STADSNIEUWS
Franco in de knel?
Gravensteen
78ste laargang
ZATERDAG 27 MAART 1937
No. 23620
Onze
Knipselprijsvraag
Geheime zitting te Berlijn en Rome
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
OFFICIEELE KENNISGEVING
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Oud-notaris J. A. van Hamel.
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
IM. NOOMEN,
Duitschland weigert
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D cTs7"ï>er regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bi) maximum aantal woorden
"Van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd Zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mm}.®
Maandag 29 dezer. Tweeden
Paaschdag, zal ons Blad niet ver
schijnen en zullen onze Bureaux
gesloten zijn.
DE DIRECTIE.
Wordt a.s. Dinsdag 90 jaar.
f**'
De heer J. A. van Hamel.
Een man met groote en velerlei ver
diensten voor de Sleutelstad, aan wien de
herinnering ook ria zijn vertrek uit de
stad. waax hij zoovele jaren van zijn wel
besteed leven doorbracht, bii talloos vele
stadgenooten levendig is gebleven, hoopt
aanstaanden Dinsdag zijn negenstigsten ge
boortedag te herdenken.
Wij bedoelen den heer J. A. van Hamel,
oud-notaris te dezer stede en gedurende
het tijdvak 19031921 wethouder onzer
gemeente, thans wonende Jan van Nassau-
straat 105 te 'sGravenhage
Joost Adriaan van Hamel werd 30 Maart
1847 te Twello, waar zijn vader geneesheer
waa. geboren. Na het candidaatsexamen
voor het notariaat met gunstig gevolg te
L
hebben afgelegd vertrok hij op 5 Mei 1871
per zeilschil via Kaap de Goede Hoop naar
Batavia, waar hij op 2 Augustus arriveer
de. In Indië beheerde hij achtereenvolgens
notariskantoren te Bantam. Rembang. Ma-
gelang en Bodjonegoro.
Ruim elf jaar later. In 1883 keerde hij
wegens gezondheidsredenen naar Holland
terug. De bedoeling was. dat zijn Euro-
peesch verblijf slechts een tijdelijk karakter
zou dragen, doch zijn gezondheidstoestand
liet terugkeer naar de tropen niet toe.
Na een korte werkkring als notaris te
Oldemarkt, werd hii op 21 Maart 1883 be
noemd tot notaris te Leiden, waar hii het
kantoor van den heer Broekhof overnam.
Hier trad hij al spoedig als lid toe tot
verschillende vereenigingen, werd commis
saris van de Leidsche Spaarbank (welke
functie hij in Mei 1934 gedurende een halve
eeuw vervulde!), lid van de commissie van
dagelijksch beheer dier instelling (tot 1903).
lid en secretaris van de Plaatselijke School -
commisise, secretaris van curatoren der
later opgeheven Indische instelling tot op
leiding van O.I. ambtenaren en in 1887 voor
den Vrijheidsbond lid van den gemeente
raad. waar vooral de onderwijszaken zijn
volle belangstelling hadden.
In 1903 werd hij onder burgemeester F.
Was door den raad gekozen als wethouder
van onderwijs, welke moeilijke functie hij
gedurende een tijdvak van 18 jaar onafge
broken en met grooten ijver heeft vervuld.
Het Leidsch onderwijs heeft aan den heer
van Hamel inderdaad zeer veel te danken.
In 1921 trad hii wegens een gewijzigde
partijverhouding in den raad als wethouder
af. doch hii bleef tot. 1927 deel van den
raad uitmaken, in welk jaar hii zich in
verband met zijn hoogen leeftijd niet meer
herkiesbaar stelde.
De heer van Hamel vierde omstreeks
1930 ziin zilveren jubileum als voorzitter
van de afdeeling Leiden der Kon. Ver.
„Oost en West" en was voorts gedurende
vele jaren lid van de commissie voor de
Lakenhal en voorzitter der Kamer van
Toezicht op de Notarissen. Na een bijna
53-iarig notariaat werd hem bij kon. be
sluit van 2 Maart 1936 op zijn verzoek eer
vol ontslag als zoodanig verleend, waarna
hii zich metterwoon in Den Haag vestigde.
Ter gelegenheid van een koninklijk be
zoek tijdens zijn wethouderschap werd de
heer van Hamel benoemd tot officier in de
Orde van Oranje Nassau.
Wij twijfelen er geen oogenblik aan of
velen zullen zich geroepen voelen den jubi
laris a.s Dinsdag geluk te wenschen en
van ganscher harte instemmen met onzen
wensch, dat de heer van Hamel nog eenige
jaren aan zijn hoogen leeftijd moge toevoe
gen: jaren waarin hij getuige moge zijn
van een voortdurenden bloei der stad. voor
welker welzijn hii in onderscheidene func
ties zooveel heeft bijgedragen!
Tengevolge van het groot
aantal inzendingen, is het
ons tot onzen spijt niet
mogelijk reeds heden den
uitslag van onze Knipsel
prijsvraag bekend te ma
ken. Tot Dinsdag a.s. zal
men zijn nieuwsgierigheid
moeten beteugelen.
DE DIRECTIE.
Ongevallenverzekering.
Cijfers, dor en droog; toch kunnen
ze ook voor Uw gezin nodig zijn.
f. 5.000.- bij overlijden
15.000.- bij blijvende invaliditeit
35.- weekuitkering
Jaarpremie vanaf f. 16.43.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
8698 (Ingez. Med.)
(Eigen berichtgeving)
Sedert eenige dagen vertoeft te Ber
lijn een Spaansche delegatie, die met
een speciale opdracht van Franco
daarheen is gekomen en naar wij ver
nemen moet zich ook in Italië een
dergelijke afvaardiging bevinden.
Om te voorkomen, dat aanwezigheid
cn doel der missie uitlekken, wordt de
grootst mogelijke voorzichtigheid in
in acht genomen. Zoo zijn de leden
als particuliere personen in de groote
Berlijnsche hotels ondergebracht.
Donderdagochtend werd de delegatie
door Goebbels te woord gestaan. Zij
hebben verder een lang onderhoud met
Hitler gehad, hoewel deze volgens offi-
cieele mededeelingen niet in Berlijn
vertoeft.
Bij dit onderhoud zou ook de gezant
van Italië aanwezig zijn geweest, De
delegatie zou er op hebben aangedron
gen Franco zoowel door financieele
hulp als door het zenden van sterke
troepentransporten bij te staan, waar
bij men er op gewezen heeft, dat ook
zonder de jongste successen der regee-
ringstroepen de toestand voor Franco
met den dag ongunstiger wordt. Niet
zoozeer financieele moeilijkheden zijn
daarvan de oorzaak dan wel onder
linge onecnigheid tusschen de aan
hangers van Franco, die zijn besluiten
sabotteeren en waarvan het streven
merkbaar is om in plaats van Franco,
generaal Mola het heft in handen te
geven. Bovendien is de tegenstand, die
Franco's troepen in de verowrde ge
bieden ontmoeten, van dien aard, dat
nog steeds sterke troepen moeten wor
den gestationneerd in deze gebieden.
De Italiaansche gezant moet er de
aandacht op gevestigd hebben, dat de
toch al zoo berooide Italiaansche
staatskas niet alleen met hulpverlee
ning kan doorgaan, zonder daarvan
zeer ernstige financieele gevolgen te
ondervinden.
In het bijzonder vestigde de dele
gatie er de aandacht op, dat, ondanks
zekere toezeggingen, die zij ten op
zichte van Marokko ontvangen heeft,
Duitschland de afgeloopen weken
steeds minder daadwcrkèlijke-interesse
in de Spaansche aangelegenheden
heeft getoond.
Hitler, die in deze kwestie den laat-
slen tijd geheel op het oordeel van den
Rijksminister van Oorlog schijnt af te
gaan, moet een en ander echter bot
weg geweigerd hebben.
Ook bij Göbbels heeft de delegatie
niet meer dan eenige vage toezeggingen
betreffende moreelen steun kunnen
krygen.
In aansluiting hierop kan nog wor
den medegedeeld, dat Hitier tijdens
het bedoelde onderhoud, inderdaad op
zeer scherpe wijze geweigerd heeft fi
nancieele hulp te verleenen of troepen
te zenden naar Spanje.
Tegen den aandrang van leden der
regeering moet Hitier practisch zijn
gedesinteresseerdheid aan het Spaan
sche avontuur hebben uitgesproken,
dat men in Berlijn als met den dag
gevaarlijker wordend voor den toe
stand van Europa gaat beschouwen.
Mededeelingen van den Rijksminister
van Oorlog moeten Hitler nog in zijn
meening hebben versterkt.
Naar verluidt, moet zelfs de Duit-
sche vertegenwoordiger in Italië op
dracht hebben gekregen om aldaar op
een minder agressieve houding aan te
dringen, daar Berlijn niet geneigd zou
zijn, zich terwille van Italiaansche
wenschen inzake Spanje aan risico's
bloot te stellen, die men in Berlijn den
laatsten tijd als zeer ernstig is gaan
beschouwen.
BUITENLAND.
Is Franco In moeilijkheden? Tie Blad),
ItaliaanschZuid-Slavisch verdrag geslo
ten. (3e Blad).
De Kerkstrijd in Duitschland. (Buitenland,
le Blad).
Amerikaansch vliegtuig gevallen. 13 slacht
offers. Ook in Duitschland een onge
val met 1 doode. (Luchtvaart, 2e Blad).
KWEEKSCHOOL VOOR VOORBEREIDEND
ONDERWIJS.
Ir. H. van Oerle schrijft ons:
Door de vereeniging „Oud Leiden" zal in
de maand April een tentoonstelling worden
georganiseerd, betreffende de geschiedenis
van het Gravensteen alhier, waaraan een
lezing en excursie verbonden zijn.
De gegevens, bestaande uit oude pren
ten. kaarten, handschriften, foto's en
bouwkundige teekeningen zijn bijeenge
bracht uit de verzamelingen en archieven
van het Gemeente-Archief, de verzameling
Rodel Nyenhuis, het Museum de Laken
hal, Rijksmonumentenzorg en van de
heeren F. J. Dee en Ir. H. A. van Oerle
welke hiertoe welwillend in bruikleen wer
den afgestaan.
Het Gravensteen is na den Burcht het
oudste en meest merkwaardige monument
van de stad Leiden.
Reeds gesticht in de vroege middel
eeuwen. toen de Graven van Holland in
Leiden hun residentie hadden, heeft het
door alle eeuwen heen een groote rol ge
speeld. De graven richten toenmaals naast
het door hen bewoonde Gravenhof een
gevangentoren op. waar zu aan hun riva
len gastvrijheid verleemden.
Deze gevangenis, welke een gewelfde
kelder was, waarin de gevangenen van
boven af werden ingeworpen, is nog be
waard gebleven.
In 1463 ging dit gebouw aan het stads
bestuur over en werd het de zetel van de
rechtspleging der stad en tevens de stede
lijke gevangenis, waartoe het aanmerkelijk
werd uitgebreid met kelders en dief
putten. Hier zuchten misdadigers zwaar
geboeid vóór het voltrekken van het uit
gesproken vonnis, dat op het er voor ge
legen executieveld het z.g.n. Groene
Zoodje werd ten uitvoergebracht.
In de 17de eeuw werd het gebouwen
complex uitgebreid met een tucht- of
werkhuis, welke met hun claSsieke archi
tectuur en fraai beeldhouwwerk een
typisch specimen zijn van voldragen
architectuur uit dien tijd.
De tentoonstelling wordt geopend op
Dinsdag 13 April, in de Lakenhal met een
voordracht van ir. Hugo van Oerle, archi
tect. over de bouwgeschiedenis en blijft de
geheele week ter bezichtiging opengesteld.
Algemeene ledenvergadering.
De Vereeniging tot opleiding van Be
waarschoolonderwijzeressen alhier hield
haar algemeene ledenvergadering in het
gebouw der Kweekschool. Aan het jaar
verslag van den secretaris ontleenen wij
het volgende:
Het aantal leden nam bi 1936 met 17 toe.
Het bestuur werd uitgebreid tot 7 leden;
als nieuwe bestuursleden werden gekozen
de heeren dr. C. de Jong en H. v. Slooten,
terwijl de heer C. W. Huibregtsen werd
herkozen.
Bij het begin van den cursus 19361937
waren op de kweekschool ingeschreven 68
leerlingen, nl. 21 interne en 47 externe. De
Fröbelschool aan het Rapenburg werd be
zocht door gemiddeld 125 kleuters, die aan
de Leliestraat, welke zich zonder eenige
subsidie moet redden, door 124.
Van de 18 candidaten voor het einddi
ploma der school slaagden er 13, de ove
rigen kregen gelegenheid na verloop van
zes maanden herexamen af te leggen voor
het practisch gedeelte. De akte voor Nut
tige Handwerken behaalden 9 van de 10
gegadigden.
Na de slotzitting van de eindexamens
najn de directrice, mej. D. Voltman, ond,er
groote belangstelling afscheid, Het be
stuur mocht er in slagen haar als advisee-
rend lid in zijn kring op te nemen. Op 1
September trad de nieuwe directrice, mej.
H. Glasz, in functie.
Evenals zooveel vereenigingen, welke af
hankelijk zijn van niet bij de wet vastge
stelde subsidies, maakt ook deze vereeni
ging moeilijke tijden door. zoodat het be
stuur voortdurend paraat behoort te zijn,
om bezuinigingen toe te passen en nieuwe
bronnen van inkomsten op te sporen.
De rekening van de penningmeesteres,
door 'n accountantskantoor gecontroleerd,
werd door de vergadering goedgekeurd on
der dankbetuiging aan de functionareEse.
Ook de begrooting voor 1937 werd aan
vaard.
Daarna volgde de bestuursverkiezing; als
nieuw lid werd benoemd mej. D. Voltman
te 's-Gravenhage. terwijl mevr. Verhey van
WijkRoem. de penningmeesteres, werd
herkozen.
Na de loting voor de aflossing van oude
obligatie en 3 obligaties van de leening
1927 en na de gebruikelijke rondvraag sloot
de voorz., de heer J. Verwer, de jaarverga
dering.
BINNENLAND.
Een Nederlandsch schip met oorlogsmate
riaal naar Spanje. (2e Blad).
Een onderhoud met vice-admiraal Van
Duim, over de non-interventie-maat
regelen. (4e Blad).
Het werkloosheidscijfer in een jaar tijd me®
26000 gedaald. (Binnenland, 3e Blad).
40-urige werkweek in de diamant-industrie
(Binnenland, 3e Blad).
Doodelijke verkeersongelukken te Lewedorp
Amersfoort en Delfzijl. (Gemengd, 3e
Blad).
Samenstelling Belgisch elftal voor den
wedstrijd tegen Nederland. (Sport, 4e
Blad).
De a.s. Groote Voorjaars-Bloementcn-
toonstelling te Boskoop. (4e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET 6e BLAD.
OPHALEN HÜISVUILNIS.
In verband met de Paaschdagen zal het
ophalen van huisvuil uit die perceelen,
welke gewoonlijk op Maandag worden be
diend, NU PLAATS HEBBEN OP WOENS
DAG D. A. V. Men wordt derhalve verzocht
Dinsdag GEEN emmers aan de straat te
plaatsen.
DIRECTEUR GEM. REINIGING.
DE WERKLOOSHEID.
Bij de Gem. Arbeidsbeurs stonden gis
teren 4687 personen als werkzoekenden In
geschreven togen 4668 op 26 Maart 1936
en 4360 op 28 Maart 1935.
NED. R.K. VOLKSBOND, AFD. LEIDEN.
Avondteekenschool.
Donderdagavond zijn aan de daarvoor in>
aanmerking komende leerlingen van boven
genoemde school, de getuigschriften uitge
reikt volgens artikel 29 der Nijverheids
onderwijswet. Deze uitreiking geschiedde
door den voorzitter van het Schoolbestuur,
den heer J. H. Nijhuis, in tegenwoordigheid:
van het schoolbestuur, directeur en leeraren
en ouders der leerlingen. De voorzitter
dankte in de eerste plaats den directeur en
de leeraren voor de toewijding waarmee zij
ook dezen winter hun taak hebben vervuld1
en sprak de hoop uit, dat de volgende cur
sus in een beter en waardiger gebouw zou
kunnen worden begonnen.
Hierop wenschte hij de nieuw-gediplo-
meerden hartelijk geluk met hun succes, de
hoop uitsprekende, dat ze nog lang niet te
vreden zullen zijn maar gebruik zullen ma
ken van de gelegenheid, om zich in de ver-
volgklassen verder te bekwamen.
De directeur der school, de heer P. J. J.
van Weerlee. dankte den voorzitter voor
zijn vriendelijke woorden en de leeraren
voor hun steeds verleende medewerking,
waardoor de samenwerking tusschen de
leeraren van de beste soort was. Ook hij
wenschte de leerlingen geluk met het be
halen van het diploma en wees op de moeite
en opoffering die noodig zijn, om tot een
dergelijk resultaat te komen.
Ten slotte dankte de leerling J. G. Straat
hof het bestuur en de leeraren voor het ge
noten onderwijs.
De getuigschriften werden uitgereikt aanj
Afd. timmerlieden: H. den Hoed, P.Hooge-
veen te Oud-Ade en A. van Rijt te Zoeter-
woude.
Afd. metselaars: A. Verra.
Afd. loodgieters: P. van Zijp.
Afd. mach.-bankwerkers: A. Kop te Oegst-
geest en J. G. Straathof te Rijpwetering.
Afd. electriciens: H. J. Ooijendijk.
Afd. schilders: A. I. v. d. Werf te Hazers-
woude.
Afd. graveurs: J. Belt.
Waar geen plaatsnaam is vermeld, Is de zé
Lelden.