Vuurwerk!
Een slimme streek van
Tijl Uilenspiegel
Mijn scheepjel
Hoe bommen en rakketten, zonnen en
vuur wielen gemaakt worden.
ALs je in een groots stad woont, dan jigt
het vuurwerk op Koninginnedag je zeker
nog wel versch in 't geheugen.
Wat was dat prachtig! Geboeid heb je
gekeken naar al die schitterende pijlen en
zonnetjes, die in de lucht omhoogschoten,
om dan uit elkaar te spatten met luider
of zachter geknetter. En misschien heb je
je toen wel afgevraagd, hoe dat vuurwerk
toch gemaakt wordt. Nu, daar kan ik je
wei iets van verlellen. Het vuurwerkmaken
is geen moderne kunst: reeds de Chineezen
Cix Japanners waren er in oude tijden reeds
echte meesters in. En zelfs is de kunst
van 't vuurwerkmaken niet veel vooruitge
gaan: hoogstwaarschijnlijk zien wij thans
op onze volksfeesten dezelfde effecien zich
legen den avondhemel afteekenen als de
zonen van het hemelsche rijk duizend jaar
geleden te bewonderen kregen.
ALs je 't vuurwerk klaar ziet liggen om
te worden afgestoken, en je bekijkt die
kleine pakjes in grijs of gekleurd papier
gewikkeld, dan kun je je haast niet inden
ken, dat daar al dat moois uit te voor
schijn komt. Maar trek je 't papier eraf,
dan zie je wel iets meer: voetzoekers, bus
kruit, kleine parachuutjes, chemische stof
fen en nog veel meer gewichtige zaken zit
ten in dit pakje. De vuurwerkmakei met
een vreemd woord pyrotechnicus genoemd
heeft precies berekend, wanneer alles
achtereenvolgens moet ontploffen of op
vlammen om het juiste effect te krijgen.
Eerst ontploft, na het aansteken van het
stuk vuurwerk, b.v. een raket, die het stuk
al brandend het luchtruim in slingert. En
precies, ais ae kracht van deze raket is
uitgeput, zooaat het stuk niet hooger stijgt,
ontplooit zich een valscherm, die het nog
si eels brandend, in een zachte boog doel
dalen. En na eenige minuten ontploffen
dan een stuk of zes, zeven kleine bomme
tjes van verschillende kleur, zoodat de
vuurpijl eindigt in een kleurièen sterren
regen. Het spreekt vanzelf, dat de ver
schillende vuuiwerkstukken bommen van
verschillende sterkte bevatten: men kent
b.v. veertigers, twintigers en vijftienders.
Interessant is, dat alle vuurwerk hand
werk is, d.v/.z. de combinaties van de ver
schillende effecten worden met de hand
bijeen gebonden en ingepakt. Dit kon ook
onmogelijk machinaal gebeuren, immers er
Komt heel v/at gereken en niet het minst
goede smaak bij te pas om een goed stuk
•.•uurwerk te maken.
Als de pyrotechnicus een meester in zijn
vak is, dan kan hij de schitterendste ef
fecten uitdenken en dan maakt hij ook
steeds weer iets nieuws.
Vooral de Italianen zijn meesters in de
kunst der pyrotechniek. Eeuwenlang werd
in Italië ais huisvlijt vuurwerk gemaakt
en in de middeleeuwen gingen de gehei
men, die hierbij te pas kwamen, van vader
op zoon over. Het volk was er echter een
beetje griezelig van en beschouwde 't vuur-
■werkmaken als „Zwarte kunst". Ook nu
Hoe hij drie allerzeldzaamste doozen.
verkocht en drie menschen voor
"t lapje hield.
Je ünebt allemaal weieens gehoord van
den aartsschelm Tijl Uilenspiegel die steedis
iedereen te slim af was en altijd de lachers
op zijn hand 'had.
Maar deze streek van hem ken je vast
nog niet. Luister maar: Tijl had eens van
oen koopman, die in geldverlegenheid zat,
drie d-oozen van rozenihout gekocht, met
fijn snijwerk versierd. Ze waren uitstekend
geschikt om er handschoenen of zakdoe
ken in te bergen en leken op elkaar als
drie drtuppëls water. „Wacht", dacht Tijl
„die ga ik verkoopen en er een goed winstje
op maken. De wereld wil nu eenmaal be
drogen zijn! Maarhet oog wil ook wat:
laat ik ze dus eerst maar eens fijn in
pakken".
Zoo gezegd., zoo gedaan. Hij pakte de
doozen in beeldig zijdepapier, stak er een
van in zijn zak en ging op weg naar de
herberg van het dorp, waar de generaal,
een heel bekende en gevreesde persoonlijk
heid van die streek, 's middags altijd met
zijn vrienden een kaartje legde.
Tijl bleef eerst een poosje naar het spel
zitten kijken en toen het partijtje afgeloo-
pen was. en de generaal erg in zijn schik
was. omdat hij gewonnen had, kwam
de schelm met zijn doos voor den dag.
„Deze schitterende doos van rozenhout,
edele heer" zei Tijl „is de eenige van dit
soort op de heele wereld. Zij werd inder
tijd door Richard Leeuwenhart tijdens een
der kruistochten op de Turken veroverd en
aan zijn gemalin geschonken, die er haar
zijden kousen in bewaarde Ik heb ze spe
ciaal voor u. edele heer, gekocht. U zoudt
zeker mevrouw de generaalsche geen schoo
ner en passender geschenk kunnen aan
bieden
De geneTaal lachte eens en zei: ..Nu Tijl,
ik geloof geen woord van alles, wat je daar
l*Ml V.UtlR.
„Edele Heer, er bestaat zoo geen tweede!"
zei Tijd.
1")revolt over Richard Leeuwenhart en zoo.
Maar de doos ziet er goed uit en als 't
werkelijk de eenige op de wereld is...
„Edele heer, er bestaat zoo geen tweede".
„Nu. en wat kost dit pronkjuweel?"
„Drie dukaten, edele heer".
„Tjonge, dat is duur! Maar m'n vrouw is
ook niet iedereen. Vooruit, geef op je
doos!"
Zoo werd dus de koop gesloten De
generaal stak zijn doos in den zak en be
taalde. En Tij-1 liep haastig naai* huis en
haalde de tweede doos, eveneens keurig
in zijdepapier verpakt en ging ermee naar
liet-huis van den generaal, 't Was schoon
maak tijd en dus deed mevrouw zelf maar
even open.
„Zoo. Tijl Uilenspiegel, wat kom jij weer
nog telt Italië vele vuurwerkfabrieken, ra
ketten. zonnen enz. worden bij groote hoe
veelheden machinaal vervaardigd, maar
het combineeren geschiedt nog altijd met
de hand. Evenals bij het schikken van
bloemen komt hierbij heel wat kunstzin te
pas.
Als je eens het geluk hebt, erbij te zijn
als een paar „proefstukken" voor een
vuurwerk worden afgestoken, dan kun je
iets interessants beleven, want dan kun je
de vliegbanen van de stukken precies vol
gen. Sommige raketten stijgen wel tot op
800 M. hoogte, vóór ze tot ontploffing ko
men.
Tante maakte mij een scheef
Van een halven notedop.
Vlug een beetje klei erin,
Een een mast met vlag in to;
Recht omhoog gestoken!
Tante deed nog meer: ze kni
'n Klein, klein ventje van paj
't Ventje tikt al aan zijn hoe
Lustig en met eed'len zwier.
Dat had nog ontbroken!
Tante bond tot slot een touwi
Aan den halven notedop
Nu zeilt 't ventje in het teiltj
Vroolijk met de vlag in top,
't Armpj' omhoog gestoken!
MARIE MIC1
voor 'n streek uithalen?" vroeg mi
Want iedereen in de buurt kende
wist. dat hij niet voor de poes was
op grappenmaken aankwam.
Maar ditmaal trok Tijl een effen
onschuldig gezicht.
„Mevrouw" zei Tijl „ik word oud
't grappenmaken verleerd. Vandaag
ai.'.een maar met een boodschap va
generaal, die mij verzoekt. U dit se
të overhandigen Het kost drie du ka
daar de generaal niet zooveel geld 1
had', vraagt hij. of u het zoolam
betalen".
Mevrouw pakte de doos uit.
„Prachtig, prachtig!" riep ze
allerliefst van mijn man om me die
boos cadeau te geven. Wacht even Ti
zal ik 't geld halen".
En vijf minuten later had Tijl de I
doos waarvan er maar één op de
was! gladweg verkocht.
Maar 't mooiste komt nog! Naai
was Tijl thuisgekomen en wilde hij
eten ofdaar stond opeens de op
van den generaal voor hem.
„Compliment en of je onanidcelJi
den generaal wilt komen. Er zit wal
je op, kereltje!"
Maar ook nu liet Tijl zich niet
veld slaan. Hij trok een erg verschn
zicht en riep: .Ai. dat is waar ook
heb ik die heele doos vergeten! Zes
zei de generaal niet iets van een
schoenendoos
„Ja, ja" knikte de oppasser, die 1
kruit niet uitgevonden had. „Hij La
over een doos en woedend dat ie
Onmiddellijk moet je bij hem komen
„Tja" zei Tijl „dat dacht ik al!
je wat 't geval is? Ik had den genera,
stellig beloofd, hem deze doos te brei
en Tijl haalde het derde ze;
exemplaar te voorschijn. „Och, beste
.'e kunt harder loopen dan ik; toe, na
doos even voor me mee. Ze kost drii
ka ten. Weet ie wat: als jij mii die
even vooruit betaalt, dan mag jij 't f
/jouden
„Bestig" zei de oppasser, die ook
graag een fooitje verdiende. En hij
niet de de:de doos.
Of de generaal het feit overlecïd
of van woede is gestikt, meldt de hü
niet.
Tijl Uilenspiegel echter was den vo
den morgen spoorloos uit het bon
d wenen.
