arlementair overzicht
Onzekerheid over de geheele
wereld
BELEGGINGEN
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 20 November 1937
Zesde Blad No. 23821
Financieel-Economisch
Weekoverzicht
ile jaargang
Tweede Kamer.
Het Braziliaansche
moratorium
VAN DER DRIFT Co.
BEGROOTING VAN
FINANCIËN.
onzen parlementairen medewerker)
tv' Kamer heeft gisteren allereerst de
ootlng van Financiën afgehandeld,
Is belangrijks bad er niet bli plaats.
De heer IJzerman heeft er beowaar tegen
■afliet, dat de verbouwing van het De-
tement geschiedt In werkverschaffing
niet uit het werkfonds wordt betaald
-T de Minister vond het alleszins ge-
tvaardlgd, want het ls geheel in over.
ling met de bedoeling van het
rifonds en uit den gewonen dienst kan
verbouwing niet worden bekostigd.
Opnieuw is geklaagd over de instelling en
a arbeid van het Rijksinkoopbureau. dat
200 klaagde vooral de heer Stumpel
ie toebrengt aan den middenstand,
'de Minister steld het nut *van het
u voor het Rijk in het licht en be
lde dat de belangen van den midden-
In het oog zullen worden gehouden:
1 mogelijk wordt de middenstand in
veld.
Ook werd wederom, als andere jaren,
««drongen op de reorganisatie van den
-ït der belastingen, omdat men van
eel was, dat de reeds in die richting
men maatregelen, met name in Am.
m en den Haag. niet tot het beoogde
hebben geleld, en werden, allerlei
re punten met betrekking tot den
en het personeel der belastingen te
e gebracht.
Minister de Wilde heeft ronduit geant-
rd. dat hij eerst den geheelen belasting,
t eens grondig moet bestudeeren, al
his tot een conclusie te kunnen komen,
er verdere reorganisatie en modernisatie
ls. Hij hield zich dus. wat dit punt
od de vlakte. En hetzelfde deed hij
aanzien van de promotie, en salaris-
latle van het personeel; lüj verklaarde
verig te zijn. in de positie van het zeer
'tgebreide belastingpersoneel incidenteel
ziglngen aan te brengen en hij wees op
belangrijke rol, die het georganiseerd
erleg daarbij speelt. Maar de Minister
loofde, dat hij over verschillende ter
take gebrachte punten neg eens nader
i denken.
een enkel ander onderdeel der be
ting werden nog eenige opmerkingen
aakt, maar er ls geen reden daarop
te komen.
Kamer heeft de Begrooting van
nciën en die van het Gemeentefonds
ekeurd en ls toen gaan spreken over de
BEGROOTING VAN
JUSTITIE.
Hierbij zou ditmaal stellig het een en
gezegd worden over het echtschel-
'"gsprobleem.
r wordt in den laatsten tijd in het land
bepaalde actie gevoerd (er is zelfs een
ité over opgericht) welke tot verrui-
der wettelijke gronden voor echt-
'eidlng wil komen. De Minister van
tltic heeft echter in zijn Memorie van
twoord medegedeeld, dat van hem een
"lyelijke uitbreiding niet te wachten ls en
verklaarde bovendien, een eind te zullen
aan de meer en meer ingeslopen
tijk, om door onwaire bekentenissen
tscheiding te verkrijgen. Intusschen was
reeds de eerste spreekster, mevr. Bak-
-Nort, die voor verruiming van echt-
gsmogelijkheid pleitte in dezen zin,
"t onder de reeds bestaande wettelijke
uden ook zou worden opgenomen die
blijvende krankzinnigheid. Zii stond
"in niet alleen, want mr. Donker viel
bij: ook hi1 plaatste zich tegenover
i Minister en achtte verruiming van
ltscheidings-gronden mogelijk en wen-
jk; hij drong er bij den bewindsman
"tig op aan, ook rekening te houden met
opvattingen, die in andere groepen van
Nederlandsche volk leven. Daarentegen
de de heer Truyen van eenige verrui-
niet weten: het huwelijk mag niet
sse schroeven komen te staan. Nog in
derde opzichte ontmoetten mevr. Bak-
-Nort en de heer Donker elkander: zij
kitten de noodzakelijkheid van een
vreemdelingenrecht, want zij waren
oordeel dat de rechtspositie van poli-
vluchtelingen in ons land niet vol
de is. De heer Donker heeft allerlei
Jiderata opgesomd, die, volgens hem,
betrekking tot politieke vreemdelingen
'tering behoeven. Beide afgevaardigden
er op gewezen, dat Nederland de
tatle van zijn asylrecht krachtig dient
handhaven.
de heeren Rost van Tonningen en
der Goes van Naters hebben onderwer.
van politieken aard ter sprake ge
richt.
tel:-,-noemde, telkens door den voor
eer tot de orde geroepen, hield een rede
„den greep naar de macht van de
"msch-Katholieke Staatspartij", welke
met verschillende verschijnselen en
ptomen afleidde en waartegen, meende
de Minister niets zal doen. Hij zag in
t oDtreden tegen personen van bepaalde
hting niet anders dan plagerij en kwam
keen het verbod aan ambtenaren, om
i te ajn van de N SB.. De heer van der
«s van Naters daarentegen richtte zich
"t tegen het nationaal-socialisme en
ces op het feit, dat er tegenwoordig
JJ*J!ei fascistische pamfletten in ons land
vordert verspreid, die in het buitenland
Jj? gedrukt en zich vaak op ergerlijke
tegen de Joden keeren. Daartegen
J™8? hij maatregelen, in ieder geval een
°«hUfl optreden,
,0e heer Truyen betrad met zijn rede niet
"vt terrein der politiek, wèl dat der publieke
"Maarheid. Hiermee is het meende hij
Met altijd in orde en als voorbeelden
o i hij op ..zekere lectuur", die in stations-
jt~en wordt verkocht en od immoreele
Jsj'mtden aan de zuidgrens van Limburg,
r® oleitte hij voor weder-invoerine der
JJJy f en voor verschillende iuridische
atre^e'en, een regeling: voor het innen
Bin vorderingen. vereenvoudi-
RJ i administrafieve rechtsDraa1*. enz.
tin® du* rede buiten de oolit'ek om
mi den Minister toch od de on-
cheliikheid. dat leden der rechterlijke
vrfjjt lid zijn van voor ambtenaren ver-
vereenigin°:en
ttèr~rZo° leverde dit begin van het debat
yjjustitie reeds een bonte staalkaart
Voerworpen op.
Goederenmarkt in afwachting.
Onzekerheid is het wat de klok maar
luidt op economlsch-financieel terrein
en het is den beurzen niet euvel te dui
den, dat zij den pas markeeren en
behoedzaam trachten, de kat uit den
boom te kijken en dat beleggend pu
bliek noch speculanten het op het
oogenblik wagen, zich in eenlgerlei
groote verplichtingen vast te leggen of
positiefs van grooten omvang op te
bouwen,
Met intense spanning hebben Amerika
en Europa deze week gewacht op hetgeen
Roosevelt in zijn Boodschap aan het zoo
juist geopende Congres zou mededeelen.
Optimisten hadden reeds gehoopt op een
nagenoeg volkomen ommezwaai In
's Presidenten economische en sociale poli
tiek ten behoeve van het langzamerhand
weer in groote moeilijkheden gerakende
zakenleven Pessimisten verkondigden, dat
niets hoegenaamd was veranderd in Roo
sevelt's houding tegenover de groot
industrie en Wall Street. De waarheid bleek
weer eens zoo ongeveer In het midden te
liggen Zooals wij het de vorige week reeds
uitdrukten: Roosevelt staat voor het
dilemma: hoe kunstmatig de conjunctuur
weer in opwaartsche richting te dwingen,
zonder zijn pogingen, de begrooting in
evenwicht te brengen, reeds in de wieg te
smoren? Zijn streven, de werkloosheid per
manent te verminderen, de bevolkings
koopkracht te verhoogen en daarnaast de
rentabiliteit van het bedrijfsleven te her
stellen en de begrooting in evenwicht te
brengen, dwong hem de geit en de kool te
sparen. Zijn Boodschap ls derhalve een
kleurlooze compositie geworden, die de
heerschende onzekerheid feitelijk nog ver
der heeft vergroot. Roosevelt erkent den
terugslag in de conjunctuur en met name
in de inaustrleele productie, doch hij is de
meening toegedaan, dat deze terugslag
lang niet zoo ernstig is als de beurs hem
heeft verdisconterddit is natuurlijk een
kwestie van opvatting, ten aanzien waar
van de meeningen elkaar wel nimmer zul
len dekken. Meer concreet ls de President,
wanneer hij als het ware „beveelt", dat het
particuliere kapitaal hier uitkomst moet
arengen, speciaal waar het de herleving
der bouwnijverheid betreft, bij gebreke
waarvan de regeering zelf zal ingrijpen.
Doch hier zit juist de groote moeilijkheid:
hét particulier kapitaal zal niet uit eigen
beweging de door Roosevelt gewenschte
richting inslaan, indien het niet de over
tuiging heeft, dat het voorloopig van hoo-
gerhand met rust gelaten wordt. Zal de
belasting op onverdeelde winsten, die de
bedoeling had de koopkracht te verhoogen.
doch daarin lang niet geheel geslaagd is
en de financieele positie van vele onder
nemingen heeft verslapt, grondig worden
herzien? Zal de kapitaalwinstbelasting, die
een zwaren druk op het zakenleven en den
beurshandel uitoefent, Inderdaad worden
erlicht? Dit zijn slechts enkele vragen,
die het Amerikaansche kapitaal zich stelt
en van welker beantwoording het zal af
hangen, of het kapitaal Roosevelt's oproep
zal volgen. Wij betwijfelen het ten sterkste,
of de Administratie tot waarlijk drastische
wijzigingen in dit opzioht zal durven be-j
sluiten.
Toch ligt naar onze meening in een
verlichting dezer lasten en een losser
maken der banden, waarin Roosevelt
het zakenleven heeft gebonden, de
eenige kans op een krachtig herstel
der conjunctuur. Zoolang echter Roo
sevelt's verhouding tot de industrie, tot
de openbare nutsbedrijven en tot de
beurs, een verhouding, die tot dusver
den vorm van een vrij openlijke
vijandschap had aangenomen, nog
niet meer is dan een onnoozel flirten,
is het te vreczen, dat weinig construc
tiefs zal geschiedentenzij de toe
nemende werkloosheid, die vooral reeds
in de staal- en automobielindustrie
tot uiting komt, Roosevelt tot een
buigzamer houding mocht nopen.
Want de ernst dier werkloosheid ls waar
lijk niet te onderschatten: opnieuw is de
bedrijvigheid in de staalindustrie gedaald
en wel tot 36 pCt. tegen 41 pCt. de vorige
week en 74.1 pCt. een jaar geleden. Bij een
dergelijk bedrijvigheidspen kan er yan
winst geen sprake meer zijn en het blijkt
dan ook, dat de beurs het toch niet zoo
geheel mis heeft gehad en als conjunc
tuurbarometer zeker niet mag worden uit
geschakeld. Hoe sterk de koersen ter
beurse van New York den laatsten tijd zijn
gedaald, blijkt wel uit de volgende Dow
Jones gemiddelden per 18 November ver
geleken met de hoogste en laagste gemid
delden in 1937 en 1936:
16 November '37
1937 1936
Hoogste Laagste Hoogste Laagste
30 industrieelen
127.98 194 40 123.98 184.90 143.11
20 spoorwegen
32.98 64.46 30.09 59.89 40.66
20 nutsbedrijven
22.83 37.54 19.65 36.08 28.63
De conjunctuurteruggang is dus
overduidelijk. Opnieuw evenwel wen-
schen wij er op te wijzen, dat de om
standigheden welke den teruggang
beïnvloeden en omgeven, geen directe
crisisfactoren in zich bergen en sterk
afwijken van de situatie, zooals deze
zich eind 1929 voordeed. Wij zijn het
volkomen eens met den heer Is. Lip-
schutz. voorzitter van het Syndicaat
der Belgische Diamantnijverheid, die
zich als volgt uitdrukte: de wereld
heeft zich een indigestie gegeten en
moet thans ter genezing op een streng
dieet worden gesteld.
Wij gelooven, dat hiermede de toestand
vrij nauwkeurig Ls geschetst: gedurende de
aieet-periode zullen bedrijvigheid en werk
gelegenheid noodzakelijkerwijze moeten
worden ingekrompen, ten einde het lichaam
weer in een gezónde conditie te brengen.
Dieet is nooit aangenaam, doch het is
vaak honderd maai meer waard dan alle
kunstmatige geneesmiddelen en inspui
tingen.
De onzekerheid blijft niet beperkt
tot Noord-Amerlka. ook Zuid-Amerika
heeft het zijne er toe bijgedragen Tijdens
de moeizame onderhandelingen, welke
Brazilië met zijn schuldeischers bezig
was te voeren ten aanzien van een nieuwe
regeling der buitenlandsche schuld na 31
Maart 1938, heeft de nieuwe dictator Var
gas de wereld voor een voldongen feit ge
plaatst, door rustig een algeheel morato
rium af te kondigen, daarmede opnieuw
het axioma bevestigend, dat het veel voor-
deellger is schuldenaar te zijn van mil-
lloenen dan van honderden. De weg der
tallooze Nederlandsche-'bezitters van „Bra-
ziliaantjes" loopt waarlijk: niet over rozen.
Herhaaldelijk heeft men zich reeds voor
eenzijdige moratoria geplaatst gezien en
telkens gelukte het;,den vertegenwoordi
gers der obligatiehoüders slechts met de
grootste moeite, een. hervatting van den
schuldendienst te berwèrkstelligen. Dat het
Brazlliaansch crediet - hieronder zwaar
heeft geleden, is alleszins begrijpelijk en
de hevige daling,: die de koersen der obli
gaties ter beurze van Amsterdam deze
week hebben ondergaan, is wel het duide
lijkste bewijs, dat van dit crediet na de
jongste verklaring weinig ls overgebleven.
De Vereenlging voor den Effectenhandel
heeft thans in samenwerking met buiten
landsche vertegenwoordigende lichamen
een scherp protest naar Rio de Janeiro
gestuurd.
Het schijnt, dat de verontwaardiging,
door de eenzijdige handeling van Var
gas bij de buitenlandsche crediteuren
gewekt, toch weerklank in Brazilië
heeft gevonden. Nadat de koersen van
Braziliaansche fondsen tot een nood-
peil zijn gedaald, komt thans het be
richt, dat voorloopig althans Brazilië
de November-coupons zal voldoen. Wij
kunnen deze „dictatoriale", doch van
weinig standvastigheid getuigende,
nieuwe schuldenpolitiek niet bewon
deren.
Onzekerheid heerscht ook wederom in
en ten aanzien van Frankrijk. De nieuwe
parlementaire zitting is aangevangen en
men vraagt zich af, of het de regeering zal
gelukken, ae klove tusschen kapitaal en
arbeid eenigermate te overbruggen, ten
einde de productie te stimuleeren en ver
der voort te schrijden op den weg naar
financieele saneering. Veel zal in dit ver
band afhangen van de bereidheid der lin
kerzijde van het Volksfront, mede te wer
ken aan een soepeler toepassing van de
veertigurige-week. Inmiddels heeft de
regeering veel vertrouwen gewekt door de
aangekondigde terugbetaling van het
40 millioen crediet. in den aanvang van
dit jaar door Engeland aan de Fransche
spoorwegen verleend. Men zal moeten af
wachten, of dit vertrouwen niet te duur is
gekocht met een eventueele hierdoor ver
oorzaakte nieuwe uitputting der Schatkist.
Ook op de goederenmarkten zijn de on
zekerheid en de vertrouwenscrisis nog niet
verdwenen Men koopt slechts mondjes
maat, de voorraden nemen toe (onedele
metalen, rubber, oliën en vetten enz.), de
prijzen schommelen rond een laag peil en
vertoonen geen neiging tot herstel. Al
schermt en pronkt men in Engeland nog
met een voortdurende toeneming van in-
en uitvoer, het blijkt, dat de vermeerdering
van den invoer in aanzienlijk vlugger
tempo geschiedt dan die van den uitvoer
en dat met name de Britsche exporthan-
del nauwelijks heeft geprofiteerd van de
verhoogde koopkracht in de grondstoffen-
produceerende landen. Waarmede wij
slechts willen aantoonen, dat men vooral
na den jongsten scherpen val der goede-
renprijzen geen al te groote verwachtingen
mag koesteren ten aanzien van de koop
kracht dier landen.
Wij raken hiermede automatisch Ned.-
Indië, dat, als belangrijk productieland
van grondstoffen zoo uitermate gevoelig is
voor de schommelingen op de goederen-
BEMIDDELING VOOR HYPOTHEKEN.
Makelaarskantoor
OUDE VEST 29 - TELEF. 513
615 ringez. MedJ
markten. Nauwelijks had de stijging der
goederenprijzen na de devaluatie ingezet,
of het welvaartspeil ging er met sprongen
in de hoogte. Optimisme en geestdrift ste
gen evenwel in nog sterker mate. met het
gevolg, dat in vele takken van den invoer-
handel (wij denken aan katoentjes, rijwie
len. enz. i een ..overkochte" positie ont
stond, welke op zich zelf wel geen ernstig
gevaar oplevert, doch niettemin een be
wijs is voor het gebrek aan zelfbeheer-
sching in de betrokken kringen.
Men nioet er zich in Ned.-Indië wel
voor hoeden, zich niet door te plotse-
iinge welvaart het hoofd op hol te 1
laten brengen. De conjunctuur-reactie,
die thans is ingetreden, zal zonder
eenigen twijfel de financieele resulta
ten voor het jaar 1937 in ongunstigen
zin beïnvloeden.
Wij behoeven er slechts op te wijzen,
dat sedert eenigen tijd de rubberprijs zich
bijna weer beweegt op het peil van vóór
de devaluatie, dat de sterke opleving van
handel en import voor een aanzienlijk
deel moet worden toegeschreven aan de
belangrijk verhoogde inkomsten in de rub
berstreken der Buitengewesten en dat deze
inkomsten een gevoelige daling hebben
ondergaan. De bij de Tweede Kamer inge
diende Indische oegrooting legt dan ook
terecht den nadruk op deze conjunctuur
gevoeligheid en ook Nederland zal er goed
aan doen zijn „Indische verwachtingen"
niet te hoog te spannen.
Ook in Nederland zelf is zoo ai niet een
kentering, dan toch een soort economische
adempauze ingetreden. Uit tal van bedrij
ven komen iets minder gunstige berichten.
Orders worden voorloopig opgehouden,
vooral ook ten aanzien van die producten,
waarvan tusschen- en kleinhandel in de
hausseperiode groote voorraden hadden
aangelegd, op welke voorraden aanzienlijk
zal moeten worden afgeschreven. Daar
naast zullen de ontzaglijke verliezen ter
beurze door velen geleden hun invloed op
de St. Nicolaas- en Kerstaankoopen wel
niet missen. Wanneer boven dit alles nog
dreigen de aangekondigde belastingveriioo-
ging voor verdedigingsdoeleinden en de
mogelijkheid eener conversie der Neder
landsche staatsschuld, dan is de reserve,
die er thans bij handel en publiek hier te
lande heerscht, volkomen te verklaren.
1419
(Ineez. MedJ