Wanneer dames exposeer en
LEIDSCH DAGBLAD - Zesde Blad
Zaterdag 27 Februari 19
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
LAND- EN TUINBOUW
Thijs IJs en het verdwenen NoerderHd
PREDIKBEURTEN.
VOOR ZONDAG 28 FEBRUARI.
LEIDEN.
Doopsgez. Gem.: Voorm. halfelf. ds. ten
Ca te.
Eglise Wallonne: dix heures et demie mr.
E. Michelin. pasteur a la Haye.
Evang. Luth. Gem.: Voorm. halfelf. ds.
J. N. Pattist van Den Haag; nam. 5 uur, ds.
de Meijere.
Rem. Geref. Gem.: Voorm. halfelf. ds.
Mispelblom Beijer.
Ver. van Vrijz. Hervormden (Volkshuis)
Voorm. halfelf. dr. Boersema. (Koor).
Vrijz. Kinderkerk (Gerecht 10): Nam.
halfeen, dr. Boersema.
Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstr. 19)
Voorrti. halfelf. Ge? Mis.
Geref. Kerk in H.V. (Gerecht 10): Nam.
6 uur. ds. P. van der Vloed van Zandvoort.
Hooglandsche Kerk: Voorm. halfelf, ds.
J. G. W. Goedhart van Zeist, jeugddienst. 1
AARLANDERVEEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. half tien en
nam. halfzeven ds. G. Th. v. Beusekom.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam
halfzeven ds. H. Moolhuizen.
AALSMEER.
Ned. Herv. Kerk Dorp: Voorm. 10 uur, ds.
van der Linde: nam. 6 uur. ds. Alkema.
Ned. Herv. Kerk Oost: Voorm. 10 uur. ds.
Alkema: nam. 6 uur, ds van der Linde.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur.
dr. Knoppersen.
Doopsgez. Kerk: Voorm. 10 uur, ds. de
Lange.
Oude Veiling: Voorm. halftien (jeugd
dienst), mevr. Rydes-Baarse
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Ned. Herv. Kerk Julianastraat)Voorm.
halftien en nam. halfzeven, ds. Schoneveld
van Groningen.
Hulpgebouw (Gouwsluis): Nam. halfze
ven ds. Stehouwer.
Kinderkerk .Bethel": Voorm. 10 uur, de
(heer Zonneveld.
Ned. Herv. Kerk Oudshoornscheweg i
Voorm. 10 uur prof. dr. v. Hoik van Leiden.
Evangelisatie HooftstraatVoorm.
halftien en nam. halfzeven, ds. Remme van
Amsterdam.
Geref. Kerken (Hooftstraat): Voorm. 10
en nam. 6 uur ds. Hartkamp.
Raadhuisstraat: Voorm. 10 uur ds. Bosch;
nam. 5 uur. ds. Mulder.
De Ruijterstraat: Voorm. 10 uur ds. Mul
der: nam. 5 uur, ds. Bosch.
Martha-StichtingVoorm. 10 uur de heer
Brugman van Amsterdam.
Chr. Geref. Kerk (v. Reedestr.): Voorm.
halftien en nam. 6 uur, ds. Hendriks van
Hillegom.
Lokaal van MandersloostraatVoorm.
halftien en nam. 6 uur, ds heer Bisschop
van Rouveen.
HILLEGOM.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
uur, ds. Eerhard.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
as. Krabbe.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
uur. leesdienst.
HOOGMADE.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur. ds.
Vrielink.
KATWIJK AAN DEN RIJN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien en
nam. 6 uur. ds. Warmolts.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam.
6 uur, ds. Meijering.
KATWIJK AAN ZEE.
Geref. Kerk: Voorm. 10 uur, ds. Ingwer-
sen: nam. 6 uur, ds. Boulna van Noordwijk.
Geref. Gem. (Remisestraat): Voorm. 10
en nam. 5 uur, leesdienst.
LISSE.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds.
Weener van Haarlem; nam. 5 uur, ds. P.
Pras van Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam. 4
uur, dr. Ruys.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
uur, ds. Ponstein.
Geref. Gem.: Voorm. halftien en nam. 4
uur, ds. Ligtenberg.
NIEUWVEEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds.
Brink.
Geref. Kerk: Voorm. 10 uur, ds. Speel
man; nam. halfzeven, ds. Speelman.
Evangelisatie: Voorm. halftien en nam.
halfzeven, de heer van Scherpenzeel.
NOORDEN.
Ned. Herv. Kerk: Nam. halftwee, ds. A.
J. van Wijngaarden van Nieuwkoop.
Geref. Kerk: Voorm. halftien. ds. Aalders
van Leimuiden; nam halfzeven, leesdienst.
NOORDWIJK BINNEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur en nam.
halfzes. ds. Sidddé.
Geref. Kerk: Voorm. 10 uur en nam.
halfzes, ds. Visser.
NOORDWIJK AAN ZEE.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
uur. ds. Cupedo.
Geref. Kerk: Voorm. 10 uur. ds. Bouma;
nam. 5 uur. ds. Ingwersen van Katwijk
aan Zee.
Jeugdkerk: Voorm. 10 uur. mej. dr. C.
Gerlings.
Geref. Kerk in H.V. (Egbert de Grootstr.)
Voorm. 10 uur, de heer A. van Kampen;
nam. 3 uur, ds. P. van der Vloed van Zand
voort.
OUDE WETERING.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien, ds.
Geerling.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam.
halfdrie, ds. v d. Bos.
Remonstr. Kerk: Voorm. 10 uur ds.
Heyn.
rijnsburg.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien, de
heer van Heyst; nam. 5 uur, dr. W. J. de
Wilde van Den Haag.
Kerkzaal: Vcorim halftien, ds. Fred J
Broeyer van Katwijk aan Zee; nam 5 uur,
de heer van Heyst.
Geref. Kerk (Rapenburg): Voorm. half
tien, ds. BroekstTa: nam. 6 uur, de heer J.
van der Bos, cand. te Leiden.
Geref. Kerk (Voorhouterweg)Voorm.
halftien. de heer van der Bos; nam. 6 uur,
ds. Broekstra.
Chr. Geref Kerk: Voorm. halftien en
nam. 5 uur, ds. Baan.
VOORSCHOTEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
uur, ds. Fortgens.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur.
ds. Houtzagers.
Geref. Gem. (Ambachtshuis): Nam. 5 uur
leesdienst.
Ver. van Vrijz. Hervormden (Gymn.zaal
Raadhuis): geen dienst.
ZEVENHOVEN.
Ned. Herv. Kerk: Nam. halftwee. ds. P.
A. A. Kliisener van Bodegraven.
Geref. Kerk: Voorm halftien en nam.
halfzeven, ds. W. van Dijk.
terdam, den heer H. J. v. Wijlen, schreef
hij het boek „Toen we nog in tenten
woonden". Bijdragen zagen van zijn hand
het licht in het Chr. Paedagogisch Tijd
schrift. het weekblad „De School met den
Bijbel", het orgaan „Onze Kinderen" en in
de Hoenderloo-serie.
Tal van spreekbeurten heeft de heer
Stemerdlng in het belang van het Chr. on
derwijs vervuld en velen kennen hem ook
van de prettige wijze, waarop hij aan de
kinderen kan vertellen in de schooluit-
zendingen van de N.C.R.V.
De verdiensten van den 70-Jarige werden
in 1925 erkend door zijn benoeming tot
ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
De heer Stemerdink zal in verband met
zijn 70sten verjaardag a.s. Maandagmid
dag en -avond ten zijnen huize ontvangen.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Bussum (als hulppred.i, J.
v. d. Velden, cand. te Utrecht; te Kerk-
driel, A. Kentie te Haamstede (Z.l; te Ol-
debroek. B. G C. Steenbeek te Bennekom;
te Zelhem. O Huistra te Midwolda; te
Zaamslag, P. W Korevaar te Biggekerke.
Aangenomen: Naar Oosterhout (Br.). C.
R. Plomp. cand. en hulppred. te Amster
dam.
Beroepen: Te Bruinisse. P. Honkoop te
's-Gravenhage.
DIACONAAL ADMINISTRATIE EN
VERIFICATIEBUREAU VOOR DE
NED. HERVORMDE DIACONIEËN.
Op initiatief van de Commisie voor de
Diaconale Armenzorg (ingest, door de Syn.
v. d. Ned. Herv. Kerk) en de Federatie van
Diaconieën is gesticht een Diaconaal Ad
ministratie en Verificatiebur. A.D.V.EB.U..
gevestigd Kromme Nieuwe Gracht 6 te
Utrecht.
Er kwamen den laatsten tijd herhaalde
lijk verzoeken van diaconieën binnen om
de hulp, die vanwege deze organisaties
wordt verleend bij de invulling van de
aangiftebiljetten voor de Doodehandsbe-
lasting, uit te breiden tot de geheele admi
nistratie van de diaconieën en zich dus ook
te willen belasten met het inrichten van
de boekhouding en het opmaken en con
troleeren van de rekening.
Om aan deze wenschen tegemoet te
komen is bedoeld bureau in het leven ge
roepen, o.a. ten doel hebbende het inrich
ten, houden, verifieeren en controleeren
van. administraties op diaconaal terrein,
het geven van adviezen en inlichtingen met
betrekking tot vorenbedoelde admi
nistratie.
Bestuursleden van de stichting zijn: Ds.
C. J. van Paassen, te Haarlem, voorzitter;
W. J. Hemmes te Utrecht, alg. secr. v. d.
Fed. van Diaconieën, secretaris; N. Janssen
te Utrecht, Dir. v. d. Crediet- en Effecten-
bank, penningmeester; Mr. F. A. Nelemans
te Rotterdam, Kantonrechter; Anth. Fol-
mer te Den Haag, Oud-Dir. v. d. dienst der
Werkloosh.verz. en Arbeidsbem.; H. Wis
man te Utrecht, Dir. Maatschappelijk
Hulpbetoon.
S. STEMERDING.
Morgen viert de heer S Stemerding te
Voorburg, oud-dir. van de Kon. Wilhel-
mina-kweekschool te Rotterdam, zijn 70en
verjaardag.
De 70-jarige werd 28 Febr. 1867 te Mijns-
lieerenland geboren. Opgeleid door het
hoofd aldaar ving de heer Stemerding zijn
loopbaan als kweekeling te Charlois aan.
Hij was vervolgens werkzaam als onderwij
zer te Charlois en aan de Muloschool in
de Oppert te Rotterdam. Als hoofd was hij
werkzaam te Pemis en aan de Deutsche
Schule te Rotterdam, om 1 Juli 1889 hoofd
te worden te Charlois. 1 Mei 1907 werd hij
leeraar aan de Kon. Wilhelmina-kweek-
school te Rotterdam en in 1916 directeur,
wat hij tot 1932, toen hij met pensioen
ging, is geweest. Op verschillend gebied
heeft de 70-jarige zich bewogen. Hij was
lid van het hoofdbestuur en secr. van de
Ver. van Chr. Onderwijzers en redacteur
van haar orgaan. Ook is hij lid van het
hoofdbestuur van de Ver. voor Chr. Volks
onderwijs en voorzitter van de inspectie
dezer organisatie. Hij was voorzitter van
de Ver. van Onderwijzend Personeel aan
Prot Chr Kweekscholen, vice-voorzitter
van „Lukas" en 12 jaar voorzitter van de
afd. Rotterdam der Ver. van Chr. Onder
wijzers. Van de Prov. Ver. van Chr. Onder
wijzers in Zuid-Holland was de heer Ste
merding secr. Van de examencommissies
zoowel voor het bewaarschoolonderwijs, de
hulp- als de hoofdacte was hij lid. Nog is
de 70-jarige bestuurslid van de school voor
zwakzinnigen in Rotterdam, alsook van de
Rotterdamsche Weesinrichting. Van „Lu-
kas" is hij nog commissaris. De Ver. voor
Chr. Buitengewoon L. Onderwijs dient de
heer Stemerding als voorzitter Hij is lid
van het hoofdbestuur van de Ned. Herv.
Ver. voor Volksgezondheid, heeft zitting in
het bestuur van de Unie „Een school met
den Bijbel" en adviseerend lid van den
Schoolraad voor de Scholen met den Bij
bel. Ook heeft de heer Stemerding zitting
in de commissie voor schooluitzendingen
van de Ned. Chr. Radio-Vereeniging. idem
in de Onderwijzers-zendingscommissie en
In een aantal kleinere commissies.
Van de commissie van toezicht op het
L. O. te Rotterdam maakte de heer Ste
merding geruimen tijd deel uit. In Rotter
dam diende de 70-jarige 12 jaar de Ned.
Herv. Gem. als ouderling en had hij zitting
in de commissie voor godsdienstonderwijs
en was hij regent van de Herv. scholen.
In zijn tegenwoordige woonplaats is de
heer Stemerding voorzitter van het bestuur
der Chr. school, n.l. van de Wassenaar
Hoffmanschool, de Sofia-be<vaarschool en
de Wilhelmina-Muloschool.
In Rotterdam was de heer Stemerding
voorzitter van de Chr.-Hist Unie, welke
functie hij thans in Voorburg bekleedt. De
Chr.-Hist. pers heeft van zijn krachten
eveneens mogen profiteeren. De heer Ste
merding was redacteur van het Zoeklicht,
medewerker aan het Chr.-Hist. weekblad
„De Zuid-Hollander" en aan het Ned
Weekblad.
Veel heeft de heer Stemerding ook ge
schreven. Van zijn boeken noemen we: Ge
kiekt. een bundel paedagogische schetsen;
Aangaande mij en mijn huis; Met het oor
gehoord: verschillende brochures in de
serie „Bijb Opvoedkunde". Met zijn col-
llega van de Geref. Kweekschool in Rot
Dr. J. L. LAMMERTS VAN BUEREN.
Morgen herdenkt dr J. Lammerts van
Bueren, predikant van de Vluchtheuvelkerk
te Zetten en president-directeur van de
Heldringgestichten aldaar, den dag waarop
hij vóór 40 jaar het predikambt aan
vaardde.
Dr. Johan Lammerts van Bueren werd 7
Febr 1862 te Utrecht geboren en studeerde
aan het gymnasium en de universiteit al
daar. In 1896 werd hij candidaat in Zee
land en 28 Febr. 1897 aanvaardde hij ziin
ambt bij de Ned. Herv. Gem. van Bunnlk.
In 1901 verwisselde hij deze standplaats
met Rotterdam en in datzelfde jaar pro
moveerde hij tot doctor in de theologie op
een disseratie getiteld: ..Het Nieuw-Malthu-
sianisme en de Christelijke zedeleer".
In 1905 vertrok dr. Lammerts van Bueren
naar Amsterdam, waar hij tot 1914 predi
kant is geweest. 25 Oct. van dat jaar werd
hij predikant van de Vluchtheuvelkerk en
directeur van de Heldringgestichten, bei
den te Zetten.
De jubilaris heeft op het terrein van de
bestrijding der openbare onzedelijkheid
groote verdiensten. Hij heeft het werk van
wijlen dr. H. Pierson te Zetten met groote
kracht voortgezet en verder uitgebouwd.
Daarnaast heeft hij aan het werk leiding
gegeven als voorzitter van de Ned. Mid-
dernachtzendingvereeniging en zich doen
kennen als een krachtige bestrijder van het
Nieuw-Malthusianisme. waarover hij in
1909 een werk het licht heeft doen zien.
Dr. Lammerts van Bueren, wiens arbeid
ook door de Regeering erkend werd, is een
man van groote welsprekendheid, die als
hii in het land optrad, volle gebouwen trok.
De jubilaris, die in verband met het be
reiken van den 65-jarigen leeftijd om ge
zondheidsredenen binnenkort zijn arbtid
zal neerleggen, was oorspronkelijk voor
nemens morgenochtend een gedachtenis
rede te houden. Door onvoorziene omstan
digheden moest dit worden uitgesteld.
bessen.
Zoowel de roode als de witte en de kruis
bessen mogen zich verheugen in een groote
populariteit. Elke liefhebber zal deze ge
wassen in zijn tuin aanplanten, wanneer
daarvoor de noodige ruimte aanwezig is.
En hiervoor bestaat te meer aanleiding,
omdat deze vruchten zich verseh zoowel
als in ingemaakten toestand laten gebrui
ken; de meeste soorten zijn tot jam. sap
of wijn te bereiden, en in dien vorm lan
gen tijd te bewaren. Ook de zwarte bes is
hiervoor bijzonder geschikt, terwijl laatst
genoemde in verschen toestand weinig
wordt gebruikt. Voegen we hier aan toe
dat de behandeling van deze vruchtsoorten
zeer eenvoudig is en onder ieders bereik
ligt. Wie geen bessen heeft en wil aanplan
ten, schafte zich bij voorkeur drie-jarige
struiken aan. In 't voorjaar kan zeer goed
aangeplant, men wachte daarmee evenwel
niet te lang, want bij deze vruchtsoorten
gaan de knoppen vroeg in 't jaar uitloopen
zoodat later planten dan Maart steeds
meer risico meebrengt. Reeds in hetzelfde
jaar van aanplant kunnen de struiken
vrucht dragen: het volgend jaar is daarop
stellig te rekenen. Men plante zooveel mo
gelijk in de zon en liefst niet onder groote
boomen. Het aanplanten van bessen in
boomgaarden wordt veel toegepast, maar
dan dient er op gewezen dat de bessen
worden aangebracht wanneer de vrucht-
boomen nog jong zijn en weinig schaduw
geven. Pas later krijgen de struiken min
der zon, dus wanneer de takken en wor
tels zijn gevormd. Vóór het planten wordt
de bodem flink diep losgemaakt, liefst tot
op het grondwater. Bij het planten wordt
er op gelet dat de struiken niet te diep
worden gezet. Roode en witte bessen krij
gen 1.50—2 Meter afstand onderling, kruis
bessen en zwartebessen 1.752.25 M. Hoe
zwaarder de grond, hoe grooter afstand. Bij
een goede bemesting is de toegewezen
ruimte in enkele jaren volgegroeid. terwijl
de meeste soorten 25 jaar en langer vrucht
geven. Toch worden op ouderen leeftijd de
vruchten kleiner en doet men goed zulke
struiken door nieuwe te vervangen.
Wanneer men nieuwe struiken aanplant
of oudere verplant, wordt steeds van het
éénjarige hout de helft afgenomen. Tak
ken, welke midden in de kroon ziin inge
plant en gemakkelijk het geheel te vol
doen worden, doet men goed geheel te
verwijderen. De grondscheuten, welke zien
bij sommige soorten meestal veelvuldig
ontwikkelen, worden reeds in den zomer
verwijderd of anders in den winter weg
gesnoeid. De verdere wintersnoei berust
bij alle soorten in hoofdzaak in het uit
dunnen ,dus ruim houden van de kroon.
Bessen, waaraan in den winter niets wordt
gedaan hebben veel te veel hout en de
kleine zijtakjes, zoogen. spontj es. waaraan
de vruchten groeien, gaan bij zulke strui
ken dood. Vandaar dat alleen aan de bui
tenkant levende vruchtorganen voorkomen
De roode en de witte bes dragen m hoofd
zaak vruchten aan bedoelde vruchttakjes
aan het meerjarige hout. Daarom worden
van deze soorten na het uitdunnen van den
geheelen struik het overblijvende éénjarige
hout tot op de helft ingekort. Vooral wan
neer de boompjes nog jong zijn. Ke kruis
bes en de zwarte bes geven vrucht, behal
ve aan genoemde vruchtorganen aan hel
éénjarige hout. Dus aan die takken, wel
ke in den vorigen zomer zijn gevormd.
Laatstgenoemde soorten worden, na het
uitdunnen, niet meer ingekort.
De bemesting dient regelmatig toege
past. Dit kan met stalmest of met kunst
mest gedaan. Van eerstgenoemde geve men
De Nederlandsche inzending op
de Parijsche Tentoonstelling
wordt geroemd.
Onze correspondent te Parijs schrijft:
Voor het eerst in de kunstgeschiedenis
zijn te Parijs in de „Salie du Jeu de Paume"
de werken geëxposeerd van uitsluitend
vrouwelijke artisten, een werkelijk zeer ge
lukkig idee, omdat door deze tentoonstelling
nog eens overduidelijk bewezen wordt
indien dat nog noodig mocht zijn dat een
kunstenares geen uitzondering al is het
nog zoo'n charmante uitzondering in de
wereld van de kunst is. De tijd van poëti
sche zoetelijkheid, die nog op het einde van
de vorige eeuw het summum van vrouwe
lijke kunstgevoeligheid scheen uit te maken,
is voorbij, voor goed en gelukkig voorbij. En
daarom is de eerste indruk, die men bij een
rondwandeling door de zalen opdoet, niet
een „charmante" of een „lieve" of een „deli-
cieuse" of welke zoet-vrouwelijke adjectieven
men nog meer verzinnen kan en die door
de moderne dames-artisten zelf verre van
zich geworpen worden, maar een van kracht,
van forschheid, die absoluut niet de gevoe
ligheid en de teerheid uitsluiten. De vrou
welijke artiste hoeft heusch niet meer met
eerbiedige onderdanigheid naar haar man
nelijke kunstbroeders, ook al zijn het de
grootsten van dezen tijd, op te zien: haar
kunst is even rijk en even diep. Toch komt
In één opzicht het vrouwelijk karakter aan
den dag: meer dan de mannen-artisten
blijken de vrouwen onder den invloed te
staan van een meester of een school en om
zich hierin eenigszins thuis te gevoelen moet
men eigenlijk het kunstesperanto verstaan,
dat uit de Parijsche school is ontstaan. Uit
de meeste werken spreekt een soms vrij
heftig modernisme, wat niet altijd even
rustig is. maar zeer interessant en bewijst,
dat de vrouwelijke Europeesche artisten niet
erg op academische kunst gesteld zijn. En
we zouden hierbij willen voegen: des te
beter! Het is met groote zorg, dat het co
mité uit de groepsinzendingen van niet min
der dan vijftien landen en uit de particu
liere inzendingen der enkelingen, wier land
niet door een volledige groep vertegen
woordigd is, een keuze heeft gedaan en de
in het voorjaar na het snoeien een flink
laagje, waarna deze specie ondiep wordt
ondergespit. Ook dunne koemest wordt wel
gebruikt. Wanneer men aan kunstmest de
voorkeur geeft dan strooie men in 't voor
jaar per 10 vierk. Meter 1 kilo A.S.F.-kor
rels (12 x 10 x 181 welke kunstmest wordt
ondergespit. In beide gevallen geve men
om de drie jaar gebluschte kalk. liefst in
November. Men strooie dan 3 kilo per 10
vierk. Meter en werke de kalk ondiep in
den grond. Op zanderige humusarme gron
den verdient stalmest de voorkeur. Ook
kan men jaarlijks met stal- en kunstmest
wisselen of wel van beide de helft geven.
We merken hierbij op dat meermalen met
uitsluitend kunstmestbemesting goede re
sultaten worden verkregen.
Roode bes. Geelsteel (vroeg en zoet,
vooral op zandgrond). Losdorpen groot en
zoet, geschikt voor alle gronden. Fay's New
Prolific. Zeer groot van vrucht.
Witte bes. Witte Geelstok, zoet en vroeg.
Witte Parelbes. Witte bessen zijn meestal
iets minder saprijk dan roode.
Kruisbessen. Crown Bob of Lentsche
Blond, groote. lichtpaarse kruisbes, zoet.
Groote Engelsche witte. Om onrijp te pluk
ken en voor inmaak.
Zwarte bes. Goliath, groot van vrucht.
Boskoop Giant. Grootvruchtig en rijkdra-
gend. Daniels September. Groote. laatrij-
pehde vrucht.
Vragen op Tuinbouwgebied aan de
Redactie onder motto „Tuinbouw".
ruim vijfhonderd schilderijen, beeldh
werken en kunststukken van decoratl
ceramiek over de diverse zalen van de
de Paume" heeft verspreid, vanwaaj"
heele inzending over eenige weken 2
Amerika zal worden overgebracht om ia
Metropolitan Museum te New-York ooi
Nieuwe Wereld met Europa's vrouwe'
kunst in kennis te brengen.
Het spreekt vanzelf, dat In deze tentJ
stelling te Parijs, dat altijd zooveel h
gehouden van vrouwelijke artisten en)
triomfale intocht heeft bereid aari
groote voorgangster der moderne schj
ressen, Rosalba, een zeer groote plaats
de Fransche kunstenaressen is ingenn
In die groote zaai, waar zusterlijk ve
nigd zijn Valadon, zoo sterk en sober!
gelijk in haar bloemstukken, Laurel
fijne portretschilder, Luka met dat j
kinderkopje tusschen bloeiende seria
Jouclard, zoo veel beweging. Joubert 1
ciaiiste van wilde bloemen, talrijke a|
ren nog, verschillend in stijl, maar!
hierdoor zoo representatief voor hetj
leeft bij de Fransche vrouwelijke artu
kan men het duidelijk bewijs vinden]
de vrouwelijke Fransche schilderschool]
dezelfde kwaliteit is als die, welke 1
kunstbroeders een wereldnaam heeft I
verwerven. Zij houden van een stout]
dig penseel, er zit iets aantrekkelijk]
dat echter verre van zwak is en t
overal ziet men een zeker instinctief I
soonlijk streekje. dat verleidelijk aan)
Zeer uitgebreid is ook haar inzending
coratieve kunst, die met veel smaak a
aan herinnert, dat het een zeer voor]
taak van de vrouw is, ons „home" tel
sieren en te verfraaien. Het zou td
voeren de verschillende landsinzendi]
een voor een te bespreken:
Hongarije, waar folklore en cerebral
het meest tot uiting komen, Italië, j
de vrouwen niet de mannelijke art]
schijnen te willen volgen op den te
weg naar het menschelijke, Zwitser]
met de harde en felle kleuren, België,]
ui scherpe tegenstelling de kleuren
vaag zijn, als opgelost in de nevels
het lage land.
De twee best geslaagde inzendingen
zeker die van Polen en Nederland. Bj
Poolsche artisten vindt men dikwijls
gelukkig vereenigd enkele kenmerken
expressief surrealisme met een popul
traditie, die herinnert aan de kunst
Chagall, terwijl de Hollandsche inzen
misschien de minst-vrouwelijke is van
en zeer aantrekkelijk expressionistisd
door de sterke kracht, die er van uitt
Op de eerste plaats zouden wij hier w
noemen het rustige en toch zoo fori
portret van den bekenden Hollandse
kunstschilder Conrad Kickert door n
Reuchlin-Lucardie en dan het stilli
met de visschen van mevr. Surle. En
zou niet even in bewondering blijven sl
voor die paar camelias. zoo fijn opbloë
tegen den donkeren achtergrond van
van der Berg? Charley Toorop met 1
groot stuk „Boeren in het café", vo
eigenlijk een klasse op zichzelf: die
sche doorgroefde koppen zijn weisprei
van kracht en sterk van lijn.
Eigenlijk zouden we al die zestienj
derlandsche schilderessen de revue ma
laten passeeren: Else Berg met haar J
ken boer", bijna angstig van realiteit,
zelfportret van Bieruma Oosting, de
levens van Vlielander Hein en ItersonJ
De Jonge en Hooft, het beeldhouw!
ook van Rueb en van Defais van Dycl
de ceramiek van Halpenn, maar uit
enkele feit, dat de Hollandsche mzenl
geroemd wordt als een der beste van
waarlijk Europeesche tentoonstelling, v
genoegzaam, dat alle Hollandsche daJ
artisten werken hebben ingezonden!
ware kunstwerken zijn en daarmede
artistieke faam van ons vaderland opnl
hoog, zeer hoog hebben gehouden.
17. De geestdrift van ocim Brom was door het loopen wat ge-
tolusoht, maar nu was hij toch wel een beetje uitgerust; hij onder
drukte zij gegeeuw en stond toen op weer uit de sneeuw. Zij hebben
nu den ouden Eskimo gegroet en gaan weer voort met nieuwen
moed zij volgden dus opnieuw het sleden-spoor; dat liep nog heel
ver naar het Noorden door.
„Dus Pegelbrecht, de ijsberg-geest, maakt Noorderiioht met 'n edel
steen", sprak Thijsje langzaam voor zich heen; ,,'k begrijp het al; de
Eskimo's zijn naar hem toe gereisd en hebben dien steen op-
geëischt
Terwijl zij nu zoo verder trokken, viel er weer sneeuw, in dichte
vlokken; zóó dicht, dat men er niet tegen in kon turen en deze bui zou
nog wel heel lang duren.
„Ach hee, ach hee". zoo sprak oom Brem „ik doe niet langer mee;
we moeten ergens schuilen, kom, kom, kom".
Doch Thijsje sprak: „Wij moeten verder trekken, want als de
sneeuw dit Eskimospoor gaat bedekken, kunnen wij 't niet meer be
kijken en dan zal ons het einddoel van hun reisje niet meer blijken;
wij moeten dat nog voor dien tijd bereiken".
2
