Jitbreiding van de technische outillage
der Leidsche Duinwatermaatschappij
Belgische vliegtuigramp
WOENSDAG 17 NOVEMBER 1937
No. 23818
Voorgestelde werken garandeeren
watervoorziening gedurende
minstens 30 jaar
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
,Die lustigen Weiber von Windsor"
IS,ie Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ij een groeiende waterbeschaving is een
toenemende waterbesparing gebiedende eisch
ilf slachtoffers, w.o. vijf leden van de hertogelijke
familie van Hessen
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht:
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30üs. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend by vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. by maximum aantal woorden
van 30. Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te (betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2SOO Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zyn:
per 3 maanden f. 2.3$
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per mnd.)
Teneinde ons een denkbeeld te geven van de geweldige hoeveelheid water,
welke één kubieke meter is, had de directeur langs drie zydeh van een der
bassins een rand van groote emmers ge plaatst, elk met een inhoud van 10 Liter.
Het is niet moeilijk om uit te rekenen, dat er honderd emmers ncodig waren,
om den kubieken meter vol te maken!
In verband met de bij den Leidschen
emeenteraad aanhangig gemaakte uit-
[eidingsplannen voor de waterwinning
de Katwijksche duinen ten behoeve van
iet net der Leidsche Duinwabermaatschap-
•ij N.V. hebben wij een dezer dagen een
vcursie gemaakt naar het grondgebied
ier maatschappij, waar de president-
wmmlssaris, de heer M. G. Verwey en de
directeur, ir. P. C. Lindenberg aanwezig
aren. teneinde ons te oriënteeren in een
terie, waarin het slechts weinigen ge
land is tot een persoonlijke aanschouwing
'oor te dringen.
Wethouder Verwey zette allereerst uit-
hoe de ingediende voorstellen van
ingrijpend belang zijn voor onze gemeente
en voor het geheele verzorgingsgebied, dat
de L.D.M. van water voorziet.
Weliswaar bestond er geen enkele reden
om te vreezen, dat de L.D.M. haar taak
in de directe toekomst niet meer naar be-
hooren zou kunnen vervullen, doch de be
langrijke bevolkingstoename en de groeien
de waterbeschaving (d.i. het waterver
bruik per hoofd en per dag) maakten uit
breiding noodzakelijk.
De directeur, de heer Lindenberg, is
er, na een diepgaande studie, in ge
slaagd deze uitbreidingsmogelijkheid
te vinden, waardoor voor een belang
rijk aantal jaren naar schatting
minstens dertig het vraagstuk van
de watervoorziening een oplossing heeft
gekregen.
4 Deze oplossing omvat tweeëerlei: le.
de uitvoering van diverse technische
werken met het doel de waterwinning
op te voeren; 3e. het opvoeden van de
bevolking in dezen geest, dat haar ge
leerd wordt het waterverbruik te be
perken tot zekere grenzen zonder dat
daardoor de belangen van hygiëne en
volksgezondheid worden geschaad.
De heer Lindenberg gaf vervolgens een
technische toelichting,
waaraan het volgende is ontleend:
De hoeveelheid water, die jaarlijks
door de N.V. Leidsche Duinwater Maat
schappij afgeleverd wordt, bedraagt
tegenwoordig ongeveer 3.000.000 M3.
en wordt elk jaar grooter.
Redelijkerwijs mag worden aangeno
men, dat bij handhaving van het be
staande abonnementstarief het ver
bruik in de eerstvolgende 30 jaren tot
5.000.000 M3. zal stijgen, zulks tenge
volge van de bevolkingstoename en het
groeiend waterverbruik per hoofd.
De capaciteit van den water vang der
Leidsche Duinwater Maatschappij wordt
bepaald door de oppervlakte van het duin
gebied. Momenteel is de beschikbare op
pervlakte nog niet geheel geëxploiteerd en
wordt het tekort aan oppervlaktewater
aangevuld door zoogenaamd „diepwater".
Teneinde hiervan een juist beeld te ge
ven. is het noodig de geologische toestan
den van het duingebied der L.D.M. in het
kort uiteen te zetten.
De Rijn is in vroeger tijden door de dui
nen heen gebroken van Noordwij k tot be
zuiden het Wassenaarsche Slag en heeft
daar een laag rivierklei op het oude duin
zand afgezet op een diepte van 1 a 2 M.
minus A. P.
Deze kleilaag is gemiddeld 2 M. dik en
laat geen water door. Het regenwater, dat
op de duinen valt, kan niet door de klei
laag heendringen en stroomt zijdelings af.
gedeeltelijk naar den polder en gedeeltelijk
naar zee. Deze beweging van het opper
vlaktewater is dus geheel afhankelijk van
den regenval.
Er valt per jaar gemiddeld 700 mm. re
gen. Van deze 700 mm. kan bij volledige
drainage 400 mm. aan de duinen onttrok
ken worden. Er is dus slechts een eenvou
dig rekensommetje voor noodig om na te
gaan hoeveel oppervlaktewater in totaal
wonen van den broer van prins George,
die attaché is by de Duitsche ambassade
aldaar, die Zaterdag a.s. in het huwelijk
zou treden met mej. Margaret Geddes, de
dochter van sir Auckland Geddes.
De om het leven gekomen groothertog,
prins George, was een achterkleinzoon van
koningin Victoria.
aan de duinen onttrokken kan worden, in
dien de waterwinningsmiddelen zoodanig
zyn, dat het beschikbare gebied er zoo vol
ledig mogeiyk.door gedraineerd wordt.
Het spreekt vanzelf, dat hier over ge
middelden gesproken moet worden. Zoo zal
o.m. ook op droge jaren gerekend moeten
worden. En juist in zulke droge jaren moet
veel meer water geleverd worden dan nor
maal. Dan moet het z.g. „diepwater" wor
den aangesproken.
Dit diepwater bevindt zich onder de
kleilaag en heeft a.h.w. het zoute water
plaatselijk verdrongen. Dit verdringen van
het zoute water door het zoete kan worden
verklaard door het verschil in soortelijk
gewicht. Het zoete water dryft op het
zoute, omdat het lichter is en krygt even
als een schip, dat op het water dryft, wa
terverplaatsing.
Toch zou, indien het zand de beweging
van het water niet remde, vermenging
spoedig volgen. Deze vermenging heeft niet
piaats, althans zeer weinig, zoolang er een
evenwichtstoestand bestaat.
Tot op ongeveer 70 m' minus A.P. wordt
zoet water aangetroffen; op 3050 m. mi
nus A.P. bevindt zich betrekkeiyk grof
rivierzand. In dit zand worden de diep-
bronnen geplaatst, waaruit het diepwater
gewonnen wordt.
Bij voortdurende onttrekking van
diepwater zal het zoute water echter
omhoog komen om tenslotte het zoete
water ter plaatse geheel te verdringen,
waardoor de bronnen op den duur
„verzouten".
De aanvulling van diepwater kan slechts
plagts hebben aan de beide uiteinden van
de kleilaag, dus nabij Noordwijk en het
Wassenaarsche Slag. De belde andere zij
den n.l. de polder en de zee kunnen slechts
zout water leveren, althans zouter dan
wenscheiyk is.
Daar, zooals werd opgemerkt, by lang
durige onttrekking van diepwater de bron
nen stuk voor stuk zouden verzouten en
het gevaar niet denkbeeldig is. dat dit
voor de exploitatie groote moeilykheden
zou opleveren, is het wenscheiyk, dat de
bestaande waterwinningsmiddelen zooda
nig uitgebreid worden, dat het bronwater,
het water dus. dat door neerslag in de dui
nen terecht komt, gemiddeld voldoende is
om in de behoeften te vooralen. Alleen in
tyden van groote droogte kan dan, bij
wyze van hooge uitzondering, een beroep
worden gedaan op het diepwater.
Om nu de beschikbare hoeveelheid water
in overeenstemming te brengen met de
.hoeveelheid, die noodig is om in de be
hoefte aan water van het verzorgingsge
bied te voorzien, is uitbreiding van den
watervang noodzakelijk.
Indien in Leiden algemeen meters
worden ingevoerd zal dit theoretisch
een waterbesparing van rond 855.000
M3. tot gevolg hebben. Voorzichtig
heidshalve wordt deze hoeveelheid op
500.000 M3. aangenomen.
Het gebruik per hoofd zal in den loop
der tyden ook bij toepassing van meters
toenemen, zy het dan ook in mindere
mate. Tevens bestaat de mogelijkheid,
dat het industriegebruik zal toenemen.
Verondersteld wordt, dat de toename van
het geheele gebruik in 30 jaar even groot
zal zyn als de besparing is, die verkregen
zal worden door invoering van meters,
d.w.z. dat na 30 jaar het jaargebruik weer
3 miliioen M3. zal zyn. Het totale gebruik
in die 30 jaar zal dan zyn, indien het
invoeren van meters plm. 3 jaar duurt en
dit in werkelykheid een besparing geeft
van 500.000 M3. water per jaar:
BINNENLAND.
Dr. Colijn verdedigt de Kabinetsformatie.
(Se Blad).
De watervoorziening onzer gemeente. (Stads
nieuws. le Blad).
Critiek op het beleid van minister Slote-
maker de Bruine. (3e Blad).
Paul Kiès door de S. D. A. P. geroyeerd.
(Binnenland, 3e Blad).
Het incident bij den jamboree-wandeltocht;
luitenant der Kol. reserve vrijgesproken
(Rechtzaken. 4e Blad).
Auto met vier inzittenden tusschen Lochem
en Diepenheim te water gereden; één
doode. (Gemengd, 3e Blad).
Felle brand in reederij-gebouw te Scheve-
ningen. (Gemengd, 3e Blad).
Begrafenis van kolonel J. J. van Santen
(le Blad).
BUITENLAND.
Lord Halifax te Berlijn, koning Leopold te
Londen. (Buitenland, 3e Blad).
De Russen sluiten zich aan bij de resolutie
der niet-inmengingscommissie. (Buiten
land, 3e Blad).
Treedt Tsjang Kai Sjek af als hoofd der
Chineesche regeering? (Buitenl., 3e BI.).
Incidenten in het de la Rocque-proce»
(Buitenland, 3e Blad).
Groote vliegramp bij Oostende. 11 dooden.
(le Blad).
dat de bewolking in het Zuiden
van ons land zal toenemen met
kans op regen. In het Noorden
zal de nacht nog koud zijn en is
de regenkans geringer.
in het jaar 1938
1939
1940
van 19411968
2.5 mill.+3 mill.
27 X
2.900.000 M3
2.700.000 M3
2.500.000 M3
74.250.000 M3
2 82.350.000 M3
Nagegaan is of dit in dien tijd door de
prise d'eau zal kunnen worden opgebracht
H, .boven een scène uit de opera „Die lustigen Weiber von Windsor" die morgen
avond in den Leidschen Schouwburg voor de My. voor Toonkunst door de Neder
landfiche Operagroep onder leiding van Otto Glastra van Loon wordt opgevoerd.
5e première, die dezer dagen te Rotterdam plaats vond, is een groot
succes geworden.
De bestuurder van het vliegtuig. Lam-
botte, was gehuwd en vader van drie kin
deren, de marconist Courtois was even
eens gehuwd en vader van een kind, ter-
wyl de werktuigkundige Lansmans vrijge
zel was.
Het toestel sloeg na de botsing tegen
den schoorsteen over den kop en kwam
met de wielen omhoog op den grond te
recht.
&n ernstige vliegramp heeft de Bel-
SBehe Vlieg Mij. Sabena getroffeneen
vuegtuig van de lijn BrusselLonden
raakte bij Oostende een fabrieksschoor-
^<*1. de vleugel brak af met een der
®eloren, het toestel viel neer en ver
brandde.
li ?e e" inzittenden kwamen om. Hun
l 'n waren geheel verkooid.
Jei} Belgische Ju 52, de O.O.-AUB was
ÏT '«3 van Frankfurt vertrokken via
naar Londen,
aan 7,raaölooze berichten waren van dien
in Br. Rambotte, de piloot, besloot niet
door t el aan den Srond gaan, maar
'endi vl'egei1 naar Oostende, waar bo
den no8 twee passagiers zouden wor-
"s" opgenomen.
toven Steene. een buitenwyk van
e«i 7n vlleBende heeft de Ju 52 toen
M- hooge fabrieksschoorsteen ge-
rl(u',met het noodlottige gevolg, dat de
et he! a"tnaPte evenals een der motoren
«ten v, toestel viel. Ook van den schoor-
Het „i €en stuk van 15 M. af.
fotdL in brand en de inzittenden
'"baea den dood.
De bezetting van het vliegtuig bestond
uit den piloot Lambotte, den radiotelegra
fist Courtois en den mecanicien Lansmans.
De acht passagiers waren allen Duit-
schers.
Daaronder waren vyf leden van de her-
togelyke familie van Hessen. nJ. de we
duwe van den onlangs overleden groot
hertog Ernst Ludwig van Hessen,
prinses Elionore. groot-hertog Georg
Donatus. zijn echtegenoote Cecilie. ge
boren prinses van Griekenland en
hun beide zoons Ludwig Ernst en Alexan
der Georg: verder vryheer von Ricdessel
zu Eisenbach, ingenieur Martens en het
kamermeisje van de groothertogin Lina
Hahn.
Prinses Elionore was op 17 September
1871 te Solms geboren. Haar zoon, prins
George, werd 9 November 1906 geboren.
Zijn gemalin, prinses Cecilie van Grieken
land en Denemarken, was op 22 Juni 1911
op hot slot te Tatoi i Griekenland l gebo
ren. Hun beide zoontjes, de prinsen Lud
wig en Alexander, waren zes en vier jaar
oud.
Het gezelschap was op weg naar Londen,
waar het de huwelyksplechtigheld zou by-
Het toestel was in Mei in gebruik ge
nomen. Het kon 17 passagiers vervoeren.
Een twintigtal arbeiders, dat aan het werk
was hl een 'oy de plaats van het ongeluk
gevestigde steenbakkery, heeft het ongeluk
zien gebeuren. Een fiets en eenige kle
dingstukken, die aan deze arbeiders toe
behoorden, zyn door het vuur vernield.
Het vliegtuig was in verbinding gebleven
met het vliegveld, zcodat de op het vlieg
veld dienstdoende marconist in zyn toe
stel duidelijk den val van het toestel
hoorde.
Het ongeluk kan niet geweten worden
aan den piloot, aldus het oordeel van den
vlieger Georges Hanet, die getuige geweest
is van de ramp en die een onderhoud heeft
toegestaan aan een vertegenwoordiger van
de „Dernière Heure". De oorzaak moet ge
zocht worden in de gebrekkigheid van de
vuurpylen, die men had moeten afschie
ten, om den piloot Lambotte het vliegveld
aan te wyzen.
De eerste vuurpyl functionneerde goed,
de tweede mislukte en de derde werd te
laat de lucht 'ingezonden. Lambotte. die
had willen landen, begon met de landings
manoeuvre na vuurpylen voor plaatsbepa
ling te hebben aangevraagd. Daar de vuur
pylen echter te laat kwamen, vloog hij
over het vliegveld heen en botste tegen
het obstakel, dat aan den anderen kapt
stond.