STADSNIEUWS te Jaargang ZATERDAG 20 NOVEMBER 1937 No. 23821 portfondsen-spaarders eischen hun geld terug Nieuwe Eerste NederlandscheN.V. Bijeenkomst van classici en belangstellenden in de oude cultuur HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN een motie is het standpunt der gisteravond gehouden vergadering vastgelegd IM. NOOMEN prof. Inleiding van dr. F. Muller Jzn. Dit nummer bestaat uit ZES bladen EERSTE BLAD verwacht De Shell bestelt 8 groote tankschepen EJDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. P" regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden ran 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 lts. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507, Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden t. 2.35 per week .".."'"rivi f. 0.13 Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.) Onder leiding van den heer A. J. Wage- werd gisteravond in de kleine Stads- een druk bezochte vergadering ge- :n van Sportfondsen-spaarders, die met het verloop der actie hier ter le niet langer vereenigen kunnen en oordeel zijn dat hun spaargelden moe worden teruggestort, nu Leiden haar •dekte zweminrichting gekregen heeft, het dan dat dit geen Sportfondsenbad De directeur van de N.V. De Sportfond- de heer mr. Bierenbroodspot, was deze vergadering uitgenoodigd doch verschenen. Wel had hij het noodig ronden aan den vooravond dezer bijeen- een circulaire te zenden aan de rders. waarin hij mededeelde dat in s na Sint Nicolaas in een spaarders- adering de stand van zaken uiteen zal Jen gezet. Zulks is thans echter nog t mogelijk in verband met besprekingen, ke gevoerd worden met den heer Kos- De heeren Bierenbroodspot deelde in circulaire tevens mede dat hij met den Wagemans niets meer te maken wilde cn. omdat het voor hem thans zeker dat genoemde heer in direct contact at met de directie van de Overdekte n de Haarlemmerstraat. In zijn openingswoord vertelde de heer igemans dat hij zich reeds op 27 Mei et de Sportfondsen in verbinding heeft .steld om te vragen een vergadering van aarders te beleggen. Toen, zoowel als eerdere malen daarna, kreeg hij de toe- Sing dat zulks „zeer binnenkort" ge- lieden zo'u, maar aangezien het daarbij lef is spreker er toe gekomen per inge- Bden stuk in het ..Leidsch Dagblad" een iquête uit te schrijven om te weten hoe andere spaarders er over dachten. Het iultaat was dat er meer dan 250 adhae- •betuigingen binnen kwamen, vertegen- «rdigende naar schatting iwant niet ereen deed daar opgave vani een ge lkapitaal van ruim f. 18.000. Op 11 ober had spreker vervolgens een on- ïhoud met mr. Bierenbroodspot, dieech- tot geen enkele toezegging bereid was, «zeer spr. hem ook poogde te overtui- dat de Leidsche Sportfondsen-actie in zin meer had nu er hier ter stede overdekte zweminrichting geopend is. deelde de heer Bierenbroodspot mede er plannen bestonden om maar al 6 met den bouw van een open bad te en, indien er van medewerking der neente niets zou komen. Toen de heer gemans opmerkte dat daarin dan toch st de spaarders gekend dienen te wor- maakte de Sportfondsen-directie een lelijking met den gemeenteraad. B. en maken plannen, zoo zeide hij, en de d heeft ze eigenlijk maar goed te keu- „Zoo gaat het ook met ons en de larders" foortgaande heeft de heer Wagemans sterkste ontkend ook maar de gering- interesse voor de Overdekte aan de ailemmerstraat te hebben, behalve dan hij blij is dat er een bad is, waar men 's winters zwemmen kan om vervolgens te stellen dat zijn actie althans reeds *It uitgewerkt dat er tegen half Decem- dan eindelijk een verklaring van de Jttie is toegezegd. er nog op gewezen te hebben dat de aid vin Toezicht der Leidsche afdeeling Sementair slechts voor twee jaar zitting n hebben, zoodat voor dezen raad alle thten reeds lang zijn vervallen, drong teber aan op het benoemen van een co- «4 van actie. heer J. W. Henny verbaasde er zich «r dat de directie der Sportfondsen geen Jgadering heeft willen bijeenroepen, ter- jl net toch duidelijk is dat haar (vrien- 11 (de spaarders) dit wenschen. Hij «1de mede de stellige verzekering te heb- gekregen dat alle door de Leidsche af- •ellng gestorte gelden volkomen geblok- *rd zijn, zoodat men zich daarover niet ®Jrod behoeft te maken en was van oor- «l dat het wenschelijk was te beginnen «t juridisch advies in te winnen over de nag of de mogelijkheid bestaat de N.V. in trtfondsen tot terugbetaling van gel- te noodzaken, zulks mede voor het "«dat zij het bad aan de Haarlemmer- haat zou overnemen. Bestaat die moge- ■heid niet, dan zal men de vergadering Dcen)ber moeten afwachten om dan en directeur van onze vennootschap" -verstand te brengen dat de spaar- euj^hpörhjke menschen zijn, die op een O'den manier behandeld wenschen te Wp t*1001 M- van APPe* begon met u brengen aan den heer Wagemans, bet actie beeft ingeleid, om daarna i5n dat de spaarders indertijd hun eritï gegeven hebben: niet omdat 0ji2J5oufiast zijn speciaal voor de Sport- tertftw doch omdat zij Leiden aan een JJJJ zwembad wilden helpen. Nu aan ganger) voldaan is, zij het dan op ^ize„ meeat spreker dat de spaar ders het recht hebben hun geld terug te ontvangen, daarbij nog opmerkende dat men niet betaald heeft voor den bouw van een open bad. Op verzoek van den heer Geytenbeek nam vervolgens mr. Nord Thomson het woord. Hij zeide deze zaak momenteel nog meer als een practische dan als een juridische te willen zien. Hier zijn vele spaarders bij een. die ontevreden zijn, aldus spr. Als wij daarvan blijk geven aan de directie moet dat op haar toch indruk maken omdat de Leidsche gebeurtenissen anders ongetwij feld een zeer slechten invloed zullen heb ben op elders te voeren Sportfondsen-acties Op dit oogenblik is het nog onnoodig te onderzoeken wat onze rechten zijn. Spr. achtte het op dezen avond voldoende dat in een motie de meening der ontevreden spaarders werd neergelegd en dat allen een presentielijst teekenden ten bewijze van adhaesie. Slechts één ding wilde mr. Nord Thomson nog naar voren brengen en wel de vraag: moeten wij genoegen nemen met een over dekt bad, overgenomen van den heer Kos ter, onder exploitatie van de Sportfondsen. En hierbij stond hij dan aan de zijde van den heer Van Appel, omdat daarvoor de gelden niet bijeen zijn gebracht. Er is te Leiden een overdekt bad gekomen (hoe dan ook> en daarmede is de opzet, waarvoor men spaarde, vervallen. Het laat ons koud, zeide spr., of de heer Koster, dan wel de Sportfondsen dit bad exploiteert. Ons geld was daarvoor niet bestemd en wij kunnen het dan wel beter gebruiken. De nieuwe plannen tot overname van dat bad liggen niet in de lijn dezer historie! Men is spaarder geworden op bepaalde voorwaar den. Worden die voorwaarden niet nage komen door de Sportfondsen dan behoe ven de spaarders het ook niet. Van een open bad, tenslotte, zal natuurlijk heele- rnaal niets kunnen komen. Die kwestie heeft er zelfs niets mee te maken. Op voorstel van mr. Nord Thomson werd vervolgens onder daverend applaus de vol gende motie aangenomen: De vergadering van aandeelhouders van de afdeeling Leiden van de N. V. De Sportfondsen, bijeengeroepen door den heer A. J. Wagemans, vertegen woordigende 147 aandeelen; van oordeel, dat de opzet, waarvoor de spaarders gelden bijeen hebben ge bracht, namelijk de oprichting en ex ploitatie van een overdekte zwemin richting te Leiden, haar beteekenis heeft, verloren doordat van andere zijde een dergelijke inrichting in het leven is geroepen en wordt geëxploiteerd; van oordeel, dat het onnoodig en economisch onverantwoordelijk zou zijn een tweede dergelijke inrichting te Leiden in het leven te roepen; van oordeel, dat het evenmin van eenig nut is dat de bestaande inrich ting wordt overgenomen en geëxploi teerd door de N.V. De Sportfondsen en dat in ieder geval daarvoor de spaar ders niet hun gelden hebben opge bracht; van oordeel, dat een onoverdekte in richting niet voldoet aan de doelstel ling van art. 1 van het reglement; spreekt als haar mcening uit dat de gestorte gelden door de N.V. De Sport- Wacht niet tot het ongeval zélf U komt overtuigen, dat ge een ongevallenverzekering dringend nodig hebt. Dan is het meestal te laat. Sluit dus nu een persoon lijke ongevallenverzekering bij de BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a Telef. 302 - Na 6 uur 2479. 1433 (Ingez. Med.) fondsen terstond moeten worden terug betaald. Uit de vergadering werd vervolgens een commissie benoemd, welke vodrtaan voor de belangen der spaarders zal optreden. Deze bestaat uit de heeren: J. W. Henny, voorzitter; A. J. Wagemans, secretaris, mr. G. H. E. Nord Thomson en W. M. v. Appel. Medegedeeld werd nog dat de motie per „aangeteekend schrijven" naar de directie van de N.V. De Sportfondsen zal wolden gezonden en dat er in de winkels van den heer Geytenbeek, Breestraat 79 en van de firma Groot Huize. Haarlemmerstr. 69. lijsten ter teekening zullen worden gelegd voor de velen, die indertijd wel hun ad- haesie-betuiging zonden, doch niet op deze vergadering aanwezig waren. Ook daarvan zal later opgave worden gedaan aan de Sportfondsen. Nadat alle aanwezigen nog hadden bij gedragen aan de vorming van een fonds ter bestrijding van de te maken kosten, en opgewekt was allen in December de offi- cieele vergadering te komen bijwonen sloot de heer Henny omstreeks elf uur deze bij eenkomst, daarbij den spaarders den raad gevende aan de Sportfondsen te melden dat zij zonder tegenbericht aannemen dat accoord gegaan wordt met het voorloopig stopzetten der betalingen. Prof. dr. W. E. J. Kuiper spreekt over „Entre-acte". In het groot-auditorium der Universiteit is vandaag een bijeenkomst van classici en alle in de oude cultuur belangstellen den, de z.g.n. Mnemosyne-dag 1937. ge houden. Prof. dr. F. Muller Jzn., secretaris der Mnemosyne-redacte, gaf, na de officieele personen te hebben welkom geheeten, on der welke o.a. de burgemeester van Leiden, tevens president-curator der Universiteit werd opgemerkt, een kort overzicht over hetgeen de vernieuwing van Nederland's eenige klassieke tijdschrift: „Mnemosyne", nu vier jaren geleden tot stand gebracht, aan .resultaat heeft opgeleverd, nj. verrui ming in driërlei opzicht. Het aantal abonné's is meer dan verdubbeld: sterk vergroot ls het getal der geleerden uit ver schillende landen, maar in de eerste plaats uit Nederland, die hun bijdragen inzon den; talrijker zijn de gebieden, de provin cies der Wetenschap van de Oudheid, die in het tijdschrift door grooter en kleiner bijdragen zijn vertegenwoordigd geworden. Het moet erkend worden: de oorzaak de zer verruiming en verjonging ligt in het feit, dat heden ten dage tal van geleerden, die op niet-strikt philologische terreinen van klassieke kuituur werkzaam zijn. uit- teraard niet meer over voldoende routine beschikken in het schrijven van Latijn, tot 1934 de eenige in het tijdschrift ge bezigde taal. De band van het Latijnsche taalidioom. vroeger alleen verbindend, blijkt thans te zijn gaan knellen en een gezonden wasdom te hebben belemmerd. Dientengevolge vormen de Latijnsche bij dragen in de afgeloopen vijf jaargangen óf een kleine meerderheid of een groote minderheid in het gebodene; steeds meer is daardoor het tijdschrift inderdaad gast vrouw en zoodoende ook vertegenwoordig ster van alle takken der wetenschap van de Klassieke Oudheid geworden. Het lag dus in de natuurlijke lijn der ontwikkeling, dat juist in de redactie der Mnemosyne, aangemoedigd door het gunstig verloop van dit eerste lustrum, de gedachte is ge rezen, of men ook in Nederland zou kun nen komen tot een samen-vatting van allen en alles, collectief en individueel een blijvend contact met diezelfde Oudheid be- oogend. Na voorloopige besprekingen in eigen kring en met organen buiten dien kring werkzaam, is, zop deelt spre^gr mede in. principe besloten tbt de stich ting van een „Nederlamdsch Classiek Ver bond", waarin allen op hun plaats zullen zijn. die als vertegenwoordigers van uni versiteiten, gymnasia en lycea, van veree- nigingen in den ruimsten zin. doch ook als algemeen belangstellenden een band met het klassieke verleden iwenschen te blij ven) gevoelen. Met het in breeden kring reeds zoo populaire tijdschrift „Herme- neus" is een nauwe samenwerking over eengekomen; ook met de „Vereeniging tot Bevordering van de kennis der antieke be schaving" is een accoord aangegaan. De „Mnemosyne-dag" zal ook voortaan blij ven bestaan, doch in het kader van het Verbond opgenomen. Waarvan is een der gelijk initiatief het symptoom? zoo vraagt men zich af. Belangrijke vraag! Want daar mede hangt de belangrijker vraag samen, of de tot standkoming van een dergelijk verbond met vreugde moet worden begroet. In diepsten zin mag men deze nieuwe ver jonging van de Antieke in Nederland om schrijven als een heugelijk gevolg van het veld winnend inzicht, dat de klassieke oudheid voor de gymnasia en lycea zeer zeker, doch ook voor de universiteit, maar het meest voor de gansche gemeenschap niet uitsluitend, noch ook steeds in de eer ste plaats een object is voor studie, een oefenterrein voor de intellectueele zijde van den geest, maar veeleer een steeds vloeien de bron van verjonging ook voor onze be schaving, een steeds weer rijk gebleken macht ter stabilisatie en in zooverre in derdaad een „res publica", aangelegenheid van „algemeen belang". Nadat de spreker reeds bij voorbaat de warme erkentelijkheid der Mnemosyne- redactie had uitgesproken voor hetgeen het „Leidsch Studentenzangkoor" onder de leiding van zijn dirigent, den heer Mens, zou ten gehoore brengen, zong dit koor vervolgens twee liederen uit Valerius' Ge- denck-Clanck. t.w. „Com nu met Sang" en „Hoe salich zyn die landen". Hierna sprak prof. dr. W. E. J. Kuiper, hoogleeraar aan de Gemeentelijke Univer siteit van Amsterdam over: Ontstaan en functie der Entreacte in het antieke tooneelspel. Spr. zoekt een antwoord op de vraag, of de komedies van Terentius en Plautus, evenals haar Grieksche origineelen, uit bedrijven zijn opgebouwd, die men be schouwen kan als vaste deelen van een compositie-schema. Het klassieke Attische drama der 5e eeuw v. Christus heeft geen entreacte in onzen zin van onderbreking der tooneelvertooning, maar slechts een wisseling van handeling en koorzang. Die koorzang, steeds verliezend aan beteeke nis en omvang, werd in de 4e eeuw tot een tussciienspel, een muzikaal en chgrisch intermezzo, dat met den inhdjud V de handeling, die het onderbrak, Ingeeiirelalr tie stond. De tekst ervan werd dan ook in de uitgaaf van het drama niet meer opge nomen, maar niettemin gaf men in deze uitgaaf de punten, waar bij de vertooning een intermezzo het spel had onderbroken, geregeld aan door het woord Chorou (Koor). Men mag aannemen, dat in elk der Grieksche stukken, die Plautus en Te rentius voor het Romeinsch tooneel be werkten en zoo voor ons bewaarden, vier maal zoo'n pauze voorkwam, zoodat men dus kan zeggen, dat de komedies van het Nieuw-Attisch Blijspel, dat in het laatste kwartaal der 4e eeuw begon te bloeien, uit 5 bedrijven waren saamgesteld. Het is op deze als een wet beschouwde traditie van de 5 bedrijven, dat Horatius zinspeelt, wanneer hij decreteert, dat een tooneelspel niet minder of niet meer dan 5 bedrijven hoort te hebben. Ofschoon nu in de oude teksten van Te rentius en Plautus nergens een onderbre king was te vinden, heeft toch Donatus, uitgaande van het door Horatius gefor muleerde postulaat, getracht de stukken van Terentius in 5 actus te verdeelen. en ditzelfde procédé hebben de uitgevers der Renaissance toegepast op Plautus. Men heeft de resultaten hunner werk zaamheid volstrekt niet in allen deele aanvaard ,maar het principe van hun po gingen wordt nog vrij algemeen als juist beschouwd. Aannemend dat, wat men in dezen voor Terentius vindt, ook gelden zal voor Plautus, stelt spreker aan de hand van het oudste van Terentius' spelen, de Adria, in het licht, dat de Latijnsche co micus de entreacte niet gezocht heeft maar gemeden. Drie stukken van Terentius kan men zonder eenige onderbreking spelen en van de 24 entreactes, die men bij hem heeft pogen vast te stellen, in 6 komedies, zijn er slechts 4 voor het tijdsbegrip der handeling noodzakelijk. Deze 4 noodzake lijke pauzes zijn afkomstig uit de door Terentius bewerkte Grieksche modellen, wier handeling en acten-indeeling spreker meente te kunnen reconstrueeren. Daar deze 6 modellen tezamen 24 entreactes tel den. blijkt dus, dat Terentius 20 maal een in de origineelen staande entreacte heeft overbrugd of verwaarloosd. De stelling, dat de Latijnsche comicus de entreacte niet gezocht heeft maar gemeden, wordt hier door bevestigd. Ten slotte wordt de juist heid dezer stelling nog bewezen door het feit. dat ook in die komedies, waarin Te rentius als bewerker ingrijpende verande ringen heeft aangebracht, hij op geen en kel punt zelfstandig een noodzakelijke entreacte heeft gecreëerd. Met een verwijzing naar den bouw en samenstelling van Sophocles' Koning Oedipus, komt spreker tot de slotsom, dat Menander en andere dichters der Nieuwe Comedie hun stukken componeerden vol gens een logisch schema, waarin de en treactes een structureele waarde hadden en de handeling verdeelden in 5 hoofd stukken, die naar hun inhoud kunnen worden aangeduid als: expositie, voorberei ding, verwikkeling, ontknooping en afwik keling. Dit schema laat zich aan geen van Terentius' Komedies opleggen. Hij heeft dus niet getracht het te handhaven. Of dit een gevolg is van gebrek aan begrip of van gebrek aan waardeering voor dat schema, laat zich niet uitmaken. Dat hij er een ander compositieschema voor in de plaats heeft gfsteld, is uit zijn stukken in(pt te bewijzen. BINNENLAND. Prof. dr. H. W. Keesom herdenkt prof. dr. J. D. van der Waals (Stadsnieuws, le Bi.). Vergadering van ontevreden Sportfondsen- spaarders; in een motie wordt terug betaling der gestorte gelden geëischt. (Stadsnieuws, le Blad). Het economisch beleid der regeering; voor loopig verslag der Tweede Kamer, (4e Blad). Ons parlementair overzicht. (6e Blad). Verslag der Tweede Kamer over het Land bouwcrisisfonds. (4e Blad). De kwestie Kies in de S.D.A.P. (Binnenland, 4e Blad). Tragisch doodelijk ongeluk te Hillegom. (Gemengd, 4e Blad). BUITENLAND. Het bezoek van lord Halifax. (Buitenland, le Blad). De Fransche Kamer geeft de regeering na een rede van Chautemps, een motie van vertrouwen. (Buitenland, le Blad). De Japanneezen bezetten Soetsjau. (Bui tenland, le Blad). Belangrijke mutaties in Italië. (Buitenland, le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG. 2 VAN HET VIERDE BLAD. voor geheel West-Europa guur en buiig weer met wellicht hagel of natte sneeuw. Een order van f. 18 millioen. Naar wij vernemen heeft de Koninklijke Shell bij een aantal Nederlandsche werven een order geplaatst voor den bouw van 8 groote tankschepen. De Nederlandsche Scheeps bouw Maatschappij zal twee sche pen bouwen van 15.000 ton; Wilton Feyenoord bouwt drie schepen van 12.000 ton; de Rot- terdamsche Droogdok Maatschap pij één van 12.000 ton; de Neder landsche Dok Maatschappij te Amsterdam en de fa. v. d. Giessen te Krimpen a. d. Lek elk één van 9000 ton. Met deze order is een totaal bedrag van 18 millioen gulden ge moeid. Op de voordracht van prof. dr. W. E. J. Kuiper volgde opnieuw een lied van het zangkoor, het Studentenlied „Gaudeamus igitur" in den ouderen trant.Tenslotte bracht prof. dr. B. A. van Groningen als lid der Redactie aller dank aan prof. Kuiper voor zijn heldere en belangrijke, door een sylla bus verduidelijkte rede. en sloot de bij eenkomst. De aanwezigen begaven zich naar de Lakenhal, waar het Gemeentebe stuur hen als zijn gasten ontving, en waar de thee werd aangeboden. Tenslotte zullen de deelnemers zich aan een gemeenschappelijken maaltijd vereenigen in Restaurant „Zomerzorg."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1