STADSNIEUWS
Eu we-Aljechin
te Leiden hei voornaamste nieuws
van heden
WOENSDAG 20 OCTOBER 1937
No. 23794
I
De stemming over de
Grondwetsherziening
78<se Jaargang
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Eenige bijzonderheden voor de toeschouwers
De twee belangrijkste wetsontwerpen verworpen
LEIDSC
H g£& DA
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
,GB
ILAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 cis. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zUnj
per 3 maanden f. 2.3S
per week f.0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.I
Centrale B.V.L. samenkomst.
De Generaals Alting von Geusau
en Duymaer van Twist voeren
het woord.
In de groote Stadsgehoorzaal is gister
avond een centrale bijeenkomst gehouden
van den Bijzonderen Vrijwilligen Land
storm, voornamelijk voor de afdeeling Lei
den, maar daarnaast voor afgevaardigden
van tal van afdeelingen uit Zuid-Holland-
West. Voor deze' samenkomst was zeer
groote belangstelling, ook uit officieele krin
gen. Dit kwam mede, omdat de première
gegeven werd van de nieuwe landstorm-
klankfilm „Je maintlendrai".
Op loffelijke wijze werd reeds voor den
aanvang der samenkomst medewerking ver
leend door de Leidsche Oricesbvereenig>lng
„Symphonia", onder leiding van den heer
J. Plu.
Onder de aanwezigen merkten we op
generaal-majoor Jhr. J. T. Alting von Geu
sau, commandant van de 1ste Divisie; lui
tenant-generaal L. F. Duymaer van Twist,
voorzitter van de nationale landstormcom
missie; de oud-Minister van Defensie, Mr.
Dr. L. N. Deckers; Sohout bij Nacht J. Th.
Furstner, chef van den Marinestafres. ge-
neraal-majoor H. de longh, inspect. Vrijw.
Landstorm, vergezeld van le luit.-adjudant
H. J. Koning; generaal-majoor b. d. H. Zee
man; van de Nationale Landstonmcommis-
sie waren nog aanwezig res. majoor K. A.
van Schelven en res. kap. G. F. Boulogne.
I secretaris; de rector-magnificus van de
Leidsche Universiteit prof, dr. J. A. J. Barge;
I de garnizoenscommandant van Leiden,
I overste De Iongh; de commandant van
I 4 R. I., overste Buurman; commandant en
I voorzitter van de Leidsche Burgerwacht,
I overste Van Mens en mr. Trapman, vele
leden van de Gewestelijke Landstormcom
missie en van plaatselijke landstormcom
missies uit Leiden en omgeving, tal van bur
gemeesters uit omliggende gemeenten en
vele andere burgerlijke en militaire auto-
j riteiten.
Openingswoord.
Ds. J. de Wit, voorzitter van de plaatse-
I lijke landstormcommissie sprak een ope
ningswoord. Na een hartelijk welkom tot
I civiele en militaire autoriteiten en tot de
I landstormers zelve wendde hij zich met
I een bijzonder woord van welkom tot mevr.
I Duymaer van Twist, aan wie door een
I meisje een ruiker bloemen werd aangebo-
den. Daarna teekende spr. in het kort de
I taak der overheid, die waarborgen moet
I scheppen voor orde, rust en voor de volks-
I vrijheden tot op zekere hoogte. Daarom
moet. die overheid paraat blijven tegen
I alle krachten, die deze taak ondermijnen.
I De bewijzen uit heden en verleden zijn er,
dat deze gevaren niet uit de lucht gegre
pen zijn. De B.V.L., opgekomen uit de
I goedwlllenden van ons volk, wil daarom
„als 't. moet" metterdaad dat wettig gezag
steunen, en werkt in elk geval nu al pre
ventief door de lust en de kans te bene
men aan allen, die langs onwettige wegen
tlch willen laten gelden. s
Vervolgens werd het eerste couplet van
net Wilhelmus gezongen.
Rede generaal-majoor jhr. Alting
von Geusau.
Generaal-mapoor jhr. J. Th. Alting von
Geusau, commandant van de 1ste divisie,
sprak daarna een rede uit.
Spr. wil dezen drukbezochten propa-
i ganda-avond eens extra benutten, cm na
mens ontelbaar velen, allen warme vader
landers. die niet tot den B.V.L. kunnen
behooren. maai- daar toch de schoons
resultaten van aanschouwen en genieten
een extra dankwoord te spreken, ook al is
het hem wel bekend, dat de mannen, die
hun sterke schouders onder dit mooie
Instituut gezet hebben hun schoonsten
dank vinden in het prachtige resultaat van
hun werk. En als spr. dan dankwoorden
uit, dan geldt zulks in de allereerste
plaats den luitenant-generaal b. d. Duy
maer van Twist, die niet beter kan gety
peerd worden, dan door hem t.e noemen
de „Vader van den B.V.L." (Luide toejui
ch'ngen).
Sor. richt verder het woord tot de vele
reserve-officieren, die in de meest verschil
lend" functiën op geheel belangelooze wijze,
hun krachten aan het instituut gewijd heb
ben en nog steeds wijden, maar vooral ook
tot de velen, die in de functiën van olaatse-
JUk leider e.d.. hoewe' zij officieel niets met
s-ands weerbaarheid te maken hebben,
naraan door middel van het instituut van
oen B.V.l. de allergrootste diensten bewij
zen. Een eeresaluut aan die in het verbor-
r,.1) werkende arbeiders aan het gebouw van
siands veiligheid. En dan noemt spr. ten
,c en bijna zou hij zeggen: lest best
brave landstormers. die geheel
nul-ï.vL en belangeloos, „als 't moet" te
waf „..1]be klaar staan om het kostbaarste
nebben, hun leven, den troon der
wpS, I1 e? de vrUheden dos volks, van
schermen311 Z'^ °0lC komen m°Sen' te be-
Spr. wil deze gelegenheid niet laten
voorbijgaan zonder even mede te dee-
en, dat het hem meermalen duidelijk
gebleken is, dat men ons in het buiten
land om ons mooie instituut van den
B.V.L. niet zelden hevig benijdt.
Vervolgens ging spr. na of het instituut
van den B.V.L. in onze dagen van nationale
herleving nog wel bestaansrecht heeft, en
hij beantwoordt die vraag op de meest po
sitieve wijze in bevestigenden zin.
Tenslotte toonde spr. de groote verdien
sten van den B.V.L. aan voor de instand
houding van de geoefendheid van de weer
macht.
Spr. besloot met een krachtige opwek
king aan alle aanwezigen die daarvoor in
de termen vallen, om zich bij den B.V.L.
aan te sluiten, aan hen die zulks reeds de
den om trouwe, werkzame leden te blijven,
en aan iedereen zonder uitzondering
om aan de propaganda voor dit mooie in
stituut op krachtige wijze mede te werken.
Iedereen, die aldus doet, arbeidt aan het
heil van Koningin en Vaderland.
Hierna volgde de vertooning van de nieuwe
landstormklankfilm Je Maintiendrai, ver
vaardigd in opdracht van de nationale
landstormcommissie.
In den aanvang van de film zien we. hoe
op een mooien feestdagochtend de geloovi-
gen in Zeeland in hun typische kleeder
dracht. ongestoord ter kerke gaan. Daarna
neemt de film ons mee naar eenige andere
provincies, en zien we, dat bij arbeid en
verpoozing op het land en in de stad, in
Noord en Zuid, in Oost en West een vre
dige rust heerscht, die zoo kenmerkend
eigen is aan het Nederlandsche volk. Schril
hiermede in tegenstelling is, wat wij in het
tweede deel aanschouwen. Een bonte reeks
van beelden gaat voorbij, uitbeeldend span
ning en onrust in sommige deelpn der we
reld. De burgeroorlog vernietigt Spanje, het
conflict tusschen Japan en China teistert
de burgerij, sit-down stakingen in Frankrijk
en Amerika ontwrichten het economische
leven. Als vanzelf komt een gevoel van
dankbaarheid over ons, dat we in ons rustig
en vredig vaderland mogen leven. In het
derde deel van de film getuigen eenige land
dagen van den B.V.L. van de nooit verslap
pende waakzaamheid van den B.V.L., die
vooral door zijn preventieve werking mede
werkt aan orde en rust in ons land. De land
dagen worden afgewisseld met eenige aar
dige opnamen uit het leven van de konink
lijke familie, om hiermede de centrale ge
dachte van den B.V.L. te symboliseeren,
want iedere landstormer, wat ook zijn gods
dienstige of politieke overtuiging moge zijn,
ziet in het Oranjehuis: de eenheid van ons
volk en het symbool van vrijheid, vrede en
recht.
Een goede film, die veel indruk maakte.
Toespraak generaal Duymaer v. Twist.
Daarna was het woord aan den voorzitter
van de nationale iandstormcommissie, lui-
tenanr-generaal Duymaer van Twist.
Spr. ving zijn toespraak aan met, mede
namens de nationale Iandstormcommissie,
een woord van groote erkentelijkheid te
richten tot de plaatselijke afdeeling Leiden
van den B.V.L., den plaatselijk leider, den
heer Zouteriks. en allen, die meegewerkt
hebben om de landstormers van Leiden en
omgeving dezen feestavond te bereiden.
Ook is spr. dankbaar aan de landstor
mers, dat zij met hun vrouwen en verloof
den aan den oproep van de plaatselijke
commissie hebben gehoor gegeven, om zich
in grooten getale in de Stadsgehoorzaal te
verzamelen. Uit deze opkomst blijkt, dat
de landstorm te Leiden en omstreken pa
raat is. Deze paraatheid is vooral noodig
in een tijd. waarin het revolutiegevaar
dreigt. Gelukkig, aldus vervolgde spr., le
ven wij in Nederland rustig, dank zij het
sterke gezag, dat hier de leiding van zaken
in handen heeft en dat op den B.V.L. als
machtsinstituut volkomen kan vertrouwen.
Toch blijft waakzaamheid geboden. Do
groote beteekenis van den B.V.L., behalve
in zijn sterkte van bijna 90.000 man, is
zijn preventief karakter.
Dit instituut geeft de bevolking een vei
lig gevoel en houdt veel kwaad tegen.
Daarom moet aan de ontwikkeling en ver
deren uitbouw der instelling blijvend wor
den gewerkt.
Met de herinnering aan de blijde ver
wachting, waarin ons volk in deze tijden
met betrekking tot het Oranjehuis leeft,
sloot de heer Duymaer van Twist zijn toe
spraak. er op wijzend, dat het devies van
den B.V.L. is: trouw aan Koningin en va
derland,.. tot in den doet.
.N
DE ACHTSTE PARTIJ om het wereldkampioenschap
schaken speelt Euwe morgenavond te Leiden met zwart,
En de vraag, of hij daarbij voor een verrassing zal weten
te zorgen, gelijk Aljechin dat deed in Rotterdam, houdt
allerwegen dè gemoederen der schaakliefhebbers in
spanning.
Wie deze partij (die te halfzeven aanvangt) van nabij
volgen wil en nog geen toegangsbewijzen heeft, kan zich
daarvan tot Donderdagmiddag, 5 uur, aan onze bureaux
voorzien a 0.80 voor abonné's en a 1.voor niet-
abonné's. Aan de zaal wordt morgenavond geen reductie
gegeven. De prijs bedraagt dan dus een gulden.
Evenals elders komen de beide spelers op het podium te
zitten, zoodat men al hun bewegingen volgen kan. Hei
middengedeelte der zaal wordt opengehouden voor de
velen, die zich voor de demonstratie-borden verdringen
zullen. Langs de wanden worden tafeltjes en stoelen ge
plaatst voor hen, die de partij op hun eigen schaakbord
willen meespelen, terwijl het publiek tenslotte zitplaatsen
vindt op de balcons.
De zaal zal te 6 uur worden opengesteld.
DE DIRECTIE.
BINNENLAND.
Het debat in de Tweede Kamer over de
Grondwetsherziening;. (3e Blad).
Bezwaren der Vaste Commissie inzake wij
ziging- der Crisis-invoerwet. (Binnen
land, 3e Blad).
Inzake den moord in de Groote Bicker-
straat te Amsterdam, is tegen beide
verdachten 15 jaar gevangenisstraf ge-
eischt. (Rechtzaken, le Blad).
Hoe de ramp der T. 1 zich voltrok. (Bin
nenland, 3e Blad).
Aljechin won de zevende schaakpartij tegen;
Euwe. (Sport, 3e Blad).
BUITENLAND.
De Londensehe non-interventie-commissie
weer in een impasse. (Buitenland, 19
Blad).
Rudolf Hess naar Italië genoodigd. (Bui
tenland, le Blad).
Rond den strijd in het Verre Oosten. (Bui
tenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
HET STEDELIJK ARCHIEF.
Na de pauze werd door res. luit.-kolonel
J. P Boots, commandant van het V.L.S.K.
Zuid-Holland West, een aantal brevetten
van koning- en scherpschutters uitgereikt.
Spr. uitte daarbij den wensch, dat ook de
afdeeling Leiden in het bezit mocht komen
van een eigen schietlokaal. zooals er reeds
zoo vele, b.v. te Wassenaar en te 's-Gra-
venzande zijn.
Slotwoord.
Nadat de heer Spaanderman met een
aardige voordracht de aandacht getrokken
had, sprak de heer L. G. Royaards, voor
zitter van de gewestelijke landstormcom
missie Zuid-Holland West, een slotwoord,
waarin hij den grooten dank van het ge
west betuigde aan alle medewerkenden
voor dezen avond.
I Spreker wees lettende op Spanje, Ja-
In de hedenmorgen gehouden verga
dering der Tweede Kamer is gestemd
over de wetsontwerpen tot herziening
der Grondwet.
Wetsontwerp No. 1 (verandering in
de grondwet, strekkende tot aanvul
ling en wijziging van de bepalingen be
treffende het inkomen der kroon wordt
aangenomen met 94 tegen 3 stemmen.
(Tegen de communisten).
Wetsontwerp No. 2 (verandering in
de grondwet, strekkende tot wijziging
en aanvulling van de bepalingen be
treffende de schadeloosstelling en liet
pensioen van de leden der Tweeue Ka
mer der Staten-Generaal) wo-dt aan
genomen met 90 tegen 7 stemmen. (Te
gen de N.S.B. en de communisten.)
Wetsontwerp No. 3 verandering in de
grondwet, strekkende tot het openen
der mogelijkheid ministers te benoe
men, niet belast met de leiding van een
ministerieel departement) wordt aan
genomen met 86 tegen II stemmen.
(Tegen Chr. Dem. Unie, Staatk. Geref.
Partij, N.S.B. en Comm. Partij).
Wetsontwerp no. 4 (verandering in de
grondwet, strekkende tot aanvulling van
de bepalingen betreffende het kiesrecht
wordt aangenomen met 86 tegen 11 st.
tegen waren dezelfde leden als bij wets
ontwerp no. 3).
Wetsontwerp no. 5 (verandering van
dc grondwet, strekkende tot het openen
van de mogelijkheid, leden van verte
genwoordigende lichamen, die een stre
ven tot uitdrukking brengen, gericht op
de verandering van de bestaande
rechtsorde met toepassing of bevorde
ring van onwettige middelen, van hun
lidmaatschap vervallen te verklaren)
stemden 69 leden. Tegen stemden 37.
Aangezien dit wetsontwerp geen 2/3
meerderheid heeft behaald is het niet
aangenomen.
Tegen stemden de S.D.A.P., Vrijz.
Dem., Comm. Partij, N.S.B. en Christ.
Dem. Unie.
Wetsontwerp no. 6 (verandering in de
grondwet, strekkende tot het openen
van de mogelijkheid, openbare lichamen
voor beroep of bedrijf in te stellen)
wordt aangenomen met 88 tegen 9 st.
(tegen stemden N.S.B., Comm. Partij en
Staatk. Geref. Partij).
Vóór wetsontwerp No. 7 (verande
ring van eenige andere artikelen)
hebben gestemd 58 leden; tegen stem
den 39. Aangezien dit wetsontwerp
geen 2/3 meerderheid heeft gehaald,
is het niet aangenomen.
Tegen stemden de S.D.A.P., Vrijz.-
Dem., Comm. Partij, N.S.B., Christ.-
Dem. Unie en Staatk. Geref. Partij.
Wetsontwerp No. 8 (verandering van
de overgangsbepalingen) werd zonder
hoofdelijke stemming aangenomen.
Bij deze stemming waren afwezig
mr. Cud (V.-D.) en de heeren Stumpel
en mr. Truyen (beiden R.K.).
pan en China op den ernst der tijden,
waarbij spr. waarschuwde, wanneer zich
nationaal eenige oogenschijnlijke kentee-
kenen van beterschap voordoen, deze met
eenige reserve te aanvaarden, daar men
wel in den kop. maar niet in den krop kan
zien. Spr. besloot met den wensch, dat de
landstormers, trots alle nood en crisisel
lende, zullen blijven toonen, wat zij in het
besef van eenheid en saamhoórtgheid ver
mogen, gesterkt door het besef, dat Neder
land en Oranje onafscheidelijk één zijn.
De heer J. W. Venneer agent van
politie alhier, ving gisteren in de Ringvaart
onder de gemeente Nieuwe-Wetering met
den hengel een edelkarper van niet minder
dan 11 pond. Een prachtige vangstl
EREF. KERK IN H. V.
Ds. Kroon beroepen.
De Kerkeraden der Geref. Kerken in
Hersteld Verband van Leiden en Noordwijk
hebben beroepen als predikant ds. K. H.
Kroon, wonende te Noordwijk. thans pre
dikant in algemeenen dienst bij deze
kerkengroep.
Ds. Krcon werd gebcren in 1904 en in
1930 candidaat aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht. 1 September 1932 trad hij op als
hulpprediker te Tienhoven en 1 December
1933 werd hij als zoodanig werkzaam te
dezer stede. 5 Augustus 1934 werd hij prë-
dikmt te Andijk om sinds het vorige jaar
werkzaam te zijn als predikant in alge
meenen dienst, speciaal voor de vacante
plaatsen van deze kerkengroep.
Een belangrijke aanwinst.
Bij de drukkerij J. J. Groen en Zoon
N.V. alhier is in druk verschenen „Archief
der secretarie van de stad Leiden 1253
1575", inventaris en regesten door mr. dr.
J. C. Overvoorde, in leven gemeente-archi
varis en dr. mr. J. W. Verburgt, gemeente
archivaris van Leiden.
Het gemeente-archief verkrijgt in dit
werk een belangrijke aanwinst bij zijn
inventarissen en regesten; immers dit nieu
we werk betreft het eigenlijke archief der
stad Leiden en wel het oudste gedeelte van
1253—1575. Zulk een werk is tot nog toe
slechts van enkele archieven in den Lande
aanwezig.
In zijn voorwoord schrijft dr. Verburgt
ojn.:
„Deze Inventaris en Regesten zijn van
meer dan één hand. Van mijn voorganger
Mr. Dr. J. C. Overvoorde nam ik het door
hem bewerkte over en zette de taak voort
ter voltooiing. Piëteit verbiedt mij zijn
arbeid te beoordeelen. Een belangrijk aan
deel in dit werk heeft de wetenschappe
lijk assistente A. J. Versprille. Aan Mr. S. J.
Fockema Andreae, voorheen Archivaris van
Rijnland, ben ik dank verschuldigd voor
zijn woord van inleiding. De verhouding
van het Leidsche Stadsbestuur tot het Col
lege van Dijkgraaf en Hoogheemraden van
Rijnland.
Het werk loopt over het tijdvak 1253 tot
1575. 1253 is het jaar. hetwelk het oudste
archiefstuk draagt en 1575 geeft aan, dat
het eerste gedeelte van het Archief der
Secretarie eindigt met 1574, het bekende
jaar van Leiden's beleg. Dit beleg vormt
het groote keerpunt in de geschiedenis van
Leiden. Na het roemrijk ontzet vangt een
nieuwe ontwikkeling der stad aan op
wetenschappelijk, oeconomisch en staats
rechtelijk gebied. De oprichting der hooge-
school, de bloei der nijverheid, inzonder
heid die der lakennering. de verandering
der stedelijke regeering door prins Willem
van Oranje, zijn hiervan de meest zeggende
getuigen.
De afdeeling in den Inventaris: Stukken
betreffende het beleg en ontzet, valt for
meel buiten het kader der overige, welke
volgens een ander leidend beginsel zijn ge
vormd. Maar deze stukken zijn te allen
tijde bijeen gehouden wegens hun onverge
lijkbare waarde en mochten niet verspreid
worden onder de andere deelen van den
inventaris".
Het ongeveer 700 bladzijden tellende
boekwerk is onderverdeeld in een dertigtal
hoofdstukken en bevat een duidelijke in
houdsopgave.
De inventaris duidt de stukken in het
kort naar hun uiterlijken vorm aan; de
regesten geven den inhoud der stukken.
De samenstellers hebben met de uitgave
van dit deel ongetwijfeld nuttig werk ver
richt.
Veer het alhier afgenomen examen
van apothekers-assistent zijn geslaagd mej.
E. P. M. Vermunt, (Scheveningen) en de
heeren H. J. de Heer (Voorburg) en P. Pols
(Rotterdam).
