De Kamerverkiezingen en de dwergpartijen
78>ie Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 24 April 1937
Derde Blad No. 23643
m BUITEKL. WEEKOVERZICHT
Schuschnigg weer huiswaarts
,,Ga maar mee, jö, wij kunnen er toch niet bij en dan zijn we onze centen kwijt".
Italië bevordert Duitsch-Oostenrijksche
toenadering
De blokkade van Bilbao
verbroken
ACHTEK DE SCHERMEN.
Merkwaardig rustig is het schijnbaar op
j,et terrein der algemeene buitenlandsche
politiek, doch achter de schermen speelt
zich heel wat af! Weliswaar blijft dit tot-
dusverre nog verborgen, maar het zal toch
eens naar bulten moeten treden. Dat daar
bij dan verrassingen niet als buitengesloten
dienen te worden geacht, spreekt van zelf.
Slechts zelden heeft men een dergelijken
„trek" van diplomaten gezien als op dit
oogenblik. Het zou ons te ver voeren al die
reizen op te sommen en het zou vervelend
worden daarnevens, doch de voornaamste
zullen we toch de revue doen passeeren. De
meeste aandacht eischt momenteel de reis
van den Oostenrijkschen bondskanselier
Schuschnigg naar Italië voor zich op. Te
Venetië, waarheen de Duce hem tegemoet
is gereisd, vinden zeer belangrijke bespre
kingen tusschen beide staatslieden plaats.
Omtrent den afloop valt natuurlijk nog
weinig te voorspellen, maar het gansche
vraagstuk van centraal-Europa wordt daar
in de lagunen-stad onder de loupe geno
men, dat staat vast en dat wettigt ook de
speciale aandacht, die aan deze ontmoeting
wordt gehecht, al heet die in de wandeling
dan ook niet meer dan de normale ge-
dachtenwisseling. die steeds pleegt plaats te
vinden. Edoch, ieder begriipt. dat na de
diverse voorvallen in midden-Europa, waar
omtrent de sluier der geheimzinnigheid
nimmer is opgeheven, de officieele commu
nique's ten spijt. Schuschnigg's Venetiaan-
6Che reis een soort sluitsteen vormt in deze
zoo bii uitstek gewichtige materie. Reeds
vaker hebben wij er op gewezen, hoe
midden-Europa als het ware de polsslag
van ons werelddeel is geworden. Het aantal
facetten is bijkans onbeperkt en alle zuilen
toch daar in Venetië worden aangeroerd en
ernstig onder de oogen worden gezien Het
heet. dat de Oostenrijksche bondskanselier
vast van plan is om de kaarten open op
tafel te leggen en dat ook van den Duce
te verlangen^ opdat Oostenrijk wete, waar
het aan toe is. Welke beteekenis heeft de
z.g. as BerlijnRome. wat zijn de Italiaan-
sche aspiraties op den Balkan, hoe staat
Italië tegenover een restauratie der Habs-
burgers. hoe tegenover de andere leden der
Kleine Entente, na het verdrag met Zuid-
Slavië. en met name tegenover Tsjecho-
Slowakiie. hoe ten aanzien van de Hongaar-
sche eischen inzake volkomen rechtsgelijk
heid. en zoo zouden wij het lijstje nog
kunnen aanvullen: de lengte is echter al
zoo respectabel, dat we het voldoende oor-
deelen.
Oostenrijk wil, blijvend binnen de proto
collen van Rome. zijn volledige zelfstandig
heid handhaven, naar alle kanten, in
vriendschap met allen en alles. Van bij
zondere beteekenis is dientengevolge de
vraag, hoe Italië staat tegenover de Duit-
sche verlangens; trots de overeenkomst
van het vorig jaar zijn Oostenrijk en
Duitschland in wezen toch weinig nader
gekomen tot elkaar en dat blijft de groote
zwakke stee in dat deel van Europa.
Wat zal Italië Schuschnigg in al deze
vraagstukken kunnen bieden? Wat zal
Venetië kunnen bijdragen tot de rust. waar
naar allen zeggen te verlangen?
In West-Europa is een belangrijke kwestie
tot een oplossing gebracht: België is vrij
gelaten van het door Duitschland toch
reeds getorpedeerde Locarno-verdrag. D.w.z.
België garandeert niet langer de Engelsche
en Fransche veiligheid: hoewel het zelf die
garantie behoudt, daar de Belgische onaf
hankelijkheid voor beide Kanaal-landen
een levensvraagstuk vormt. Duitschland
heeft zich bereid verklaard eveneens de
Belgische onafhankelijkheid te garandee
ren. maar is totdusver niet ingeschakeld
in een Westelijk pact. Ziedaar de groote
leemte, die ln deze materie blijft en toch
zal moeten worden opgelost, voor en aleer
voor West-Europa sprake zal kunnen zijn
van een definitieve oplossing. De gang van
zaken blijft voor Duitschland echter onbe-
vredgend. daar België door zijn Volken
bondsverplichtingen nauwer aan Engeland
en Frankrijk blijft verbonden en die ver
plichtingen aanvaardt België ten volle over
de gansche linie.
Zal deze gang van zaken Duitschland
toeschietelijker maken? Mag men ernstig
nemen, wat de Fuehrer verklaarde tegen
over den oud-leider der Engelsche Labour-
partü. Lansbury. dan is er zeker kans,
maar alles is nog te vaag, om op te durven
bouwen.
Hitier verklaarde zich bereid deel te
nemen aan een economische conferentie,
als die b.v door een man van gezag als
president Roosevelt zou worden bijeenge
roepen en er gereede kans op succes be
staat. Neem daarbij, dat Lansbury. hoewel
een politicus van groote integriteit, inge
deeld wordt bij de goed-geloovigsten. wat
blijft er dan nog over? Maar laten we niet
te Dessimistisch zijn en hopen, dat de weg
wordt gebaand voor een algemeene ronde
tafel-conferentie. Brengt men het eenmaal
zoover, dan zal o.i. succes niet kunnen uit
blijven. want wie zou dan de schuld van
een echec durven aanvaarden?
Voor en aleer het echter zoover komt. zal
er nog heel wat water door den Rijn
vloeien
Steeds krachtiger hoort men geluiden
opgaan over een interventie in Spanje, op
dat die moorddadige strijd een einde neme.
doch werkelijk uitzicht daarop vermogen
wij niet te zien. Niet omdat beide partijen
zich naar buiten afkeerig toonen dat is
moeilijk anders denkbaar, daar iedere
geneigdheid naar een compromis door de
tegenpartij zou worden uitgelegd als een
bewijs van zwakheid maar hoe een op
lossing te bedenken, die zooveel tegenstrij
digheden overwint? Bovendien blijkt, meer
en meer in beide kampen de eenstemmig
heid meer dan zoek. zoodat het op zich zelf
dl bezwaarlijk wordt in één kamp tot over
eenstemming te geraken. Zoo'n interventie
zou overigens alleszins wenschelijk zijn. let
men od het gevaar, dat begint te dreigen
van de zijde der Engelsche oppositie. Deze
moudt staande, dat van een blokkade van
Bilbao in de praktijk geen sprake is. en
piet geheel ten onrechte, ziet men. hoe
telkens schepen deze blokkade breken. Doch
al deze blokkade-brekings-pogingen kunnen
maar al te gemakkelijk op een gegeven
oogenblik leiden tot een ongewenschte bot
sing en wat dan? Weliswaar is de controle
thans in werkinc trots het verzet van
Valencia, maar daarmede zijn de diverse
gevaren geenszins alle afgewend Het zou
zegen voor Europa zijn. -wanneer de
Bjaansche furie tot een bevredigend eind
2011 ziin gebracht.
Nadat Schuschnigg gisteren te Venetië
nog een nieuw onderhoud heeft gehad met
den Duce is hij, uitgeleide gedaan door
Ciano, weer naar Weenen vertrokken.
Officieel communiqué.
Na afloop is het volgende communiqué
gepubliceerd
Tijdens hun ontmoeting te Venetië heb
ben de Italiaansche en de Oostenrijksche
regeeringschefs verschillende besprekingen
gevoerd, geïnspireerd door de hartelijke
vriendschap, die Italië en Oostenrijk ver
bindt. Zij hebben zoowel de betrekkingen
van Italië en Oostenrijk met andere lan
den, als de vraagstukken, die rechtstreeks
de beide landen betreffen, besproken. De
Duce en Schuschnigg hebben met voldoe
ning vastgesteld, dat de zienswijzen der
beide regeeringen volkomen met elkander
in overeenstemming zijn en bij deze ge
legenheid de beginselen bevestigd, waarop
hun vriendschappelijke betrekkingen ge
baseerd zijn.
Zoo hebben zij o.a. opnieuw de gun
stige resultaten gereleveerd van de
toepassing der protocollen van Rome,
die in volkomen overeenstemming met
Hongarije is geschied en het vertrou
wen uitgesproken, dat hun samenwer
king zal bijdragen tot versteviging der
vriendschapsbanden tusschen Oosten
rijk en Italië.
Tevens hebben zij de overtuiging
geuit, dat deze samenwerking zal lei
den tot het gemeenschappelijk doel,
d.w.z. de voorwaarden te scheppen
voor een algemeene organisatie van
het Donaubckken.
Zij zijn ervan overtuigd, dat deze
organisatie niet met goed gevolg ont
worpen en verwezenlijkt kan worden,
zonder de daadwerkelijke deelneming
van Duitschland.
Zij zijn er voorts van overtuigd, dat de:
protocollen van Rome, die onder bepaalde
voorwaarden, die voor ieder geval moeten
worden vastgesteld, eveneens voor andere
landen open staan, alsmede de pacten, die
verleden jaar door Oostenrijk en Italië met
Duitschland gesloten zijn, en het onlangs
gesloten accoord tusschen Italië en Joego
slavië, geschikt zijn een gunstige ontwik
keling van den toestand in Midden-
Europa te waarborgen in het belang van
de deelnemende landen, evenals in het
algemeen belang van den vrede in Europa.
De Oostenrijksche bondskanselier heeft
van deze gelegenheid gebruik gemaakt om
met den Duce uitvoerig van gedachten te
wisselen over de kwestie der economische
betrekkingen tusschen Italië en Oostenrijk
en te wijzen op de belangrijke bijdrage,
die Italië geleverd heeft tot den economi-
schen wederopbouw van Oostenrijk, dank
zij het drukke goederenverkeer tusschen
Italië en Oostenrijk. De beide regeerings
chefs besloten op dezen weg voort te
gaan.
Italiaansche toelichting.
In een commentaar op de besprekingen
te Venetië schrijft de directeur van de
„Giornale d'Italia", dat deze vooral de
nabuurlanden van Oostenrijk golden en
in het bijzonder Duitschland.
De schrijver zegt te kunnen mede-
deelen, dat, dank zij de medewerking
van Italië, binnenkort bepaalde mee-
ningsverschillen, die nog tusschen de
beide landen bestaan, uit den weg ge
ruimd zullen worden. Spoedig zal na
melijk op de nationaal-socialisten in
Oostenrijk een beroep worden gedaan
om de verantwoordelijkheid van het
vaderlandsche front te dee'»"1 hetgeen
de eerste stap zal zijn op den weg naar
deelneming aan de Oostenrijksche re-
geering.
Zelfs is binnenkort de benoeming te
verwachten van een nationaal-socialisti-
schen vertegenwoordiger in het vaderland
sche front. die met bondskanselier
Schuschnigg en den staatssecretaris van
het vaderlandsche front. Zernatte. zal
streven naar een oplossing van alle kwes
ties, die tusschen de beide nationale bewe
gingen geregeld moeten worden.
Wat de betrekkingen tusschen Oostenrijk
en Joego-Slavië betreft, verklaart het blad,
dat tusschen Weenen en Belgrado geen
enkel meeningsverschil bestaat, behalve de
terughoudendheid van Joego-Slavië ten
aanzien van het herstel der monarchie in
Oostenrijk.
Daar echter deze kwestie niet van ac
tueel belang is, werkt alles mede. voor de
vorming van nauwere en meer productieve
betrekkingen tusschen de beide landen.
Tusschen Oostenrijk en Roemenië be
staan slechts meeningsverschillen van
economischen aard. die echter niet ernstig
zijn en ongetwijfeld geregeld kunnen
worden.
Het contrast tusschen Weenen en Praag
draagt daarentegen een politiek karakter
en is gelegen in de sterk anti-Duitsche
richtlijnen van Tsjecho-Slowakije, waar
mede Oostenrijk, een Duitsche staat en
onderteekenaar van de accoorden met Ber
lijn en Rome, zich niet kan vereenigen.
Dit beteekent echter niet. dat Oostenrijk
zijn betrekkingen met Tsjecho-Slowakije
moet verbreken, integendeel, zij kunnen op
economisch terrein worden uitgebreid.
Het vraagstuk der restauratie van de
monarchie is bij de besprekingen nauwe
lijks aangeroerd, te meer omdat officieel is
vastgesteld, dat het niet van actueel be
lang is.
Wat betreft de uitbreiding van de pro
tocollen van Rome tot andere Donaulan-
den, waarvan het officieele communiqué
spreekt, schrijft de directeur van de
..Giornale". dat dit meer in het bijzonder
op Joego-Slavië doelt.
Ander commentaar.
Havas wijst er op, dat het communiqué
een eenigszlns andere conceptie van de
protocollen van Rome geeft, dan zij bij hun
ontstaan hadden. Weliswaar stelt het com
muniqué met nadruk de Italiaansch-Oos-
tenrijksche vriendschap in het licht, doch
het is wel aan te nemen, aldus de corres
pondent, dat deze vriendschap vóór de be
sprekingen van Venetië wat minder ge
worden was en dat de besprekingen niet
mogelijk waren dan na een daaraan voor
afgaande voorloopige overeenkomst.
Deze overeenkomst beteekent een offi
cieele erkenning van de zijde van Oosten
rijk van de as RomeBerlijn: een erken
ning. die in het communiqué van gisteren
voor het eerst genoemd wordt. Italië is dus
opgetreden als de behartiger van de Duit
sche belangen en het heeft Oostenrijk
laten weten, dat een toenadering tot
De drie Engelsche schepen, die. naar
reeds in een deel onzer vorige oplaag is
gemeld, de blokkade van Bilbao doorbroken
hebben, de Stanbrook, de Hamsterley en
de Macgregor. hebben nog een gevaarlijk
oogenblikje doorgemaakt. Zij waren onder
bescherming van het groote slagschip
Hood tot twee miil buiten de territoriale
wateren genaderd, toen een Spaansch oor
logsschip in den nacht opdoemde, een kort»
signaal tot stoppen gaf en meteen een
waarschuwingsschot loste, dat vlak voor den
boeg van de Hamsterley ln het water te
recht kwam.
De commandant van de Hood greep on
middellijk in en seinde aan het Spaansche
schip, dat het de Britsche scheepvaart bui
ten de territoriale wateren niet moest be
lemmeren. waarna het schip in de duister
nis verdween, zonder de drie Engelsche
koopvaarders binnen de vijf kilometergrens
te volgen. Inmiddels was het dag geworden
en de kustbatterijen van Bilbao openden,
het vuur op het schip der rebellen, dat
echter niet getroffen werd. Toen de Hoodi
zag dat de Engelsche schepen den haven
mond bereikt hadden, keerde de kruiser
naar St. Jean de Luz terug.
Het oorlogsschip, dat gepoogd heeft de
Britsche schepen aan te houden, was de
rechtsche kruiser Almirante Oervera. die
vergezeld werd door den gewapenden trei-
ler Galemo. In de territoriale wateren wer
den de Engelsche schepen ontvangen door
een schip van de Baskische regeering. n.l.
de hulpkruiser Bizcaya. Aangemoedigd door
dit succes ziin later op den dag nog twee
Engelsche schepen namelijk de Sheaffield
en de Marvia beide geladen met levens
middelen, te Bilbao binnengeloopen.
Een Fransch vrachtschip is nog met een.
lading levensmiddelen te Santander aan
gekomen.
Eenige leden van de Engelsche arbeiders
partij, die het voornemen hadden met de
Backworth. het speciaal door de vakbewe
ging gecharterde schip om levensmiddelen
te brengen naar Bilbao, te vertrekken heb
ben dit voornemen opgegeven, omdat zii;
van oordeel zijn, dat nu voldoende bewezen
is, dat de blokkade niet effectief is. De
Backworth zal vandaag vertrekken en os.
3000 ton kolen. 900 zakken meel en 150 ton
suiker aan boord hebben.
Deze gang van zaken heeft in Engeland)
de voldoening gewekt, die bii sportieve,
nationale overwinningen gebruikelijk is. Het
publiek heeft er onmiddellijk een soort
vergoeding in gezien voor de wederwaardig
heden van „aardappel-Jones". Deze lezing,
volgens welke Britsche oorlogsschepen de
drie vrachtschepen vergezelden buiten de
territoriale wateren, tot 't oogenblik waar
op een schip van de Baskische regeering
hun bescherming overnam binnen deze
wateren, wordt beschouwd, als tegelijkertijd
bevredigend voor de vrijheid der verbin
dingen onder Engelsche vlag. In scheeo-
vaartkringen verwacht men. dat dit voor
beeld gevolgd zal worden en dat andere?
schepen spoedig Bilbao zullen aandoen.
Van 't front.
Madrid is gisteren opnieuw hevig gebom
bardeerd. Voorts melden de nationalisten-
een opmarsch van plus 5 K.M. in Biscaje,
waar Elonia zeer dicht genaderd zou zijn.
Madrid weer een gemeenteraad.
Vandaag zal te Madrid een gemeenteraad)
woTden gevormd. Tegelijkertijd wordt de
verdedigingsj-unta ontbonden. Generaal
Miaja zal voortaan geen andere taak te
vervullen hebben dan die welke zijn functie
als commandant van het centrale leger
met zich mee brengt.
De gemeenteraad van Madrid zal belast
worden met de verzorging van alle burger
lijke diensten en functies. De politiedien
sten zullen worden verricht door organis
men. die afhankelijk zijn van het ministerie
van binnenlandsche zaken.
Adverteerende banken
hebben succes.
De nationale banken van Amerika
belegden vorig jaar tezamen 230.485
in advertenties voor haar afdeelingen
die zich bezighouden met het behee-
ren van vermogens.
De verdiensten dier afdeelingen
Hepen in de 30.000.000, hetgeen
14 meer is dan het voorgaande
jaar. 182
Tsjecho-Slowakije slechts tot stand zou
kunnen komen in samenwerking met
Duitschland; zónder Duitschland zou hier
tegen Duitschland beteekenen. Als er dan
ook een Italiaansch-Oostenrijksche over
eenstemming is bereikt, dan is dit een ge
volg hiervan, dat Oostenrijk verklaard
heeft, dat het nimmer een dergelijke be
doeling heeft gehad.
De Oostenrijksch-Tsjechoslowaksche be
trekkingen zijn te Venetië ongedeerd ge
bleven. doch een officieele overeenkomst
tusschen de beide landen is uit
gesloten. Het bereikte compromis zou
dus de Oostenrijksche regeering toestaan
haar betrekking met Praag te ontwikkelen,
zonder dat er sprake zou mogen zijn van
bindende overeenkomsten.
In Italiaansche politieke kringen al
dus nog steeds een specialen correspondent
van Havas is men van meening, dat de
Tsjechoslowaksche staat een kunstmatig
karakter heeft en gelooft men niet in zijn
toekomst.
Dit standpunt zal vermoedelijk ook
tegenover den Poolschen minister van bui
tenlandsche zaken Beek uiteen worden ge
zet, als hij naar Rome komt. Naar het
schijnt staat het Poolsche standpunt niet
ver van het Oostenrijksche af; het is tegen
gesteld aan dat van Italië, want Beek zou
wel gelooven in de toekomst van Tsjeeho-
slowakije.
Havas zegt verder nog. dat de kwestie
van de Habsburgers niet ter sprake ls ge
komen.
