STADSNIEUWS
Jaargang
ZATERDAG 4 DECEMBER 1937
No. 23833
Schade van een kwart millioen
te Winterswijk
Officieele Kennisgevingen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Ongeveer 350 arbeiders
werkloos
De toestand van
Prins Bernhard
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso vplgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden t. 2.3S
per week TrZT.. f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten^
(voor binnenland f. 0.80 per 3 trmdj
ontweverijen „De Batavier"
door brand verwoest.
In den afgeloopen nacht heeft te
Winterswijk een groote fabrieksbrand
gewoed. Hoewel het vuur de fabriek,
waarin de brand is uitgebroken, totaal
heeft verwoest, mag geconstateerd wor
den, dat de brandweer erin geslaagd is,
een ramp, welke op zeker oogenblik
dreigde, te voorkomen. Zij is erin ge
slaagd den hevigen vuurgloed, die
dreigde over te slaan naar een aantal
aan de overzijde van de straat gelegen
gebouwen, waar eenige perceelen reeds
vlam hadden gevat, tijdig te stuiten.
Het was omstreeks half twee vannacht,
toen eenige commiezen die op nachtpa-
trouille waren, in het achtergebouw van de
bontweverij „De Batavier" v.h. firma J.
Willink en Paschen aan de Zonnebrink in
de kom der gemeente, een hevigen vuur-
iloed ontdekten. Ook eenige bewoners uit de
omgeving, die wat laat naar bed gingen,
bemerkten gelijktijdig dat er brand in de
fabriek was uitgebroken.
Onmiddellijk werden de brandweer en de
plaatselijke autoriteiten gewaarschuwd, ter-
njlook de in de nabijheid wonende machi
nist werd geroepen. Hij was een der eersten,
£e met eenige personen, die het vuur ont
lokt hadden, ter plaatse kwamen. Zij gingen
ia fabriekspoort binnen en begaven zich
aar de achter het voorgebouw gelegen bin
nenplaats. Hier sloegen de loeiende en brui
kade vlammen, die gretig voedsel vonden
in het laag opgetrokken oude deel van de
fabriek, hun tegemoet.
Daar Winterswijk over slechts één motor-
ipuit naast de handspuiten, welke op de
Taterleiding werken beschikt, achtte de
'lurgemeester, de heer J. A. R. Bosma, die
rpoedig na het ontdekken van den brand
ter plaatse verscheen, het wenschelijk de
tulp in te roepen van de motorspuiten van
Aalten, Groenlo en Lichtenvoorde. Van deze
beef; echter alleen de motorspuit uit Aalten
niedewerking behoeven te verleenen, daar,
toen de andere motorspuiten op de plaats
•in den brand kwamen, men het vuur zoo-
^er meester was, (Jat voor verdere uitbrei
ding niet behoefde te worden gevreesd.
De brand is ontstaan in de eigenlijke bont-
averij. Door den feilen wind sloeg het vuur
wer naar de spoelerij, de pretteerderij en de
•erverij, welke af deelingen in het drie ver
diepingen hooge voorgebouw waren gele
ien, Als een brandende fakkel, die tot ver
n den omtrek zichtbaar was, stond de fa
briek in den donkeren winternacht, de di-
ttte omgeving hel verlichtend.
Op zeker oogenblik sloeg het vuur
over naar de gebouwen, welke aan de
andere zijde van de Willinkstraat zijn
gelegen en vatten de Gereform. Kerk, de
sociëteit „De Eendracht" en een zestal
particuliere woningen vlam. Het was
toen, dat vaststond, dat er van de fa
briek zelf niets meer te redden viel en
dat de brandweer, werkende met zestien
stralen, zich er in hoofdzaak toe be
perkte, de reeds aangetaste gebouwen
te behouden en verdere uitbreiding te
voorkomen.
Daarin is de brandweer, zooals gezegd,
geslaagd. Wel hebben al deze gebouwen
aan de buitenzijde brandschade gekre
gen en enkele particuliere huizen zoo
veel waterschade opgeloopen, dat zij op
het oogenblik onbewoonbaar zijn, doch
het vuur is gestuit.
Fel woedde het vuur den geheelen nacht
in de fabriek. Nu en dan stortte een ge
deelte van de gebouwen in, of vielen machi
nes van de hoogste verdieping door de ver
nielde vloeren naar beneden, daarbij steeds
het vuur opnieuw doende oplaaien.
Met man en macht werd gewerkt om het
vuur te stuiten en om te redden wat er te
redden viel.
Uit het directiekantoor, dat door een
brandmuur van de eigenlijke fabriek is ge
scheiden, werden de boeken en belangrijke
bescheiden gehaald en voorloopig onderge
bracht in de nabijgelegen Rijks Hoo-
gere Burgerschool. Ook uit de gebouwen, aan
de overzijde van de straat, welke door de
bewoners moesten worden ontruimd, werd
zooveel mogelijk gered.
Hedenmorgen tegen zes uur stond wel
vast, dat verdere uitbreiding van den brand
niet te vreezen was. Van toen af kon aan
de nablussching met acht stralen worden
begonnen.
Van de fabriek is niet veel meer over dan
eenige stukken muur. Het gedeelte van de
Willinkstraat nabij de fabriek toont een
beeld, als na een bombardement. Het geheel
is een groote ruïne en het verkeer door de
straat is onmogelijk geworden. Dit moest
worden omgelegd.
Tengevolge van dezen brand kan ook
de tweede fabriek ,,De Pol" van dezelfde
onderneming niet werken, daar de
transformatorinrichting in de afge
brande fabriek was gevestigd en de
tweede fabriek derhalve nu zonder
stroom zit. In totaal zijn daardoor voor
loopig ongeveer driehonderd vijftig
arbeiders werkloos.
Bovendien moesten dp weverijen van
Poppers en de stoomweverij van Meye-
rink vandaag stilstaan, daar het pro
vinciaal electric iteitsbedrijf in ver
band met mogelijk groot gevaar, ook
de nstroom naar deze fabrieken had af
gesneden.
De schade zal zeker ongeveer een
kwart millioen gulden bedragen.
De oorzaak van den brand kon nog niet
worden vastgesteld. Er is gisteren op de
gewone wijze in de fabriek gewerkt en
toen het personeel de fabriekslokalen ver
liet, was er niets bijzonders aan de hand.
Voor zoover bekend, zijn de gewone con
trolemaatregelen genomen.
Directeuren der onderneming zijn de
heeren J. Willink, A. J. Willink en J. G.
Korteling.
T00NEEL
NIEUW/
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
Hoofdwonde is
bijna genezen.
De algemeene toestand van
Prins Bernhard blijft goed,
naar de particulier secretaris,
Ihr. Dedel, heeft meegedeeld.
De Prins heeft in den afgeloo-
Pen nacht goed geslapen. De
hoofdpijn verschijnt met tus-
schenpoozen.
Gisteren zijn de hechtingen uit
de hoofdwonde verwijderd. De
wond is zonder complicatie
hijna genezen. De zwelling
Vatl het ooglid neemt af. De
°°<ïen hebben niet geleden.
Hetzelfde valt omtrent den hof
eer Van der Spek te vermel
en. Diens knieschijf zal heden
°Peratief worden behandeld.
VERZETTING MARKTEN.
Burgemeester en Wethouders van Lelden
brengen ter algemeene kennis, dat de alge
meene dag- en avondmarkt, de botermarkt
en de boom- en bloemmarkt, welke gehou
den zouden worden op Zaterdag 25 Decem
ber 1937 en 1 Januari 1938, zullen worden
gehouden op Vrijdag 24 en 31 December a.s..
zullende de botermarkt te 10 uur v.m. en de
algemeene dagmarkt te 11 uur v.m. aan
vangen.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
2417 VAN STRYEN, Secretaris.
HAVENGELD.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
herinneren belanghebbenden aan de gele
genheid het havengeld 1938 bij wijze van
abonnement vooruit te voldoen.
Het kantoor van den Markt- en Haven
dienst (Waaggebouw) is daartoe geopend
iederen werkdag, behalve Vrijdag en Zater
dag, van 1012 en van 14'/-16'/; uur. Over
gelegd moeten worden geldige meetbrieven.
Meetbrieven afgegeven vóór 1 October 1927
zijn sedert 1937 ongeldig. Zij, die vóór 15
Januari 1938 van die gelegenheid geen ge
bruik hebben gemaakt, zullen onherroepe
lijk het z.g. „reis"-tarief verschuldigd zijn,
tenzij bij het binnenvaren aan een der
havenkantoren alsnog het abonnement
wordt betaald.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN
Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris.
12418
INDOLOGEN-TOONEEL.
Johan van Oldenbarnevelt.
treurspel van Albert Verweij.
Het ging de Indologen-vereeniging de
laatste jaren niet voor den wind tengevolge
van het stopzetten der uitzending van be
stuursambtenaren. Doch nu dit weer wel
het geval is, heeft de vereeniging den wind
weer in de zeilen gekregen en dientenge
volge heeft men het zevende lustrum wil
len besluiten met een „tooneeldaad". Een op
zichzelf lofwaardig streven, dat geappre
cieerd dient te worden. Tot verwezenlijking
van dit voornemen is gegrepen naar het
treurspel van onzen overleden Leidschen
professor Albert Verwey „Johan van Olden-
barenevlt". dat, dateerend uit het jaar 1894
nauwelijks 30 jaar was toen de jeugdige
dichter en denk-lyricus! nimmer op de
planken was gebracht. In zekeren zin was
dus tevens sprake van een „daad van pië
teit".
Helaas heeft het evenwel zelfs al houde
men voor oogen, dat hier dilettanten aan
het werk waren ontbroken aan de kracht
om zich aan het groote experiment te wa
gen. Een experiment te grooter, waar de
vraag gewettigd is. of dit treurspel, hoe
schoon van taal, wel tooneel is. Hoewel een
eindindruk in deze vraag door deze opvoe
ring moeilijk is, gelooven wij voor ons, dat
het treurspel te statisch is. Er moge bewo
genheid zijn in deze rijmlooze verzen, het
vrijwel totale gemis aan handeling en de
primitieve tooneelbouw, maken het tot een
van die vele tooneelwerken, waaraan het
beroepstooneel niet heeft gewild en kwalijk
nemen kunnen wij dat zeker niet.
Met groote liefde is de figuur van „den
advocaat" geteekend, historisch wellicht te
veel geïdealiseerd, maar niettemin verant
woord. De dichter heeft het gegeven ge
bracht op hooger plan door het te maken
tot een botsing van twee levenstijdperken
met de erkenning dat onvermijdelijk is de
ondergang van het verleden voor het he
den, voor het heden van nu voor de toe
komst.
Barnevelt erkent:
Onze Ongevallenverzekering kan
een ongeval niet voorkomen, wel
de geldelijke nadelen daarvan.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
IM. NOOMEN
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
2373
(Ingez. Meel.)
Ge vraagt, hoe 't komt dat lk. nu oud en koud
Beland, waar "k levenslang vandaan bleef:
't wrekend
Gerecht. Ik vraag 't mijzelf. Eerst dacht ik: 't was
Boosheid van Maurlts, dwaasheid van mijzelf.
Mijn trots, mijn slecht fortuin; maar deez'
mijn laatsten
Nacht zie ik 't anders, waarder; niet ik sterf.
De Tijd, mJjn Tijd. de Tijd des Zwijgers, heel de
Wereld van toen wankelt en nu dit mijn
Oud hoofd daar 't hoofd van is, valt dit eerst.
De inhoud hebben wij overigens reeds te
voren vermeld, zoodat wij daarop niet ver
der zullen ingaan.
Helaas slaat qua tooneel dit stuk niet aan.
De zware taal, zonder veel werkelijk inner
lijk. is daarvoor een beletsel te meer.
Getracht is om in den geest van den
auteur een „eenvoudige" vertolking te geven,
doch de krachten waren onvoldoende. Er is
te hoog gegrepen. Gaarne zij echter erkend,
dat gestreefd is naar het beste, maar..,.,
het algemeen tekort aan zeggingskracht van
deze verzen, het gemis van een strakke regie
deden zich te zeer gelden om van meer dan
een lofwaardig streven te kunnen getuigen.
Slechts een enkele bijrol kwam iets uit de
verf.
Groote zorg was besteed aan de costumes,
die het uitstekend deden, terwijl de decor
oplossing, hoezeer primitief, toch voldeed.
Maar daarmede was de opvoering alleen
niet te redden.
Na afloop het middernachtelijk uur
was overschreden werd een schat van
bloemen opgedragen voor diverse executan
ten, waarvan enkele nog een souvenir ont
vingen, evenals de heer E. Prins, die ge
tracht heeft dit stuk te regisseeren, terwijl
kransen werden opgedragen door het L.S.C.,
V.V.S.L.. St. Augustinus, Dedil, de Utrecht-
sche Indologen en de S.S.R., afd..Leiden.
Onder de aanwezigen waren o a. de presi
dent-curator, de rector-magnificus en vele
hoogleeraren.
Foto Jonker
OLDENBARNEVELT'S AFSCHEID VAN PRINS MAURITS.
Carillon Stadhuistoren!
De Commissie tevreden, maar niet
voldaan.
De secretaris van de Carilloncommissie
bericht ons:
Dezer dagen vroeg een belangstellende
mij: Is uwe commissie tevreden over het
resultaat van haar oproep om bijdragen in
de kosten van het carillion? En mijn ant
woord moest na eenige aarzeling luiden:
Neen, tevreden zijn wij niet: wij zijn wel
dankbaar, maar niet voldaan.
Toen wij in Juni onze circulaires (plm.
9500) uitzonden, kwamen al dadelijk vele
en mooie bijdragen in, maar na 4 a 5
weken ging het bergafwaarts, totdat de
stroom bijna geheel ophield.
Hetzelfde verschijnsel deed zich voor na
de uitzending van plm. 2400 herinneringen
in October.
Over de som der b dragen zijn wij zeer
tevreden, niaar geenszins over het aantal
Van dc 9500 Leidenaren en oud-Leide-
naren hebben slechts olm 1000 onze cir
culaire beantwoord, m.a w. ruim 8000 per
sonen hebben nog niet bijgedragen Dat is
wel teleurstellend voor onze commissie,
BINNENLAND.
Weermachtsvoorstellen der regeering zullen
hoogstwaarschijnlijk worden aange
nomen; R.K. Tweede Kamerfractie
schijnt tot steun bereid. (3e Blad).
De Tweede Kamer over het vaccinatie-
vraagstuk. (Binnenland, 4e Blad).
BUITENLAND.
Ontspanning in Sjanghai. (4e Blad).
Delbos te Warschau. (Buitenland, le Blad),
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
vooral als men bedenkt dat er niet vele.
maar zeer vele perionen zijn, die toch
wel een bijdrage willen en kunnen schen
ken. Hoe komt het dan dat men zijn bij
drage niet toezendt? De reden hiervan is
gemakkelijk te vinden. Men verzuimt het
eenvoudig; de toezending wordt van den
eenen dag op den anderen verschoven, men
wil zich nogeens bedenken, omtrent het
bedrag ran de bijdrage, men wil vrienden
en kennissen nog eens roisen over hun
bijdrage enz. enz
En met dat al weet onze commissie niet
over welk bedrag zij zal kunnen beschik
ken en dat is toch dringend noodig.
Want. ziet u eens: het is onze commissie
niet om de onmiddellijke storting van de
bijdrage te doen dat kan desnoods over
2 a 3 maanden geschieden maar wij
moeten weten op welk bedrag wü kunnen
rekenen, in verband met de betalinr van de
kosten van het carillon.
Als men ons nu het tnteeken'oiljet maar
ingevuld terugzendt met de mededeeling
wanneer men wil storten, dan waren wü
al zeer tevreden, want dan konden wdj onze
berekening maken.
Daarom zou ik aan al degenen, die nog
niet hebben ingezonden, met allen aan
drang willen vragen:
Zendt uw biljet spoedig in, neen doet het
nog heden. Gij zult er ons een groot ge
noegen mee doen en wij zullen uw daad
büzonder waardeeren.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 3 VAN HET VIERDE BLAD.
Aanvankelijk opklarend weer
met verdere daling van tempera
tuur. De naderende depressie zal
echter den wind naar Noordwest
of West doen krimpen. Daardoor
zal de bewolking weer toenemen
met kans op regen en stijging van
temperatuur.
Stichting Rijnlandsch
Borgstellingsfonds.
Gunstige resultaten.
In de onder leiding van den heer D. ten
Co te Brouwer gehouden najaarsvergade
ring van het bestuur van het Rijnlandsch
Borgstellingsfonds, ten bate van den han-
deldrijvenden en industrieelen midden
stand. waarby zün aangesloten de gemeen
ten Alphen a. d. Rijn. Ter Aar, Hazers-
woude. Katwük, Koudekerk. Leiden. Lei
derdorp. Leimuiden, Nieuwkoop, Nieuwveen,
Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest,
Rijnzaterwoude, Rynsburg, Sassenheim,
Voorhout, Voorschoten. Warmond, Wou-
biugge en Zoeterwoude, is door den dis-
tricts-commissaris. den heer P. A. van Ag-
gelen, verslag uitgebracht van de werk
zaamheden van het fonds.
Geconstateerd werd, dat uit alle aange
sloten gemeenten aanvragen van midden
standers waren ingediend. Een groot aan
tal van hen kon op een of andere wijze
hulp worden verleend. Behalve door het
mogelijk maken van het aangaan van een
icening. zyn adviezen verstrekt, midden-
standsbedrijven gesaneerd, schulden ge
blokkeerd, schuldregelingen gemaakt, enz.
Het fonds heeft veel kunnen doen, door
matiging van aflossing van schulden en
hypotheken, verlaging van renten, van
huur, voorkoming van faillissement, ter
wijl een aantal schuldregelingen kon wor
den gemaakt tot geleidelijke aflossing van
schulden. Bü al deze regelingen worden niet
alleen de belangen van den debiteur, doch
ook die van crediteuren in het oog ge
houden.
De resultaten zijn zeer gunstig. Over het
algemeen worden de aangegane verplich
tingen behoorlijk nagekomen. De richtlij
nen door het bestuur zelfstandig bij de
oprichting uitgestippeld, zijn juist geble
ken. De verliezen op borgstellingen zijn
zeer gering.
In de vacature van de heeren mr. w. J.
Woldringh v. d. Hoop, K. Brug en A. J. L.
Ketelaar, resp. burgemeester van Katwijk,
Leiderdorp en Warmond, die niet herkies-
oaar waren, werden de gemeente-besturen
van Nieuwveen. Noordwijk en Noordwüker-
hout aangewezen in deze vacaturen te
voorzien. In de vacature van lid van het
Dag. Bestuur, ontstaan door het aftreden
van den heer A. J. L. Ketelaar, burgemees
ter van Warmond, werd voorzien door de
benoeming van den heer J. B. V. M. J. v.
o Mortel, burgemeester van Noordwijk.
De voorzitter dankte Burgemeester Ke
telaar zeer hartehjk voor hetgeen hij in
zijn functie van secretaris heeft gedaan.
Handeldrijvende en industrieele midden
standers, wonende in bij het fonds aange
sloten gemeenten, die een beroep op het
fonds wenschen te doen. kunnen zich
schriftelijk aanmelden bij den districts
commissaris, Nieuwsteeg 6 te Leiden.
Het fonds verleent hulp aan crediet-
ivaardige middenstanders, die ten minste
5 jaar voor eigen rekening zaken hebben
gedaan. ..c.