STADSNIEUWS Ned. Ver. voor Luchtbescherming afd. Leiden VRIJDAG 11 JUNI 1937 No. 23683 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN 78ste Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Voordrachten van de heeren P. J. de Gaay Fortman en A. van Vianen. Inleidend woord van den burgemeester Dit nummer bestaat uit VIER bladen LEIDSCH DAGBLAD PRIJS. DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchëque' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden f. 2.35 per week f. 0.18 Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f.0.80 per 3 mnd.I ■Het. is een groote overgang om zich van de sfeer van een vredigen zomeravond te verplaatsen in het ruwe milieu van een luchtoorlog, waarbij een vreedzame bur gerbevolking moorddadig wordt bestookt met brand-, brisant- en gasbommen. Uit -dat oogpunt beschouwd mocht het bestuur van de afdeeling Leiden der Ned. Ver. voor Luchtbescherming stellig niet ontevreden zijn over het bezoek op haar eerste propaganda-vergadering, welke gis teravond in de kleine Stadszaal werd ge houden, doch anderzijds bereikte de be langstelling de zaal was voor ruim drie kwart gevuld toch niet het peil. waarop de belangrijkheid van het onderwerp rech tens aanspraak zou kunnen maken. Onder de aanwezigen bevonden zich o.a. de wethouder van financiën, de heer M. G. Verwey, verschillende hoofden van ge meentediensten, het hoofd van den plaat- seiijken luchtbeschermingsdienst, den heer R. J. Meyer, commissaris van politie, over ste H, D. Buurman, commandant 4e R. I. en mr. P, E. Briët. De afdeeling voorzitter, de heer N. C. F. van Ginkel, sprak In zijn openingswoord zijn vreugde uit over de goede opkomst op deze eerste propagandavergadering, welke dient om de burgerbevolking in te lichten omtrent de stellig niet denkbeel dige gevaren van een luchtaanval. Een voorkoming daarvan is helaas niet moge lijk. doch wel ligt het in ons bereik bij een onverhoopten aanval de ellendige ge volgen daarvan te beperken en veel leed te verzachten. Na een welkomstwoord aan de sprekers, mr. P. J. de Gaay Fortman, oud-burge meester van Dordrecht en den heer A. v. Vianen. chemisch doctorandus te dezer stede, gaf spr. het woord aan den Leid- schen burgemeester, mr. A. van de Sande Bakhuyzen. die zich bereid had verklaard tot het houden van een inleiding. Inleiding door den burgemeester. Spr. betuigde het bestuur allereerst zijn dankbaarheid en waardeering voor het ge nomen initiatief. De burgemeesters vervullen in de van regeeringswege ingestelde luchtbescher mingsorganisatie een belangrijke functie, doch zij zijn niet in staat hun taak te volbrengen, wanneer niet de burgerij in grooten getale haar medewerking verleent en deze medewerking als noodzakelijk leert beschouwen. De overheid kan alleen hulp bieden bij de voorbereiding der organisatie en inge val van direct gevaar: op de burgerij rust de taak de eigenlijke organisatie op te bouwen. De diepe ernst van de op het spel staan de belangen is over het algemeen bij het Publiek nog niet in voldoende mate door gedrongen, al is verbetering merkbaar. Ook de overheid ziet zich bij de oplos sing van het vraagstuk voor een moeilijke 'aak geplaatst, welke een uitgebreide voor studie noodzakelijk maakte, doch spr. ver heugt zich erover zich bij de uitvoering van die taak gesteund te weten door het bestuur van de olaatselijke afdeeling der R. V. L. Vervolgens wa,s het woord aan den heer van Vianen, die sprak over „Het che mische wapen in den luchtoorlog". Voordracht van den heer A. van Vianen.' Na te hebben herinnerd aan de in ons Blad van zijn hand verschenen artikelen jver dit onderwerp en van den inhoud een kort résumé te hebben gege\*n. vervolgde spreker in den luchtoorlog wordt, voor zoover bot de chemie betreft, gebruik gemaakt ''an brandstichtende middelen en strijd gassen. Het is opvallend, Jat van de oorlogs- Sassen er slechts weinig een werkelijk gas hjn. De meeste worden als fijne druppel- flos of als fijne vaste stofdeeltjes In de lucht gebruikt. In het begin van den we reldoorlog gebruikte men enkele werkelijke Sassen, zooals chloor, en vanaf dien tijd dateert ook de naam oorlogsgas. Dat alle oorlogsgassen voor de gezond- nadeelig zijn is een onjuiste meening. f' is een groep, n.l. de rook- en nevel- wrmers, welke men alleen maar gebruikt camouflagedoeleinden. Ons interesseeren alleen die gassen, welke op het mensclielljk lichaam inwer ken, Dit zijn er ongeveer een vijftig, welke welke over vier groepen worden verdeeld, namelijk: 1. algemeen vergiftige stoffen; 2. verstikkende stoffen; 3. prikkelende stoffen; 4. blaartrekkende stoffen. De algemeen vergiftige stoffen werken in. doordat de vergiften in het bloed wor den opgenomen. Hiertoe behooren kool- monoxyde en blauwzuur. Een voordeel is, dat deze twee gassen weinig geschikt zijn om ze in den oorlog te gebruiken. Het zijn gassen in den waren zin des woords, en ze in druppelvorm of vasten vorm in de lucht te brengen, is tot op heden niet mogelijk gebleken. Verder zijn ze lichter dan ae lucht en zullen daardoor naar boven gaan. Het getuigt van een wijs beleid, dat onze Hollandsche legergasmaskers zoodanig ge construeerd zijn, dat de ze tegen 't blauw- zuurgas volkomen bescherming bieden als het onverhoopt toch nog mocht gelukken het als oorlogsgas toe te passen. Deze legermaskers zijn ook voor burgers ver krijgbaar. De tweede groep, de verstikkende stof fen, werken vooral op de ademhalingsor ganen. Hiertoe behooren phosgeen, chloor, diphosgeen, chloorpikrine en andere. De derde groep, de prikkelende gassen, heeft in den regel geen doodende werking en wordt onderverdeeld in twee andere: a. traangassen, b.v. chlooraceton en chlooracetophenon. Hiervan gaan we in 't begin huilen .Na 'n half uur a Jrie kwar tier ontstaat ooglidkramp en wordt men volslagen blind. Wanneer het slachtoffer in dezen toestand een goede medische be handeling krijgt .functioneert het oog na 24 uur weer geheel normaal. Het zijn dus geen bijzonder gevaarlijke gassen. b. niesgassen, waarin arsenicum voor komt en daarom wel arsinen genoema worden. Ze geven aanleiding tot veel nie zen .Zelden gaan ze verder het lichaam binnen dan de neus en keelholte. De blaartrekkende stoffen oefenen een schadelijke werking op de huid uit en ge ven aanleiding tot blaarvorming. Hiertoe behooren het. mosterdgas en het lewisiet. In gasvormigen toestand is de werking niet zoo intensief als in druppelvorm. We moeten dus ieder contact met deze drup pels vermijden, waaruit volgt dat een ter rein dat vanwege mosterdgasbesmetting door waarschuwingsborden, vlaggen of anderszins is afgezet, onder geen enkele voorwaarde betreden mag worden. Eigenaardig is dat de gevoeligheid van de verschillende personen zeer uiteen loopt. Van de blanken is 2% overgevoelig, van de negers is 76% ongevoelig. Uit het bovenstaande blijkt, dat het van groot belang is .dat een gebruikt oorlogs gas zoo spoedig mogelijk geïdentificeerd wordt. Er moeten dus zijn twee takken van dienst, n.l. de gasverkenning, welke tot taak heeft de identificatie, en de gas- ontsmetting .welke voor het onschadelijk maken zorgt. Voor de gasverkenning komen in de eerste plaats personen in aanmerking, die beschikken over een scherpen reuk; eerst daarna volgen de chemici in hun labora toria en falen ook dezen, dan is er ten slotte het centraal laboratorium voor het geheele land, dat zoowel voor de mili tairen als voor de burgerbevolking onder zoekingen verricht. Na de verkenners doen de ontsmetters hun plicht, Ook hiervoor is een opleiding noodig, waarbij de kennis van gassen en ontsmettingsmiddelen onontbeerlijk is. Verder zijn noodig eerste hulp voor ge wonden en gaszieken .brandweerpersoneel, personeel voor herstellingswerkzaamheden enz. Tenslotte behandelde spr. het gebruik van onbekende strijdgassen, waarbij hij er op wees, dat het uiterst moeilijk is nieuwe oorlogsgassen aan de bestaande toe te voegen. De moeilijkheden zijn de volgende: 1. De vervaardiging moet uit gemakke lijk te verkrijgen grondstoffen kunnen ge- geschieden. De oorlogsindustrie kan geen strijdgassen maken waarvoor de grond stoffen ternauwernood te verkrijgen zijn. Dit beteekent al een groote beperking van het aantal mogelijkheden. 2. De bereiding moet in alle onderdee- len technisch mogelijk zijn. 3. De producten moeten in den toestand waarin zij in de atmosfeer zijn gebracht, zwaarder zijn dan lucht. 4. De chemicaliën moeten niet ontleed worden bij de explosie van de granaten. 5. De gassen moeten door zuurstof uit de lucht en door vocht niet te spoedig ontleden. 6. Ze moeten in staat zijn zoodanig te werken, dat. dc bestaande beschermings middelen falen. Op goede gronden kan ik zeggen, dat het Hollandsche legermasker ruimschoots de vergelijking met buiten- landsche maskers kan doorstaan. Er zijn gevallen, waar zelfs de gasmaskers van het Duitsche leger falen, maar waar de Hollandsche volkomen bescherming bieden. Er zijn slechts weinig gassen, welke aan zooveel eischen tegelijk voldoen. Spr. eindigde met te zeggen, dat het chemische wapen in den luchtoorlog in de jaren 1914—1918 zijn hoogtepunt heeft gehad, en dat daar tegenover sindsdien de beschermingsmaatregelen in buitengewone mate zijn geperfectioneerd. Worden de beschermingsmaatregelen niet genomen, dan geven we het chemische wapen nogmaals een kans, zooals in Abes- synië is geschied, maar dan is het ook voor 100 pCt. onze eigen schuld. Nadat was gepauzeerd, sprak het hoofd van den plaatselijken luchtbeschermings dienst, den heer R. J. Meyer een kort. pro pagandistisch woord. De commissaris van politie spreekt. Deze wees erop, hoe zijn taak, als hoofd van den dienst, een veelomvattende is, waarbij hij veler medewerking behoeft. Sprkan zich practisch alleen bezighouden met het uitstippelen der groote lijnen; de uitwerking der détails moet hij aan an- oeren overlaten, ook al omdat die détails veelal van technischen of wetenschappe- lijken aard zijn. Het aantal helpsters en helpers uit de burgerij varieert van 5 tot 8% en zou voor onze stad dus minimaal 3500 personen be dragen. In verband met dit groot aantal deed spr. een dringend beroep op de in gezetenen om zich in dienst van de lucht bescherming te stellen, waarvan het begin is zich als lid der afdeeling aan te melden. Mocht onverhoopt het apparaat van den luchtbeschermingsdienst ooit in werking gesteld moeten worden, dan gaat het over groote dingen; ons eigen leven en dat van onze naasten. Wie zich daarvan bewust is, geeft zich thans nog op als lid der afdeeling. aldus besloot spr. De volgende spreker was de heer P. J. de Gaay Fortman, oud-burgemeester van Dordrecht, die in het bijzonder de organi satie en de werkwijze der N.V.L. behan delde en daarbij vooral de taak der af deeling belichtte. Rede van Mr. de Gaay Fortman. Spr. wees er allereerst op, dat bij deze materie de overheid slechts hulp en voor lichting kan geven bij hetgeen de burgerij moet verrichten. De taak van de overheid is beperkt tot het ontwerpen van een al gemeen plan, dat o.m. omvat het verdee- len van elke gemeente in secties, de In richting van een alarmeerings- en waar schuwingsdienst over het geheele land, van openbare schuilplaatsen, van brandweer-, politie-, ontsmettings-, opruimings- en verduisteringsdiensten. Op de burgerij rust de plicht der zelf bescherming, welke bestaat uit a. gezins- bescherming, b. wijk- of blokbescherming en c. bedrijfsbescherming. Tot de consequenties van het sub a be doelde. behooren o.a. de inrichting van een scherf- en gasvrije kelder of kamer, een brandbeveiliging op de bovenste verdie ping en een particuliere verduisteringsor ganisatie. Er moet tusschen de overheids- en de zelfbescherming een sterke samenwerking bestaan, zoo zelfs, dat de eene zonder de andere geen waarde heeft. Als voorbeeld noemde spr. de kwestie der lichtverduis- tering. Een vergelijking tusschen hetgeen in het buitenland en hier te lande wordt gedaan voor de luchtbescherming, valt in ons na deel uit. zooals spr. met cijfers illustreerde Bedriegen de voorteekenen echter niet, dan treedt daarin spoedig verbetering in. In ons land bestaan bijvoorbeeld veel te weinig afdelingen der N.V.L. Amsterdam en Rotterdam ontbreken zelfs! Wil de luchtbeschermingsdienst werke lijk in staat zijn goed te functioneeren, dan moet juist de burgerij zich organi- seeren. Komende tot de taak der plaatselijke af- deelingen, verdeelde hij haar werkzaam heid in de volgende onderdeelen: le sy stematische propaganda i huisbezoek, ten toonstellingen) 2e. daadwerkelijke voor bereiding; 3e. aanvulling van het over heidspersoneel; 4e. opleiding van personeel en 5e. actieve deelneming aan de oefenin gen, waarbij hij uitvoerig op een en an der inging. De neutrale positie van ons land in den wereldoorlog en de geaardheid van de Hollanders maken het tot een moeilijke taak om ons volk voor de zaak der lucht bescherming te activeeren. doch met klem wees spr. erop, dat als er onverhoopt een oorlog komt en er vallen slachtoffers door luchtaanvallen, zulks een groote ver antwoordelijkheid legt op de schouders van hen, die in het huidige tijdsgewricht geroepen zijn om maatregelen ter bescher ming te nemen. Spr. eindigde met het uitspreken van den wensch, dat met be hulp der overheid in Leiden een lucht beschermingsdienst zal ontstaan, welke in geval van nood wat God verhoede aan redelijke eischen voldoet. (Applaus). Na afloop der vergadering bestond gele genheid tot het stellen van vragen, waar van een dusdanig gebruik werd gemaakt, dat de voorzitter het gewenscht achtte de bijeenkomst onder dank aan de sprekers te sluiten. N.V. Leidsche Duinwater- Maatschappij. Algemecne jaarvergadering van aandeelhouders. Dividend evenals vorig jaar vastgesteld op 24 In de hedenmorgen onder voorzitter schap van den heer M. G. Verweij gehou den algemeene vergadering van aandeel houders der N.V. Leidsche Duinwater Mij. waren vertegenwoordigd 15 aandeeler,, uit brengende 15 stemmen. Aan het dooi den directeur ir. F. C. Lin- denbergh. uitgebracht verslag is het vol gende ontleend: In het afgeloopen jaar werden te Katwijk uit het duinreservoi™ opgepompt 2.981.962 M3 duinwater, legen 2.893.196 M3 over 1935 of 38.766 M3 meer. Gemiddeld werden per etmaal opgepompt 8.147 M3. tegen 7.926 M3 over 1935. De vol gende uitbreidingswerken kwamen tot stand: ten behoeve van een beteren aan voer van water naar de stad is van den watertoren te Katwijk af tot aan den Molen te Katwijk een 600 m.M. transport buis gelegd. Deze buis is met een 500 m.M. zinker door den Rijn aangesloten op de be staande 500 m.M. transportleiding in de Sandtlaan. terwij! de in deze transportbuis voorkomende 300 m.M. zinker door het Ad ditioneel kanaal met een 500 m.M. brug- pijp werd aangevuld. Hiervoor is een 500 m.M. Mannesmannbuis gebruikt, welke ge legd is in' een naast de brug gemaakte be- tonkoker. Door deze werken werd bereikt, dat de werkdruk in het pompstation te Katwijk verminderde van pl.m. 45 M. tot 27 M. Eveneens werd voor een beteren aan voer naar de stad het buizennet in de ge meente Oegstgeest langs Hofdijck, Poel geest en Haarlemmerweg in verbinding ge bracht met de 300 m.M. buisleiding in de Singels te Leiden. Daar ir. het afgeloopen jaar tweemaal stoornis optrad aan de bestaande hooge- druk pomp, bleek, dat deze, wat bedrijfs zekerheid betrof, te wenschen overliet, Er is dan ook overgegaan tot het aanschaf fen van nieuwe hooge-druk pompen. Onder de gemeente Wassenaar is in het duingebied „Berkheide" een nieuw kanaal (kanaal IV) gegraven tot 4 M. j- A. P. Dit werk is in werkverschaffing geschiedt. Be gonnen werd met het leggen van een araineerleiding ir. dat kanaal. Om 't water van het nieuw gegraven kanaal IV te kun nen verplaatsen, was een nieuwe pomp in Berkheide noodig. Uit overwegingen van bedrijfszekerheid en van economie is een transportleiding van p! m. 3 K.M. gelegd van deze nieuwe pomp en de bestaande pompen in Berkheide direct naar de voor- filters. Tevens werd een aanvang gemaakt met het systematisch vernieuwen van in slech ten toestand verkeerende hoofdbuizen in de binnenstad. Met inachtneming van het 'bepaalde in art. 5 der concessie werd uitbreiding aan het buizennet gegeven tot een totan' van 5.072M. De lengte van het buizenr' be droeg op 1 Jan. 1936 174.518 M., zocaat de totale lengte van het buizennet op 31 De cember 1936 bedroeg 179.590'/, M. Het bui zennet in de omliggende gemeenten, eigendom dier gemeenten, bedraagt te Kat wijk 24.950 M., te Valkenburg 575 M.. te Rijnsburg 5419'/: M„ te Oegstgeest 20.814'/: M., en te Voorschoten 630 M. Totaal 52.389 M. Met. de hydrophone-toestellen werden de leidingen van 13.320 perceelen met 10.037 closets onderzocht, waarbij werden aangetroffen 669 lekkages, d. i. 5%. Geslo ten werden 412 abonnements- en 69 meter contracten. Vervallen zijn 43 abonnements- en 22 metercontracten. Het water werd het geheele jaar gere geld onderzocht door ir. A. M. van Deven ter. Zijn oordeel was: „Zeer goed drink water, voorzoover dit langs scheikundigen weg is uit te maken". Bacteriologisch werd hét water geregeld onderzocht aan het Chemisch en Bacteriologisch Laboratorium van dr. W. G. N. van der Sleen te Haarlem. Op 31 Dec. waren in oedrijf 4721 water meters, waaronder 298 controlemeters. Aan meterafnemers is geleverd 1.124.557 M3„ zoodat gerekend naar het totaalgebruik van 2.981.962 M3 door de abonnenten moet zijn gebruikt 1.857.405 M3. waarin echter het water voor spuien, brandblussching en lekkage begrepen is. Van de geplaatste watermeters werd een derde gedeelte ver vangen door nieuwe of gerepareerde cn op nieuw op juistheid gecontroleerde meters. Over het naar het oordeel van contractan ten „te hoog aanwijzen" kwam in het af geloopen jaar één klacht binnen, doch de metey bleek bij onderzoek juist aan te wijzen. Het saldo der exploitatierekening in '36 bedraagt f. 456.959.65'/:. Na afschrijving op de rekening „eigendommen" blijft een be drag van f. 350.015.62'/: over, waarvan na aftrek van de daarop vallende belastingen aan aandeelhouders een dividend van 24% (als vorig jaar) kan worden uitgekeerd. Aan de gemeente Leiden zal uit de winst totaal uitgekeerd worden f. 312.726.02'/:. (Men vestigt er onze aandacht op, dat dit voor de gemeente neerkomt op een ren dement van 8%. waaruit zij echter rente en aflossing der aangegane geldleening moet betalen Red. L. D.) EERSTE BLAD BINNENLAND. Dc Koninklijke familie bij een bloemen corso op den Amstel. (3e Blad). Gala-maaltijd in het Paleis te Amsterdam. (3e Blad). Raichenbach leidt met 108 in den dam- wedstrijd tegen Springer. (Sport, 3e Blad). Het jaarverslag van de „Koninklijke". (4e Blad). BUITENLAND. Von Neurath te Sofia. Heden vertrek naar Boedapest. (Buitenland, 3e Blad). Van Zeeland heden naar Amerika. (Bui tenland, 3e Blad). Uit de Fransche Kamer en Senaat. (Bui tenland, (3e Blad). De Belgische Senaat aanvaardt de amnes tie-wet. (Buitenland, 3e Blad). j ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. VERKEERSVEILIGHEID VAN VRACHTAUTO'S. Volgende week Vrijdag controle. Werken de remmen goed? Zijn de lichten volgens de eischen van de Motor- en Rij wielwetgeving? Is het stuur goed in orde? Zijn er geen gebreken aan raam of veeren? Het is een nieuw denkbeeld van den Bond van Bedrijfsautohouders in Neder land, dat deze uitgewerkt heeft in samen werking met het Wetenschappelijk Be drijfsauto-Instituut naar het voorbeeld van een automebilistenvereeniging in Frankrijk, die een wagen op den weg ge bracht had met het doel de auto's te on derzoeken aan remmen, stuur, enz., en waarbij gebleken was, dat niet minder dan 75 niet beantwoordde aan de eischen van de wet. De auto door den B.B.N. voor dit doel op den weg gebracht in samen werking met het W.B.I. bevat verschillende apparaten voor deze controle en komt Vrijdag 18 Juni a.s. 's morgens vroeg in Leiden, Café-Restaurant „Zomerzorg", Stationsweg 57. Ieder, die met een of meerdere vracht auto's daar komt, zal zijn wagens kunnen laten onderzoeken, vanzelfsprekend tegen een vergoeding. Aan de eigenaars van deze auto's wordt binnen enkele dagen een officieel rapport toegezonden; Het groote voorceel van een dergelijk rapport is, dat hiermede eventueel de politie kan worden getoond, welke groote waarde de eigenaar hecht aan de verkeers veiligheid van zijn materieel, wanneer zijn wagen zou worden aangehouden. Het is te hopen, dat vele wagens op de bovenvermelde plaats aanwezig zullen zijn, om vcor een luttel bedrag van dezen bij zonderen dienst gebruik te maken. De B.B.N. wil zorgen, dat het goederen vervoer langs den weg verkeersveilig is in het belang van het publiek. DE VERBOUWING DER UNIVERSITEIT. Aan L. van der Hoek en Zonen's Aanne mersbedrijf, Langestraat 40 te Brielle is door het Ministerie van Financien afdee ling Rijksgebouwendienst opgedragen voor de som van f. 88.000.het gedeeltelijk af breken, herbouwen en verbouwen van de perceelen aan het Rapenburg No. 67-69-71- 73-73a-75 alhier. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd voor het artsexamen le ge deelte: de heer A. H Ferguson (Den Haag); bevorderd tot, arts de heeren H. Grelinger (Valencia Spanje) en J. P. Guépin (Leiden) NED. ROODE KRUIS AFD. RIJNLAND. Bij het op 9 Juni gehouden Examen als Helper van het Nederlandsche Roode Kruis zijn geslaagd de heeren: M. van Tol,. M. V. d. Burch. W. Versteeg, A. Versteeg. G. A. J. Hogervorst, C. Th. v. d. Horst, B. van Ees, allen te Oegstgeest. Examinatoren waren dr. H. J. M. Boo- nacker te Oegstgeest en dr. G. J. Rijtanans te Rijnsburg.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1