ziekte of vaak ook het heengaan van per
sonen uit den familie- of vriendenkring, die
ons dierbaar waren, moreele en materieele
ellende als gevolg van een langdurige werk
loosheid, de trieste gedachte aan een eens
bloeiend bedrijf, waarvan de exploitatie-mo
gelijkheid onder den druk der tijdsomstan
digheden en de meedoogenlooze concurren
tie tot nul werd teruggebrachtDoch al
deze overpeinzingen van zuiver persoon
lijken aard vallen buiten het kader van den
overzichtschrijver, die zich tot taak heeft
gesteld de voornaamste gebeurtenissen uit
het afgeloopen jaar in de herinnering de
revue te laten passeeren.
Der traditie getrouw vangen wij met on
zen joumalistieken terugblik aan bij het
wel en wee der Sleutelstad.
En wij kunnen daarbij direct constatee-
ren, dat zich gedurende 1937 in het plaatse
lijk gebeuren geen voorvallen voordeden,
welke van alles overheerschend belang wa
ren en daardoor ten aanzien van de historie
onzer stad karakteristiek mogen worden ge
noemd. Ongetwijfeld werden er belangrijke
besluiten genomen, welke ook voor het na
geslacht van beteekenis zijn, doch daarmede
is toch niet gezegd, dat het thans bijna be
ëindigde jaar in de geschiedenis der stad zal
worden geboekstaafd als het tijdvak, waarin
een bepaalde gewichtige gebeurtenis tot
stand kwam.
De Stadhuisbouw.
Uit een oogpunt van Leidsch gemeen
schapsbelang staat de Stadhuisbouw nog
altijd op den voorgrond en met voldoening
mogen wij constateeren, dat het jaar 1937
den toekomstigen zetel der gemeentelijke
huishouding een belangrijke schrede dich
ter bij zijn voltooiing heeft gebracht.
De N.V. Wernink's Betonmij. alhier bracht
In den loop van dit jaar den bouw van het
betonnen geraamte tot een voorspoedig
einde en zoo beleefden de Leidenaars op 22
September de ongewone sensatie, dat voor
het eerst sedert 3 October 1928, de vader-
landsche driekleur wederom wapperde van
den Stadhuistoren, welke toen een hoogte
van ruim 45 meter boven den beganen
grond had bereikt. Helaas trad kort daarna
een stagnatie in de werkzaamheden in. door
dat de bestekken voor den afbouw niet op
tijd gereed waren, doch gelukkig ls thans
ook dat leed weer geleden en ls eenige we
ken terug de verdere afbouw opgedragen aan
den Leidschen aannemer H. Korswagen Nz.
voor de somma van f. 317.525. Inmiddels is
nu al wel komen vast te staan, dat de bouw
kosten zullen worden overschreden, doch
abnormale afmetingen hebben deze over
schrijdingen nog niet aangenomen. Hopelijk
blijven we daarvoor ook in de toekomst ge
spaard!
Terloops willen wij hier nog eens even
wijzen op de belangen van twee eigenaren
van belendende perceelen, die als gevolg van
den bouw hun huizen ernstig zagen verzak
ken en nog steeds niet weten óf, en zoo ja, in
hoeverre, zij voor de geleden schade schade
loos zullen worden gesteld. Buitenstaanders,
waartoe ook wij ons rekenen, vragen zich
af, waarom de beslissing zóó lang op zich
moet laten wachten.
De restauratie van den gevel aan de Bree-
straat maakt goede vorderingen; meerdere
topgevels prijken al weer in hernieuwden
luister en bij ons laatste bezoek aan het
Stadhuis sprak de bouwmeester, ir. C. J.
Blaauw over een opening in het voorjaar van
1939. Een gerucht zeide zelfs, dat zou wor
den gestreefd naar een heropening op den
tienden verjaardag van den Stadhuisbrand,
dus op 12 Februari 1939, doch zóó optimist
durven wij niet te zijn en vooral niet na het
laatste oponthoud.
In rechtstreeksch verband met den Stad
huisbouw staat de installatie door den
burgemeester van het Stadhuis-Carillon-
Comité op 12 April.
Dank zij de bemoeiingen van dit comtlé
is reeds meer dan de helft van de benoo-
digde som. welke f. 35.000 bedraagt, bijeen,
doch wie het nieuwe jaar wil inzetten met
een daad van goeden burgerzin, verwijzen
wij naar de herhaalde oproepen ln ons Blad,
waarin het nummer van den penning
meester niet ontbreekt!
Uitvoering van openbare
werken.
Nu wij het toch over bouwen hebben, wil
len wij meteen stilstaan bij het zeer vele,
dat door den Dienst van Gemeentewerken
in het afgeloopen jaar weer tot stand ge
bracht werd. Het behoort helaas tot de
droeve taak van den geschiedschrijver om.
sprekende over de laatste jaren, te gewagen
van een afschuwelijk-groote werkloosheid.
Aan het einde des jaars werd het trieste
totaal van 5000 overschreden, hetgeen neer
komt op één werklooze op elke 15 inwoners
van Leiden. Doch anderzijds zal hij kunnen
wijzen op een periode van zeer groote acti
viteit op het gebied van uitvoering van
openbare werken, een activiteit, welke hooge
eischen stelt aan de leiding en het perso
neel van Gemeentewerken en waarvoor op
deze plaats een woord van welgemeende
hulde niet mag ontbreken.
In het belang van het verkeer kwamen de
volgende verbeteringen tot stand:
a. de nieuwe Rijnbrug (electrisch bewo
gen ophaalbrug) kwam gereed;
b. het verlagen en verbreeden van de
Nekslulsbrug (vaste steenen brug over de
Vliet) kwam gereed;
c. de verbreeding van de Kippenbrug
(vaste brug over den Rijn) kwam gereed;
d. de Haagweg, tusschen den spoorweg
overgang LeldenUtrecht en het Noord-
einde werd verbeterd, gepaard gaande met
het vervangen van de smalle Haagbrug
door een breede vaste brug en het verbree
den van de Wittepoortsbrug;
e. de Haarlemmerweg, tusschen de Mus-
schenbroekstraat en de grens der stadsbe-
bouwing, werd voorzien van een deklaag van
asfaltbeton op fundeering;
f. de Witte Singel, tusschen de Neksluis-
brug en de Witte Rozenstraat, werd verbe
terd door den aanleg van een breed tegel
trottoir en het aanbrengen van een deklaag
van asfaltbeton op fundeering;
g. de rijweg van het Plantsoen werd over
de geheele lengte tusschen Jan van Hout-
brug en Levendaal verbreed en voorzien van
een deklaag van koudasfalt op fundeering,
gepaard gaande met aanleg van een tegel
trottoir;
h. het gedeelte van de voormalige Ka-
toenfabriek, tusschen de Heerengracht en
de Oranjegracht, werd gesloopt en m ver
band daarmede werd aangevangen met het
I maken van een nieuwen verkeersweg tus
schen de Heerengracht en den Zijlsingel,
waartoe o.a. nieuwe bruggen over de Oranje
gracht en de Zijlsingelgracht en een dam
met duiker in de Waardgracht worden ge
maakt;
i. in de gesaneerde wijk, tusschen de van
der Werffstraat en de Oude Vest 'voorma
lige Bouwenlouwensteeg en Paradijssteeg)
werden nieuwe straten, n.l. de Grevenstraat,
de Druckerstraat en de Marendorpsche-
dwarsstraat, aangelegd;
j. voorts werden verschillende straten
van de binnenstad verbeteid door vernieu
wing van de bestrating al dan niet gepaard
gaande met aanleg van trottoirs, o.a. de
Pieterskerkgracht, de Hoogewoerd (tusschen
Plantage en Kraaierstraat), de Langebrug
(tusschen Steenschuur en Zonneveldstraat),
alwaar tevens de autoparkeerplaats werd
betegeld), de Lammermarkt, de Rijnstraat,
het Galgewater en de Oude Rijn.
In verband met de stadsuitbreiding wer
den in den Roodenburgerpolder nieuwe
straatgedeelten aangelegd in de De Sitter-
laan, de Lorentzkade, de Bakhuis Rozeboom-
straat en de Van Bemmelenstraat.
Ten behoeve van de centrale rioleering
werd een stamriool gelegd in den Zoeter-
woudsche en den Witte Singel, tusschen Jan
van Houtbrug en de Witte Rozenstraat, ter
wijl werd aangevangen met den bouw van
een rioolwaterzuiveringsinrichting op een
terrein benoorden de Slaagh- of Stinksloot.
Wat de gebouwen aangaat, dient opge
merkt, dat de bouw van het nieuwe Gym
nasium aan de Fruinlaan gereed kwam.
evenals de verbouwing van de bovenschool
aan de Paul Krugerstraat tot teekenschool
voor den R.K. Volksbond; met de belangrijke
uitbreidingswerken van het Openb. Slacht
huis werd voortgegaan; de bestaande var-
kensslachthal werd gesloopt, terwijl de fun-
deeringswerken voor de uitbreiding van het
hoofdgebouw nagenoeg gereed kwamen.
Voorts werd door Jeugdige werkloozen uit
gevoerd de reSohstfuetle van het Plantsoen
(tusschen Rijnstraat en Korevaarstraat),
in hoofdzaak bestaande uit het maken van
een nieuwe beschoeiing langs den singel
kant, het aanleggen van nieuwe taluds, ga
zons en wandelpaden, het opruimen van
oude- en het aanbrengen van nieuwe be
plantingen, terwijl tenslotte nog vermelding
verdienen de belangrijke vergrooting van 0e
bronwaterzweminrichting „De Zijl"; de aan
leg van een nieuw Militair Oefeningsterrein
met sportveld op een terrein bezuiden den
Haagweg (in uitvoering)dat de Bilderdijk-
straat van een nieuw riool werd voorzien en
dat een gedeelte van de voormalige Katoen-
fabriek (weverij) nabij de Weverstraat werd
ingericht als Centrale Werkplaats voor Jeug
dige Werkloozen (uitgevoerd door jeugdige
werkloozen).
Uit dit alles blijkt overduidelijk, dat de
heer de Blauw en zijn staf van medewer
kers allerminst met de handen in den schoot
hebben gezeten.
Verdere raadsbesluiten.
De gemeenteraad besloot verder tot de
verbreeding en overkluizing van het Gan
getje, dat, wanneer dit werk eenmaal tot
uitvoering zal zijn gebracht, een anderen
naam behoeft en tot de uitbreiding der wa
terwinningsmiddelen te KatwiJk-aan-Zee
ten behoeve der drinkwatervoorziening. Dit
laatste object bracht heel wat tongen en
pennen in beroering, niet zoozeer in onze
stad als wel ln de badplaats Katwijk, waar
men in deze uitbreiding een belemmering
zag van de natuurlijke uitbreiding dezer ge
meente naar de Zuidzijde. De actie van het
aldaar in het leven geroepen comité werd in
zooverre met succes bekroond, dat de mi
nister van financiën eenige dagen geleden
zijn medewerking weigerde aan de totstand
koming der plannen van het Leidsehe ge
meentebestuur in hun huldigen vorm. De
toekomst zal moeten leeren, welke andere
mogelijkheden bestaan om tot een oplos
sing van het drinkwatervraagstuk te komen.
Een andere kwestie, welke langen tijd in
het brandpunt der publieke belangstelling
heeft gestaan en eigenlijk nog staat, betrof
de oprichting van een overdekte zwemin
richting hier ter stede. Het Initiatief daar
toe werd genomen door de N.V .Sportfond-
senbad, aan welker plannen de gemeente
raad reeds het vorige Jaar zijn medewer
king verleende. Het college van Ged. Staten
weigerde evenwel aan dit raadsbesluit zijn
goedkeuring te hechten, van welke beslis
sing B .en W. bij de Kroon in beroep gingen.
Toen echter van particuliere zijde pogingen
in het werk werden gesteld om in de voor
malige Mon Pèrekerk eveneens een over
dekte zweminrichting te vestigen en de
plannen van den heer Koster c.s. op 4 Nov.
hun bekroning en verwezenlijking vonden
in de offlcieele opening dier inrichting, be
sloot de raad dit beroep in te trekken. De
Sportfondsenmuis heeft echter in zooverer
een staart, dat de directie er blijkbaar wei
nig voor voelt om de gestorte gelden aan
de spaarders te restltueeren, hetgeen laatst
genoemde groep althans een belangrijk
deel daarvan gllerminst naar den zin ls.
Er zijn thans onderhandelingen gaande tus
schen de directie der Sportfondsen en die
der Overdekte over den bouw van een open
badinrichting, waarvoor bereids gronden
zouden zijn aangekocht nabij de Nieuwe
Vaart, doch het is in hooge mate aan twijfel
onderhevig, of de spaarders bereid zullen
worden gevonden hun penningen in deze
onderneming te steken.
Zeer terecht betoogen zij, dat zij daér-
voor hun geld niet hebben geofferd.
Het ls niet onmogelijk, dat op het oogen-
blik, waarop deze regels onder de oogen
onzer lezers komen, een beslissing reeds
genomen ls!
Opening van een werkinrichting voor blin
den in de voormalige bewaarschool aan de
Groenesteeg en de offlcieele indienststelling
der polltlebrandweer, welke gepaard ging
met de in gebrulkstelllng der brandweer
kazerne en van het nieuwe materiaal.
Groote branden kwamen in het afgeloo
pen Jaar niet voor, doch bij eenige branden
van middelmatlgen omvang had de polltle
brandweer ruimschoots gelegenheid om te
toonen voor haar taak volkomen berekend
te zijn.
Op initiatief van het gemeentebestuur
vormde zich hier ter stede een commissie
voor de Meer-Werk-Actle, die de resultaten
van haar arbeid ongunstig beïnvloed zag
door de moeilijke tijdsomstandigheden, ter
wijl de burgemeester op 23 September een
andere commissie Installeerde, welke zich de
restauratie van het middeleeuwsche Graven
steen tot doel heeft gesteld. Medio Novem
ber deelden B. en W. den raad mede, dat
zij erin geslaagd waren de begrooting voor
het Jaar 1938 sluitend samen te stellen, zU
het ook slechts door te putten uit de reser
ves der gemeentebedrijven en na een ver
hooging van den electriciteltsprijs.
Wat de personalia betreft, zij slechts ver
meld, dat met ingang van morgen eervol
ontslag werd verleend aan de heeren A.
Coert en dr. mr. J. W. Verburgt, respectie
velijk als directeur van de Lakenhal en ais
gemeente-archivaris; dat in de plaats van
den heer A. P. A. Eskens de heer W.
Weijers werd benoemd tot hoofdlnspecteu
2—6
