ZATERDAG 24 APRIL 1937 No. 23643 STADSNIEUWS De Maatschappij „Nederland" bestelt een nieuw passagiersschip EERSTE NEDERLANDSCHE N.v. HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN 78sfe Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Een order van twaalf millioen gulden De conferentie der Oslo-staten Dit nummer bestaat uit ZES bladen EERSTE BLAD Weerverwachting voor Zondag LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijnj per 3 maanden (.2.33 per week t.....f.0.1^ Franco - per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokostenj (voor binnenland f. 0.83 per 3 mnd.>t „Meer Werk"-Actie. Gemeentebestuur doet beroep op medewerking der geheele Leidscbe burgerij. Op initiatief van het gemeentebestuur cn in navolging van andere steden in ons land, zal ooi: hier ter stede een actie voor „Meer Werk" worden georganiseerd. De daartoe in het leven tc roepen com missie zal a.s. Maandagmiddag om 4 uur in een der lokaliteiten van de Stadsge hoorzaal door den burgemeester worden geïnstalleerd. De wethouder voor sociale zaken, de heer J. J. van Stralen deelde ons ir. een persconferentie verschillende! bij zonderheden mede omtrent doel der actie en werkwijze van de commissie. Doel is de geheele Leidsche burgerij te animeeren tot de gedachte, dat het door samenwerking van alle bevolkingsgroepen mogelijk is meer werk en daardoor meer koopkracht onder het publiek te brengen cn zoodoende dc door de crisis verstoorde economische verhoudingen in meer nor male banen te leiden. Het tijdstip daartoe lijkt bij uitstek gunstig, nu allerwegen een opleving in het bedrijfsleven wordt gecon stateerd en het elders bereikte succes alom het vertrouwen doet terugkeeren en de hoop op betere tijden herleven. Een groot aantal organisaties is uitge- noodigd om zich in het algemeen comité te doen vertegenwoordigen, te weten dc Kamer van Koophandel, de Verhuurders- bond voor Leiden en omstreken, de Ned. Ver. van Huisvrouwen, dc R.K. Dioc. Vrou wenbond. de Ned. Chr. Vrouwenbond, de Neutrale, EK, en Chr. Middenstandsvcr- eenigingen. de Leidsche Ver van In- dustrieelen, de Ned. Middenstandsbank. dc Federatie van Woningbouwvereenigingen. dc R.K. Werkgeversver., de Chr. Werkgc- versvereen.. het departement Leiden der Ncd. Mij. voor Nijverheid en Handel, dc R.K. Volksbond, de Leidsche Bestuurders- bond. de Chr. Besturenbond, de Ncd. Vak centrale. afd. Leiden, benevens een aan tal particulieren, vertegenwoordigende alle kringen der Leidsche bevolking. Uit dit algemeen comité, bestaande uit pi.m. 30 personen zal een werkcomité van 7 personen worden samengesteld, waarvan r.ir. J. N. Rowaan. commies-redacteur ter Gemeente-secretarie als secretaris optre den. Omtrent de te volgen werkwijze zal ;n hoofdzaak het voorbeeld van Rotterdam worden nagevolgd, waar het tot dc burgerij gerichte beroep schitterende resultaten heeft opgeleverd. In betrekkelijk korten tijd boden werk gevers en particulieren hier aan om voor één millioen gulden uitsluitend aan on derhoudswerk te laten verrichten, onge acht nog een bedrag van ettelijke hon derdduizenden gulden voor nieuwbouw. Dc „Meer Werk"-actie is in 't bij zonder bedoeld voor de eerstgenoemde categorie, zoodat ook hier een beroep zal worden gedaan op alle daarvoor in aanmerking komende gToepen en par ticulieren om door het doen uitvoeren van vernieuwingen cn herstellingen aan hun eigendommen de werkgele genheid in onze stad tc helpen ver ruimen en daardoor het algemeen Leidsch welvaartspeil te verhoogen. Op welke manieren het comité dit alles zins sympathieke doel tracht te verwezen lijken, hopen wij t. z. t. mede te óeelen. Een ieder speure al vast in zijn omgeving naar objecten, welke aan dit doel bevor derlijk kunnen zijn! R.K. Staatspartij. „Wat op 26 Mei op het spel staat". Rede van mr. C. Goseling. In de voor drie vierde deel bezette Stads taal sprak de leider van de Tweede Kamer fractie der R.K. Staatspartij, mr. C. Gose- ™g, gisteravond over: „Wat op 26 Mei op spel staat". Na het zingen van twee coupletten van net Wilhelmus sprak mr. E. Bolsius, voor zitter der plaatselijke afdeeling van de RK.S. een korte inleiding, waarna mr. G°seling het woord verkreeg. he groote gevaren, aldus spr., welke land en volk bedreigen, geven de as. verkiezin gen een zeer belangrijk karakter. Welke zUn dan die groote gevaren? Toen de R.K.S. ver jaar geleden opnieuw aan de regeering deelnam, hebben wij gezegd, dat de regee- hngsperiode, die wij toen aanvingen, de Moeilijkste zou worden, die onze geschiede nis tot nu toe had gekend. Deze bewering is Modt al te zeer bewaarheid. Op econo misch gebied schijnen we thans het diepte- Pont van de crisis achter den rug te heb- °on. doch des te sterker begint zich de «Ud op geestelijk en staatkundig gebied 'te teekenen. En juist omdat in de naaste vm iïst dez? vraagstukken, die oneindig belangrijker zijn dan die. welke in het nler ons liggende tijdvak zijn behandeld, Hei traject GenuaBatavia met vier dagen bekort. In een persconferentie ten kantore van dc Maatschappij te Amsterdam heeft een der directeuren van de Stoomvaart-Maatschappij „Nederland", de heer J. F. van Hengel, een hoogst belangrijke mededeeling gedaan: de vloot der Maatschappij zal worden uit gebreid met een nieuw passagiers schip, waarvan de bouwkosten 12 a 13 millioen gulden bedragen. Dit bij de N. V. Nederlandsche Scheepsbouw-Maatschappij tc Amster dam te bouwen motor-passagiersschip zal een bruto-register-tonnage hebben van 20.000 ton en worden voortbewo gen door drie schroeven. De reisduur zal door dit schip 4 dagen worden bekort. Na ampele overwegingen is deze belang rijke beslissing door de Maatschappij ge nomen. De scheepvaart is opgeleefd en den laatsten tijd moet de „Nederland" met haar scheepsruimte woekeren. Aan het einde van het vorige jaar, aldus deelde de heer Van Hengel mede, werden door ons na zeer uitvoerige studie prijzen overeengekomen met de N. V. Nederland sche Scheepsbouw-Maatschappij voor den eventueelen bouw van een nieuw en snel passagiersschip en met gebr. Sulzer tc Winterthur voor den eventueelen bouw van de hoofd- en hulpmotoren voor dit schip. Daar er op dat tijdstip verschillende be- drijfsfactoren waren, waarom het niet mo gelijk was tot definitieve bestelling van het schip over te gaan, werd tegen de overeengekomen prijzen een optie voor den bouw genomen. Tegen betaling van een schadevergoeding zou de maatschappij „Ne derland" het overeengekomene kunnen annuieeren. indien de omstandigheden daartoe onverhoopt aanleiding mochten geven. Gunstige vooruitzichten. Het verheugt ons daarom, zoo vervolgde de heer Van Hengel, te kunnen mededee- len. dat de ontwikkeling der omstandig heden voor ons bedrijf het ons thans mo gelijk gemaakt heeft tot definitieve be stelling van een nieuw passagiersschip over te kunnen gaan. Binnen enkele dagen zullen de contracten met de Nederlandsche Scheepsbouw-Maatschappij en gebr. Sulzer worden geteekend. Het wordt een fraai, uiterst snel en in alle opzichten modern schip, dat door de groote snelheid Indië over zee weer dichter bij Nederland zal brengen. Afmetingen. De hoofdafmetingen van dit schip van een nieuw type zijn: lengte 210 meter, breedte 25.36 meter en holte 11,65 meter. Het schip, dat slechts één schoorsteen en één laadmast zal voeren, zal over een dienstvaart van 21 mijl kunnen beschik ken, waarvoor 27.000 P K. noodig zijn. In 13 dagen zal het traject Genua Sabang worden afgelegd, 14 dagen zal dc reis naar Balawan duren, in 15 dagen wordt Singapore bereikt en het geheele passagierstraject GenuaBa tavia zal 16 dagen in beslag' nemen. Een winst van vier dagen dus, daar de mailschepen van de „Nederland" nu 20 dagen over deze reis doen. De opstelling van de motoren zal ge schieden door de N. V. Werkspoor en de N.V. Nederlandsche Dok-Maatschappij te Amsterdam. Het schip zal worden ingericht voor het vervoer van 513 passagiers 1ste en 2de klasse, 148 passagiers 3de klasse en 52 pas sagiers 4de klasse. Het bouwbedrag wordt geheel uit eigen middelen betaald. De datum van oplevering is vastgesteld op 1 Juli 1939. Een naam voor het schip, dat de „Johan de Witt", die na het verbranden de „P. C. Hooft" weer dienst deed. zal vervangen, is nog niet vastgesteld. Voorloopig zal het onder het werfnummer N.S.M. No. 270 staan. Indien geen optie was genomen, zouden de bouwkosten ongeveer 20 pCt. hooger zijn. De kielplaat zal waarschijnlijk einde Juni of begin Juli worden gelegd. Ter vergelijking geven wij enkele cijfers. De snelheid van de mailschepen „Olden- barneveit", „Marnix" en „Huygens" be draagt 16 3/4 mijl. Het sneller maken van dit type schepen is niet mogelijk. De „01- denbarnevelt" en de „Marnix" hebben een bruto-register-tonnage van 19.000 ton en zijn ingericht voor 574 1ste en 2de klasse passagiers, 64 passagiers 3de klasse en 48 passagiers 4de klasse. De lengte van die schepen bedraagt 182,70 meter, de breedte 22.70 meter en de holte 12.08 meter. De .Nieuw-Amsterdam" meet ongeveer 36.000 bruto-register-ton, is lang 2.29 meter, breed 26 meter 90 en heeft een diepgang van 9 meter 55. De heer Van Hengel besloot met de mededeeling, dat door de aanschaffing van dit nieuwe schip de Zeppelinplan nen geenszins op den achtergrond zijn gekomen. Een welbesteed leven, een rustige oude dag en bovendien geen geld zorgen, wanneer Uw lijfrente elk kwartaal wordt thuisgebracht. BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a IM. NOOMEN. Telef. 302 - Na 6 uur 2479. 178 (Ingez. MedJ Naar ons ter oore komt, zouden de experts der Oslo-landen, die onlangs in Brussel bijeen geweest zijn, aan de regeeringen der betrokken landen in overweging hebben gegeven de confe rentie van regeeringsgedelegeerden der Oslo-landen op 24 Mei te 's-Graven- hage tc doen aanvangen. tot een oplosing zullen moeten komen, juist daarom zijn de verkiezingen van 26 Mei zoo uitermate belangrijk. Daarom ook dienen we ze méér dan ooit te zien in het kader van het geweldig wereldgebeuren. In het officieele orgaan van de N.S.B. werd onlangs geschreven, dat die beweging niet was gekomen om met allen die anders denken te overleggen, te redeneeren of te debattseren, doch uitsluitend om hen te vernietigen. In deze uitlating van „Volk en Vaderland" worden wij op de ergst denkbare wijze door de N.S.B. gekwetst in onze liefde voor vrijheid en afkeer voot staatsmacht en tyrannic (applaus i. Voor deze openhartigheid zijn we Mussert en de zijnen echter dankbaar; zij leert ons im mers het ware karakter van de N.S.B. kennen en doet ons des te meer de waarde van de Pauselijke waarschuwing tegen tweedracht beseffen. Door het toebrengen van een nederlaag aan de N.S.B., een neder laag. waardoor onze afvalligen zullen in zien, dat men er niet komt met groote woorden, zullen we onzen dank voor deze waarschuwing van den Paus betuigen. Wanneer wij een blik werpen op het po litieke leven in Nederland, dan onderken nen we vier groote stroomingen. Twee daarvan eischen de scherpste af weer en de grootste waakzaamheid, terwijl de beide andere een gevaar vormen tegen het herstel der juiste orde in de maat schappij. De eerste strooming is het godlooze com munisme, dat zich in allerlei vermommin gen aan ons voordoet. AI zien we in onze straten geen barricades, het gif is er niet minder gemeen om. De Pauselijke ency cliek over het communisme laat ons over de gevaren van deze verderfelijke leer geen twijfel. Als tweede strooming noemde spr. de levensopvatting, die leidt tot onbegrensde heerschappij van den staat. Het is onze plicht, de N.S.B.-waan: „als wij de macht in handen krijgen" te breken Nederland moet zich zelf blijven, ook dat is een in zet der verkiezingen (applaus). Wij zullen niet dulden, dat een pauselijke encycliek, zooals dat in Duitschland gebeurde, bui ten de kerk wordt gesmoord. In de Passie- Zondag-encycliek wordt het leiderschap, waarvan ieder walgt en ieder Christen gruwt, door den Paus gestriemd en gegee- seld Overduidelijk blijkt ons uit de Pau selijke woerden hoe valsch de leuze „Mus sert of Moskou" is. Het Nederlandsche volk zal niet Mussert óf Moskou overwinnen, doch met beide afrekenen iapplaus). De derde strooming wordt vertegenwoor digd door hen, die in de democratie een absolute zedelijke norm zien. doch wat zij vergeten is. dat absolute zedelijke normen hun grondslag sleohts in God vinden. En wanneer we dat voor oogen houden is de leer der algeheele volkssouvereiniteit on houdbaar. Onze traditie staat borg voor 'n gezonde medezeggenschap voor het volk in de regeering. Het hechte bolwerk voor een waarlijk zuivere democratie is in Nederland de R.K. Staatspartij (applaus). Als laatste gevaarlijke strooming noemde spr. het liberalisme met zijn valsch indivi dualisme. dat een belemmering vormt voor een gezonde economie. In zijn laatste encycliek tegen het com munisme komt de Paus op voor herstel van het economische wereldverkeer en het is niet op losse gronden, dat hij het libera lisme als oorzaak van de crisis noemt. Na een pauze wijdde mr. Goseling nog eenige aandacht aan de positie der Katho lieken in Nederland. Sinds geruimen tijd vormen, aldus spr.. de Katholieken in Ne derland de sterkste groep. Dit zal zoo blij ven, ook op 26 Mei. daar zullen wij zorg voor dragen, niet uit wellust naar Room- sohe machtsformatie, niet uit wellust om te grijpen, doch om te dienen. In onzen strijd zullen wij toonen, dat wij tot dienen bereid en in staat zijn. In den loop der jaren zijn onze begin selen niet veranderd, noch tijdens de op pennacht van het liberalisme, noch door de stuwing van het socialisme noch ge durende den wereldoorlog, noch onder in vloed van communisme of fascisme. We dienen echter goed te beseffen, dat de ge varen steeds grooter worden; alleen gelijk gerichte samenwerking zal in staat zijn 'n dam op te werpen tegen roode en bruine gevaren en andere vernietigende invloeden. In Nederland wordt zoo'n eenparige samen werking slechts geboden door de R.K.S. (applaus). Het is wel merkwaardig, zoo vervolgde spr. dat men ons thans nog op dezelfde wijze aanvalt als in den tijd van Schaap man, niettegenstaande de argumenten door de geschiedenis zijn weerlegd. Men zei tegen Schaapman: „Uw partij zal actie van een andere partij (protestan ten) uitlokken", doch de tijd heeft wel an ders geleerd en doen zien, dat samenwer king heel wel mogelijk is. De R.K.S. heeft geen bestaansrecht zoo zei men, doch wij bedoelen geen kerkelijke partij te zijn; wij willen slechts onze geloofsgenooten samen brengen om één staatskundig programma. Voor Katholiek Nederland is de vereeniging om dat eene programma plicht. Op 26 Mei toch gaat het om de hoogste geestelijke goederen, het zal gaan om de vrijheid voor kerk, school, jeugdorganisatie, pers. ver eeniging, kortom de vrijheid van ons heele bestaan staat op het spel. Dit kostbare bezit laat Nederland zich niet ontnemen, daar voor strijdt de R.K.S. in de voorste gelede ren. lappaus). Doch boven al deze vrijheden en dat mogen we nooit vergeten staat de vrij heid der kinderen Gods; waar die ont breekt moet het mis gaan en we dienen er van doordrongen te zijn, dat deze vrijheid door den staat nooit zal kunnen worden ge geven, doch wel kan hij bijdragen tot her stel van de juiste orde, waaronder zij zich zal kunnen ontwikkelen en blijven voortbe staan. Tenslotte gaf mr. Goseling een beknopt overzicht van de voornaamste deelen uit het R.K.S. programma om te eindigen met een warme aanbeveling voor zijn partij. Mr. Bolsius sprak een dankwoord en sloot de vergadering met den Christelijken groet, waarmede zij ook was geopend. Staande zongen de aanwezigen tenslotte „Aan U o Koning der eeuwen". BINNENLAND. Het vervoer van Indische landsreizigers naar Nederland; bezwaren der K.L.M. (Binnenland, 3e Blad). Het Nederlandsche zweefrecord verbetert door Hoekstra, den instructeur van het Ned. Instituut voor Zweefvliegen. (4e Blad). Plannen voor het maken van honderd duizend plaatsen in het Feyenoortf- stadion tc Rotterdam. (Sport, 4e Blad). BUITENLAND. Het einde van Schuschnigg's bezoek aan Mussolini. (3e Blad en Buitenland, le Blad). De Pruisische minister Beek te Boekarest. (Buitenland, le Blad). De blokkade van Bilbao verbroken. (3e BI.) ZIE VOORTS EERSTE BLAD. LAATSTE BERICHTEN MEN ZIE VOOR „ONS KORT VERHAAL" PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD. EEN GRAP, DIE VERKEERD UITPAKTE. Bijna in een concentratiekamp. Een 16-jarige jongen, thans alhier en tot voor kort in Heerlen woonachtig, zekere Jan van der V., heeft dezer dagen, aldus lezen wij in de .Limburger Koerier", een gedwongen reisje door Duitschland ge maakt voor het luttele „bedrag" van twee woorden slechts. Hoe hem dat is gelukt? Heel eenvoudig en zonder veel moeite. Jan Ledenaar. was ongeveer drie weken werkzaam oc het fabriekskantoor van z'n oom te Juchem. Tijdens den verjaardag van den Führer heerschte er een feestelijke stemming op het bureau en aan „Heil Hitiers" ontbrak het vanzelfsprekend niet. De iongen vermaakte zich eveneens op prettige wiize. Totdat lui zich voor de grap! twee onheilspellende woorden liet ontvallen. „Heil Moskou!" klonk het plot seling door 't kantoor en dit had een uit werking. die de jeugdige Nederlander zeker niet had vermoed. In een minimum van tüd bevond hij zich in gezelschap van een paar dienaren van Hermandad. Niet lang daarna zat hij in den trein naar Nederland in gedwongen houding: de handen gekruist over de borst, met tegenover hem. een geleider. Men had den knaap gezegd, dat hij vóór 12 uur des nachts de grens moest hebben gepasseerd. Anders wachtte het concentra tiekamp. Tot z'n geluk heeft hii ons land binnen den bepaalden tijd bereikt. Via Heerlen Is de jongen vervolgens doorge reisd naar de ouderlüke woning hier ter stede. Het is te verwachten, dat het weertype hier stabiel zal blijven met droogte en guurte. Indien het wolkendek tijdelijk verdwijnt is de kans op nachtvorst groot en blijft de wind overdag guur. OPLEIDINGSSCHOOL a. d. DRIFTSTRAAT. Ouderavond. In een der bovenlokalen van de Oplei dingsschool aan de Driftstraat is 'n ouder avond gehouden, welke zich in een druk be zoek mocht verheugen. Het hoofd der school, de heer F. J. Riks sprak er in het openingswoord dan ook zijn voldoening over uit, dat zoovele ouders aan den oproep hadden gehoor gegeven. Spr. heette alle aanwezigen hartelijk welkom en richtte in het bijzonder het woord tot Mej. Wartena, die dezen avond een causerie over de Kleuterschool zou houden. Hij schetste daarbij de verhouding kleuterschoollagere school en bracht de groote beteekenls van het voorbereidend onderwijs naar voren. Ook de heer Harting. voorzitter van den Centralen Ouderraad werd welkom gehee- ten. Nadat de notulen waren goedgekeurd, de drie aftredende leden der Ouder-Cie.. de dames Ten Haken en Jansen en de heer De Vogel, bij acclamatie herkozen waren, en den penningmeester volledige decharge was verleend, kwam de verkiezing van 'n nieuw Kas-commissie-lid ter sprake. Gekozen werd de heer Verhage, terwijl de heer Burgij zich als plaatsvervangend lid beschikbaar stelde. Vervolgens werd het woord gegeven aan mej. Wartena, leerares aan de Haanstra- school, alhier, die een zeer interessante en leerzame lezing hield, getiteld: „In en om de Kleuterschool". Spr. toonde allereerst op duidelijke wijze aan, dat de kleuterschool van tegenwoordig niets meer gemeen heeft met de bewaarschool van vroeger en weer legde vervolgens de bezwaren, die sommige ouders dikwijls hebben om de kinderen reeds op zoo jeugdigen leeftijd naar school te sturen. Het groote nut van de kleuter school bracht spr. tot uiting door er op te wijzen, dat de karaktervorming van den mensch voor een heel groot deel plaats heeft op den leeftijd van drie tot zeven jaar. Door een vergelijking met het gezin schet ste spr. de ontwikkeling van het gemeen schapsgevoel, het verantwoordelijkheidsge- gevoel en van het zelfvertrouwen, terwijl ze naar aanleiding van de Fröbel-gaven op de ontwikkeling van het waarnemen en het bevorderen van de opmerkzaamheid en ar- biedzaamheid wees. Met zeer veel belangstelling werd deze causerie, die geïllustreerd werd door een reeks zeer geslaagde lantaarnplaatjes en een tentoonstelling van door de kleuters vervaardigde teekeningen en werkstukjes, gevolgd en mej. Wartena had, naast een bloemenhulde, dan ook een dankbaar ap plaus in ontvangst te nemen. Ook mej. Baars, hoofd van de kleuterschool aan de Atjehstraat werd 'n bouquet aangeboden De voorzitter der Oudercommissie, de heer Van der Voort, wekte daarna alle aanwezigen op ook het openbare kleuter onderwijs, dat immers de basis vormt var. het lager onderwijs, te steunen. In de pauze werd genoemde tentoonstel ling van werkstukjes, onder deskundige leiding van enkele dames, bezichtigd, ter wijl in de tweede helft der vergadering enkele mededeelingen werden gedaan om trent het Schoolfondsje, een op handen zijnde planten-tentoonstelling van en voor de leerlingen en de propaganda voor de openbare school. De rondvraag leverde weinig bijzonders op, waarna de heer Riks dezen welgeslaag den ouderavond met een kort woord sloot. Na afloop onderhielden zich nog ver scheidene ouders met het personeel over de vorderingen hunner kinderen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1