Jf3 f
Dreigt er gevaar in Spaansch
Marokko
Wste laargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 9 Januari 1937
Derde Blad No. 23555
d BÜITENL, WEEKOVERZICHT
33?«(hu Ck%s
Frankrijk zeer verontrust
SPAANSCHE EN TURKSCHE
MOEILIJKHEDEN.
Opnieuw ls de Spaansche affaire in het
(middelpunt van alle belangstelling komen
te staan. Nadat geruimen tijd de strijd bij
Madrid volkomen vastgeloopen scheen, is
deze momenteel hervat met succes voor
de nationalisten, die blijkbaar een nieuw
plan de campagne hebben opgesteld. Doch
van beslissenden aard ls dit succes even
wel nog niet; misschien kan het den eind
uitslag bespoedigen
Dit succes is echter slechts mogelijk ge
bleken, tengevolge van de komst van
groote groepen vrijwilligers of wat daar
voor doorgaat, uit Duitschland en uit
Italië. Leek het een oogenblik, dat Italië
zich geheel uit het Spaansche avontuur
had teruggetrokken, later bleek dit maar
schijn te zijn geweest. Italië heeft Enge
land inzake het Middellandsche Zee-ac-
coord gerust gesteld, speciaal door de er
kenning van den status quo, zoodat de
plannen der Balearen werden opgegeven,
doch de steun aan de zaak van Franco
gaat voort. Dat dit in Engeland eenigszins
kwaad bloed moest zetten, spreekt van
zelf!
Het non-interventie-idee was totdusver
een kapstok gebleken, waaraan van alles
en nog wat, viel op te hangen. Al was het
slechts schoone schijn, officieel kon men
zich daarachter verschuilen en dat was
voldoende. Het droeve feit, dat Spanje nu
meer en meer een internationaal strijd
perk werd, viel echter buiten dit kader en
de groote vraag is hoe daarvoor een kap
stok te vinden!
Zooals bekend hebben Engeland en
Frankrijk zich voor deze kwestie gespan
nen, een beroep doende op de andere lan
den der non-interventie-commissie, doch
speciaal op Duitschland en Italië. Gerui
men tijd hebben beide laatsten op ant
woord laten wachten, doch na een aan
maning is nu dit antwoord afgekomen. In
ieder geval wordt daardoor de weg voor
verdere besprekingen open gelaten en daar
mede mag men in de gegeven omstandig
heden al tevreden zijn. In principe ver
klaren beide zich bereid den verderen
aanvoer van vrijwilligers stop te zetten,
doch daarnevens worden enkele voorwaar
den gesteld. Zijn deze reëel of berekend
op uitstel? Ziedaar de groote vraag, waar
op het antwoord nog niet is te geven.
Geëischt wordt feitelijk een volledige
stoozetting van alle hulü. direct of indirect
aan de Spaansche partijen. Daaronder val
len dus ook zendingen aan geld. levens
middelen ja. wat niet al. Zal het Fransche
Volksfront dat willen aanvaarden en hoe
staan de sovjets tegenover zoo'n ver-gaan
den eisch?
Ontegenzeggelijk zou er bij doorvoering
een ideale toestand ontstaan, zouden de
Spaansche partijen geheel aan zich zelf
zijn overgelaten en het dus samen alleen
moeten uitvechten, maarls de situatie
niet te gecompliceerd geworden voor zoo'n
idealen toestand? Kunnen de vrijwilligers,
die zich reeds in Spanje bevinden, worden
teruggenomen? Wellicht kunnen dictatuur-
landen in dat opzicht iets bereiken, maar
de anderen zeker niet
Dientengevolge overheerscht op het hui-
'dige oogenblik de meening. dat Duitschland
en Italië met hun ideëele voorwaarden
slechts bedoelen, om op fatsoenlijke wijze
de kwestie spaak te doen loopen.
Zooals gezegd, de deur wordt niet in het
slot geworpen en Engeland zal niet aar
zelen om voort te gaan op den weg der
'bemiddeling, opdat erger kan worden ver
meden.
Goed beschouwd bestaat immers tusschen
Duitschland en Valencia al half en half een
toestand van oorlog als gevolg van het op
treden van belde partijen ter zee. Twee
Spaansche schepen zijn door de Dultschers
buit gemaakt als repressaille voor de con
fiscatie van een deel der lading van een
Duitsch schip en het vasthouden van een
Spaansch passagier. Beide schepen zullen
als schadevergoeding thans worden ver
kocht. nu een gesteld ultimatum door
Valencia zelfs niet beantwoord is. Oorlogs
daden of niet?
Spanje blijft een gevaarlijke open wonde
aan het Europeesche lichaam!
Het Fransch-Turksche conflict betref
fende Alexandrette veroorzaakt daar
nevens onverwachts eenige ongerustheid.
In dit Sandzjak, dat tot het grondgebied
van Syrië behoort, wonen plm. 240.000
Turken. Wanneer het Fransche mandaat
over Syrië afloopt, zouden deze Turken
onder den autonomen staat Syrië komen.
Dit nu wenscht Turkije tot geen prijs. Het
blijft staan op het standpunt, waarvan het
reeds herhaalde malen blijk gegeven heeft,
nl. dat het Sandzjak van Alexandrette.
hetzbij moet worden opgenomen in de
federatie der staten van den Levant en
•dus in eenzelfde positie moet komen als
Syrië en de Libanon, hetzij dat het Sandz
jak een onafhankelijke republiek zou wor
sen waarover Turkije in feiten een pro
tectoraat zou uitoefenen.
sowjEr-
Mkara 'T"r' "US5WNI>
Trapeiutit 4».
ÜRKEI Jj
andrttlr f
iiodiia 1
==^3eruSa.leJti
#J0RD va
M.
Turkije schijnt deze kwestie op de spits
te willen dryven. zij het dan niet militair!
V,°1i:enbond komen in deze
weiwrt moell«ke dagen, want Frankrijk
on pi»L~« 611 volkomen terecht om
manS S*? j prÜs te geven van het
mandaat, het door den Volkenbond ge-
staMntnvJSl aT3" A°°r wÜziging van het
hThet n™, Alexandrette wijziging komen
zullen Middellandsche Zee en
tien zijn? en taUë daarvoor te vin-
dat^Alexnnrirïl061611 vreest, Turkije,
«at Alexandrette, wanneer djt niet op een
Ï£CL;- /l£Lt
k7/y Iti&ifül
De Italiaansche en Duitsche antwoorden
op de Fransch-Britsche démarche betref
fende het zenden van vrijwilligers naar
Spanje, werden gisteren op het departement
van buitenlandsc'ne zaken aandachtig be
studeerd en zijn in den gehouden minister
raad door Eden toegelicht.
Het Britsche standpunt ls, dat de andere
onderhandelingen in dit verband, welke de
Duitsche en Italiaansche antwoorden zou
den schijnen te impliceeren, voortgezet moe
ten worden langs diplomatieken weg. Deze
pogingen langs diplomatieken weg zouden
parallel moeten geschieden met de werk
zaamheden van de niet-inmengingscom-
missie.
De minister van buitenlandsche zaken
Eden, heeft de Spaansche situatie bespro
ken met den leider der liberale oppositie,
evenals hij dit'2 dagen geleden reeds gedaan
heeft met de leiders van de labouroppositie.
Voorts wordt vernomen, dat Frankrijk en
Groot-Brittannië elkander van tijd tot tijd
geraadpleegd hebben ten aanzien van den
toestand in Marokko. De voornaamste be
spreking van dezen aard is ongeveer drie
weken geleden gehouden tijdens een onder-
of andere manier In na contact met Ankara
wordt gebracht, wel eens een gevaar zou
kunnen worden, doordat een of ander land
daarop aanspraken zou maken. Hoewel niet
genoemd, wordt daarbij vooral aan Italië
gedacht.
Turkije slaat, dat is de conclusie, het
Britsch-Italiaansche aceoord niet te
hoog aan!
Het is een gevolg van de wisselende
stemmingen in de politiek, waardoor nie
mand meer vertrouwen heeft in verdragen
en accoorden, die er slechts schijhen te
zijn om te worden geschonden.
houd tusschen Eden en den Franschen am
bassadeur, Corbin.
Groot-Brittannie bestudeert thans den toe
stand in Marokko. De Fransche regeering
heeft haar inlichtingen ter beschikking ge
steld van de Britsche regeering en Groot-
Brittannië wint nieuwe inlichtingen in door
tusschenkomst van zijn eigen vertegenwoor
digers.
Wat de Fransche bezorgdheid ten aanzien
van Marokko betreft, deze vindt haar oor
zaak voornamelijk in de Duitsche propa
ganda en ook wel eenigszins in de door
Italië in dat gebied gevoerde propaganda.
Volgens berichten uit goeden bron uit
Rabat (Fransch-Marokko) wordt beves
tigd, dat twee tot driehonderd Duitsche
militairen de laatste dagen aan land
zijn gegaan in de havens van de Spaan
sche zone van Marokko.
Voorts wordt gemeld, dat de ijzer
mijnen van Zeghanghan, nabij MeliUa,
op intensieve wijze geëxploiteerd wor
den door Duitsche werkkrachten, die
eveneens in havens van de Spaansche
zone van Marokko aan land zijn gezet.
Gisteravond is in officieele kringen te
Parijs bekend gemaakt, dat de Fransche re
geering, aangezien zij vernomen had, dat de
de-facto-autoriteiten van de Spaansche
zone van Marokko kazernes in gereedheid
lieten brengen, om Duitsche troepen onder
te brengen, de junta te Burgos heeft doen
herinneren aan de bepalingen van het
Fransch-Spaansche verdrag van 1912, waar
in aan beide mogendheden verboden wordt,
toe te staan, dat vreemde troepen op dit
gebied worden toegelaten.
Frankrijk acht, dat blijkt hieruit
reeds, den toestand ernstig. Wat de En-
gelsche houding aangaat, zoo zegt men,
die zou nog niet kunnen worden gede
finieerd met het woord „ongerustheid",
maar wel is het mogelijk te zeggen, dat
men te Londen de gebeurtenissen in
Marokko met de grootste aandacht
volgt. Wanneer het aan land zetten van
oorlogsmateriaal in de Spaansche zone
al op zich zelf geen schending vormt
van de internationale accoorden buiten
het niet-inmengingspact, zijn diploma
tieke kringen toch van mecning, dat 'n
aan land zetten van vreemde troepen
een geheel andere zaak zou zijn. Offi
cieele kringen leggen in ieder geval den
nadruk op de nauwe samenwerking van
de regeeringen te Londen en te Parijs
in de Spaansche crisis.
Meening der Engelsche pers.
Ten aanzien van de infiltratie van Duit-
schers in Spaansch Marokko merkt de
„Times" op, dat Duitschland in deze zone
een handelsmonopolie heeft gevestigd en
dat de havën van Ceuta in 'n moderne ver
sterking is getransformeerd, gewapend met
zwaar Duitsch geschut. Duitsche ingenieurs
hebben daarvoor de aanwijzingen gegeven.
.Zelfs indien het Duitsche Rijk daarmede
zijn actie eindigde, zou het reeds het begin
zijn van een ernstige bedreiging voor den
status van de zone, maar volgens geruchten
uit geloofwaardige bron wordt morgen te
Ceuta een belangrijke Duitsche strijdmacht
verwacht. Men kan niet vaak genoeg her
halen, dat de Integriteit van Spaansch Ma
rokko door Frankrijk wordt beschouwd, als
een vitaal belang, dat de huidige regeering
niet uit het oog zal verliezen".
De „Manchester Guardian" gelooft, dat
zelfs indien de aanhangers der Spaansche
regeering de overwinning zullen behalen, zij
Spaansch Marokko niet zullen kunnen, mis
schien zelfs niet. zullen willen heroveren".
Men acht het dus zeer wel mogelijk, dat
het „Marokkaatvsehe-prebleem", dat Europa
vóór den grooten oorlog zoo zeer heeft bezig
gehouden, thans onder een anderen vorm
opnieuw zal verschijnen. Te Londen weet
men evengoéd als te Parijs, dat Duitschland
in Marokko kuipt, zooals het dat eertijds
heeft gedaan. Voor het oogenblik heeft het
probleem evenwel nog geen buitengewonen
ernst, zijn evolutie zal afhangen van het
resultaat van den burgeroorlog en van de
houding van Duitschland".
Ontstemming in Engeland tegen
Italië en Duitschland.
In een commentaar op het Engelsch-Ita-
liaansche accoord schrijft het liberale week
blad „Economist": „In plaats van een
triomf voor onze diplomatie, begint deze
nota-wisseling gevaarlijk veel te lijken op
een tweede en een misschien nog zwaardere
nederlaag van Engeland tegenover Italië en
Duitschland. Een overwinning kan in dit
laatste stadium niet meer verkregen worden,
tenzij onze regeering en de Fransche zonder
dubbelzinnigheid haar gemeenschappelijke
vastbeslotenheid te kennen geven, zich nu
verder eenvoudig te verzetten tegen iedere
actieve inmenging in Spanje, met alle mid
delen, die haar ter beschikking staan".
Het linksche tijdschrift „New Statesman
and Nation" schrijft: „Maandag werd de
tekst gepubliceerd van het „gentlemens
agreement", dat de traditioneele goede be
trekkingen tusschen Downingstreet en Rome
herstelde. Dinsdag vernamen wij, wat voor
een „gentleman" Mussolini is. Tusschen de
onderhandelingen over en de onderteeke-
ning van het accoord zond hij een expeditie-
leger van ruim 10.000 man naar Cadiz".
Voor den conservatieven „Spectator"
v/ordt „de positie van Engeland en Frank
rijk in snel tempo ondragelijk en zullen da
pogingen tot handhaving van de non-inter
ventie slechts kunnen worden voortgezet,
wanneer Duitschland en Italië bereid zijn,
van het verbod tot iedere buitenlandsche
inmenging in Spanje een werkelijkheid te
maken.
Wanneer men echter deze politiek zal
moeten prijsgeven, zal het eerste resultaat
daarvan zijn, dat de Spaansche regeering
onder normale voorwaarden zal kunnen
worden voorzien van wapentuig door Groot-
Brittannië en Frankrijk en de gevaren van
een dusdanige ontwikkeling zijn maar al te
duidelijk, wanneer men b.v. rekening houdt
met het optreden van de Duitsche oorlogs
schepen in de Spaansche wateren".
Voorstel van Valencia.
De Spaansche ambassadeur heeft het
Foreign Office doen weten, dat de regee
ring van Valencia voorstelt, de „Palos"-
affaire aan de arbitrage van de non-inter
ventie-commissie te onderwerpen.
Beslist men daar, dat de lading van de
„Palos" geen oorlogsmateriaal is, dan is
de „Spaansche regeering" bereid de lading
aan Duitschland terug te geven.
Intusschen is, zooals gemeld, op het door
den admiraal der Duitsche zeestrijdkrach
ten in Spanje aan de regeering te Valencia
gerichte aanbod, waarin een termijn werd
gesteld voor de uitwisseling van een ach
tergehouden deel der lading en van den
passagier van de „Palos" tegen de beide
dcor de Duitsehers opgebrachte Spaansche
handelsschepen „Aragon" en „Marta Jun-
quera" geen antwoord gegeven.
Naar D.N.B. meldt, zal de Duitsche re
geering de maatregelen, waarmede in het
ultimatum gedreigd werd, thans ten uit
voer leggen.
De strijd om Madrid.
De regeering van Madrid erkent, dat de
situatie ernstig is geworden, doch noemt
deze nog niet hopeloos. Nadere gegevens
over de krijgsverrichtingen zijn echter nog
niet afgekomen.
Nader meldt echter een communiqué der
nationalisten
De troepen hebben het dorp Aravaga,
dat bezet werd. gepasseerd. Ook verschei
dene in de buurt liggende loopgraven en
stellingen werden genomen. Men schat de
verliezen van den vijand bij deze gevech
ten op ver over de duizend man.
Aan alle posten langs het front, aldus
het hoofdkwartier der nationalisten, mel
den gewapende deserteurs zich aan. Zij
verklaren met voldoening de „roode hel"
te zijn ontvlucht.
Bommen op de Britsche
ambassade.
Bij een bomaanval op Madrid zijn ge
wond kapitein Lance, militair attaché te
Madrid, een Engelsche dame en de kok
van de ambassade. Een bom viel eveneens
op het Engelsche consulaat. In de Britsche
ambassade brak brand uit, doch het vuur
werd spoedig gebluscht. Vele andere brand
bommen vielen nog in de zgn. neutrale
zóne.
Lijk van De Borchgrave
opgegraven.
Het Belgische ministerie van buitenland
sche zaken deelt mede. dat het stoffelijk
overschot van baron Jacques de Borch-
grave te Fuencarral in tegenwoordigheid
van Spaansche autoriteiten, den Belgi
schen zaakgelastigde en den Belgischen
consul te Madrid is opgegraven.
Het lijk vertoonde drie wonden, veroor
zaakt door kogels uit een revolver. Dui
delijk en onomstootelijk kon worden ge
constateerd, dat de heer De Borchgrave was
vermoord.
Het onderzoek wordt intusschen voort
gezet.
Wapen-embargo der
Vereenigde Staten.
President Roosevelt heeft de reeds door
het Huis van Afgevaardigden en den Se
naat aangenomen resolutie inzake het
wapenembargo naar Spanje onderteekend-
Hiermede is deze resolutie wet geworden.
Terstond daarop zijn de noodige maat
regelen getroffen, om een verderen uitvoer
van wapens en ander oorlogsmateriaal naar
Spanje te verhinderen.
De reeds verleende uitvoervergunningen
zijn ingetrokken.
Op hetzelfde oogenblik. waarop president
Roosevelt zijn handteekening plaatste on
der de resolutie, gaf men van gezagheb
bende zijde te kennen, dat de regeering
der Vereenigde Staten zich niet zou ver
zetten tegen een blokkade van de Spaan
sche kusten, wanneer de Europeesche re-
geeringen hiertoe mochten besluiten.
Alle voorzorgsmaatregelen zouden wor
den genomen, om te verhinderen, dat de
aanwezigheid van Amerikaansche schepen
in de geblokkeerde zóne tot een bron zou
kunnen worden van internationale inci
denten, aangezien de Amerikaansche regee
ring wenscht te vermijden betrokken te
worden in de Spaansche kwestie.
