Van Deene
REIZEN
HAGEMRN
Bouwkunstig Schoon
E VOCIgEi
alleen
WINKELHUIS
FR Y's Taal Insf.
1140 DANCING f. 0.40
Duiven liefhebbers
[EIDS'H DAGBLAD - Vierde Blad
Zaterdag 29 Mei 1937
UIT DE BONTE WAERELD
Een fraai poortje hersteld
Regeeringsjubileum H.M. Koningin Wiiheimina
ErUeXl
OUD GOUD
Aanbesteding van Hooi,
Slroo en Turfstrooisel
Jongste
Bediende (M.)
n.
Zoo is het nu!
Ik heb de situatie van het poortje nog
eens nauwkeurig nagegaan aan de oudere
i-aarten. We zien dan in 't laatst dei 16de
eeuw aan de Zuidzijde der Haarlemmer
straat gerekend vanaf de Hartebrug naast
elkaar wonen:
1. Jan Baltens. achter wiens woning we
aan de „Corte Mare" een pand vinden,
toebehoorend aan Gerrit Franszn. Dit
pand bevond zich, waar thans op den hoek
nog een ommuurde plaats wordt gevonden.
2. Gerrit Franszn., vleyshouwer. Dit pand
sloot dus winkelhaakvormig bij het zoo-
even genoemde achterterrein aan.
3. Claes Cornellszn., Vleyshouwer.
4. Ewout Pieterszn., Glasmaker.
5. Gerrit Franszn., Vleyshouwer. Zoo
als de lezer bemerkt ontmoeten we hier
voor de derde maai den naam van den
vleesehhouwer Gerrit Franszn., die dus een
groot bedrijf moet hebben uitgeoefend.
6. Hesper Janszn.. achter wien aan den
Stillen Rijn Cornells Gerrltszn. woonde.
Het pand van Cornells Gerritszn. komt
overeen met het tegenwoordige pand No
14 aan den Stillen Rijn en het poortje
thans tusschen 14 en 15 kwam uil achter
het 5de pand aan de Haarlemmerstraat.
De beide panden van Hesper Janszn. en
Cornells Gerritszn. werden aan de West
zijde begrensd door de Berreveldsteeg, zoo
genoemd naar Cornelis Adriaanszn. van
Berreveld wiens bezit het geheele terrein
besloeg tusschen de Berreveldsteeg, waar
aan nog een poortje herinnert en de Goe-
Gerritsteeg. die nog aanwezig is.
Het thans gerestaureerde poortje wordt
aangegeven op de kaart van 1578, waarvan
het thans verloren origineel in 1744 werd
gccojrlëerd. U kunt het ook zien aange
geven op de zeer nauwkeurige kadastrale
kaart van 1850. Deze kaart is nog altijd een
onmisbare bron voor de kennis dei situa
tie van het oude Leiden der 17de eeuw
omdat in 't midden der 19e eeuw aan do
oude Indeeling der voormalige bonnen nog
zeei weinig was veranderd
In de eerste helft der 17de eeuw woonde
ln het vijfde pand aan de Haarlemmers»
dat ln het laatst der 16de eeuw bewoond
werd door Gerrit Franszn., de vleesehhou
wer Poulus Janszn. In 1645 vinden we dat 't
pand „in de poort" ten name van mej.
Maria Bert en Mej Catherina Bert is over
gegaan aan de weeskamei. Juist een jaar
tevoren was het poortje in sierlijken staat
verbouwd.
De verwijdering van de cementlaag heeft
geleerd, dat de voet der imposten bestond
uit drie blokken zandsteen, terwijl het
daarboven werd opgetrokken van fraaie
oranjeroode baksteen. De poortopening
werd van boven afgesloten door een tudor-
boog, in buitengewoon fraai metselwerk,
de steenen keurig bijgeslepen voor den
boogvorm, de voeglljntjes uiterst dun, zoo-
süs het ln de eerste helft der 17de eeuw
gewoonte was. (Men beschouwe onder meer
slechts het metselwerk van het huis „In
den vergulden gekroonden houwhamer"
aan den Ouden Singel).
Men za) zich ten aanzien van de tudor-
boog herinneren, dat deze een eeuw vroe
ger werd ingevoerd als een constructie in
't bijzonder aan de Engelsche Gothiek
ontleend. Zuiver naar den hoofdvorm en
net metselwerk zou men het poortje kun
nen karakteriseeren als een „naklank" der
Hollandsche Renaissance, die in zoovele
opzichten doet denken aan een op de bur
gerlijke bouwkunst toegepaste vernieuwing
der late Gothiek.
Echter is de fijne profileering. waaraan
de Gothische kraal ontbreekt, zuiver re
naissance. Die profileering ontwikkelt zich
uit de belde onderste zandsteen blokken en
zet zich dan verder voort In het metsel
werk. Men moet er zich over verbazen, dat
enkele generaties vroeger een toenmalige
eigenaar zoo weinig eerbied voor de vak
bekwaamheid en gevoel voor schoonheid
heeft bezeten, dat hij dit alles onder een
dikke laag smurrie liet bedekken. Doch aan
restauratie dacht men toen weinig en door
het cement waren tegelijkertijd de geschon
den zandsteen blokken onderaan aan het
oog onttrokken, terwijl ook het muurwerk
onmiddellijk daarboven door den tijd veel
had geleden.
Boven het poortje zit de bekende gevel
steen met een paard en os, welker vormen
reeds een zekere barokken zwaarte ver-
toonen. Boven de dieren vindt u het jaar
tal 1644. Op den onderrand is een inscrip
tie aan den dag gekomen. Links leest men:
WILT U VERBLYDEN HIER IS
HET PAERT, LAET ONS RYDEN.
en daarnaast:
DEN OS IS TYT GESLAGEN. HY IS
VET, HY CANT NIET LANG EN DRAGEN
Wat kan de beteekenis van dezer rege
len zijn? Hoogstwaarschijnlijk had Poulus
Janszn. en ook zijn voorgangei, die ovei
drie panden beschikte een gemengd be
drijf, n.l. van vleesehhouwer en stalhou
der. We lezen in dien tijd nergens van
accijns op paardenvleesch, waaruit wel de
gevolgtrekking mag worden afgeleid, dat
men zich nog niet op paardenslagerij toe
legde. tijden van nood als bijv. het Beleg
uitgesloten.
Een gemengd bedrijf dus, waannee men
ook in verband kan brengen de gedachte,
dat de vette os meer rijp voor den slacht
werd geacht, omdat de trekkracht van dit
dier meer en meer werd vervangen door die
van het paard. Op inltiatiel van het Be
stuur van Oud Leiden is thans met toe
stemming van den betrokken eigenaar het
poortje gerestaureerd en geheel in den
ouden vorm hersteld. Van groote waarde is
hierbij het tecnisch inzicht var den hoog
bejaarden doch steeds even actieven heer
Jesse geweest, en niet minder dat van den
heer J. A. L. Bom, die de restauratie van
den Stadhuisgevel leidt. Met de uiterste
zorgvuldigheid is de cementlaag weggeblkt
en de dikke verflaag van den gevelsteen
verwijderd. De zandsteenblokken aan den
voet moesten worden vervangen door
nieuwe waarop het oudé profiel werd inge
hakt. Uitgezonderd de tudorboog moesten
de Imposten geheel worden weggebroken
en met oud materiaal weer worden opge
trokken. Natuurlijk moesten de bakstcencn
daarvoor ten deelc worden bijgekapt en van
profileering worden voorzien. Op dc meesl
consciëntieuze manier en met groote vak
bekwaamheid en vakllefde is dit gedaan
door den metselaar T. B Kapaan, Een af
zonderlijk woord van waardeering is daar
voor hier zeer zeker op zijn plaats. Nu de
machine de oude technieken dikwijls over
bodig maakt en snelheid voor alles elsch
wordt, is het zeer zeker een groote vreugde
nog enkele menschen te vinden die bezield
zijn van de oude vakliefde, die bij restau
ratiewerken wel een zeer voorname eisch
is Tenslotte deelen we nog mede, dat vooi
het poortje een deur wordt vervaardigd in
den stijl van den tijd.
Het moge „Oud-Leiden" gegeven zijn nog
meerdere malen dergelijke voorbeelden van
fraaie klein-architectuur in oude eere te
herstellen. Moge dit de Leidenaars aan-
sDoren, de vereeniging zooveel mogelijk te
steunen, opdat ook grootere werken op den
duur onder handen genomen kunnen woi-
nen. Het zal het aanzien der oude stad,
die nog zooveel moois uit vroegeren tijd
bezit, ten goede komen.
N J. S.
4000 JAAR OUDE STAD OPGEGRAVEN.
Een Zweedsche archaeologische expeditie
die onder leiding van dr. HJalmar Larsens
staat, is het gelukt, in de buurt van Aboe
Ghallb een oeroude Egyptische stad voor
het grootste deel vrij te leggen. De tamelijk
uitgebreide nederzetting zal waarschijnlijk
reeds het jaar 2000 voor Christus bewoond
zijn geweest en een belangrijke stad van
Opper-Egypte geweest zijn. Vooral een blok
huizen, dat door de expeditie uitgegraven
is en een tamelijk nauwkeurlgen Indruk van
de levensverhoudingen van de toenmalige
bevolking geeft, heeft groote archaeologi
sche waarde. Dit kleine stadsdeel bezit
groote trappen, die naar het binnenste van
de huizen voeren, en groote steenen ruim
ten, die wei voor graanopslagplaatsen ge
diend hebben. De religieuze vereering, die
de Egyptenaren voor de kevers hadden,
wordt door interessante schilderingen op
nieuw bevestigd. Deze opgravingen gaan
niet zoo gemakkelijk, en stellen aan de deel
nemers van de expeditie groote eischen. Bij
de laatste opgravingen heeft men gebruik
gemaakt van de bewoners van het land
zelf, die bij het werk met beilen en messen
een groote handigheid aan den dag legden.
Deze menschen komen uit het dorp Koptos
in Opper-Egypte en genieten bij alle ar-
chaeologen, die het land bezoeken, groot
aanzien. Zij zijn in staat, met ongeloofelijke
snelheid muren en verdroogde tegels bloot
te leggen, en gaan met zulk een voorzich
tigheid te werk, dat zij de bouwwerken
nooit beschadigen. Zij verlangen echter ook
een goede betaling en weten daarbij heel
goed. dat hun werk zeer gewaardeerd wordt.
Tenslotte is dit werk voor de arme bewo
ners een noodzakelijkheid geworden, omdat
zij met het gespaarde geld grond kunnen
koopen, om later geen honger te hoeven
lijden.
EEN ONBESTELBAAR POSTPAKKET.
De posterijen in alle landen van de
wereld krijgen dagelijks een groot aantal
brieven en pakketten, dde onvoldoende ge
adresseerd zijn. Op deze wijze wordt de toe
zending natuurlijk zeer bemoeilijkt. De pos
terijen in de stad Gee long in Australië
kregen onlangs een pakket, dat „aan den
verstandigsten mensch in Geelong" geadres
seerd was. Dit geval zal nog wel nooit voor
gekomen zijn en het is wel aan te nemen,
dat 't pakket door een grappenmaker ver
zonden is, die aan de posterijen slechts wat
moeite wilde veroorzaken. Met het besluit,
dat men genomen heeft, zal hij wel niet
tevreden zijn. Er werd namelijk beslist, dat
het pakket bewaard zal worden, totdat de
afzender zich aangemeld heeft, waarna
men hem zal vragen, wie de verstandigste
inwoner van Geelong is. Dan eerst kan het
pakket verzonden worden.
WANNEER MEN IN EEN RESTAURANT
NIET ZUN HOED AFNEEMT.
In een New-Yorksch restaurant speelde
zich een voorval af, dat groot opzien baar
de. Juist op het drukste bezoekuur ver
scheen er een heer in een voorname ge
legenheid. die aan een tafeltje ging zitten,
zonder zijn hoed af te nemen. Het publiek
keek vol verbazing naar dezen ongemanler-
den man en gaf daarover luid zijn veront
waardiging te kennen De kellners probeer
den natuurlijk den man te overtuigen, dat
hij zijn hoed moest afnemen. Toen hij dit
weigerde, kwam de directeur van de zaak
en eischte van hem, dat hij in leder geval
zijn fatsoen zou bewaren. Daar de man op
zijn stuk bleef staan, kwam de politie om
hem te arresteeren, omdat ook de andere
gasten zich met het geval wilden gaan be
moeien. Hij werd onmiddellijk voor den
rechter gebracht, die hem veroordeelde tot
een boete van 20 dollar. Bij het vonnis
verklaarde de rechter, dat het niet alleen
zeer ongemanierd was, om in gezelschap
van dames den hoed op te houden, maar
dat de man ook door zijn ongemanierdheid
de openbare rust en orde verstoord had.
I Bespreking tot voorbereiding van de viering van het 40-jarlg
Begeeringsjubileum van H. M. Koningin Wiiheimina, te hou-
den op DINSDAG 1 JUNI des avonds te 8.30 uur in Maison
Bruyns, Rapenburg 8. 2149
Toegankelijk voor alle belangstellenden.
Introducties verstrekt gaarne het Secretariaat. Steenschuur 16.
DE NATIONALE CONTACT-COMMISSIE.
Op Zon- en Feestdagen
draagt U immers andere kleeding?
Waarom niet ook 'n andere bril?
'n Fraaie collectie vindt U steeds bij
2225
Breestraat 12
Telefoon 123
den Vak-Opticien.
In tairmverrijken Sprookjes-vertidhten Tuin of Concertzaal
'20MERLUST", iederen Zondag 8 uur. The Midnight Rascals
Show- and Dancing-Band. Microfoon-uitzending. Dans-
fracties H. J. VISSER, Balleider. Verlaagde Entréeprijs f. 0.40.
A.s. Woensdag 8 uur Dancing in Tuin of Zaal.
Entrée f. 0.20. 2208 Entrée f0.20.
Alle leveringen en werUzMurj^ voor
GASWATER.ELECTRICITY
2168
die advertenties op het gebied
van geneesmiddelen en genees
wijzen, waartegen bij de Commis
sie van Contrêle geen bezwaren
bestaan, worden in het Leidsch
Dagblad opgenomen
Het Secretariaat van bovengenoemde Commissie
Is gevestigdSegbroeklaan no. 33, Den Haag.
te koop, wegens sterfgeval,
voor billijken prijs.
Te koop een flink winkelhuis
met vrij erf en tuin, gunstig
aan vaarwater gelegen te
Zwammerdam, voor alle doel
einden geschikt. Briev. no. 280
Jongejan's Boekh.. Boskoop.
1765
wordt door ons met 20
VERHOOGING INGEKOCHT!
Profiteert dus Wij betalen
f 22.TOor 'n gouden tientje
H. J. VAN AMERONGEN
Goud- en Zilverwinkel
Haarlemmerstraat no. 233.
2283
Op Woensdag 9 Juni e.k„
des middags om twaalf uur,
zal door den Oommandant
6e R.VA. te Lelden op zijn
bureau in de Doelenkazerne
een openbare aanbesteding
werden gehouden voor
De levering van hooi, stroo
en turfstrooisel ten be
hoeve van de paarden van
genoemd regiment, voor
het tijdvak van 1 Augustus
t.m. 31 October 1937 d.a.v.
Het turfstrooisel te leveren
in hoeveelheden van ten hoog
ste 200 balen. In het insohrij-
vingsbiijet dient te worden
vermeld of de aanbieding be
treft turfstrooisel al dan niet
van Nederlandsche grondstof
fen in Nederlandsche fabrie
ken vervaardigd. 2133
Nadere inlichtingen kunnen
worden verkregen bij. den ad
ministrateur 6e R.V.A., bureau
Doelenkazerne te Leiden.
Bij vonnis van de Arrondls-
sements-Recihtbank, 4de Ka
mer te 's-Gravenhage van den
20sten Mei 1937 is JACOBUS
NICOLAAS VAN NIEROP, ver
blijf houdende in de St. Bavo-
stiohting te Ncordwij kerhout
terzake van krankzinnigheid
gestold onder curateele.
Procureur
Mr. E. A. COSMAN.
3127
in Frankrijk, Duitschland,
Oostenrijk, Zwitserland, Enge
land, Amerika of Zuid-Afrika?
Dan eerst Uw taalkennis op-
frisschen! Enkele uren baten
veell
Breestr. 52 (ing. Vrouwenst.)
Tel. 3629 2184
Een nette
gevraagd (extern), voor brood-
en banketbakkerij te Katwijk
aan Zee, gedurende de zomer
maanden. Onnoodlg te sollici-
teeten wanneer men niet in
het vak werkzaam is geweest.
Br. Bur. v. d. Bi. No. 2138.
riooiarachr 51
TELEF: 2945
Voor 50 - 70 en 90 cents
p. week een Torpedo-Stofzuiger
in 2 jaar Uw eigendom.
Voor spoedige indiensttre
ding gevraagd
Brieven Bur. van dit Blad
onder No. 2223.
korft in bij de Vriendenclub
met eenige duiven voor het
T.B.C.-Concours en groep West
van Afd. C. Voor den liefheb
ber te Leiden, aangesloten bij
den N. A. B. v. P., die de le duif
in Leiden klokt, wordt een be
ker, waarin zijn naam gegra
veerd is, ter beschikking ge
steld. Verder nog zeer vele prij
zen beschikbaar. - Inkorven 3
Juni, van 7 tot 8'/i uur. 2148
ZEGT HET VOORT.
3
