De conferentie te Nyon
No. 23762
Buitenland
78sie Jaargang
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1937
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
De strijd in het
Verre Oosten
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
Voor BETERE BRANDSTOFFEN
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Stadsnieuws
Litwinof doet een feilen aanval op Italië
IM. NOOMEN
Japan voert versterking aan.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
CAHEN's Kolenhandel
Weerverwachfing voor Zondag
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
DE A.S. WINKELWEEK.
Uitgesteld tot November.
Omtrent de te dezer stede te organisee-
ren winkelweek zijn wij in de gelegenheid
het volgende te berichten:
De vroeger door ons genoemde commissie
is tot de conclusie gekomen, dat wil men
met iets goeds en geheel nieuws voor den
dag komen, de tijd die haar voor voorbe
reiding restte te kort was. Besloten werd
toen het oorspronkelijk plan, de winkel
week te houden in September, op zij te
zetten en plannen werden beraamd deze
week nu te houden in November, In aan
sluiting op het Sint Nicolaasfeest. De
Commissie Is druk bezig haar plannen uit
te werken en is vol goeden moed, dat zij
met een uiterst attractief progTam voor
den dag zal kunnen komen. Binnenkort
hopen wij In de gelegenheid te zijn om
trent deze winkelweek meer te kunnen
mededeelen.
TENTOONSTELLING WIJKGEBOUW
NED. PKOT. BOND.
Gelijk ieder jaar .wordt thans weder In
het Vrijz. Chr. Federatiehuis Gerecht 10
de tentoonstelling gehouden van teeke-
ningen, vervaardigd door de leerlingen der
avond-teekenschool van het Wijkgebouw
„Geloof-Hoop-Liefde" van den Ned. Prot.
Bond, Langestraat 67.
Deze tentoonstelling is gisteravond ge
opend en h kijkje overtuigt U weer van de
uitstekende resultaten die hier onder des
kundige leiding bereikt zijn. Br wordt op
dezë nuttige 3 j. avondcursussen onder
wezen, zoowel in hand- en rechtlijnig
teekenen, vak- en meubelteekenen, als in
pleister- en natuurteekenen.
De teekeningen zijn als steeds keurig
gerangschikt, terwijl uit alles blijkt de
liefde en zorg, waarmee de leerlingen ge
werkt hebben. Men moge zich daarvan gaan
overtuigen.
HERDENKING STATENVERTALING.
Gedachtenisrede in de Pieterskerk.
Ter gelegenheid van het feit, dat het
Vrijdag 17 September driehonderd jaar ge
leden zal zijn, dat de statenvertaling van
den bijbel plechtig werd overgereikt aan
de Overheid, wordt in de Pieterskerk een
gedachtenisure belegd, waarin zullen voor
gaan prof. J. N. Bakhuizen v. d. Brink en
ds. Joh. W. Groot Enzerimk.
In verband met deze herdenking her
inneren wij er aan, dat Leiden de baker
mat geweest is van het voortreffelijk werk
der bijbelvertalers. Het was in onze stad,
dat de bijbelvertalers hebben gearbeid. Te
recht stond dan ook onlangs in de Lec
tuurgids te lezen: „Leiden is de plaats,
waar de statenvertalers zelfs de pest trot
seerden: waar eeuwenlang de commissie
tot het nazien der autographa (de oor
spronkelijke bewerking) op het stadhuis
plechtig ontvangen werd, zooals dit paste
bij een zaak van zoo groote beteekenis. Ons
aller moedertaal, van welke partij of kerk
wij ook mogen zijn, is, wat zij is, door dit
meesterwerk onzer gouden eeuw.
Leiden is dus wèl de plaats waar heel
Nederland heenzLet, wanneer men hierop
de aandacht richt".
SPEELTUINVER. „ZUIDERKWARTIER"
EN „ONZE TUIN".
De Middellandsche Zeeconferentie is
gistermiddag te 16.40 uur te Nyon geopend.
De burgemeester heette de gasten welkom,
wenschte hun succes, verklaarde de zitting
geopend en noodigde de vergadering uit
een voorzitter aan te wijzen. Eden dankte
en stelde voor, dat de eerste Fransche ge
delegeerde het voorzittersambt zou be-
kleeden, omdat Frankrijk het initiatief tot
deze conferentie heeft genomen. Delbos
werd eenstemmig tot voorzitter gekozen.
Delbos zet doel uiteen.
Het gaat erom, aldus zette Delbos het
doel der conferentie uiteen, een einde
te maken aan een toestand, die ondrage
lijk is geworden, de noodige maatrege
len te nemen en de regels van het inter
nationale recht met betrekking tot de
scheepvaart in de Middellandsche Zee
te versterken. De scheepvaart kan niet
overgeleverd blijven aan de genade van
zeeroovers, die geen enkele vlag ont
zien en vrachtschepen torpedeeren zon
der waarschuwing, zonder onderscheid
van lading of plaats van bestemming vol
gens methoden, welke lijnrecht in strijd
zijn met het protocol van 1936 over de hu
maniseering van den duikbootoorlog.
Wij betreuren het aldus vervolgde
Delbos dat twee mogendheden hebben
gemeend de uitnoodiging te moeten af
slaan met de toevoeging, dat volgens haar
het vraagstuk in een ander kader zou
kunnen worden behandeld. Het lijkt ons
echter noodzakelijk, dat speciale maat
regelen worden genomen, die de vrije door
vaart der koopvaardijschepen verzekeren.
De Middellandsche Zee is een der grootste
verkeerswegen der wereld. Zij speelt een
beslissende rol in het leven der hier ver
tegenwoordigde landen.
Tentoonstelling van potplanten
en huisvlijt-artikelen.
Gisteravond had in de zaal van den heer
Joh. Mekel, Hoogewoerd 87, de opening
plaats van een tweedaagsche tentoonstel
ling van potplanten en huisvlijt-artikelen,
georganiseerd door bovengenoemde ver-
cenigingen.
De voorzitter der gecombineerde bestu
ren, de heer N. H. Nooteboom, sprak daar
bij een woord van welkom, aan alle aan
wezigen, in het bijzonder tot de besturen
der zustervereenigingen. Ons doei, aldus
spr., is bij de jeugd liefde te kweeken voor
planten en bloemen, en daardoor de ver
nieling der tuinen, zooals in vroeger jaren,
tegen te gaan. Is het kweeken van planten
zomerwei'k, zoo kunnen wij huisvlijt als
winterwerk beschouwen. Spr. zag met vol
doening terug op de driejarige samenwer
king der beide besturen. Waren de inzen
dingen iets minder dan andere jaren, de
kwaliteit staat op hooger peil. Spr. noem
de dit het neusje van de zalm! Na er op
gewezen te hebben, dat het bestuur tot
dekking der kosten een loterij had georga
niseerd en na dank te hebben gebracht
san de heeren Oudshoorn, Ravensberg uit
Haserswoude, den Rijksplantentuin voor
het beschikbaar stellen der planten en de
Jury, bestaande uit de heeren J. Jonker,
A. Galjaard, J. Mater (plantenkeuring) en
de dames E. PonsenKeijser, v. Leeuwen
kken, mej. Valkenburg en de heeren C.
Ponsen, C. J. Bevelanders, St. Verbeek
'keuring huisvlijtartikelen) voor hun be.
jeidwilligheid, verklaarde de voorzitter om
balftien deze fraaie tentoonstelling, die
een uitstekenden indruk maakt, voor ge
opend.
FEESTAVOND „DAMCLUB LEIDEN".
De „Damclub Leiden" heeft met een al
leszins geslaagde feestavond haar tweede
lustrum in de zaal der Muziekschool ge
vierd.
De feestleider de heer P. Olivier opende
met een hartelijk woord van welkom en
sprak zijn vreugde uit over het feit, bijna
alle leden met hun dames aanwezig te zien.
Spr. verzocht aan te vangen met het zingen
van het clublied en met hem een dronk te
wijden op 't welzijn van de „Damclub Lei
den".
Het deed spr. goed, in de met palmen en
bloemen feestelijk getooide zaal, méér nog
dan verleden jaar. dezen avond te mogen
leiden. Hij dankte de heeren Buurman, die
voor de feestelijke aankleeding hebben ge
zorgd. voorts alle firma's en leden die prij
zen hebben beschikbaar gesteld voor de
tombola enz. Van den heer G. v. Zwieten
Sr., eere-voorzitter van D.C.L. was een har
telijk schrijven ingekomen; in verband met
verblijf elders kon hij niet aanwezig zijn.
Het bsetuur mocht ook een mooien beker
in ontvangst nemen, aangeboden door de
oud-leden, waarvoor bijzonderen dank ge
bracht werd.
De voorzitter de heer A. Buurman, dankte
de feestcommissie voor al hetgeen zij heeft
gedaan tot het organiseeren van dezen
avond, stond stil bij het 2e lustrum en con
stateerde, dat het voor een groot deel aan
de leden, die in de moeilijke periode de
vereeniging trouw zijn gebleven, te danken
is, dat men nu dit feest mag vieren. De
clubgeest is momenteel zeer goed; dat dit
zoo mag blijven, is sprekers wensch.
De heer S. v. d. Reek bracht een stukje
historie betreffende D.C.L. voor het voet
licht, waarvoor hij den dank van de aan
wezigen verwierf.
Het programma vermeldde voorts mu
ziek, tooneel, onderlinge srelen, tombola
etc. Aan een goede stemming ontbrak het
natuurlijk niet.
Het was reeds lang na middernacht toen
de heer Olivier dit geslaagde feest met een
hartelijk afscheidswoord sloot.
Een extra woord van dank aan de feest
commissie is hier zeker oj»zijn plaats. De
Leidsche Districts Dam Bond was vertegen
woordigd door de heeren I. v. d. Meulen en
L. de Haan.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving:
Gebr. Padding (K. en H. J.1, Havenstr.
5», Nocrdwijkerhout. Bloembollenteelt. Ven
noten: K. Padding en H. J. Padding,
nordwijkerhout. Gevolmachtigde: A. Chr.
raiding-Hulshoff, Noordiwijkerhout.
Gisteravond is de 7-J. M. v. 't R. uit
de Klikstraat op de hoek van het Plant
soen en de Geeregracht nabij 't Jan van
Hout-monument in het prikkeldraad be
kneld geraakt en wel zoodanig, dat hij
moest worden uitgezaagd. De jongen werd
aan het linkerbeen gewond en door dr. M.
verbonden, waarna hij huiswaarts kon
keeren.
De heer S. v. d. Water heeft een
fraaie juwelierszaak geopend in het per
ceel Boommarkt 11. Tot nu toe was gedu
rende 5 maanden zijn zaak gevestigd aan
de Pieterskerkkoorsteeg no. 7, doch zijn
nieuwe winkel heeft hij een moderner
cachet gegeven. Gouden en zilveren voor
werpen liggen in de ruime étalage's uitge
stald, terwijl diverse attracties het koopen
veraangenamen. De zaak maakt een keu-
rigen indruk.
Onze stadgenoot de heer P. Boet Jr.
slaagde gisteren voor het toelatingexamen
van de zesde klas B, voor het gymnasium
te Haarlem.
Niemand heeft het recht zich
daar speciale vrijheden te veroorlo
ven ten nadeele van de gemeen
schap. De regeeringen van Frank
rijk en Engeland zoeken door haar
initiatief een dubbel resultaat te be
reiken. Wij verwachten van een snel
tot stand gekomen overeenkomst een
onmiddellijke vermindering van de
ondraaglijke spanning, die thans in
de Middellandsche Zee heerscht en
nieuwe gevaren inhoudt. Maar bo
vendien wenschen wij, dat de at
mosfeer, die sedert eenige weken
door ons als te dreigend wordt
gevoeld, door het succes van onze
samenwerking gezuiverd wordt, zoo
dat wij in een gunstige sfeer aan
nieuwe Europeesche taken kunnen
beginnen. Ik twijfel niet, aldus be
sloot Delbos, of de conferentie zal
door haar geest van beslistheid en
door het weren van elke onnoodige
discussie, gemakkelijk tot haar doel
komen
Scherpe verklaring van Litwinof.
Litwinof, die daarop het woord nam,
eeide, dat de Russische regeering de con
ferentie nuttig acht, niet alleen, omdat
haar eigen schepen slachtoffer zijn gewor
den van een zeerooverij zonder voorbeeld,
maar omdat de Russische kust bespoeld
wordt door een zee, die in verbinding staat
met de Middellandsche Zee. Sovjet-Rusland
heeft belang bij de handhaving der inter
nationale orde en wenscht te strijden tegen
eiken vorm van schending van een inter
nationaal verdrag.
Eenige staten, aldus Litwinof, weige
ren aan onzen arbeid deel te nemen.
Het zijn die, welke, hoewel zij koopvaar
dijvloten bezitten, de zeerooverij niet
vreezen, hetzij omdat zij die zelf orga
niseeren, hetzij omdat zij die zelf orga-
roovers betrekkingen onderhouden, die
intiem genoeg zijn voor een goede ver
standhouding.
Ik betreur de afwezigheid van den staat,
die het meest van deze zeerooverij te lijden
heeft het republikeinsche Spanje. Het is
nog niet te laat om deze lacune op te vul
len. De aanwezigheid van Spanje zal bij
dragen tot de pacificatie in de Middelland
sche Zee. Onmiskenbare daden van zeeroo
verij zijn gepleegd en wel door duikbooten,
die naam en vlag verborgen houden. Het
zijn typische gevallen van regeeringszee-
rooverij.
Ieder van ons hier kent het doel dezer
zeerooverij en den staat, die er voor
verantwoordelijk is, doch de naam van
dezen staat mag hier niet worden uit
gesproken, behalve door de mogendhe
den, die het slachtoffer van den zee
roof zijn geworden. Humoristen bewe
ren, dat zekere staten hun, eigen sche
pen getorpedeerd hebben om zich te
kunnen beklagen, maar deze bewering
is onlogisch en belachelijk.
Onder zeerooverij moet niet alleen ver
staan worden de actie van duikbooten in de
Middellandsche Zee, maar ook die van an
dere schepen en van vliegtuigen. Twee Rus
sische schepen zijn door vliegtuigen tot
zinken gebracht. De Sovjet-regeering kan
de vernieling van haar goed niet toestaan;
zij zal zelf de noodige maatregelen nemen
om zich te verdedigen. De ondervinding
met de internationale overeenkomsten der
laatste jaren bewijst, dat men zich geen
illusies kan maken over de doelmatigheid
eener internationale actie. Niettemin is
Rusland bereid zijn deel bij te dragen in de
uitvoering der gemeenschappelijke maatre
gelen, waartoe hier besloten wordt. Het zal
de conferentie vergemakkelijken, opdat
spoedig doelmatige maatregelen kunnen
worden genomen.
Eden aan 't woord.
Eden beperkte er zich toe zijn leedwezen
te uiten over de afwezigheid van zekere sta
ten. De conferentie, aldus zeide hij, zal hen
zeker op de hoogte van den arbeid willen
houden. De Engeische minister verklaarde
niet te wanhopen aan de medewerking de
zer staten. De arbeid der conferentie is
dringend en moet snel ten uitvoer worden
gelegd. Eden stelde dan ook voor dat de
conferentie onmiddellijk bijeen zou komen
als permanente technische commissie. Al
dus werd besloten. De openbare zitting werd
te 17 uur 30 gesloten.
Cijfers, welke U misschien iets te
vertellen hebben:
ONGEVALLENVERZEKERING
f. 25.000.- bij overlijden
f. 50.000.- bij blijvende invaliditeit
Jaarpremie vanaf f. 33.75.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
7349 (Ingez. Med.)
lanxische Zee door duikbooten tegen koop
vaardijschepen begaan worden. Verder is
de wijze bestudeerd, waarop gebruik zou
moeten worden gemaakt van de verschil
lende vloten, welke te dien einde beschik
baar zijn. Uit de besprekingen bleek, dat
op zekere punten een aanvullende bestu
deering noodig is. Verschillende bijeen
komsten zullen daarvoor vanavond en mor
genochtend worden gehouden. De confe
rentie zal morgen te 16 uur opnieuw in
commissie bijeenkomen".
Reeds is practische overeenstemming
bereikt ten aanzien van de volgende
punten
1. De organisatie der patrouilles te
verdeelen over verschillende zones.
2. Het aanbieden van een zone aan
Italië.
3. Het gebied, dat Engeland en
Frankrijk in het Westelijk deel der
Middellandsche Zee voor hun rekening
zullen nemen.
4. De zones welke de overige mogend
heden in het Oostelijk deel der Middel
landsche Zee voor haar rekening zullen
nemen.
Naar vanzelf spreekt, zal het accoord
nog aan de onderscheidene regeeringen
worden voorgelegd.
Cholera onder Japansche troepen.
Beslaten zitting.
Over de besloten zitting is volgend com
muniqué uitgegeven:
„De conferentie, in commissie bijeen,
heeft een onderzoek ingesteld naar de be
ginselen van een actie, die ondernomen
moet wonden om een einde te maken aan de
daden van zeerooverij, welke in de Middel-
De ontscheping van Japansche troepen
en oorlogstuig in Jang-Tse-Poe wordt
energiek voortgezet. Onder meer zijn ver
scheidene gemotoriseerde eenheden en 32
stukken zwaar geschut aangekomen, het
geen een groot offensief in noordelijke
richting, verbonden met een aanval naar
het zuid-westen door de troepen te Woe-
soeng doet verwachten.
De woordvoerder der Japansche marine
heeft medegedeeld, dat onder de Japan
sche troepen te Pausjan cholera in aller-
hevigsten vorm is uitgebroken. In drie
lagen heeft men 80 gevallen geconsta
teerd, waarvan 20 met doodelijken afloop.
De gezondheidsdienst heeft alle vereischte
maatregelen genomen.
Veranderd te velde is bij Sjanghai nog
niets. In tegenstelling tot het Noorden De
Japanneezen, die van Tsjahar uit opruk
ken, langs den spoorweg Peiping—Soe-
joean, zijn tachtig kilometer de provincie
Sjansi binnengedrongen, waar een sterke
Chineesche troepenmacht geconcentreerd
zou worden om te trachten, den Japan-
schen opmarsch tot staan te brengen.
Matsjang, ten Zuiden van Tientsin, heet
door de Japanners bezet. Langs de spoor
lijn PeipingHangkau. waar de voornaam
ste Chineesche strijdkrachten geconcen
treerd zijn, is de Japansche opmarsch tot
staan gekomen.
De New York Herald meldt, dat de Chi-
oeezen achttien oude stoomschepen en
jonken, geladen met zand, hebben doen
zinken in de Jangtserivier. Het is hun be
doeling de rivier zoodanig af te sluiten dat
de Japanners geen troepen naar den bo
venloop van de rivier kunnen verschepen.
Deze afsluiting is aangebracht een paar
mijl boven desamenvloeiing van de
Jangtse en de Wangpoe. Het gevolg van
deze afsluiting is, dat verscheidene Ame-
rikaansche kanonneerbooten en oorlogs
schepen van andere landen in de Jangtse
opgesloten zijn. Dit feit zal naar verwacht
wordt de evacuatie der Amerikanen moei
lijker maken dan men aanvankelijk meende
In een verklaring voor de pers heeft de
Japansche minister-president Konoje ge
zegd; „Men verwacht niet, dat de vijan
delijkheden dit jaar zullen eindigen. In elk
geval doet niets vermoeden dat de voor
zieningen van de begrooting 1938/'39 daar-
door aanzienlijke wijzigingen zullen moe-
ten ondergaan".
BINNENLAND.
Loodsbooten met geschut voor den Nieuwen
Waterweg bij Hoek van Holland (Bin
nenland, 3e Blad).
Militaire attaché's bij de manoeuvres (Bin
nenland, 3e Blad).
De vaststelling van den voetbalwedstrijd
HollandBelgië te Rotterdam; eritiek
uit Amsterdam en een motiveering van
K.N.V.B.-zijde (Sport, 4e Blad).
BUITENLAND.
De conferentie te Nyon. Nieuwe Russische
aanval op Italië (le Blad).
Geen groote wijziging aan het front in
China (Buitenland, Ie Blad).
Het Neurenberger congres (Buitenl., le BI.)
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 2 VAN HET DERDE BLAD.
TEL. 2697. 7357
(Ingez. Med.)
Voor ons land wordt voor morgen
matige Noordelijke wind verwacht
met afwisselende bewolking en
nog kans op plaatselijke regen
buien. 't Weer zal nog koel blijven.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De Russen onverbeterlijk.
De conferentie te Nyon heeft zich gisteren
het scherpst geaccentueerd door 'n nieuwen,
feilen aanval van Litwinof, den Rus, op
Italië, al noemde hij den naam van dit land
niet. Er is echter geen nota van genomen
en in besloten zitting is Litwinof er ook
niet op teruggekomen.
Litwinof achtte het zelfs niet noodzake
lijk te blijven aandringen, dat ook de re
geering van Valencia tot de conferentie zou
worden uitgenoodigd. Eden maakte er geen
geheim van, dat hij voornemens was Italië
op de hoogte te houden van de beoogde
maatregelen en gaf uitdrukking aan de
hoop. dat dit land ten slotte zich er ook bij
zou aansluiten.
De Duitsche pers is zeer verontwaardigd.
De „Voelkischer Beobachter" schrijft: „De
volkomen ongerijmdheid dezer conferentie
kan niet beter worden gekarakteriseerd dan
door dit groteske feit: de vertegenwoordi
ger van het bolsjewisme kon in bijzijn van
Eden en Delbos op de meest ongehoorde
wijze een groote Europeesche mogendheid
als Italië aanvallen. Men zal ten slotte toch
wel moeten erkennen, dat dergelijke ma
noeuvres zonder mankeeren zullen leiden
tot een definitieve verdeeling van Europa".
En daarin schuilt veel waars!
FRANKRIJK
Rede van Chautemps.
Minister-president Chautemps hield op
een feestmaal ter gelegenheid van het
congres van den internationalen bond van
oud-strijders en oorlogsverminkten een
rede, waarin hij de vertegenwoordigers der
landen met 'n democratisch regiem en die
van landen met een autoritair regiem
begroette, niet alleen „met gelijke hoffe
lijkheid, doch met gelijke genegenheid".
Chautemps zeide het te betreuren, dat
niet meer landen vertegenwoordigd waren.
Frankrijk wil de onafhankelijkheid van
alle volken eerbiedigen, ongeacht hun re
giem. Het wenscht betrekkingen van ver
trouwen te onderhouden, ook op dit
oogenblik. waarop reeds zonder oorlogs
verklaring wapengekletter wordt gehoord1.
