BUITENLAND Belangrijke, besprekingen begonnen LEIDSCH DAGBLAD Derde Blad Maandag 29 November 193; Echec der communisten Frankrijk in Over de gansche linie verslagen Fransch protest tegen Italiaansche -campagne Dagbladreclame *s niet te vervangen RUSLAND Verklaring van Litwinof. DE ALGEMEENE TOESTAND Besprekingen beginnen en eindigen. Terwijl te Landen heden de groote be spreking aanvangt, waarop alle aandacht Is gevestigd, zijn de Hongaarsche ministers uit Berlijn huiswaarts vertrokken. De Oostenrijksche minister van finan ciën, Neumayer, en de president der Oos tenrijksche Nationale Bank. Kienbock, zijn in Londen aangekomen en zullen daar eenige dagen vertoeven. In de City ver luidt,d at hun bezoek in nauw verband staat met een onlangs tusschen Weenen en de Britsche schatkist aangegane onder handeling met betrekking tot een Oosten rijksche oonversieleening De Fransch-Duitsche vereeniglng van de Hanze-steden heeft gisteren te Hamburg haar jaarvergadering gehouden, waaraan werd deelgenomen door tal van personen uit het openbare leven, o.a. den Franschen gezant te Berlijn, Francois Poncet, en den leider der Fransche frontstrijders, Pichot, Pichot wees op de vorderingen, welke de frontstrijders in de laatste jaren gemaakt hebben bij hun streven om tot een beter begrip tusschen de volken te komen. Fran cais Pancet verklaarde, dat het werk van de Fransch-Duitsche vereenlging het ter rein voor vruchtbaren politieken arbeid Ikan voorbereiden. Duitschers en Franschen vullen elkander aan en zij kunnen zich rekenschap geven van die wedendjdsche beïnvloeding in den loop der eeuwen. Men moet thans streven naar het tot stand komen van dit onderling begrip dat voor waarde is voor den vrede. De reeds bekende resultaten wettigen optimisme voor de toekomst. EGYPTE Aanslag op Nahas pasja. DUITSCHLAND BERLIJN WORDT VERFRAAID. Bevordering van eigen haven-verkeer. Bij de eerste-steen-legging voor een fa culteitsgebouw aan de Technische Hooge- school te Berlijn heeft Hitler een rede ge houden, waarin hij mededeelde, „dat met ingang van heden voor Berlijn, een pe riode van nieuwen bouwstijl begint, welke het uiterlijk en het karakter van deze stad grondig zal veranderen Naar het aantal inwoners is Berlijn met zijn vier en half milllcen zielen natuurlijk de hoofdstad van het rijk Het is dat ech ter niet als we zijn cultureele en momu- mentale beteekenis vergelijken met die van andere Duitsche steden. Het is daarom mijn onveranderlijke wil en besluit, Ber lijn van die straten, gebouwen en openbare pleinen te voorzien, die het voor alle tijden waardig zullen maken, de hoofdstad van het Duitsche rijk te zijn. De grootte der nieuwe bouwwerken zal niet worden berekend naar de behoeften in 1936 of 1940. ze zal worden bepaald door het besef, dat het onze taak is. voor een duizendjarig volk met een duizendjarig historisch en cultureel verleden een waar dige duizendjarige stad te bouwen. Wij onttrekken derhalve in de komende twintig jaar den in Berlijn tot dat doel te verrichten arbeid aan de critiek van heden en onderwerpen dien arbeid aan het oor deel der generaties, die na ons komen zullen. Hoe dat oordeel ook moge uitvallen men zal niet nalaten, ons werk recht te doen wedervaren .Wij hebben ook bij de zen arbeid niet aan ons zelf gedacht, doch aan degenen, die na ons komen. Ten einde de concurrentie te bestrijden, die de buitenlandsche havens den Duitschen havens aandoen, heeft de regeering een commissie ingesteld, die tot taak heeft alle maatregelen te treffen, die een toeneming van het verkeer in de Duitsche Oost- en Noordzeehavens tot gevolg kunnen hebben. Uit de offlcieele statistieken blijkt, dat talrijke Duitsche ondernemingen, in het bij zonder in het Westduitsche industriegebied, groote voordeelen genieten door haar in- en uitvoer over buitenlandsche havens te leiden. Zoo is de totale tonnage in alle Duitsche Noordzeehavens in de eerste negen maanden van het loopende jaar slechts met l,50/o toe genomen, tegenover de overeenkomstige periode van het vorige jaar, terwijl Rotter dam alleen reeds van Januari tot en met September een toeneming van het haven- verkeer met 15°/o te zien heeft gegeven. In economische kringen geeft men te ver staan, dat de nieuwe commissie voor de Duitsche havens zich voorstelt tegen deze concurrentie te strijden, door de instelling van nieuwe „voorwaardelijke" tarieven voor vervoer door de Duitsche spoorwegen. Volgens dit tarief zouden de door de Rijks- spoorwegen te berekenen tarieven voor ver voer van goederen van of naar een Duit sche haven in geen geval hooger mogen zijn dan die voor het vervoer van of naar een buitenlandsche haven. Aan Duitsche zijde koestert men tevens de hoop. dat deze maatregel een aanmerke lijke deviezenbesparing zal medebrengen. Ds. Mueller heeft gisteren een predikatie gehouden in de kerk van ds. Niemoeller. Hij deelde mede, dat honderd vijf en veertig predikanten en andere dienaren der Evangelische Kerk nog steeds in hechtenis zijn. Ds. Mueller verklaarde, dat een hevige strijd tegen de kerk wordt gestreden, dik werf met de gemeenste middelen. Albert Spengel, die wegens spionnage ter dood was veroordeeld, is met den bijl te rechtgesteld. ZWITSERLAND De vrijmetselarij niet verboden. Een gisteren in geheel Zwitserland ge houden volksstemming heeft tot resultaat gehad, dat het voorstel tot het uitvaardigen van een verbod op de vrijmetselarij met groote meerderheid verworpen is. 515.000 stemmen werden tegen en 234.000 stemmen vóór het ontwerp uitgebracht. 60 procent der stemgerechtigden is opgeko men. In 21 Kantons was de meerderheid tegen een verbod, in Freiburg was de meerder heid voor een verbod. De premier niet gewond. Gisteravond om half negen is een aanslag gepleegd op Nahas Pasja, den eersten minister van Egypte. De dader heeft vier schoten gelost op de auto van den minister-president, toen deze zich van zijn verblijf te Heliopolls naar Sjebra begaf, waar hij een receeptie wilde bijwonen. Nahas Pasja werd niet gewond. Nahas Pasja. Nahas Pasja is ternauwernood aan den dood ontsnapt. Een der schoten heeft zijn auto n.l. op enkele centimeters beneder, het raampje getroffen. De politiebeambte, die achter de auto reed, heeft den dader, een jungmensch, gearresteerd. Deze, een ze kere Izzedine Abdel Khader, een 22-jarige Egyptenaar, kleinzoon van den leider van den opstand in 1882, Arabi pasja, droeg de uniform der „groenhemden". Later heeft de politie in de lucht geschoten, toen het ge peupel, gewapend met'stokken en revolvers te Cairo ongeregeldheden verwekte. De po litie heeft overal in de stad posten betrok ken. Een troep belhamels heeft een aanval ondernomen op de woning van den leider dor oppositie. Mohamed Mahmoud. Dit huls werd evenwel door militairen bewaakt. Een 20-lal personen zijn gewond in ziekenhui zen opgenomen, w.o. vier zwaar gewonden. Te middernacht was het rustig. FRANKRIJK Congres van de partij van de la Rocque. Het congres van de Parti Frangaise So cial (de partij van kolonel de la Rocque) heeft zich uitgesproken ten gunste van een vrije ontwikkeling van de republikeinsche instellingen. De partij besloot alles ln het werk te stellen om aan de macht te komen, daarbij den wettelijken weg volgend en ge bruik makend van de rechten, welke door de grondwet worden toegekend. ZIJ geeft uiting aan haar besluit, de vrijheid van den staat te verwezenlijken door een drie voudige hervorming van de uitvoerende, wetgevende en administratieve macht. Wat de uitvoerende macht betreft be pleit zij het herstel van het principe der verantwoordelijkheid door aan den presi dent van de republiek het recht te verlee- nen, de minister aan te wijzen, het parle ment te ontbinden en boodschappen te richten tot de volksvertegenwoordiging, terwijl de ministers individueel verantwoor delijk gesteld worden voor hun bewind. Aangaande de wetgevende macht wenscht de partij aan de Kamer het initiatief te ontnemen tot het doen van uitgaven. Zij wenscht, dat de controleerende functie van den Senaat gehandhaafd blijve. Het vrou wenkiesrecht dient te worden ingesteld, evenals evenredige vertegenwoordiging. Ten aanzien van de administratieve macht wenscht de Parti Frangais Social in net ambtenarenreglement een verbod van staking op te nemen en voorts een reorga nisatie van de administratieve lichamen •,an rijk, departementen en gemeenten. De partij eischt de publicatie van de hulpbronnen, welke achter de pers staan en een ordening van het nationale produc tie-vermogen Zij wenscht ten aanzien van de landsverdediging een coördinatie-or gaan voor de strijdkrachten te land, ter zee en in de lucht. Wat de buitenlandsche politiek betrelt, is de partij gekant tegen het bondgenoot schap met de Sovjet-Unie. De partij wenscht hechte bondgenootschappen met name met Engeland, Italië, Polen, de Klei ne Entente en een doeltreffend verbod van een inmengingspolitiek, wat Spanje betreft. Met generaal Franco dienen offlcieele be trekkingen te worden onderhouden; de toenadering tusschen Parijs en Berlijn moet bevorderd worden. ROEMENIË Nog een verklaring van Maniu. De voorzitter van de boerenpartij, Maniu, heeft de vertegenwoordigers der buiten landsche pers ontvangen en verklaringen afgelegd van binnenlandsch en buiten- landsch politieken aard. „Mijn partij voelt Zich Innerlijk verbonden met de groote westersche democratieën, Frankrijk en Engeland", zeide hij en derhalve wenschen Wij met deze landen de beste betrekkingen te onderhouden. Desniettegenstaande stelt de partij prijs op een goede verstandhou ding tot Italië en Dultschland. Wat de binnenlandsche politiek betreft, verklaarde de partijvoorzitter, dat „zijn partij een overeenkomst had gesloten met twee andere oppositie-partijen, om de vrijheid der verkiezingen te waarborgen. De tegenwoordige regeering is niet in over eenstemming met den volkswil, zij is een persoonlijk regiem des konlngs". Overeenstemming tusschen Russischen vakbond en I.V.V. De volkscommissaris van buitenlajidsche zaken der Sovjet-Unie, Litwinof heeft voor de kiezers te Leningrad een redevoe ring uitgesproken. Onze vredespolitiek, aldus Litwinof, is belichaamd in de den Volkenbond voorge legde projecten inzake volledige en ge deeltelijke ontwapening, in niet-aanvals- pacten. welke door ons met tien van de elf aan ons land grenzende staten (het elfde land, Japan, weigert het pact te slui ten) zijn aangegaan in de door ons voor gestelde en door elf staten aangenomen definitie voor aanvaller, en ook in andere door ons gedane voorstellen van denzelf den aard. Wij hebben ons accoord verklaard deel te nemen aan regionale overeenkomsten tot wederzijdschen bijstand. Helaas, aldus vervolgde Litwinof. leg gen niet alle staten en zelfs niet alle lei dende staten een gelijke oprechtheid aan den dag als de Sovjet-Unie. Er zijn drie staten, die zonder zich dwang op te leggen, openlijk dag in dag uit hun vastbeslotenheid verkon digen met geenerlei verdragen, ook wanneer deze door hen zijn ondertee kend, rekening te houden. Zij geven uitdrukking aan hun vastbeslotenheid zich vreemde landen toe te eigenen, waar hel hun lukken zal. Daarom wij zen zij iedere collectieve samenwerking tot organisatie van den vrede van de hand. Ten slotte sprak Litwinof over de Spaan- sche kwestie en oefende felle kritiek uit op de niet-inmengingscommissie. Na vijf dagen onderhandelen is een ac coord tot stand gekomen, waarin de laat ste voorwaarden geregeld worden voor de vorming van een eenheid in de vakbewe ging tusschen de Russische bonden en het I.V.V.de overeenkomst is onderteekend door Jouhaux den vice-voorzitter van het I.V.V., Schevenels den secretaris-generaal en Stolz den adjunct-secretaris aan den eenen kant en door Sjwernik, den secreta ris-generaal van den centralen raad van Sovjet-vakvereenigingen, te zamen met Moskatof en mevr. Niklajefna, secretares sen, aan den anderen kant. De overeen komst moet nog geratificeerd worden door het presidium der Russische vakvereeni- gingsunie en door het Bureau van het I.V.V. Tijdens de besprekingen hebben de ge delegeerden van gedachten gewisseld over den algemeenen toestand, de oorlogsgeva ren en het fascisme. Zij kwamen overeen de gemeenschappelijke actie tegen deze gevaren voort te zetten en in kracht te doen toenemen. De voorwaarden vpn- het accoord moeten streng geheim gehouden worden om een herhaling te voorkomen van het incident van 1925, toen Citrine met hetzelfde doel een reis naar Moskou had ondernomen. Een voorbarige publicatie van het tot stand gekomen accoord heeft toen alles doen mislukken, doordat een vijandige campag ne ln de Engelsche pers werd ontketend, terwijl oneenigheid ontstond in den boe zem der Engelsche vakvereenigingen. Of echter nu geen verzet zal komen? Het zou ons ten zeerste verbazen, wan neer dit uitbleef. Vrijdagmorgen tegen half zes verlieten moe en afgemat regeering en Kamerle den, verslaggevers en enkele hardnekkige liefhebbers van parlementaire debatten 'het gebouw van de Chambre des Députés om zich langs de donkere, winter-koude straten naar huls te begeven. Een uitput tende zitting was het geweest, een zitting, die reeds den vorigen middag om 3 uur begonnen was en met diverse onderbre kingen ruim 14 uur geduurd had, een zit ting. waarvan de sfeer door de meest te genstrijdige berichten bijna tot sensatie stemming steeg en waarin tenslotte het gezag zegevierde over demagogie en poli tieke manoeuvres. Want op slot van zaken kan de afwijzende houding der communis ten, die deze tot op het allerlaatste toe tegen de voorgestelde regeling der ambte naarssalarissen innamen, niet op andere wijze geteekend worden en al is het met parlementaire woorden, ministerpresident Chautemps heeft overduidelijk hun ware bedoelingen uiteengezet. Onder het mom van verdediging der werkelijk slecht betaalde ambtenaren heeft de communistische fractie druk trachten uit te oefenen op de buitenlandsche poli tiek der regeering, die den laatsten tijd een richting dreigt uit te gaan, die alles be halve in den smaak valt der extremistische linkerzijde. Ongerust en ontevreden over de door Chautemps en Delbos aanvaarde uit- noodiging der Engelsche regeering om te Londen, waar een streven tot overeenstem ming met Dultschland en een zekere prik kelbaarheid over de Sovjet-taktlek in zake de non-interventie merkbaar is geworden, den internationalen politieken toestand onder de oogen te komen zien, heeft de communistische fractie haar instemming met de regeeringsplannen omtrent de ambtenaren-salarissen afhankelijk trachten te maken van vaste regeeringstoezeggingen inzake de buitenlandsche politiek. Op slot van zaken ls het den heeren niet zoozeer te doen geweest om de lotsverbete ring der ambtenaren, ofschoon zij met de meest demagogische middelen zich tot hun kampioenen opwierpen. Zoover zijn zij zelfs gegaan, dat zij het gezag en het aanzien van regeering en Kamer volkomen negeerden en verklaarden slechts datgene te zullen ver dedigen, wat het bij de C.G.T. aangesloten ambtenarensyndlcaat zou aanvaarden. Zoo gesteld werd het een kwestie van prestige, wat Chautemps dan ook duidelijk verklaard heeft en niettegenstaande de communis tische dreiging tegen te zullen stemmen, waardoor de breuk in het Volksfront een voldongen feit zou zijn geworden en de regeering tot aftreden zou zijn gedwongen, verklaarden hij en de minister van Flnan- tiën Bonnet, dat de regeering zonder ge vaar het toch al zoo wankele begrootings- evenwicht te verstoren, niet verder kon gaan Door voortdurende concessies was de regee ring reeds tot de alleruiterste grens van het mogelijke gegaan en tenslotte heeft zij ge weigerd zoowel te bulgen voor de eischen van de C.G.T. die gesteund door de commu nisten en dreigend met staking, zich het gezag van regeering en parlement wilde aanmatlge als voor de buitenlandsche eischen der communistische fractie, dij haar steun aan de ambtenarenorganisatle prijs wilde geven voor vaste toezegging™ Een chantage dus van het zuiverste water die tenslotte door de onwrikbaarheid var! Chautemps en Bonnet volkomen mislukt is Het echec van dezen toeleg der uiterst roode fr^rtle begon zich reeds in den !oo- van den avond af te teekenen, toen de socialisten en na hen de leden der socia listische unie verklaarden, dat, hoe ook de communisten zouden stemmen, zij h' stem aan het regeerlngsvoorstel zoud geven. Omtrent de houding der radicale restond uiteraard niet de minste twijfe zoodat men reeds met zekerheid een meer derheid voor het ingediende ontwerp kon verwachten, wat echter nog niet een breuk met de communisten uitsloot. Die moge UJkheid bleek nog .grooter toen het com muniqué van den administratieven ra der socialistische partij bekend wer waaruit bleek, dat de onderhandelinge tussohen socialisten en communisten c tot samensmelting te komen, radica- waren afgebroken, daar de socialisten wel geren zij zeggen het met evenveel woor den „hun onafhankelijkheid prijs geven ten voordeele van welke regeerbj' dan odk." Welke de regeering is ls niet moeilijk te raden: de socialisten wenschen niet hun orders te ontvangen uit Moskou! En zeer zeker niet, wanneer zij door het teekenen van de overeenkomst met de communisten hun eigen doodvonnis teekenen, zooals zij door het aanhalen van verschillende uit spraken van „kameraad" Dlmitrov duide lijk doen uitkomen! De communisten stonden dus volkomen geïsoleerd. Wat zou hiervan het gevolg zijn? Zouden zij hiervan gebruik ma ken om met veel misbaar een niet te herstellen breuk aan het Volksfront toe te brengen? Of zouden zij nog kans zien met een salto-mortale een andere po sitie in te nemen? Dit laatste hebben zij gekozen en wel heel wonderlijk heelt hun woordvoerder de reden van hun voorstemmen voor een ontwerp, dat zij voortdurend op de heftigste wijze be streden hadden, uitgelegd: zij stemden niet voor het ontwerp, maar tegen de vijanden van de Republiek! Beter en juister was het geweest te erkennen, dat al hun oppositie bluf, grootspraak en demagogie is geweest, wat niet wegneemt, dat zij over de ge- heele linie verslagen zijn. Op de eerste plaats door de regeerin» en' vervolgens door hun eigen bondgenooten die niet verstikt wenschen te worden in de communistische omarming En deze dubbele nederlaag zal er wel niet toe bijdragen de sfeer van gezellig samenzijn, die reeds lan? uit het Volksfront verdwenen was, ex weer terug te brengen, (Nadruk verboden). De Fransche ministers Chautemps en Delbos zijn gistermiddag om 4.30 uur naar Londen vertrokken en daar om 11 uur aangekomen. In gezaghebbende kringen te Londen wordt veel belang gehecht aan de bespre kingen, die vandaag zullen beginnen en morgen worden voortgezet tusschen Cham berlain, Eden, Chautemps en Delbos. Een aantal internationale kwesties zal tij dens deze besprekingen worden behandeld, hoewel het niet waarschijnlijk is, noch in het voornemen ligt, dat een fundamenteele wijziging in de Britsche of Fransche buiten landsche politiek er het resultaat van zal zijn. Met voldoening is opgemerkt, dat te Berlijn de wenschelijkheld van besprekin gen ten volle is erkend. Er mag dan ook de nadruk op worden gelegd, dat voor zoover zij Europeesche kwesties betreffen het doel zal zijn de mogelijkheid te onderzoeken de as BerlijnRome nader te doen komen, en speciaal de betrekking, welke bestaat tus schen Groot-Brittannië en Frankrijk, doch niet ten koste van eenige andere partij. De Fransche ministers zullen het voordeel hebben van lord Halifax zelf diens Indruk ken te vernemen over zijn jongste bezoek aan Dultschland. Daarom kan met zeker heid worden gezegd, dat de kwestie van koloniën bij de besprekingen ter sprake zal komen. Er moet, naar men verzekert, even wel rekening mee worden gehouden, dat deze ingewikkelde kwestie ook anderen aan gaat dan hun, die bij de besprekingen ver tegenwoordigd zijn bijv. België en drie Dominions. Afgezien van aangelegenheden, waarbij Dultschland speciaal belang heeft en waarover waarschijnlijk een bespreking nuttig en met het oog op de beraadslagin gen van lord Halifax inderdaad noodzake lijk zal blijken, zijn er andere kwesties, waarover een gedachtenwisseltng tusschen Britsche en Fransche staatslieden, naar men meent, van waarde zal blijken. Een dezer kwesties betreft Spanje, welke kwes tie. indien minder acuut dan vroeger, als mogelijke oorzaak voor Europeesche onrust, steeds een nauwgezette aandacht vraagt. Van ernstiger en meer onmiddellijk belang is op het oogenbllk evenwel de toestand in het Verre Oosten. Te Londert beziet men de jongste verwikkeling der gebeurtenissen te Sjanghai met somberheid. Deze opvatting wordt geheel gedeeld door de Vereenigde Staten en Frankrijk. Voor deze drie mo gendheden staan groote belangen op het spel. Koning George heeft den Franschen minister-president en den Franschen minis ter morgen op de lunch genoodigd. Der halve zal de lunch, welke de Fransche mi nisters voornemens waren op de Fransche ambassade aan te bieden, niet doorgaan. O Havas meldt, dat de Italiaansche pers begonnen ls met een campagne, die ten doel heeft „de moreele zwakheid en de ont binding van het Fransche leger in den wereldoorlog" aan te toonen, waarbij som mige bladen het mislukte offensief van Nlvelle ln 1917 aanhalen. Deze campagne zou bedoeld zijn als ant woord op de ongunstige beoordeeling ln sommige bladen van de waarde van het Italiaansche leger. Delbos. In gezaghebbende kringen te Parijs wordt meegedeeld, dat Alexis Léger, secretaris generaal van het Fransche ministerie van buitenlandsche zaken, heeft geprotesteerd bij den Itallaanschen zaakgelastigde. Pru- nas, tegen de door de Italiaansche pers ge voerde campagne naar aanleiding van een rede, die Camplnchl, de minister van ma rine, te Toulon zou hebben gehouden, doen die laatstgenoemde catagorisch ontkend heeft te hebben uitgesproken. Chautemps. Léger verklaarde zich er over te verwon deren, dat een aan de controle der regee ring onderworpen pers een polemiek kon voeren over niet-bestaande feiten en dat deze voortzet, ondanks het categorlscne démenti van den betrokken Franschen mi nister. Ook wees de secretaris-generaal op de felheid der door de Italiaansche bladen gebruikte bewoordingen en hij toonde aan, hoezeer een dergelijke reactie overdreven is en hoezeer het optreden van de Itali aansche pers schade kan toebrengen am de goede betrekkingen tusschen belde tan den. Tenslotte vroeg de secretaris-genera een einde te doen maken aan dezen veio- tocht. Prunas bepaalde zich er toe te antwwj den, dat hij, aangezien hij geen 'nstru,c" had, de zaak aan zijn regeering zou voo leggen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 10