STADSNIEUWS
De Hortus Botanicus
DINSDAG 13 APRIL 1937
No. 23633
Tewaterlating van de
„Tromp" door de Koningin
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De geschiedenis van het Gravensteen
78ste Jaargang
Jaarvergadering
Chr. Besturenbond.
Bestaat vandaag precies
350 jaar
De eigenlijke herdenking zal
eerst in Juni 1938 plaats
vinden.
Op 29 April a.s.
DH nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets." per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zün. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarlel. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets, bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets.- porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque* en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week .77".f. 0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Afscheid van den heer A. J. Schoneveld
als voorzitter.
De heer Jac. van Els als zoodanig
gekozen.
EEN KIJKJE IN DEN HORTUS BOTANI CUS OP DE PLAATS, WAAR CLUSIUS
ZIJN „CRUYDTU1N" STICHTTE.
tus echter weer een inkrimping ten behoe
ve van den bouw van een Sterrenwacht.
De grootste attractie van deze tentoon
stelling vormen de drie deelen met het
origineele handschrift van Hermanus Boer-
haave, waarin deze over het tijdvak 1712
1727 alles noteerde, wat hij deed ter uit
breiding van zijn plantkundige connecties
Niet alleen noteerde hij zijn briefwisseling,
haar ook beschreef hij de herkomst der
zaden, de zaaiwijze en de resultaten.
Van den lateren tijd noemen wij de vijf
deelen met het keurige handschrift van
hortulanus H. Witte '18591, waarin deze
alle in den Hortus voorkomende planten
met haar synoniemen beschreef; de rede
voeringen, waarmede hij zijn ambt over
droeg aan zijn zoon. wijlen den heer E.
Th. Witte, het ter gelegenheid van het
300-jarig bestaan uitgegeven gedenkboek;
het dagboek van prof. Suringar over zijn
reis naar West-Indië en twee deelen van
von Siebolds „Flora Japonica"
Ook treffen wij nog aan een aantal foto's
van den rechts van den ingang staanden
gouden regen, welke hoogstwaarschijnlijk
in 1601 werd geplant en dus wel als het
oudste in den Hortus groeiende gewas mag
worden beschouwd.
Langs de wanden zijn vele plattegron
den en teekeningen opgehangen benevens
de geschilderde portretten van vooraan
staande Leidsche botanici, die in het 350-
iarig bestaan van den Hortus een rol heb
ben gespeeld.
Vandaag is het precies drie-en-cen-
halve eeuw geleden, dat de stad Leiden
aan de Universiteit een stuk leegstaand
terrein afstond, gelegen achter het
Academiegebouw, met de bedoeling om
daar een kruidentuin voor de studen
ten aan te leggen.
Hoewel dit jubileum in verband met de
ln uitvoering zijnde verbouwing van de
Universiteit en de reorganisatie van den
Hortus eerst in Juni van het volgende jaar
olilcieel zal worden herdacht, meende de
hoogleeraar in de plantkunde, tevens di
recteur van den Hortus, prof. dr. L. G. M.
Baas Becking, den dag van heden toch niet
geheel zonder meer te mogen laten voor
bijgaan. Te dien einde sprak hij heden
middag in de groote collegezaal van het
Botanisch Laboratorium een herdenkings
rede uit (wij komen hierop morgen terug
Red.l terwijl in het Academisch Histo
risch Museum met medewerking van de
conservatrice, mevr. O. C. D. Idenburg
Siegenbeek van Heukelom en den hortu
lanus. den heer H. Veendorp een tentoon
stelling is ingericht, betrekking hebbende
op de geschiedenis van den Hortus.
Hedenavond organiseert de Leidsche Bio-
logenclub in de Oranjerie een Hortus-
nachtfeest.
Wij waren gistermiddag in de gelegen
heid even een kijkje op
de tentoonstelling
te nemen.
Hoewel de overdracht van den grond
plaats vond op 13 April 1587 duurde het
tot 1594, voordat de tuin voor de eerste
maal beplant werd. Dit geschiedde door
den Delftschen apotheker Cluyt onder lei
ding van den toen reeds hoogbejaarden
Clusius. Hoe de Hortus er toen uitzag, kan
men ln hoofdzaak nog dagelijks aanschou
wen in den eenige jaren geleden gerecon-
strueerden Clusius-tuin.
In een aantal vitrines vindt men vele
Interessante bijzonderheden uit de ge
schiedenis van 's lands oudsten planten
tuin. V/ij vinden er het oude „Cruydboek"
van Clusius naast het bekende werk van
dr. Hunger over den stichter van den
Lcidschen Hortus; het eerst bekende voor
beeld eener in cultuur ontstane mutatie
(stinkende gouwe) en voorts een groot
aantal catalogi van de hand der hoog-
jeeraren, die in den loop van 3V: eeuw
aan het hoofd van den Academietuin
siondcn en van de hortulani. die daarin
werkzaam waren. Dan een afbeelding van
«en aloë, welke in 1698 voor het eerst
bloeide: een stempel van het loodgieters-
gilde afkomstig van de dakgoot der om
streeks 1740 gebouwde Oranjerie, een lof-
zong van prof. Adriaan van Royen ter ge
legenheid van de uitbreiding van den Hor-
i!n o u 1736, een uitbreiding, welke zich in
loio herhaalde. Deze laatste vergrooting
m®de gevolg van het voornemen
fJJir j. Hortus niet alleen planten, maar
oyK dieren te verzamelen. Erg lang heeft
"I j matste echter niet geduurd. In 1857
berging het grondgebied van den Hor-
Ten aanzien van de grootsche jubileum
viering in Juni 1938 vernemen wij nog. dat
daarvoor verscheidene buitenlandsche ge
leerden zullen worden uitgenoodigd.
De hortulanus, de heer H. Veendorp, is
reeds eenige jaren bezig met de samenstel
ling van een lijvig gedenkboek, dat zal ver
schijnen in de Engelsche taal en zal wor
den geillustreerd door Jo Spier.
ALG. NEDERLANDSCH VERBOND.
Jaarvergadering.
De afd. Leiden van bovengenoemd Ver
bond hield gistermiddag in het Nutsge-
bouw haar jaarvergadering, welke onder
leiding stond van den voorzitter dr. Wiche-
rink.
De notulen der vorige vergadering wer
den, evenals het jaarverslag van den secre
taris, den heer J. H. Kramers, en 't finan
cieel verslag van den heer Wichers Rollan-
det, goedgekeurd
Aan het laatste overzicht ontleenen wij
het volgende: de ontvangsten bedroegen
f. 631.75 en de uigaven f. 366.49, hetgeen
een batig saldo geeft van f. 265.26. Het
aantal leden bedraagt ongeveer 80.
Prof. dr. G. G. Kloeke werd benoemd tot
afgevaardigde ter groepsvergadering, op 17
April te houden in „In den Vergulden
Turk" alhier.
Besloten werd de aftredende leden van
liet groepsbestuur te herkiezen. De bean-
deling van een door dr. Wicherink ont
worpen afdeelingsreglement werd aange
houden tot een volgende vergadering.
Van de rondvraag werd geen gebruik ge
maakt.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging: N.V. Koninklijke Nederland-
sche Fabriek van Wollen Dekens voorheen
J. C. Zaalberg en Zoon. Vestestraat 22,
Leiden. Uittredend directeur: A. A. van
Rrüggen, Aipsterdam.
De Chr. Besturenbond hield gisteravond
in het gebouw Patrimonium zijn jaarver
gadering in welke samenkomst de heer A.
J. Schoneveld tevens afscheid genomen
heeft als voorzitter.
De samenkomst, die zeer druk bezocht
was, werd tevens bijgewoond door den
secretaris van het Chr. Nat. Vakverbond,
den heer J. Schippers
De voorzitter, de heer A. J. Schoneveld
las bij opening 1 Joh. 5 1—14. heette allen
daarna welkom om dan aan de hand van
het voorgelezen schriftgedeelte er op te
wijzen, dat Christus ln het middelpunt van
heel ons leven dient te staan.
Ook op het terrein van de christelijk
sociale beweging moet het geloof de stuw
kracht zijn. In de overtuiging dat wij de
j dragers zlin van het geloof zuilen wij over
winnen. Dan houden wli ondanks tegenslag
het hoofd omhoog en weten wli ons ge
dragen door de wereldoverwinnende kracht
van het geloof.
Spr. eindigde ziin toespraak met aan te
sporen ook in het nieuwe vereenigingsjaar
de taak en roeping, een ieder opgelegd,
goed te verstaan en met groote activiteit
voort te gaan om de christelijke beginselen
ook op het sociale terrein uit te dragen.
In een enkel sympathiek woord herdacht
de voorzitter dan het overlijden van den
heer Slegtenhorst. o.m. voorzitter van Pa
trimonium en van de afd Leiden van den
Chr. Bond van Belasting-ambtenaren
Staande werden deze woorden aange
hoord.
Hierna richtte de heer Schoneveld zich
nog tot den heer Loman, die onlangs be
dankt heeft als voorzitter der afd. Leiden
van den Grafischen Bond. Spr. dankte
hem voor al het werk in deze functie
verzet.
Door den secretaris, den heer W. Veer
man werd nu uitvoerig voorlezing der no
tulen gedaan, waarna enkele huishoudelijke
mededeelingen volgden.
Artikelsgewijze werd vervolgens het door
ons reeds gepubliceerde jaarverslag behan
deld en tenslotte goedgekeurd Ook het
jaarverslag van den penningmeester, den
heer L. Robbers werd goedgekeurd nadat
vooraf de heer S Kokkedee nog verklaard
had. dat alle bescheiden ln orde waren
bevonden. Bij monde van den voorzitter
werden secretaris en penningmeester be
dankt voor al den arbeid in het afgeloopen
vereenigingsjaar verricht.
Op 29 April zal de ilottieljeleider
„Tromp", die in Amsterdam in
aanbouw is, te water worden ge
laten.
H. M. de Koningin zal de plechtig
heid van de tewaterlating ver
richten.
Na een zeer uitgebreide discussie en
na herstemming is tot voorzitter in de
vacature-Schoneveld gekozen, de heer
Jac. van Es. voorzitter van den Chr.
Fabrieks- en Transportarbeidersbond.
Hierbij werden uitgebracht 84 st.. waar
van 45 op den heer van Es en 39 op
op den heer G Hordijk.
Herkozen werden de heeren L. Robbers,
le penningmeester; I. Tuinhof de Moed, 2e
secretaris en N. Korswagen. bestuurslid.
Verder werd een voorstel aangenomen om
het bestuur met twee leden uit te breiden.
In een volgende vergadering zullen deze
functionarissen worden herkozen.
Met een enkel woord heeft vervolgens de
heer A. J. Schoneveld afscheid genomen
als voorzitter.
Spr. begon met op te merken, dat het
afscheid hem moeilijker viel dan hij ge
dacht had. Toen hij ln 1918 gekozen werd,
had hij geen andere scholing dan de Jon-
gelingsvereen. De tijd was toen gunstig.
Echter volgde spoedig een inzinking. Velen
verlieten de gelederen. Er had zuivering
plaats. Later kwam er weer opleving. De
taak om leiding te geven werd toen zwaar
der. En thans komt dit afscheid als ge
volg van een anderen arbeidskring.
Spr. dankte bestuur en leden voor de
wijze, waarop zij het hem gemakkelijk en
mogelijk hebben gemaakt om de Chr. Vak
beweging te dienen.
Met een opwekking trouw te blijven aan
't beginsel, besloot hij zfjn afscheidswoord.
Als tweede voorzitter voerde de heer van
Cittert het woord. Hartelijk dankte spr.
den heer Schoneveld voor zijn leiding sinds
1918 met een kleine onderbreking gegeven.
Spr. releveerde het werk dat onder zijn
leiding was tot stand gekomen. Ook als
gemeenteraadslid hebt gij kans gezien veel
voor de arbeidersvereeniging te doen. Nd-
BINNENLAND.
Bij de opening van het Leidsche Stadhuis
in 1939 wil de burgerij een carillon
aanbieden. (Stadsnieuws, le Blad).
De Hortus Botanicus hier ter stede bestaat
heden 350 jaar. (Stadsnieuws, le Bi.)
Generaal Rëell over de rijksweerkracht.
(3e Blad).
Op de volgende begrooting zullen de eerste
gelden worden uitgetrokken voor een
nieuwen kruiser. (Binnenland, 3e BI.)
Door een trein gegrepen; cén doode te
Maarsbergen. (Gemengd, 3e Blad).
BUITENLAND.
Engeland erkent de facto de blokkade van
Bilbao. (4e en le Blad).
De conferentie van Montreux inzake op
heffing der Egyptische capitulaties ge
opend. (Buitenland, 3e Blad).
Het Turksche bezoek aan Belgrado. (Bui
tenland, 3e Blad).
De Wagner-wet in de Vereenigde Staten
erkend. Het recht der vakvereenigin-
gen vastgesteld. (Buitenland, 3e BI.)
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 1 VAN HET 4e BLAD.
mens het bestuur bood spr. hem tenslotte
een boekwerk naar keuze aan.
De secretaris dankte namens het D.B.
voor de prettige wijze waarop steeds met
den heer Schoneveld was samengewerkt.
Ook de heer Schippers, die namens het
Chr. Nat. Vakverbond deze vergadering bij
woonde heeft met 'n enkel woord den heer
Schoneveld nog bedankt voor al hetgeen
hij ln het belang der Chr. Vakbeweging
heeft gedaan.
HET GRAVENSTEEN, ZOOALS HET ER IN VROEGER JAREN UITZAG.
De Ver. „Oud Leiden" plaatst op ver
schillende manieren deze week het gebouw
Gravensteen in het middelpunt der pu
blieke belangstelling.
Hedenavond houdt onze stadgenoot, ir.
Hugo- van Oerle, die van dit oude graven
kasteel een speciale studie maakte, een met
lichtbeelden geïllustreerde voordracht over
de geschiedenis van het Gravensteen, ter
wijl in verband hiermede in de tentoon
stellingszaal van „De Lakenhal" een expo
sitie is ingericht, waar men de belangrijk
ste teekeningen, platen, beschrijvingen e.d.,
I hierop betrekking hebbendg en voor-
zooverre deze in de diverse archieven be
rusten. kan aantreffen.
Het meeste materiaal is afkomstig uit het
Leidsche gemeente-archief, zooals verschei
dene kadastrale kaarten van Pleythe, een
mooie ontwerpteekening van Willem van
der Helm en van Arend van 's Graven-
zande, den bouwmeester van de Lakenhal.
In het bijzonder dienen vermeld het
straten- en het kaartenboek met het ori
gineele handschrift van den landmeter
Dulmenhcrst, die op last van Jan van Hout
de geheele stad in teekening bracht en
zeer vele opmetingen verrichtte.
Voorts vinden wij er fotp's vpp het Rijks
bureau yopr de Monumentenzorg ijjt den
tijd dat gedacht werd over een restauratie
van de Vierschaar, bouwkundige teekenin
gen uit de verzameling Bedel Nijenhuis en
platen van het Museum de Lakenhal en de
heeren P. J. Dëe, den directeur van Tem-
plum Salomonis en ir. van Oerle.
De tentoonstelling is voor iedereen, dien
de geschiedenis van de stad zijner inwo
ning ter harte gaat, zeer de moeite waard.
Zij blijft tot en met a.s. Zondag geopend
en is kosteloos toegankelijk voor bezoekers
van het Museum i entree 10 ct.).
Morgen- ei Zaterdagmiddag worden
bovendien excursies naar het Gravensteen
gehouden.