STADSNIEUWS 77ste Jaargang DINSDAG 12 JANUARI 1937 No. 23557 H.M. „De Ruyter" naar Indië vertrokken. HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN1 PRIJS DER ADVERTENTIES- PRIJS DEZER COURANT: Overweldigende belangstelling Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD. LEIDSCH DAGBLAD 30 ets; per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bi) maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen,-^*.. Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden f. 2.3S per week f. 0.18 franco - per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.) (voor binnenland f. 0.80 pes S mnd.) STICHTING TOT WERKVERSCHAFFING AAN JEUGDIGE WERKLOOZEN, TER VERSTREKKING VAN WONINGEN AAN OUDEN VAN DAGEN. Hr. Ms. kruiser „De Ruyter", die heden naar Indië is vertrokken. De belangstelling, welke er getoond is voor het vertrek van Den Helder van H. M. „De Ruyter" stelt wel al het vorige wat men op dit gebied heeft meegemaakt, in de schaduw. Reeds vroeg in den morgen viel er in Neerland's eerste marinestad een bedrijvig heid te bespeuren, welke op een belang rijke gebeurtenis wees. De treinen brachten een zeer groot aantal belangstellenden aan, waarvan wij er verscheidenen zagen, wier revers getooid waren met marine-eeretee- kenen. De wind is Zuidoost en hoewel het licht vriest, is het in het stralende zonnetje toch niet onaangenaam aan den buitenkant. In dit opzicht had Hr. Ms. „de Ruyter" geen schooner dag kunnen uitkiezen. Tegen elf uur, als er reeds vele honder den aan de haven bijeengroepen, maken de sleepbooten „Utrecht" en „Nestor" zich klaar om het schip te assisteeren. Te ruim half twaalf komt schout-bli- nacht J. J. Dikkers, vergezeld van den adjudant van den marine-commandant, luitenant ter zee eerste klasse I. W. Rei- nierse. aan boord van de ..De Ruyter". aan de valreep verwelkomd door kolonel A. C. van de Sande Lacoste. commandant van het schip Aanstonds wordt den opvarenden het sein: „verzamelen od het achterdek" gegeven. welk bevel vlot wordt uitgevoerd. Als de equipage op het achterdek vereenigd Is. spreekt schout-bij-nacht Dikkers in haar midden en zegt dat. hij afscheid komt ne men namens den marine-commandant den vice-admiraal T. L. Kruys. die door ziekte verhinderd is persoonlijk „goede reis" te komen wenschen. De schout-bii-nacht spreekt dan allereerst een persoonlijk woord tot de opvarenden. Houdt het weerzien voor oogen. zeet hii. en zorgt er voor, voor zoover dat van u afhangt, dat het een gelukkig weerzien zal zijn Vervolgens wijst spreker op den onver- brekelijken band. welke er tusschen Ne derland en Nederlandsch Oost Indië be staat. De marine vormt een van de facto ren, welke tot instandhouding van dien band dient. Dit is een taak. haar in het staatsbestel opgedragen, waarvan men zich met volle toewijding dient te kwijten. Or,ze groote admiraal De Ruyter heeft voor zijn laatste reis gezegd: „De heeren hebben mij niet te verzoeken, maar te bevelen. Al zou ik slechts op één schip moeten uitvaren, dan zou ik zee kiezen. Waar de heeren Staten hun vlag betrouwen, daar zal ik mijn plicht niet verzuimen". Spreker wijst den opvarenden op dit grootsche staal van plichtsbesef van den admiraal en hoopt, dat, als het eens noo- dig mocht zijn. men daarnaar zal hande len. De omstandigheden zijn thans gewij zigd. Gij dient op een goed schip, op een volvaardigen kruiser. Gij allen zijt er trotsch op, daarop geplaatst te zijn. Zorgt er voor, dat gij allen één geheel vormt en dat het geheel volkomen sluit. Doet uw plicht, tot heil van ons vorstenhuis en van ons land. Leve de Koningin! Met de pet in de hand brachten allen een driewerf hoezee uit. waarna schout-bij nacht Dikkers den officieren en den chef d'équipage voor onderofficieren en minde ren een goede reis toewenschte. De be- belangstelling blijkt vooral tegen twaalf uur enorm te zlin. Duizenden hebben zich op gesteld op de wit beijzelde steigers van het wierhoofd en langs den geheelen zeedijk. Even over twaalven verlaat de schout-bij - nacht het schip. Nauwelijks is deze van de valreep gestapt of daar donderen elf scho ten. Het is nu bijna tiid. Uit nagenoeg alle patrijspoorten gluren de koppen der ma trozen naar buiten: met oolijke snuiten de meeste met paarse wangen en roode neuzen van de Nieuwediepsche koude. Het is aan boord een drukte van belang Alles gaat nu hurry up". Bootmansfluities snerpen op alle dekken. Trossen worden opgeschort, oanhet js enkele minuten over half een. Daar wordt gefloten: een paar signalen klinken en met een plons vallen de uit- houwers in het water. Tegelijkertijd wor den de laatste verbindingen met den wal verbroken en meteen is er ook beweging in het schip. Langzaam en statig drijft het naar het midden van de haven, gehou den door de twee sleepbooten. één voor en één achter. De duizenden trachten mee te loopen, maar het is onmogelijk. Het is een compacte menschenmassa, die zich thans uit op een buitengewoon enthousiaste wijze. Overal gaan de petten de hoogte in. Overal roept men den vertrekkenden een laatste vaarwel toe. De marinekapel, onder lei ding van den kapelmeester L. L. Leistikow, speelt het Wilhelmus. Het is een zeer plechtig moment, de klanken van de na tionale hymne nu te hooren. als daar onze kruiser, onze „De Ruyter" wegvaart. Stram staat alles in het gelid aan stuurboord en als de marinekapel een paar marschen in zet, als eerste waarvan het „In een blauw geruiten kiel", dan wendt de kruiser zijn neus zeewaarts en vangt de reis aan. De acte van oprichting notariëel verleden. Gisteren is hier ter stede opgericht een „Stichting tot werkverschaffing aan jeug dige werkloozen, ter verstrekking van wo ningen aan ouden van dagen". Deze Stichting is gevestigd te Leiden, en opgericht bij akte van 11 Januari 1937, door den alhier gevestigden notaris mr. H. M. Coebergh verleden. De Stichting is gevormd door de W. B. Ver. „de Tuinstadwij k", „de Eendracht", „Ons Doel" en „Ons Belang" allen gevestigd alhier en de W. B. Ven, „Buitenlust" te Oegstgeest en „Splnoza" te Rijnsburg. Het Bestuur van de Stichting is samen gesteld uit de Besturen van de medewer kende Vereenigingen, zoodanig, dat van elk Bestuur één afgevaardigde zitting heeft in het Bestuur der Stichting. Het secretariaat is voorloopig gevestigd Marpixstraat 11. Het doel van de Stichting is „de werk verschaffing aan en het onderhouden en uitbreiden van vakkennis bij jeugdige bouwvakarbeiders, door het houwen en in richten van woningen ten verkoop, ter ver huring of ter gebruikgeving aan ouden van dagen". De Stichting zal haar doel nastreven door het doen bouwen, verbouwen en Inrichten van huizen, gebouwen en woningcomplexen en al hetgeen daarbij noodig en nuttig is. De daartoe vereischte werkzaamheden zul len voorzoover mogelijk moeten geschieden door jeugdige werkloozen. dusdanig dat door deze arbeid hun vakkennis en ar- beidslust wordt aangekweekt en opgewekt. De Stichting beoogt dus een tweeledig sociaal doel: le. zij wil trachten voor zooveel als haar mogelijk is, de jeugdige bouwvakarbeiders op te halen uit dê sleur van werkloos rondlcopen, en om hun passende en pro ductieve arbeid te verschaffen: 2e. de door die jeugdige bouwvakarbei ders te bouwen woningen te bestemmen voor ouden van dagen, leden van de mede werkende Woningbouwvereenigingen. De Stichting heeft deze bestemming voorop gesteld, omdat zij geen arbeid wilde ontrekken aan de vrije arbeidsmarkt. Be Stichting zal haar werk aanvangen met den bouw van een tiental eenvoudige doch zeer geriefelijke eengezinswoningen, welke ontworpen zijn door den heer M. Vriienhoek, te Den Haag. Het gemeentebestuur van Leiden, heeft zeer welwillend- vcor dit complex een stuk bouwterrein In erfpacht ter beschikking gesteld, gelegen aan de Dozystraat groot 1040 M2. Het is de bedoeling, dat alle werkstukken voor dit werk benoodigd, op het werk zelve uit. de hand worden vervaardigd. De medewerking tot deze Stichting ge schiedt door allen op idiëele gronden, ook de heer M. Vriienhoek architect en mr. H. M. A. Coebergh notaris verleenen hunne medewerking op genoemde gronden Een oproep aan de jeugdige bouwvak arbeiders zal te zijner tijd in dit Blad wor den geplaatst. de beste vaderlander. De vreeze Gods staat voorop. En die vreeze Gods zien we zoo treffend bij de Oranjes. De lijn van de godsvrucht vangt aan bij den Vader des Vaderlands en loopt door het heele ge slacht door. Zij komt ook heerlijk tot open baring bij onze Koningin Wilhelmina. Zij voelt zich nauw aan den Zwijger verwant. Het Evangelie is een kracht, die Nederland en Oranje verbindt. God maakt het ons zeer gemakkelijk om het woord van Petrus te gehoorzamen. We kunnen dan ook ons Vorstenhuis het allerbeste eeren door het voortdurend aan te bevelen aan God den Almachtige. De liefde van ons volk voor Oranje is in deze dagen wel zeer duidelijk gebleken. De vrucht van deze enthousiaste dagen moet zijn dat onze nationale een heid versterkt en Gods Naam aangeroepen wordt. De avond werd verder in zeer gezellige stemming doorgebracht. De aanwezigen werden rijkelijk onthaald. Een muziekge zelschap uit Sassenheim onder leiding van den heer Aangeenbrug onderhield de goede stemming. Er traden voordragers op ook uit den kring der militairen zelf en de vroolijkheid vierde al spoedig hoogtij, aan gemoedigd en in de juiste banen geleid door voorzitter Mulder, die aan het eind zeer terecht op een uitstekend geslaagd feest kon wijzen. INSTITUUT VOOR ARBEIDERSONTWIKKELING. ORANJE-AVOND IN HET MILITAIR TEHUIS. Kapitein ter Zee A. C. v. d. Sande Lacoste, Cojpigandant vw Hr. Mp. „De R,uytej:". Gezellig samenzijn. Daartoe in staat gesteld door Leidsche en Oegstgeester ingezetenen, die den vrien delijken aandrang van den heer Joosten en zijn echtgenoote niet konden weerstaan en gaarne hun bijdrage voor dit doel ga ven. heeft gisteravond het bestuur van het Chr. Militair Tehuis, aan de militairen van het garnizoen een Oranje-avond aan geboden. waarop men alsnog het huwe lijksfeest van Prinses Juliana en Prins Bernhard wenschte te vieren. De zaal van het Tehuis was vroolijk versierd met slin gers groen en bloemen. Er was een groot aantal militairen opgekomen om den feest avond mee te maken. De voorzitter, de heer C. Mulder sprak nog eens hartelijke woorden tot de Leid sche en Oegstgeester ingezetenen, die den avond hadden mogelijk gemaakt en tot den vader en moeder van het Tehuis voor hun uitnemende zorgen. Daarna wees hij op de vreugdevolle aanleiding voor deze bijeenkomst. Prins Bernhard vond het liefste meisje ter wereld en dat was juist onze Prinses. Daardoor is de jubel losge slagen. vooral toen de Prins zich met één slag bij ons allen populair wist te maken. Een driewerf hoera werd op het jonge Echtpaar uitgebracht en twee coupletten van het Wilhelmus werden gezongen. Daarna was het woord aan ds. J. C. van Apeldoorn, die zijn toespraak aanving met. te wijzen op het woord van den apostel Petrus: Eert een iegelijk, hebt de broeder schap lief, vreest God, eert den Koning. Eeren van de menschheid bestaat niet zon der een eeren van de autoriteit. Eert een iegelijk is. zonder meer, iets vaags. De menschheid kan slechts geëerd worden als zij wordt gerealiseerd in het gezag, in den Koning. Wij hebben te gehoorzamen aan de Nieuw-Testamentische vermaning: Al ziet zij den machten over haar gesteld on derworpen, want daar is geen macht dan van God, enz. De eerbied voor den aard- sc.hen Koning heeft haar grens in den eer bied voor God. De godsdienstige mensch is BINNENLAND. Nieuwjaarsrede van den voorzitter der Kamer van Koophandel voor Rijnland (3de Blad). Nietigverklaring van goudclausules; oor deel der Tweede Kamer (2de Blad). Diner in de Ridderzaal aangeboden aan de Indische vorsten (Binnenland, 3de Blad). Autobotsing bij Muiden; tal van gewonde» (Gemengd, éde Blad). Overzicht der werkloosheid in 1936 (1ste Blad). „Worsteling der Vrijheid". Voor de afdeeling Leiden van het Insti tuut voor Arbeidersontwikkeling hield de afdeelingssecretaris J. Wolfslag Jr., een in leiding ovèr „Worsteling der Vrijheid", een geschiedenis der democratie vanaf de vroegste tijden. De vrijheid, die wij ge nieten, aldus spr, is niet vanzelf gekomen, zij is veroverd moeten worden en ook thans moeten wij er nog voor strijden. Tusschen den Egyptischen slavendrijver, den heer- scher met de zweep en Henry Ford. die met mitrailleurs en traangas tegen stakers op trad, ligt een strijd om vrijheid van dui zenden jaren. Reeds in de Oudheid worstel de men om vrijheid en de bloeiperiode van Athene was tijdens een periode van een vorm van democratie. Al kende men niet de rechten van den mensch, wel was geen vertegenwoordiging aanwezig, naast deze groote verschillen was er toch een zekere mate van overeenkomst met de democratie, die wij thans kennen. Deze oude vorm van democratie is voornamelijk verdwenen, doordat zij ongeselectionneerd was. In den tijd van Karei den Groote treedt het z.g. leenstelsel op, waarbij samengroepeering van den zich onveilig voelenden enkeling rond den sterkere, taboeting van een ge deelte der vrijheid meebrengt. Uit botsing van wereldlijke en kerkelijke macht ontstaat dan verzwakking, die de komst en voortgang van de Renaissance bevordert, waardoor vermeerdering van geestelijk vrij-zijn volgt. Macchiavelli, de Flcrentijnsche staatssecretaris schrijft zijn „Vorst" een werk dat de verhouding onder daan-vorst in een geheel nieuw licht plaats. En Erasmus, de fijne spotter, de redelijke en nuchtere Renaissancist is sterk vrij heidslievend en bovenal waarheidzoekend. Zijn „Lof der Zotheid" hekelde de ker kelijke misstanden, daardoor, hoewel verder in zeer grooten strijd met hem, vele be zwaren van Luther tegen de kerkheer- schappij deelende. Wanneer de boeren in Duitschland echter in opstand komen, schrikt Luther terug voor de consequenties en schrijft zijn: „Wider den raüberischen und mörderischen Bauern". In den taohtigjarigen oorlog, begonnen als een opstand van de jaloersche en zich achteruitgezet voelende adel, vervolgd als een belastingoproer tegen de voor dien tijd vooruitstrevende belastingheffing: de 10e penning, werd deze krijg tenslotte een be- vrijdingsstrijd, zooals we later zien in Engeland en twee eeuwen later in Frank rijk. Na 1700 een tweede Renaissance- periode komen namen als Pierre Bayle, Descartes, Kant. Hegel, die op den voor grond treden bij de geestelijke bevrijding van den mensch. In Amsterdam zien we het Doelisten-oproer, een democratisch ge tinte beweging. In andere landen ontstaat in dien tijd een mengvorm tusschen despo tisme en vrijheid: het verlichte despotisme. De daad van bevrijding komt dan echter uit Amerika, dat In verzet komt tegen Engeland en waar in de Onafhankelijk heidsverklaring de souvereiniteit van het volk de plaats inneemt van het goddelijk recht der koningen. Waar in Frankrijk de toestanden ook bedroevend waren, volgt, na de bijeenroeping der Staten-Generaal en de daardoor ontstane verscherping tus schen de standen, de ontlading in de Fransche Revolutie, die spr. verder behan delt, evenals de Napoleon-figuur die de volgende periode beheerscht. Na 1848 wordt echter pas internationaal de strijd tusschen den nieuwen tijd en de middeleeuwen beslist: Een geheel nieuwe fase teekent zich dan echter af in de worsteling der vrijheid, daar nieuwe elementen aanwezig zijn: de groot-in dustrie tegenover de langzamerhand zich één gaan voelende arbeiders. Ondanks Bismarck zet de groei der arbeidersorgani satie zich voort, hoewel in Frankrijk, na de inneming van Parijs door de Duitschers de Commune, een heldhaftige poging om de vrijheid te behouden, na een 70-tal dagen strijd werd vernietigd. BUITENLAND, Geruststellende verklaring van Hitler over Marokko. Berichten over den juisten toestand daar (2e Blad en Buitenland, lste Blad). Hitier ontvangt ter Nieuwjaars-receptie. (Buitenland, lste Blad). Gevolgen van den kerkstrijd te Lübeck. (Buitenland, lste Blad). Roode dreiging rondom Sianfoe (Buiten land, lste Blad). De begrootingen van Zweden en sovjet- Rusland (Buitenland, lste Blad). MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG. 3 VAN HET DERDE BLAD. ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. In ons land zien we dan Domela Nieu- wenhuizen verrijzen, die de massa wekte en reeds in 1885 een vijftigduizend kiesrecht- betoogers wist te verzamelen. Troelstra treedt tegen Nieuwenhuizen in het krijt en nuchter en fel redenaar met een scherpe visie op de toekomst, weet hij zich door een diep besef van willen en kunnen van het proletariaat aan de massa verbonden. Spr. schetst nog den bevrijdingsstrijd in Rusland, waarna behandeling volgt van den wereldoorlog, voorgesteld als een strijd ter verdediging van democratie en de rechten der kleine naties, doch in werke lijkheid een slachting van bijna 13 millioen menschen. Na den oorlog krijgt het fascisme een gelegenheid, eerst in Italië, later In Duitschland en Oostenrijk. Nergens meer dan in het fascisme, aldus spr., zijn de vrijheden van een volk in gevaar. Het vormt een voortdurende bedreiging van deze met zooveel strijd verworven bezittin gen. Doch reeds Troelstra zei: Dreiging van fascisme mag ons niet maken tot blinde vereerders van de burgerlijke democratie. Want hierin is nog bestaanbaar de vrijheid om een grenzelooze economische chaos te scheppen, arbeiders willekeurig te ontslaan, af te breken de cultureele goederen van het volk. Lang duurt de worsteling om vrijheid reeds en nog moet er om gestreden worden, haar te behouden. Spr. eindigt met den wensch uit te spre ken, dat velen zich geroepen zullen gevoe len deel te nemen aan dezen strijd voor vrijheid, die verankerd ligt in de democra tie en ook daarin slechts haar volle waar borgen ter bestendiging zal kunnen vinden. Ter toelichting van het gesproken woord werd een serie lichtbeelden vertoond. Te ongeveer half elf sloot met een kort dankwoord de voorzitter deze bijeenkomst. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd voor het doctoraal examen ge neeskunde mej. C. J. Buurman (Rotter dam): Voor het doctoraal examen wis- en natuurkunde hoofdvak scheikunde de heer J. G Frielink (Doetinchem) en mej. N. Savry (Haarlem). HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Wijziging: P. J. Mathot. Vliet N.Z. 76, Rijnsburg. Hand-i i-i kruidenierswaren, comestibles. Wijzigi handelsnaam in: Mathöts Win kel Combinatie. Opheffing filiaal: Katwijk aan Zee, Jan Tooropstraat 49; d.d. 28 Dec. 1936.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1