STADSNIEUWS
te Jaargang
ZATERDAG 20 NOVEMBER 1937
No. 23821
portfondsen-spaarders eischen
hun geld terug
Nieuwe Eerste NederlandscheN.V.
Bijeenkomst van classici en
belangstellenden in
de oude cultuur
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
een motie is het standpunt der gisteravond
gehouden vergadering vastgelegd
IM. NOOMEN
prof.
Inleiding van
dr. F. Muller Jzn.
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
verwacht
De Shell bestelt 8 groote
tankschepen
EJDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. P" regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
ran 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 lts. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507,
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden t. 2.35
per week .".."'"rivi f. 0.13
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Onder leiding van den heer A. J. Wage-
werd gisteravond in de kleine Stads-
een druk bezochte vergadering ge-
:n van Sportfondsen-spaarders, die
met het verloop der actie hier ter
le niet langer vereenigen kunnen en
oordeel zijn dat hun spaargelden moe
worden teruggestort, nu Leiden haar
•dekte zweminrichting gekregen heeft,
het dan dat dit geen Sportfondsenbad
De directeur van de N.V. De Sportfond-
de heer mr. Bierenbroodspot, was
deze vergadering uitgenoodigd doch
verschenen. Wel had hij het noodig
ronden aan den vooravond dezer bijeen-
een circulaire te zenden aan de
rders. waarin hij mededeelde dat in
s na Sint Nicolaas in een spaarders-
adering de stand van zaken uiteen zal
Jen gezet. Zulks is thans echter nog
t mogelijk in verband met besprekingen,
ke gevoerd worden met den heer Kos-
De heeren Bierenbroodspot deelde in
circulaire tevens mede dat hij met den
Wagemans niets meer te maken wilde
cn. omdat het voor hem thans zeker
dat genoemde heer in direct contact
at met de directie van de Overdekte
n de Haarlemmerstraat.
In zijn openingswoord vertelde de heer
igemans dat hij zich reeds op 27 Mei
et de Sportfondsen in verbinding heeft
.steld om te vragen een vergadering van
aarders te beleggen. Toen, zoowel als
eerdere malen daarna, kreeg hij de toe-
Sing dat zulks „zeer binnenkort" ge-
lieden zo'u, maar aangezien het daarbij
lef is spreker er toe gekomen per inge-
Bden stuk in het ..Leidsch Dagblad" een
iquête uit te schrijven om te weten hoe
andere spaarders er over dachten. Het
iultaat was dat er meer dan 250 adhae-
•betuigingen binnen kwamen, vertegen-
«rdigende naar schatting iwant niet
ereen deed daar opgave vani een ge
lkapitaal van ruim f. 18.000. Op 11
ober had spreker vervolgens een on-
ïhoud met mr. Bierenbroodspot, dieech-
tot geen enkele toezegging bereid was,
«zeer spr. hem ook poogde te overtui-
dat de Leidsche Sportfondsen-actie
in zin meer had nu er hier ter stede
overdekte zweminrichting geopend is.
deelde de heer Bierenbroodspot mede
er plannen bestonden om maar al
6 met den bouw van een open bad te
en, indien er van medewerking der
neente niets zou komen. Toen de heer
gemans opmerkte dat daarin dan toch
st de spaarders gekend dienen te wor-
maakte de Sportfondsen-directie een
lelijking met den gemeenteraad. B. en
maken plannen, zoo zeide hij, en de
d heeft ze eigenlijk maar goed te keu-
„Zoo gaat het ook met ons en de
larders"
foortgaande heeft de heer Wagemans
sterkste ontkend ook maar de gering-
interesse voor de Overdekte aan de
ailemmerstraat te hebben, behalve dan
hij blij is dat er een bad is, waar men
's winters zwemmen kan om vervolgens
te stellen dat zijn actie althans reeds
*It uitgewerkt dat er tegen half Decem-
dan eindelijk een verklaring van de
Jttie is toegezegd.
er nog op gewezen te hebben dat de
aid vin Toezicht der Leidsche afdeeling
Sementair slechts voor twee jaar zitting
n hebben, zoodat voor dezen raad alle
thten reeds lang zijn vervallen, drong
teber aan op het benoemen van een co-
«4 van actie.
heer J. W. Henny verbaasde er zich
«r dat de directie der Sportfondsen geen
Jgadering heeft willen bijeenroepen, ter-
jl net toch duidelijk is dat haar (vrien-
11 (de spaarders) dit wenschen. Hij
«1de mede de stellige verzekering te heb-
gekregen dat alle door de Leidsche af-
•ellng gestorte gelden volkomen geblok-
*rd zijn, zoodat men zich daarover niet
®Jrod behoeft te maken en was van oor-
«l dat het wenschelijk was te beginnen
«t juridisch advies in te winnen over de
nag of de mogelijkheid bestaat de N.V.
in trtfondsen tot terugbetaling van gel-
te noodzaken, zulks mede voor het
"«dat zij het bad aan de Haarlemmer-
haat
zou overnemen. Bestaat die moge-
■heid niet, dan zal men de vergadering
Dcen)ber moeten afwachten om dan
en directeur van onze vennootschap"
-verstand te brengen dat de spaar-
euj^hpörhjke menschen zijn, die op een
O'den manier behandeld wenschen te
Wp t*1001 M- van APPe* begon met
u brengen aan den heer Wagemans,
bet actie beeft ingeleid, om daarna
i5n dat de spaarders indertijd hun
eritï gegeven hebben: niet omdat
0ji2J5oufiast zijn speciaal voor de Sport-
tertftw doch omdat zij Leiden aan een
JJJJ zwembad wilden helpen. Nu aan
ganger) voldaan is, zij het dan op
^ize„ meeat spreker dat de spaar
ders het recht hebben hun geld terug te
ontvangen, daarbij nog opmerkende dat
men niet betaald heeft voor den bouw van
een open bad.
Op verzoek van den heer Geytenbeek nam
vervolgens mr. Nord Thomson het woord.
Hij zeide deze zaak momenteel nog meer
als een practische dan als een juridische te
willen zien. Hier zijn vele spaarders bij
een. die ontevreden zijn, aldus spr. Als wij
daarvan blijk geven aan de directie moet
dat op haar toch indruk maken omdat de
Leidsche gebeurtenissen anders ongetwij
feld een zeer slechten invloed zullen heb
ben op elders te voeren Sportfondsen-acties
Op dit oogenblik is het nog onnoodig te
onderzoeken wat onze rechten zijn. Spr.
achtte het op dezen avond voldoende dat in
een motie de meening der ontevreden
spaarders werd neergelegd en dat allen een
presentielijst teekenden ten bewijze van
adhaesie.
Slechts één ding wilde mr. Nord Thomson
nog naar voren brengen en wel de vraag:
moeten wij genoegen nemen met een over
dekt bad, overgenomen van den heer Kos
ter, onder exploitatie van de Sportfondsen.
En hierbij stond hij dan aan de zijde van
den heer Van Appel, omdat daarvoor de
gelden niet bijeen zijn gebracht. Er is te
Leiden een overdekt bad gekomen (hoe dan
ook> en daarmede is de opzet, waarvoor
men spaarde, vervallen. Het laat ons koud,
zeide spr., of de heer Koster, dan wel de
Sportfondsen dit bad exploiteert. Ons geld
was daarvoor niet bestemd en wij kunnen
het dan wel beter gebruiken. De nieuwe
plannen tot overname van dat bad liggen
niet in de lijn dezer historie! Men is
spaarder geworden op bepaalde voorwaar
den. Worden die voorwaarden niet nage
komen door de Sportfondsen dan behoe
ven de spaarders het ook niet. Van een
open bad, tenslotte, zal natuurlijk heele-
rnaal niets kunnen komen. Die kwestie
heeft er zelfs niets mee te maken.
Op voorstel van mr. Nord Thomson werd
vervolgens onder daverend applaus de vol
gende motie aangenomen:
De vergadering van aandeelhouders
van de afdeeling Leiden van de N. V.
De Sportfondsen, bijeengeroepen door
den heer A. J. Wagemans, vertegen
woordigende 147 aandeelen;
van oordeel, dat de opzet, waarvoor
de spaarders gelden bijeen hebben ge
bracht, namelijk de oprichting en ex
ploitatie van een overdekte zwemin
richting te Leiden, haar beteekenis
heeft, verloren doordat van andere zijde
een dergelijke inrichting in het leven
is geroepen en wordt geëxploiteerd;
van oordeel, dat het onnoodig en
economisch onverantwoordelijk zou zijn
een tweede dergelijke inrichting te
Leiden in het leven te roepen;
van oordeel, dat het evenmin van
eenig nut is dat de bestaande inrich
ting wordt overgenomen en geëxploi
teerd door de N.V. De Sportfondsen en
dat in ieder geval daarvoor de spaar
ders niet hun gelden hebben opge
bracht;
van oordeel, dat een onoverdekte in
richting niet voldoet aan de doelstel
ling van art. 1 van het reglement;
spreekt als haar mcening uit dat de
gestorte gelden door de N.V. De Sport-
Wacht niet tot het ongeval zélf
U komt overtuigen, dat ge een
ongevallenverzekering dringend
nodig hebt. Dan is het meestal
te laat. Sluit dus nu een persoon
lijke ongevallenverzekering bij de
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
1433 (Ingez. Med.)
fondsen terstond moeten worden terug
betaald.
Uit de vergadering werd vervolgens een
commissie benoemd, welke vodrtaan voor
de belangen der spaarders zal optreden.
Deze bestaat uit de heeren: J. W. Henny,
voorzitter; A. J. Wagemans, secretaris, mr.
G. H. E. Nord Thomson en W. M. v. Appel.
Medegedeeld werd nog dat de motie per
„aangeteekend schrijven" naar de directie
van de N.V. De Sportfondsen zal wolden
gezonden en dat er in de winkels van
den heer Geytenbeek, Breestraat 79 en van
de firma Groot Huize. Haarlemmerstr. 69.
lijsten ter teekening zullen worden gelegd
voor de velen, die indertijd wel hun ad-
haesie-betuiging zonden, doch niet op deze
vergadering aanwezig waren. Ook daarvan
zal later opgave worden gedaan aan de
Sportfondsen.
Nadat alle aanwezigen nog hadden bij
gedragen aan de vorming van een fonds
ter bestrijding van de te maken kosten, en
opgewekt was allen in December de offi-
cieele vergadering te komen bijwonen sloot
de heer Henny omstreeks elf uur deze bij
eenkomst, daarbij den spaarders den raad
gevende aan de Sportfondsen te melden
dat zij zonder tegenbericht aannemen dat
accoord gegaan wordt met het voorloopig
stopzetten der betalingen.
Prof. dr. W. E. J. Kuiper
spreekt over „Entre-acte".
In het groot-auditorium der Universiteit
is vandaag een bijeenkomst van classici
en alle in de oude cultuur belangstellen
den, de z.g.n. Mnemosyne-dag 1937. ge
houden.
Prof. dr. F. Muller Jzn., secretaris der
Mnemosyne-redacte, gaf, na de officieele
personen te hebben welkom geheeten, on
der welke o.a. de burgemeester van Leiden,
tevens president-curator der Universiteit
werd opgemerkt, een kort overzicht over
hetgeen de vernieuwing van Nederland's
eenige klassieke tijdschrift: „Mnemosyne",
nu vier jaren geleden tot stand gebracht,
aan .resultaat heeft opgeleverd, nj. verrui
ming in driërlei opzicht. Het aantal
abonné's is meer dan verdubbeld: sterk
vergroot ls het getal der geleerden uit ver
schillende landen, maar in de eerste plaats
uit Nederland, die hun bijdragen inzon
den; talrijker zijn de gebieden, de provin
cies der Wetenschap van de Oudheid, die
in het tijdschrift door grooter en kleiner
bijdragen zijn vertegenwoordigd geworden.
Het moet erkend worden: de oorzaak de
zer verruiming en verjonging ligt in het
feit, dat heden ten dage tal van geleerden,
die op niet-strikt philologische terreinen
van klassieke kuituur werkzaam zijn. uit-
teraard niet meer over voldoende routine
beschikken in het schrijven van Latijn,
tot 1934 de eenige in het tijdschrift ge
bezigde taal. De band van het Latijnsche
taalidioom. vroeger alleen verbindend,
blijkt thans te zijn gaan knellen en een
gezonden wasdom te hebben belemmerd.
Dientengevolge vormen de Latijnsche bij
dragen in de afgeloopen vijf jaargangen
óf een kleine meerderheid of een groote
minderheid in het gebodene; steeds meer
is daardoor het tijdschrift inderdaad gast
vrouw en zoodoende ook vertegenwoordig
ster van alle takken der wetenschap van
de Klassieke Oudheid geworden. Het lag
dus in de natuurlijke lijn der ontwikkeling,
dat juist in de redactie der Mnemosyne,
aangemoedigd door het gunstig verloop
van dit eerste lustrum, de gedachte is ge
rezen, of men ook in Nederland zou kun
nen komen tot een samen-vatting van
allen en alles, collectief en individueel een
blijvend contact met diezelfde Oudheid be-
oogend. Na voorloopige besprekingen in
eigen kring en met organen buiten dien
kring werkzaam, is, zop deelt spre^gr
mede in. principe besloten tbt de stich
ting van een „Nederlamdsch Classiek Ver
bond", waarin allen op hun plaats zullen
zijn. die als vertegenwoordigers van uni
versiteiten, gymnasia en lycea, van veree-
nigingen in den ruimsten zin. doch ook als
algemeen belangstellenden een band met
het klassieke verleden iwenschen te blij
ven) gevoelen. Met het in breeden kring
reeds zoo populaire tijdschrift „Herme-
neus" is een nauwe samenwerking over
eengekomen; ook met de „Vereeniging tot
Bevordering van de kennis der antieke be
schaving" is een accoord aangegaan. De
„Mnemosyne-dag" zal ook voortaan blij
ven bestaan, doch in het kader van het
Verbond opgenomen. Waarvan is een der
gelijk initiatief het symptoom? zoo vraagt
men zich af. Belangrijke vraag! Want daar
mede hangt de belangrijker vraag samen,
of de tot standkoming van een dergelijk
verbond met vreugde moet worden begroet.
In diepsten zin mag men deze nieuwe ver
jonging van de Antieke in Nederland om
schrijven als een heugelijk gevolg van het
veld winnend inzicht, dat de klassieke
oudheid voor de gymnasia en lycea zeer
zeker, doch ook voor de universiteit, maar
het meest voor de gansche gemeenschap
niet uitsluitend, noch ook steeds in de eer
ste plaats een object is voor studie, een
oefenterrein voor de intellectueele zijde van
den geest, maar veeleer een steeds vloeien
de bron van verjonging ook voor onze be
schaving, een steeds weer rijk gebleken
macht ter stabilisatie en in zooverre in
derdaad een „res publica", aangelegenheid
van „algemeen belang".
Nadat de spreker reeds bij voorbaat de
warme erkentelijkheid der Mnemosyne-
redactie had uitgesproken voor hetgeen
het „Leidsch Studentenzangkoor" onder de
leiding van zijn dirigent, den heer Mens,
zou ten gehoore brengen, zong dit koor
vervolgens twee liederen uit Valerius' Ge-
denck-Clanck. t.w. „Com nu met Sang"
en „Hoe salich zyn die landen".
Hierna sprak prof. dr. W. E. J. Kuiper,
hoogleeraar aan de Gemeentelijke Univer
siteit van Amsterdam over:
Ontstaan en functie der Entreacte
in het antieke tooneelspel.
Spr. zoekt een antwoord op de vraag,
of de komedies van Terentius en Plautus,
evenals haar Grieksche origineelen, uit
bedrijven zijn opgebouwd, die men be
schouwen kan als vaste deelen van een
compositie-schema. Het klassieke Attische
drama der 5e eeuw v. Christus heeft geen
entreacte in onzen zin van onderbreking
der tooneelvertooning, maar slechts een
wisseling van handeling en koorzang. Die
koorzang, steeds verliezend aan beteeke
nis en omvang, werd in de 4e eeuw tot
een tussciienspel, een muzikaal en chgrisch
intermezzo, dat met den inhdjud V de
handeling, die het onderbrak, Ingeeiirelalr
tie stond. De tekst ervan werd dan ook in
de uitgaaf van het drama niet meer opge
nomen, maar niettemin gaf men in deze
uitgaaf de punten, waar bij de vertooning
een intermezzo het spel had onderbroken,
geregeld aan door het woord Chorou
(Koor). Men mag aannemen, dat in elk
der Grieksche stukken, die Plautus en Te
rentius voor het Romeinsch tooneel be
werkten en zoo voor ons bewaarden, vier
maal zoo'n pauze voorkwam, zoodat men
dus kan zeggen, dat de komedies van het
Nieuw-Attisch Blijspel, dat in het laatste
kwartaal der 4e eeuw begon te bloeien, uit
5 bedrijven waren saamgesteld.
Het is op deze als een wet beschouwde
traditie van de 5 bedrijven, dat Horatius
zinspeelt, wanneer hij decreteert, dat een
tooneelspel niet minder of niet meer dan
5 bedrijven hoort te hebben.
Ofschoon nu in de oude teksten van Te
rentius en Plautus nergens een onderbre
king was te vinden, heeft toch Donatus,
uitgaande van het door Horatius gefor
muleerde postulaat, getracht de stukken
van Terentius in 5 actus te verdeelen. en
ditzelfde procédé hebben de uitgevers der
Renaissance toegepast op Plautus.
Men heeft de resultaten hunner werk
zaamheid volstrekt niet in allen deele
aanvaard ,maar het principe van hun po
gingen wordt nog vrij algemeen als juist
beschouwd. Aannemend dat, wat men in
dezen voor Terentius vindt, ook gelden zal
voor Plautus, stelt spreker aan de hand
van het oudste van Terentius' spelen, de
Adria, in het licht, dat de Latijnsche co
micus de entreacte niet gezocht heeft maar
gemeden. Drie stukken van Terentius kan
men zonder eenige onderbreking spelen en
van de 24 entreactes, die men bij hem
heeft pogen vast te stellen, in 6 komedies,
zijn er slechts 4 voor het tijdsbegrip der
handeling noodzakelijk. Deze 4 noodzake
lijke pauzes zijn afkomstig uit de door
Terentius bewerkte Grieksche modellen,
wier handeling en acten-indeeling spreker
meente te kunnen reconstrueeren. Daar
deze 6 modellen tezamen 24 entreactes tel
den. blijkt dus, dat Terentius 20 maal een
in de origineelen staande entreacte heeft
overbrugd of verwaarloosd. De stelling, dat
de Latijnsche comicus de entreacte niet
gezocht heeft maar gemeden, wordt hier
door bevestigd. Ten slotte wordt de juist
heid dezer stelling nog bewezen door het
feit. dat ook in die komedies, waarin Te
rentius als bewerker ingrijpende verande
ringen heeft aangebracht, hij op geen en
kel punt zelfstandig een noodzakelijke
entreacte heeft gecreëerd.
Met een verwijzing naar den bouw en
samenstelling van Sophocles' Koning
Oedipus, komt spreker tot de slotsom, dat
Menander en andere dichters der Nieuwe
Comedie hun stukken componeerden vol
gens een logisch schema, waarin de en
treactes een structureele waarde hadden
en de handeling verdeelden in 5 hoofd
stukken, die naar hun inhoud kunnen
worden aangeduid als: expositie, voorberei
ding, verwikkeling, ontknooping en afwik
keling. Dit schema laat zich aan geen van
Terentius' Komedies opleggen. Hij heeft
dus niet getracht het te handhaven. Of
dit een gevolg is van gebrek aan begrip
of van gebrek aan waardeering voor dat
schema, laat zich niet uitmaken. Dat hij
er een ander compositieschema voor in de
plaats heeft gfsteld, is uit zijn stukken
in(pt te bewijzen.
BINNENLAND.
Prof. dr. H. W. Keesom herdenkt prof. dr.
J. D. van der Waals (Stadsnieuws, le Bi.).
Vergadering van ontevreden Sportfondsen-
spaarders; in een motie wordt terug
betaling der gestorte gelden geëischt.
(Stadsnieuws, le Blad).
Het economisch beleid der regeering; voor
loopig verslag der Tweede Kamer,
(4e Blad).
Ons parlementair overzicht. (6e Blad).
Verslag der Tweede Kamer over het Land
bouwcrisisfonds. (4e Blad).
De kwestie Kies in de S.D.A.P. (Binnenland,
4e Blad).
Tragisch doodelijk ongeluk te Hillegom.
(Gemengd, 4e Blad).
BUITENLAND.
Het bezoek van lord Halifax. (Buitenland,
le Blad).
De Fransche Kamer geeft de regeering na
een rede van Chautemps, een motie van
vertrouwen. (Buitenland, le Blad).
De Japanneezen bezetten Soetsjau. (Bui
tenland, le Blad).
Belangrijke mutaties in Italië. (Buitenland,
le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET VIERDE BLAD.
voor geheel West-Europa guur en
buiig weer met wellicht hagel of
natte sneeuw.
Een order van f. 18 millioen.
Naar wij vernemen heeft de
Koninklijke Shell bij een aantal
Nederlandsche werven een order
geplaatst voor den bouw van 8
groote tankschepen.
De Nederlandsche Scheeps
bouw Maatschappij zal twee sche
pen bouwen van 15.000 ton;
Wilton Feyenoord bouwt drie
schepen van 12.000 ton; de Rot-
terdamsche Droogdok Maatschap
pij één van 12.000 ton; de Neder
landsche Dok Maatschappij te
Amsterdam en de fa. v. d. Giessen
te Krimpen a. d. Lek elk één van
9000 ton.
Met deze order is een totaal
bedrag van 18 millioen gulden ge
moeid.
Op de voordracht van prof. dr. W. E. J.
Kuiper volgde opnieuw een lied van het
zangkoor, het Studentenlied „Gaudeamus
igitur" in den ouderen trant.Tenslotte bracht
prof. dr. B. A. van Groningen als lid der
Redactie aller dank aan prof. Kuiper voor
zijn heldere en belangrijke, door een sylla
bus verduidelijkte rede. en sloot de bij
eenkomst. De aanwezigen begaven zich
naar de Lakenhal, waar het Gemeentebe
stuur hen als zijn gasten ontving, en waar
de thee werd aangeboden.
Tenslotte zullen de deelnemers zich
aan een gemeenschappelijken maaltijd
vereenigen in Restaurant „Zomerzorg."