Boeroe in vuur en vlam
Help!
Donderdag 11 November 1937
EIDSCH DAGBLAD - Tweede Blad
Wf T IN tETTEREN
O, die luie inlanders
Brieven uit
de
Molukken
Beb Vuyk.
Maar nooit zullen we hier
weg willen gaan.
HET HAAGSCHE SCHOUWBURG-
CONFLICT.
v jen onderhoud met den heer Cor v. d.
n Melsert verklaarde deze ten aanzien
Het conflict inzake den Haagschen
oowburg o.a.:
1935, toen mr. G. A. van Haeften als
elegeerd lid der commissie van beheer
den Kon. Schouwburg in functie kwam,
in de goede verhouding tusschen de com-
le van beheer en het Hofstadtooneei
andering gekomen. Tegen het stuk „De
Ke Ziekte", dat ter viering van het 20-
g bestaan van het Hofstadtooneel in dat
is opgevoerd, had de commissie ernstig
-aar. De burgemeester keurde het stuk
d maar de commissie verordeneerde
ige wijzigingen in den tekst.
-|c besprak de heer van der Lugt het
Tail van meening over „Onschuldige
-jes" en „De dag des oordeels". Contrac-
1 is de heer van der Lugt sinds 1935
icht de commissie van beheer Inzage te
van elk nieuw stuk. Dezen vorm van
ur kan hij niet langer verdragen,
om schreef de heer van der Lugt den
waarin hij mededeelde geen verlen-
van het contract te begeeren en gaf
den leden van zijn gezelschap de vrijheid
nieuwe contracten voor het komende
'jaar te sluiten.
uiselijk uitgedrukt komt het standpunt
den heer van der Lugt hierop neer: Ik
niet. langer spelen als de schouwburg
je mij voortdurend op de vingers
en bedank daarom als vaste bespeler.
van Haeften deelde het volgende
schouwburgcommissie had geen ern-
e bezwaren tegen „De Witte Ziekte",
n de heer van der Lugt mij vroeg, wat
't U van dit stuk, heb ik geantwoord
jou een vroolijker stuk voor een jubi-
hebben uitgezocht, maar dit is Uw
Dat de commissie wijzigingen in den
•t heeft verordeneert, is niet juist. „Wel
rde ik eenige suggesties, maar ik stond
ui het geheel niet op, dat de heer van
Lugt deze zou overnemen".
Wat nu de inzage van stukken betreft,
ben ik altijd tegen geweest". Deze
rentieve censuur is evenwel in de com-
ie bepleit door den heer van den Oever,
van den gemeenteraad en de bewuste
tractueele clausule is toen voorgesteld
aangenomen.
erder wges de heer van Haeften er op,
i niet hij alleen maar ook mr. Philipse
(legeerde is en dat beiden het geen
tje vonden om beurten stukken te moeten
'j geloofde niet, dat de commissie
r deze clausule in het contract op te
en haar bevoegdheid te buiten was
aan want het cahier de charge staat
'4, dat de commissie te allen tijde stuk
kan verbieden. Zeer nadrukkelijk stelde
heer van Haeften vast. dat hij tegen
bepaling was en nog is.
t is hem onbegrijpelijk, dat de heer
der Lugt Melsert steeds in plaats van
-mmissie te bestrijden hem persoonlijk
alt. Waaraan hij dat te danken heeft,
hij niet.
meerend. zeide de heer van Haeften,
van een artistieke inmenging, als door
heer van der Lugt voorgesteld, iloolt
e is geweest.
IE LUSTIGEN WEIBER VON WINDSOR"
Maatschappij voor Toonkunst opent
laar haar seizoen met een „Buitenge-
a Concert", t.w. een opvoering op Don-
18 dezer van de komisch-fantasti-
Öpera ,Die lustigen Weiber von Wind-
in den Leidschen Schouwburg. Hieraan
Ken mede De Nederlandsche Opera-
"P, met eigen koor en ballet, en het
Kamerorkest, het geheel onder leiding
Otto Glastra van Loon. Van de mede
enden noemen wij Otto Couperus, die
Falstaff-rol vervullen zal, Willem
'enrath, Anton Eldering, Henk Bor-
Johan van der Ploeg, Micha Fokine,
van de vrouwelijke rollen Pim Kok,
e van de Rosière, Elisabeth Glastra
loon, enz.
'e lustigen Weiber von Windsor" be-
i tot de meest gespeelde en meest ge-
fe werken in haar soort. Niet alleen de
kende, door Mosenthal naar het be-
e gegeven van Shakespeare geschreven
h. maar vooral de bloeiende muziek van
Nicolaï (18101849) met haar prach-
i melodieën, haar humor en élegance,
stralende instrumentatie en groote
der finales, heeft daartoe bijgedragen,
ia bijkans een eeuw kan gezegd worden,
tee heerlijke muziek èn de klassiek ge-
Jen comedie der vroolijke vrouwtjes nog
- aan jeugd en charme hebben ingeboet.
W regie is in handen van Peter Hunn:
geheel nieuwe décors zijn ontworpen
Peter Hunn en Ietzke Richters.
NIEUWE UITGAVEN.
„Ski-loopers".
i A. W. Sythoff's Uitgevers-Maatschap-
verscheen .Ski-loopers". een roman
i Mikkjel Fönhus, uit het Noorsch ver-
,d door Agues Röntgen. De auteur is
a de ski-wereld opgegroeid en hij kent
d°°r hem beschreven stof door en
r, hetgeen zijn boek aan waarde wln-
doet. Vooral beoefenaars der winter
den zich voor dezen roman interes-
al zal uitteraard ook de buiten-
er er een prettigen avond aan heb-
'dnhus beschrijft de carrière van een
"ven houthakkerszoon, die voor het
V[an Zijn leven aan een belangrijken
Ju deelneemt en triomfeert, zich
""r met één slag beroemd makende
heel Noorwegen en Finland! Géén
wordt vaker genoemd dan die van
iHalstein Kvisslo, uit Aakroken,
.«hij denkt over de terugreis naar zijn
*gt dc- wereld zoodanig beslag op
,®t het hem tenslotte onmogelijk
hetV°?r goed naar z"jn armelijk tehuis
"afgelegen bergland terug te gaan.
wenen van aanzien interesseeren zich
red» -an<lere wedstrijden vragen zijn
en en voor altijd wordt zijn hart
™?(®n de adembeklemmende sport
l'sje wereld", gelijk het vóór hem
PfJr0 Wloos velen anderen verging.
roman is ongetwijfeld het sterkst
«e deel bij de ongelooflijk boei-
u vfbbfijvi.ig van een 50 K.M. wed-
i biiiit?r al vaIt daarna iets terug,
toch zijn verdiensten houden en
door
VI.
GEDURENDE de Mohammedaansche
feestdagen, die op Java drie dagen
duren, doch hier drie weken lang
liet geheele bedrijfsleven stil leggen, heb
ben we op Boeroe allen tijd om nieuwe
plannen te beramen voor de Kajoepoetih-
stokerij.
Het geheele systeem van keteiverhuur is
uit den booze. Ook het afbreken en opbou
wen van de ketels is tijdroovend en duur.
Wc besluiten groote ketelhuizen te bouwen
met twee stookplaatsen, en met zulk een
groot rayon, dat er ongeveer vier A vijf
maanden gestookt kan worden. De plukkers
zuilen hun blad per 100 K.G. betaald krij
gen en het blad. dat ze van ver weg moe
ten picollen zal beter betaald worden. Er
zullen twee ana-
chodai's komen te
gen vast loon en
bij den ketel zul
len koelhuizen ge
bouwd worden
voor de plukkers.
Het bouwen van
ketelhuls en stook
plaats en het op
zetten van de in
stallatie zal uitbe
steed worden.
Twee maal per
dag zal het bin
nenkomende blad gewogen worden en ook
het blad. dat in het vulvat gaat, zal ge
wogen worden, zoodat we steeds met een
vulling van 200 K.G. werken. Mijn man en
Hindjl zullen om beurten op de ketels zit
ten en allerlei proeven nemen om tot een
sneller verloop en een hooger rendement
te komen.
Nog voor de feesten heelemaal geëindigd
zijn, wordt met den bouw van den eersten
ketel begonnen. Omdat we liefst met volk
beginnen, dat nog niet aan de oude me
thode gewend is, laten we op Ambon volk
werven en een maand na het feest stookt
de eerste ketel en wordt aan twee andere
groote ketels gebouwd. Liefst hadden wij
één groote centrale, maar daarvoor is het.
terrein (850 H.A.) te uitgestrekt en te zwaar
Voor Hindjl en mijn man wordt het werk
nu oneindig moeilijk. Ze moeten dagelijks 3
Ketels afloopen om te wegen en den olie
stand op te nemen en vooral in den regen
tijd als de wèg een modderpoel is gewor
den, neemt de afstand van ketel tot ketel
veel tijd In beslag. .Br wordt een klein
huisje gebouwd, een inlandsche woning op
palen en dat wordt tot magazijn ingericht,
waar rijst, petroleum, suiker en koffie
worden uitgegeven en de ingenomen olie
wordt opgeslagen.
Gevaar voor krokodillen.
Dc weg wordt verbreed, een steiger
gemaakt en de kali opongekapt. De
dag, dat de palen van den steiger wor
den ingeheid, staan mijn man en de
mandoer links en rechts van de heiers
met geladen geweer op wacht, want
hier dicht aan de monding wemelt het
van krokodillen.
Op de heuvels wordt blad geplukt en als
de zak naar den ketel gepikeld ls, wordt
het daar gewogen. Voor 100 K.G. blad be
talen we 35 cent. Bij de oude methode
moest een man om 35 cent te verdienen 70
K.G. blad binnen brengen maar 's middags
er weer op uit gaan om hout te kappen.
Nu is er een aparte ploeg houtkappers en
bovendien vti dienen nu de menschen van
den eersten dag af geld en hoeven ze niet
tien dagen lang aan den opbouw van den
ketel te werken. En het geheele bedrijfsri
sico is van de stokers afgenomen. Ook wij
zijn over de verandering zeer tevreden.
Het werk is zwaarder geworden, maar
we hebben het meer in de hand. De ver
beterde kopling heeft het rendement met
12% verhoogd, zoodat we nu een gemid
deld rendement hebben van l,7°/«, terwijl de
houtvester bij zijn proeven deze zelfde uit
komst als hoogste rendement heeft ver-
kicgen. De voornaamste zorgen blijver, de
lage prijzen en het verloop van het volk.
zal door vele ski-loopers met groote inte
resse gelezen worden, vooral in dezen tijd
nu de sneeuw van verre reeds weer on
weerstaanbaar lokt.
Verschenen bij G. Alsbach en Co. te
Amsterdam
„Kerstgedachte" (E. Heymans-Van Beek)
voor 3-stemmig vrouwenkoor met pianobe
geleiding, gecomponeerd door Attie Dyse-
rlnck.
„Morgenlied", voor mannenkoor of dub
bel kwartet, gecomponeerd door K. Bee-
kink Sr.
„Mieke" (Guido Gezelle) voor mannen
koor, gecomponeerd door J. H. B. Schrij
vers.
„Lente-Sprookje" (Kath. J. Lannoy) voor
2- of 3-stemmig kinder- of vrouwenkoor,
gecomponeerd door E. WettigWeissenborn.
„Bruidsmuziek". voor piano, gecompo
neerd, door dr. D. M. Hoogeveen.
„Vier oud-Nederlandsche liederen", voor
zang en piano, bewerkt door Daniel Ruyne-
man.
„9 Kroonjuweeltjes", woorden Margot
Bruinings, muziek T. H. Polman.
„Etudes voor kinderen", in den vorm van
stukjes, als een Introductie tot de moder
nen, door Dan. Belinfante.
,,St. Nicolaas-suite", door Jac. Bonset.
Bij de Amsterdamsche Stadsdrukkerij is
een reproductie verschenen van het por
tret van Vondel naar een gravure van
Jan Lievens.
De plaat is in dubbeltoon gedrukt op
simile Japon papier.
De bosschen branden weer.
De kajoepoetlhprijs ls nu zoo ver ge
daald, dat er bijna geen winst meer ge
maakt wordt. We leven als inlanders van
rijst en groenten en van wat jacht en
vischvangst opleveren. Ook de Arabieren
en Chineezen winnen niets meer op de
olie, maar voor hen ls het probleem een
voudiger. Ze maken de levensmiddelen wat
duurder en winnen nog wat meer op rijst
en petroleum.
Totdat ook dit een einde neemt en in
de eerstvolgende maanden Boeroe in
vuur en vlam komt te staan. De nach
ten zijn licht van het vuur. De K. P.
M.-kapiteins vertellen ons, dat vanaf
de Soela-eiianden Boeroe te zien is als
een roode nevel. Een morgen komt dr.
Wind, het hoofd van het Boschwezen,
op Boeroe, juist als het vuur over de
vlakte gegaan is. Geheel Boeroe is
zwart geblakerd als een mijngang, de
smalle kuststrook, waar Namlea op ligt
en Batocbooi aan de andere zijde der
baai zijn als groene eilanden. Dr. Wind
acht den toestand heel ernstig en voor
spelt, dat de heele kajoepoetihcultuur
ten gronde zal gaan, als niet tijdig door
het gouvernement wordt ingegrepen.
Het is de zomer van 1935, de allerdon-
kerste maanden van ons leven. Ons jong
ste zoontje is net een half jaar, onze oud
ste ligt met menegitus op Ambon, steeds
meer zakken de kajoepoetihprijzen, lederen
nacht jagen de vlammen over de heuvels,
iederen morgen roept de gong de menschen
uit do kampong om "te blusschen. De heele
week zit mijn man op de concessie, want
wel blijven we voor brand op ons eigen
terrein gespaard, maar van alle zijden
dreigt het gevaar, dat het vuur van onze
buren bij ons over zal slaan, totdat ten
slotte de eerste regens vallen en het groot
ste gevaar voorbij ls.
Dit is het derde Jaar, dat we Batoebooi
stoken en nog geen enkele maal is er bij
ons brand uitgebroken, terwijl het onder
den Arabier ln 12 jaar 8 keer heeft ge
brand. Het is het absolute bewijs, van wat
we weer iederen keer naar het bestuur op
Ambon schrijven:
„De branden op Batoebooi ontstaan voor
90door de slechte arbeidsverhoudingen".
Maar de bestuursambtenaar meent alleen
krachtig te kunnen optreden ais -.an den
kant van de bevolking klachten komen,
maar de bevolking klaagt niet, althans niet
officieel.
Heel dikwijls komen menschen bij ons
vertellen, hoe siecht.ze behandeld zijn. op
welk een slimme wijze de Chinees met hen
heeft afgerekend. E& als wij, hun aanraden
een klacht bij het bestuur in de dienen,
volgt altijd een weigering. De Chinees be
handelt hen slecht, zuigt hen uit en be
driegt hen, maar toch werken ze graag
voor hem.
Inlanders houden niet van ver
ordeningen.
En bij ons loopen ze weg. Iedere boot
moeten we nieuwe menschen van Ambon
halen, want iedere maand gaan menschen
van ons naar den Chinees over. Een man,
die een half jaar bij ons gewerkt heeft
en met wlen mijn man uitstekend kan op
schieten, neemt ontslag. We vragen hem
waarom hij weggaat en zijn antwoord is
typeerend voor de geheele mentaliteit van
dit volk: Bajeran bagoes, makanan moera,
tepi tita terlaloe kras. De betaling is prach
tig. het eten ls goedkoop, maar de veror
deningen zijn lastig. Met die verordeningen
bedoelt hij het op tijd aan het werk gaan,
het verplichte medic.ijnen slikken voor de
zieken, het verplichte schoonhouden van
de huizen, waar ze gratis wonen, het wer
ken onder leiding. En hoewel hij de voor
deden van goedkoop eten en een eerlijke
afrekening wel waardeert, gaat hij toch
terug naar den Chinees, waar niemand op
het werk controle uitoefent, waar niemand
hem dwingt kinine te slikken.
En zooals hij denken de meesten er
over. hoewel er een paar uitzonderingen
zijn en op deze uitzonderingen is onze hoop
gevestigd. Langzaam moeten we een kern
vormen van menschen, die verstandiger
zijn. Maar ondertusschen kost het volkzoe-
ken op Ambon maandelijks een hoop geld
en onze kostprijs moet naar omlaag. Op
deze wijze kunnen we nooit concurreeren
tegen den Chinees en den Arabier. Daar
komt nog iets bij. We hebben met het
gouvernement een huurcontract op con
cessiebasis. Wij hebben een afkoopsom aan
de bevolking moeten betalen en bovendien
betalen we Jaarlijks een behoorlijke huur,
terwijl de andere handelaren op slinksche
wijze in het bezit van hun ketels zijn ge
komen, die hun verder geen cent kosten.
In de meeste opzichten staan we zwakker
dan de Arabieren en de Chineezen. Wij
moeten zien, dat wij door technische ver
beteringen den kostprijs drukken en dat
we op de markt door onze betere kwalitei
ten een beteren prijs maken.
We hebben offerte aangevraagd voor een
modern destlllatletoestel, maar de prijs is
zoodanig, dat de veel te hooge afschrij
vingskosten den kostprijs sterk zouden ver-
hoogen. Bovendien heeft een gecompliceerd
toestel het nadeel, dat het niet op Boeroe
gerepareerd kan worden en de vrachtkos
ten en de verbindingen zijn van dien aard.
dat we dit niet riskeeren kunnen. Wij
blijven dus bij ons oude toestel, maar stel
len ons in verbinding met een deskundige
en vragen hem advies op welke wijze dit
toestel meer nuttig effect kan geven zon
der dat de verbouwing te ingewikkeld en
te kostbaar wordt.
Op advies van Dr. Wind zijn er op Boeroe
twee boscharchitecten gekomen, een tijde
lijke om een rapport over het geheele ka-
joepoetihbedrijf uit te brengen en de an
der voor vast om de kajoepoetihcultuur en
de fabricage te bestudeeren en verschil
lende plantproeven te doen. Mijn man
wordt van gouvernementswege verzocht
met hem samen te werken.
De zeeman, die zich een auto aange
schaft had.
Eindelijk de wind in de zeilen.
Datzelfde jaar krijgen we onze eerste
gouvernementsleverantie. Begin 1936 gaan
de prijzen oploopen. We achten het een ge
volg van de geweldige branden, waardoor
een natuurlijke restrictie ls ontstaan. De
laatste maanden hebben we vrijwel niets
van onze productie verkocht en als de prij
zen even omhooggaan, doen wij onzen voor
raad van de hand. Maar de stijging vindt
niet alleen haar tijdelijke oorzaak in een
olieschaarschte. Er blijkt een geweldige en
aanhoudende vraag naar kajoepoetiholie te
zijn. In 1936 loopen de prijzen met onge
veer 230°/o op en dit verandert onze ge
heele situatie. Tot nu toe hebben we met
moeite een afzet voor onze olie gevonden.
Hoewel onze olie zuiver is. van hoog soor
telijk gewicht en voldoet aan alle eischen
van de Nederlandsche Pharmacopee, heb
ben we toch niet kunnen concurreeren te
gen de olie van de andere handelaren,
die slecht gezeefd is. laag van soortelijk
gewicht en zelden voldoet aan de mini-
mumeischen van de Pharmacopee en bo
vendien dikwijls vervalscht is met benzine
of klapperolie of door een slordige afwer
king rood in plaats van groen gekleurd is.
En ineens is er enorme vraag naar
goede olie, worden we met orders over
stelpt, terwijl onze eigen productie VOO(4
een half jaar vooruit verkocht is. We
koopen olie buiten op, keuren ze op
gewicht en kwaliteit en vervalsching.
Soms kunnen we niet leveren omdat er
niet genoeg kwaliteitsolie op Boeroe
aanwezig is. En nu komt pas uit, in
wat voor prachtige positie we hier zit
ten. Wij kunnen hier alle olie van hoog
soortelijk gewicht opkoopen, de min
derwaardige olie en de verdachte kwa
liteit gaan naar Maeassar.
Werk, werk overal. Ook de klapperprij-
zen stijgen. Iedereen laat zijn verwaarloos
de klappertuinen schoonmaken. Er is een
groot gebrek aan werkvolk. Het volk, dat
van Boeton komt om werk te zoeken wordt
dadelijk al op Ambon aangeworven voor
de klapperondernemingen op Ceram en
voor de nieuwe bedrijven op Nieuw-Guinea.
Meer dan ooit hebben we gebrek aan volk
We hebben de groote kalivlakte in erf
pacht aangevraagd en willen daar klappers
planten, en kapok en proeven nemen met
drogen rijstbouw. Maar voor het kajoepoe-
tihbedrijf komen we al volk te kort.
Dan hervormen we ons bedrijf voor de
tweede maal. We bouwen een reeks ketels
lil het centrale gedeelte. 12 stookplaatsen,
waarvan er dadelijk zes in gebruik worden
genomen. We bestellen paarden van Ma
'•assar en nu wordt uit alle hoeken het
blad per paard naar de fabriek vervoerd.
Het plukken is daardoor belangrijk min
der zwaar geworden. Nu de zware zak niet
meer over de heuvels naar den ketel hoeft
te worden gepicold, kan een man per dag
twee keer meer blad plukken en minder
vermoeid zijn. Maar om met de paarden in
de verre uithoeken van de concessie te ko
men, moeten bruggen gebouwd en een weg
worden aangelegd en het volk daartoe moet
aan het bedrijf onttrokken worden. Geen
enkele maal halen we onze geschatte pro
ductie. Volk, volk, volk. Maar de Chinees
wappert met een briefje van tien en voor
tien gulden voorschot loopen ze naar hem
over. Nooit meer los komen ze van zijn
schulden, maar toch beschikken ze altijd
over contanten, nu een flesch olie meer
dan een gulden opbrengt, door den hei-
melijken handel aan de achterdeur.
In dit jaar is het bedrijf zóó ge
groeid, dat mijn man het niet alleen
aan kan. We hebben onzen Europee-
schen medewerker. Mijn man ls een
goed planter, maar evenals zijn vader,
een slecht handelsman. De nieuwe zal
voornamelijk voor de zaken zorgen,
terwijl mijn man den nieuwen aanplant
naloopt en voor het oliebedrijf zorgt.
Veel is er veranderd dit jaar, veel is
er verbeteTd. ook de moeilijkheden zijn
veranderd maar niet verdwenen. Er
zijn plannen om volk te laten werven
van Kisar en Timor en de Kei7eilan-
den. Er worden koeliewoningen ge
bouwd, een groote brug over de kali en
een waterreservoir voor het koelwater.
Na jaren vechten hebben we op Boeroe
eindelijk een dokter gekregen. Gok het
bestuur op Ambon is een weinig uit
zijn dommel opgeschud nu net uit be
trouwbare bron heeft vernomen hoe de
toestanden zijn op dit eiland.
Langzaam gaat deze groei en voor
uitgang er. we mogen niet v.rnhopen.
Maar langzaam of snel. in tijden van
nood of in voorspoedige jaren, het werk
gaat verder, en nooit zullen we hier
weg willen gaan.
De vorige artikelen werden gepubliceerd
op 14, 19, 20, 21 Oct. en 4 Nov.
Kon. Ned. Stoomb. My. MEROPE, 9 Nov. v.
Danzig te Kopenhagen NEREUS, 10 Nov. van
Kopenhagen n. Gdynia ACHILLES, 10 Nov.
van Constanza te Istanboul DEUCALION,
Mlddl. Zee n. Antwerpen, was 10 Nov. 12 uur
's middags 100 myien N.O. van Flnlsterre
PERSEUS. 10 Nov. van Cadix te Lissabon
FAUNA, Mlddl. Zee n. Amst., pass. 10 Nov. n.m.
3 u. 50 Dungeness TITUS 10 Nov. v. Bor
deaux n. Napels VESTA, 10 Nov. v. Amst. n.
Hamburg ODYSSEUS, 10 Nov. v. Amst. n.
Kopenhagen COSTA RICA, 10 Nov. v. Amst.
n. Hamburg AJAX, 10 Nov. v. Odense te
Stettin OBERON, R'dam n. Tunis, was 9 Nov.
9 u. 10 v.m. 140 mijlen Z. van Lands End
BODEGRAVEN. 8 Nov. v. Corral te Tocopllla
MEDEA, 8 Nov. v. W. Indlë te New York,
ALKMAAR, 10 Nov. n.m. 7 u. v. Antwerpen te
Hamburg BERENICE, 10 Nov. v. Barl n. Ca
tania COLOMBIA, 10 Nov. n.m. 5 u. v. Amst.
te Barbados DOURO, 10 Nov. n.m. 6 u. van
Aarhuus n. Amst. GANYMEDES, 11 Nov. v.
R'dam n. Amst. POSEIDON, 10 Nov. v. Thes
saloniki n. Yeraklni TIBERIUS, 11 Nov. van
Izmir te Istanboul TRAJANUS, R'dam n.
Lissabon, pass. 10 Nov. Flnistenre.
MU. Nederland JOHAN DE WETT, 10 Nov. van
Batavia te Amst. SALEIER, ultr.. 10 Nov. v.
Suez.
Halcyon Lyn STAd VLAARDINOEN. 10 Now. v.
v. Colchester te Middlesbro 8T ANNALAND 9
FLENSBURG, 10 Nov. v. R'daan te Narvik
MAASBURG, Vlaardingen n. Narvik, 10 Nov. ult
den N. Waterweg STAD ZWOLLE, 10 Nov. v.
Oran n. Velsen.
My. Oceaan ALCINOUS 9 Nov. v. Padang naar
Batavia POLYPHEMUS, Liverpool n. Java, 9
Nov. van Suez.
Rott. Lloyd DEMPO, 10 Now. van R'dam naar
Batavia.
KOTA OEDE, thuisr., pass. 11 Nov. v.m. 7 u.
Perlm SITOEBONDO, 10 Nov. n.m. van Java
te R'dam.
HollandAfrika Lyn NLJKJBRK, 9 Nov. n.m. 11
u. van Port Soudan n. Suez.
SPRINGFONTEIN, 11 Nov. v. Mombassa naar
Tanga BOSCHFONTEIN, vertrekt 12 Nov. njn.
v. Duinkerken n. Antwerpen.
HollandAmerika Lyn yEENDAM, R'dam n.
New York, was 9 Nov. 1 K. 55 n.m. 675 myien
Z.W. van Valentla.
BEEMSTERDIJK, 9 Nov. v. R'dam te Boston
EDAM, io Nov. v. Norfolk te New York ROT
TERDAM. toeristenvaart 10 Nov. v. New York
n. W. Indlë DINTELDIJK,. 10 Nov. van
Seattle te Portland BILDERDIJK 10 Nov. v.
R'dam n. Boston.
Silver—Java—Pacific Lyn SIANTAR. 7 Nov. v.
Vancouver n. Calcutta MANOERAN, 8 Nov.
van Kaapstad n. Port Elisabeth D JAMB I, 8
Nov. v. Colombo n. de Perzische Golf.
Kon. Paketv. My. OMBZLIN. 9 Nov. v. Saigon
te Reunion SIBEROET, 9 Nov. v. Belawan n.
-> "Rangoon,
JavaChina—Japan Lijn TJISAROEA. 8 Nov.
v. Chlnampo te Hongkong.
HollaudWest-Afrika Lyn. MAASKERK, 10
Nov. van Dakar n. Freetown ALCHIBA, 10
Nov. van Duala n. Kotonou REGGESTROOM
11 Nov. v. Hamburg te Amst.
HollandO. Azië Lyn MEERKERK, 11 Nov. v.
Hamburg te R'dam.
HollandAustralië iyn HEEMSKERK, ultr., 11
Nov. te Melbourne ALMKERK, 10 Nov. van
R'dam n. Bremen.
HollandBritsch Indie Lyn HOOGKERK
thuisr.. 10 Nov. van Madras STREEFKERK.'
11 Nov. v. Bremen te Hamburg.
Java—New York Lljn KOTA TJANDI. New York
n. Java, pass. 10 Nov. Mauritius KERTO-
SONO ,10 Nov. v. Java te New York.
RotterdamZ. Amerika Lyn ALPHACCA 10
Nov. v. R'dam te B. Aires ALPHERAT. 11
Nov. n.m. 5 u. van B. Aires te R'dam verw.
ALDABI, ultr., 11 Nov. v. St. Vincent ALHE-
NA, 5 Nov. v. B. Aires n. R'-dam ALCYONE,
11 Nov. van Hamburg te R'dam.
Diverse Stoomvaartberlcliten HENNIE, 9 Nov.
v. Colchester te Middlesbro ST. ANNALAND. 9
Nov. van de Tyne n. Marly DUTVENDRECHT,
10 Nov. v. Avonmcruth n. Killingsholme SAR-
KANI, Antwerpen n. Uleaborg, pass. 10 Nov.
Vlisslngen KELBERGEN, R'dam ln. Key West
v.o., pass. 9. Nov. 12 u. 's nachts Bermuda
JOBSHAVEN. 9 Nov. v. Dakar n. Tabou KEI-
LEHAVEN, 9 Nov. v. Libreville n. Tabou
TOWA, Rosario n. Antwerpen, pas6. 9 Nov. St.
Vincent AMSTEL. Hernosand n. R'dam, pass.
11 Nov. Holtenau DRIEBERGEN, 9 Nov. van
Pepel n. R'dam HOOGLAND 10 Nov. van
Crangemouth n. Antwerpen ROSSUM. 9 Nov.
van Abonnema te Lohden VEENENBURGH. 8
Nov. v. R'dam te Aberdeen SCHELDE, sleep-
boot. 7 Nov, v. Mozambique n. Diego Suarez
LAUWERZEE, sleepboot, 6 Nov. v. Majunga n.
Diego Suarez KERKPLEIN, naar Wabana, was
9 Nov. 1 u. 35 n.m. 225 mijlen W.Z.W. v. Valen
tla AMSTERDAM, 7 Nov. v. R'dam te Hous
ton TRITO. 10 Nov. v. Dublin te Belfast
DOBESA, 7 Nov. v. R'dam te Esbjerg MIRAL.
DA. 8 Nov. v. Curasao te Shell Haven
EULOTA, 8 Nov. v. Bahrein te Pauillac
SUNETTA 8 Nov. v. Lissabon n. St. Kltts v.o,
(later bericht) ARTEMIS, naar Tunis, pass.
8 Nov. Istanboul HERMES. 7 Nov. v. Con-
stanza te Haifa APOLLONIA, 5 Nov. van
Haifa n. Constanza ALETTA, 4 Nov. v. Cal
cutta n. Soesoe ANASTASIA. 6 Nov. v. Sin
gapore n. Bangkok ANGELINA, 7 Nov. van
Singapore n. Pladjoe ETREMA, 8 Nov. van
Singapore n, Colombo AUGUSTINA5 Nov.
van Pladjoe n. Manggar ALDEGONDA, 8
Nov. v. Pladjoe n. Batavia MANVANTARA,
5 Nov. v. Soerabaya n. Balik Pappan JUNO,
5 Nov. v. Ceram n. Balik Pappan MALVINA,
4 Nov. v. Curasao n. Lands End v.o. PHOBOS
8 Nov. v. Quebec n. Key West v.o. MAMURA,
4 Nov. v. Amst. te Tampico ELUSA, 14 Nov.
van R'dam te Curasao verwacht GENOTA, 13
Nov. v. R'dam te Curasao verwacht MACOMA
13 Nov. van Las Palmas te Curasao verwacht
MAGDALA, 12 Nov. v. B. Aires te Trinidad ver
wacht MIRZA, verm. 8 Nov. v. B. Aires to
Curasao PERNA, 12 Nov. van Amst. te Cura
sao verwacht ROTULA, 12 Nov. v. Amst. te
Curasao verwacht SELENE, 14 Nov, van
Curacao te Purfleet verwacht.
PRINS MAURITS, 10 Nov. van R'dam te Lis
sabon AMELAND. R'dam n. B. Aires, pass.
10 Nov. Finlkterre EEM, 10 Nov. van Hel
sinki to Abo REGINA 10 Nov. v. Odense n.
Frederikshaven OOTMARSUM. 11 Nov. van
R'dam te B. Aires TARA, 9 Nov. van Mon
tevideo n. Santos OOSTPLEIN. 12 Nov. v.m. 8
u. van Narvik te Hoek van Holland verwacht
ALDEBARAN. 10 Nov. v. R'dam te Narvik
ALGENIB. R'dam n. Galveston, pass. 10 Nov.
Start Point TELA, Rosario n. Las Palmas,
pass. 10 Nov. St. Vincent SIRRAH, Cardiff
n. Villa Constltuclön, pass. 10 Nov. Madeira.
...den man,die 'n witten
wandelstok draagt als hij
de straat moet kruisen'
(Want zoo'n stok wórd' ttfe
gedragen door menschen
die slecht kunnen zien)
