m CAi.cn
Kalenders en Almanakken
„Intermezzo
KINKHOEST
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 31 December 1936
Zesde Blad No. 23548
Pola Negri in „Moskou-Shanghai"
77ste Jaargang
Door I. A. van Milligen
CALOR WENSCHT HAAR KLANTEN
VEEL GELUK EN WARMTE
VICKS
Wij stervelingen van de twintigste eeuw,
wij versieren de wanden van onze huiska
mers met kalenders. Wij krijgen ze cadeau
of wij koopen ze. Deze nuttige gebruiks
voorwerpen bestaan uit twaalf maand
bladen twee-en-vijftig weekbladen of drie-
honderd-vijf-en-zestig (in schrikkeljaren
driehonderd-zes-en-zestig) blaadjes, die
resp. iedere maand, week of dag afge
scheurd behooren te worden.
De kalenders varieeren van koel zake
lijke tot buitengewoon artistieke. Zij, die
tot het ordelijke gedeelte van de maat
schappij behooren, scheuren den 31sten
Dec. om twaalf uur 's avonds het laatste
blad van den kalender af en vervangen
deze door een nieuwe. Men zucht eens en
maakt bij zichzelf of hardop de niet van
eenige banaliteit vrij te pleiten opmer
king: „Al weer een jaar voorbij".
Onze zakalmanak wie bezit er geen?
behoort eveneens door een nieuwe ver
vangen. te worden. Zij, die er op Sinter
klaas of Kerstmis geen ten geschenke ge
kregen hebben, schaffen er zich een aan.
Gemakkelijk, die almanakjes. Je weet pre
cies op welke dagen Paschen, Pinksteren
en Hemelvaartsdag vallen. Je kunt er al
lerlei practische aanteekeningen in ma
ken, van je' telefoonnummer tot. het num
mer van je boord of schoenen toe.
Kunt u zich voorstellen, waarde lezeres
sen en lezers, dat de mensch heeft kun
nen leven zonder almanak of kalender?
En toch was er eens een tijd, dat deze
tijdmeters nog niet noodzakelijk waren en
dei halve nog niet bestonden. Het leven was
toen nog niet zoo gehaast als thans. Ieder
een had de tijd. en de geschiedenisboekjes
met jaartallen waren ook nog niet uitge
vonden. Men kende het verschil tusschen
dag en nacht. Een leeperd kwam tot de
ontdekking, dat de schaduwen, door de zon
veroorzaakt, voortdurend van lengte ver
anderden Hij was de uitvinder van den eer
sten tijdmeter. Hij plaatste een staf lood
recht in den grond, trok eenige cirkels er
omheen, en vanaf dien dag kon hij ieder
een zeggen hoe laat het was Hiermede
was tevens het wettige en overtuigende be
wijs geleverd, dat de dagen in leangte ver
schillen. Toen men eenmaal uitgemaakt
had, welke dag de langste was, nam men
dezen als midden van het jaar aan.
In die tijden had de zon, zooals gezegd,
reeds dezelfde gewoonten als op 't oogen-
blik. Dies keek men. als de zon onderge
gaan was, naar de maan. Bij onderlinge
overeenkomst werden de vier schijnge
stalten van de maan als weken vastgesteld
terwijl de volle maan als midden van de
maand beschouwd werd.
In het oude Egypte, dat groote wiskun
stenaars heeft voortgebracht, begon de
dag te middernacht. Naar de twaalf tee-
kc-ns van den Dierenriem werd de dag door
hen in twaalf uur verdeeld, terwijl de
nacht hetzelfde aantal toebedeeld kreeg.
Door de afwisselende heerschappij der ze
ven planeten kreeg: de week zeven dagen,
terwijl de maand uit dertig dagen bestond.
Het jaar telde derhalve driehonderd zestig
dagen. Daar dit aantal dagen te klein was
voor het jaar, werden aan de laatste maand
vijf dagen toegevoegd, op welke dagen de
geboortefeesten van de Egyptische goden
gevierd werden. Hdt jaar was echter nog
1/4 dag te kort, want het begon met het
verschijnen van de Hondster (Sirius) aan
den ochtendhemel. Om de vier jaar zou de
jaarwisseling daarom nog één dag verscho
ven moeten worden, of om de 4 x 365 of
1460 jaar een geheel jaar. Vanuit Egypte
verspreidde zich deze methode van tijd-»
rekening over de geheele beschaafde we
reld van dien tijd.
De eerste kalender in Europa, waarvan
de geschiedenis ons verhaalt, was die van
Meton (433 v. Chr.) Deze kalender was ge
maakt voor een periode van negentien
jaar. Alle feesten, zonnestanden en nacht
eveningen waren hierin opgeteekend. Het
burgerlijke jaar der Atheners begon in
aen zomer en telde 365 5/19 dag Omstreeks
honderd jaar later vond Calippus een ver
schil van 1/76 dag tusschen het Meton-
sche en het zonnejaar en voerde een 76-
jarige periode in. Doch ook zijn methode
was niet zonder fouten en werd tweehon
derd jaren later weer verbeterd door Hip-
parchus. die constateerde, dat het tropi
sche jaar (zonnejaar) 1/300 te lang was
genomen. Zijn kalender maakte echter
geen opgang.
Ten tijde van Julius Caesar was de Ro-
meinsche tijdrekening zoodanig in de war,
dat bij besloot een nieuwe tijdrekening in
te voeren. Met behulp van den Egypti-
schen astronoom Sosigenes voerde hij een
zonnejaar in van 365 dagen, terwijl de
overblijvende zes uur om de vier jaar, tus
schen 23 en 24 Februari een schrikkeldag
vormden. Na Caesars dood verordende men
door een misverstand om de drie jaar een
schrikkeldag, zoodat er wederom een ver
warring ontstond, die echter door keizer
Augustus hersteld werd. doordat deze ge
lastte, dat in de eerste volgende twaalf ja
ren geen schrikkeldag zou worden inge
voerd. Zoo was dus het jaar vrijwel nauw
keurig vastgesteld. Let wel, vrijwel, want
in de zestiende eeuw constateerde men, dat
het jaar elf minuten te groot was genomen
Paus Gregorius XIII belastte daarom den
sterrekundige Aloysius Lilli met de ver
betering van den kalender, die in 1582 tot
stand kwam. Volgens den Gregoriaanschen
kalender heeft men wel om de vier jaar een
schrikkeljaar, doch het schrikkeljaar valt
weg in ieder eeuwjaar, behalve in eeuwja
ren waarvan de honderdtallen door vier
deelbaar zijn. Het jaar is zoodoende vast
gesteld op 365 dagen, 5 uur, 48 minuten en
45 seconden, zoodat de fout na 3300 jaar
slechts één dag bedraagt.
De Christelijke jaartelling vangt aan
met de geboorte van Christus of 753 jaar
na de stichting van Rome. terwijl de Chr.
kalender, zooals wij die thans kennen, zich
ontwikkeld heeft uit den oud-Romeinschen
Kalender.
Het woord kalender is afkomstig uit
het Latijn. Calendae beteekende den eer
sten dag van de maand en is afgeleid
van calare, d. i. roepen, omdat op dien
dag het volk van Rome op het- capitool
geroepen werd om het aantal dagen van
de maand te vernemen.
Hoewel bij de Romeinen de maand
niet in weken ingedeeld was. hebben de
Christenen, in verband met de feestdagen,
de week van zeven dagen ingevoerd, die aan
't Jodendom ontleend is en waarbij de laat
ste dag als rustdag beschouwd werd. Toen
de scheiding tusschen Joden en Christenen
grooter werd. namen de laatsten den eer
sten dag van de week als rustdag aan.
De vaststelling van den datum van het
Paaschfeest is een der belangrijkste fei-
OE'KACHEL IN
H IN'ÉLK ZUINIG HUISGEZIN GAAN
in *1937.
CALOR - H. MORSCHWEG 148
TEL. 2760 (2 lijnen) LEIDEN.
4461
(Ingez. Med.l
ten van den Chr. kalender. Oorspronkelijk
werd het Paaschfeest gevierd gelijk met
het Joodsche, dat in het midden van de
maand Nissan, bij volle maan. gevierd
wordt. Het Consilie van Nicaea (325) bracht
hierin verandering, doch de vaststelling
van den datum was onnauwkeurig, ten
gevolge waarvan het Paaschfeest op ver
schillende data gevierd werd. Langzamer
hand verkreeg de Alexandrijnsche me
thode burgerrecht, waardoor de vroegste
datum van het Paaschfeest de 22ste Maart
en dc laatste datum de 25ste April werd.
De verklaring hiervan is als volgt: De eer
ste volle maan na het Lente-equinoctium
kan op zijn vroegst op 21 Maart vallen. Is
dit een Zaterdag, dan valt Paschen, dat
op den lsten Zondag na deze volle maan
vastgesteld is. dus op 22 Maart. Valt daar
entegen de volle maan op 20 Maart, dan is
de eerste volle maan na het equinoctium.
dus 29 dagen later, d. i. 18 April. Is deze
dag bovendien een Zondag, dan moet Pa
schen den volgenden Zondag gevierd wor
den, dus op 25 April. Vroeger had men uit
gebreide tabellen om den datum van het
Paaschfeest te berekenen. Thans is dit
veel eenvoudiger geworden.
Zooals bovenvermeld, ontdekte men in
de 16de eeuw, dat de Juliaansche kalender
foutief was. Ter verklaring hiervan diene
het volgende: men had berekend, dat ten
tijde van het Concilie van Nicaea het
Paaschfeest op 21 Maart viel en wilde de
zen datum weer invoeren. Men bemerkte
toen, dat 't lente equinoctium tien dagen
te laat kwam m. a. w.: men was tien da
gen te vroeg.
Hoe zijn wij nu aan onze almanakken
gekomen? Wel, die hebben wij van de Ara
bieren overgenomen. De eerste almanak,
die in druk verscheen, droeg den naam van
„Pro annis pluribus" (voor meerdere ja
ren) en werd vervaardigd omstreeks 1460
door George von Purbach te Weenen. De
jaarlijksch almanakken verschenen voor
het eerst in den loop van de 16de eeuw.
In de 17de eeuw werden bij de almanak
astrologische bijdragen, weervoorspellingen
en andere wetenswaardigheden gevoegd. In
de „Almanach Royale", die in 1679 te Pa-
rij werd uitgegeven, vindt men voor het
eerst een en ander over posterijen, hof
feesten en jaarmarkten. Dit vond elders,
ook in ons land, navolging. Sinds 1763 ver
schijnt geregeld de „Almanach de Gotha",
welke behalve de kalender, ook de namen
van regeerende vorsten, adellijke geslach
ten en opgaven betreffende gezantschap
pen en consulaten bevat.
Weldra plaatste men in de almanak
kleine verhalen, anecdoten en gedichten.
De kalender werd bijzaak en de almanak
ken zochten zich door een keur van proza
en poëzie te verheffen. Hier te lande ver
scheen in de eerste helft van de 19de eeuw
de Muzen-Almanak, de Almanak voor het
Schoone en Goede, de Tesselschade-,
Aurora-, Miniatuur- en Christelijke Alma
nak, alsmede een groot aantal provinci
ale almanakken. Enkele hiervan zijn heden
ten dage nog in gebruik, zooals de Enk-
liuizer- en Deventer Almanak, waarin ten
gerieve van reizende kooplieden alle jaar
markten en kermissen zijn opgeteekend.
In Frankrijk wordt nog steeds de Alma
nach Hachette. een lijvig boekdeel uitge
geven.
Geen "geneesmiddel"—maar helpt
de vlagen
verminderen
WERKT OP 2 MANIEREN TEGELIJK
Varo Rub
4452
(Ingez. Med.)
door verschillende lichteffecten kunnen be
reiken. Het economisch effect illustreert
zich bij de nachtelijke opnamen. Het infra
rood kan men overdag, nachtopnamen ma
ken, omdat infra-rood stralen onzichtbaar
zijn. Ofschoon zij aan den anderen kant de
duisternis doorboren, heeft men overdag
minder kunstbelichting noodig bij het ma
ken van films met infra-rood Een nacht-
gevecht-scène, kan b.v. in het volle dag
licht gemaakt worden, zonder de noodza
kelijkheid van een ingewikkeld belich
tingssysteem. Het ihira-rood bij daglicht
is er om de juiste belichting te vinden.
Ook bij mist. nevel of stof kail men wer
ken met infra-rood. Speciale- en ongewone
effecten van artistieke waarde zijn moge
lijk geworden door het gebruik van infra-
roode fotografie."
Het gebruik van infra-roode fotografie
vindt thans in Hollywood meer en meer
ingang.
Pola Negri, reeds filmster in een vroe
gere periode, die wij jarenlang geleden
reeds als kinderen bewonderden, hand
haaft ook in de sprekende film haar roem
van eertijds. Wij wijdden reeds onlangs een
bespreking aan haar persoonlijkheid In
verband met Pola's nieuwe optreden in de
film „MoskouShanghai", die deze week
hier zeker veel belangstelling zal trekken.
Wolfgang Keppler, Gustav Diessl en Susi
Lanner zijn haar partners in dit verhaal,
dat na de Russische revolutie speelt.
De regisseur Paul Wegener presenteert
hier Pola Negri als een liefhebbende moe
der, aan wie het lijden niet bespaard
wordt
EEN NIEUWE FOTOGRAFISCHE
ONTDEKKING VINDT TOEPASSING
BIJ DE FILM.
Er bestaat misschien geen moeilijker
probleem bij het maken van een film, dan
dat van de camera. Iedere nieuwe vinding,
die een verbetering is, wordt door de film
industrie dankbaar aanvaard. De nieuwste
vinding, welke thans het laboratorium
heeft verlaten en waarvan de filmindustrie
zich gaat bedienen is het infra-rood voor
de camera. Practisch is deze vinding nu
voor het eerst toegepast bij de verfilming
van „Mountain Justice", met Josephine
Hutchinson en George Brent. De chef-
camera-man, Ernest Halier, heeft de laat
ste maanden geëxperimenteerd met infra-
roode belichting.
„Het staat vast", zegt hij, „dat wij hier-
VAN HET AMATEUR-TOONEEL
NAAR DE FILM.
Madeleine Carroll de bekoorlijke
en.de zakelijke.
Blond, fascineerend. een zekere aristo
cratische gereserveerdheid dat is Ma
deleine Carroll!
Madeleine Carroll een vrouw, waar
charme van uitgaat, maar die daarnaast
een zakelijke allure heeft, aan de beko
ring waarvan men zich niet kan onttrek
ken.
Madeleine Carroll.
Haar prachtige vertolkingen in „Chineesch
Goud", waarin zij onlangs met Gary Coo
per speelde, en in „Het proces tegen me
vrouw Ames", een Paramount-film, die
weldra haar tocht door ons land zal begin
nen, rechtvaardigen een nadere beschou
wing van haar carrière.
Madeleine Carroll is een van die ster
ren, die klein beginnen, het met hard wer
ken tot een groote hoogte brengen en dan
niet, zooals zoovelen, spoedig „op den te
rugweg" zijn. Madeleine houdt haar plaats
aan het sterrenfirmament en men mag
veilig aannemen, dat haar loopbaan zich
in stijgende lijn zal blijven bewegen.
Onderwijzeres en amateur-actrice.
Madeleine is Engelsche. Ze werd in West
Bromwich geboren uit Iersch-Fransche
ouders. Aanvankelijk was ze.... onderwij
zeres aan een meisjes-school in Brighton.
Reeds toen bleek zij een actrice te zijn:
Een nieuwe film met den acteur Albrecht Schoenhals: men weet, wat dat zeggen
wil! Ditmaal is een nieuwe actrice, n.l. Tresi Rudolph zijn tegenspeelster. Beiden
zijn hier deze week in de boeiende film „Intermezzo", geregisseerd door Josef von
Baky, te zien.
als lid van een amateur-tooneelgezelschap
vertolkte ze eens de hoofdrol in „Salma"
en de pers was zoo goed over haar spel
te spreken, dat ze besloot, de liefhebberij
tot beroep te maken. Eerst was er geen
geld om naar Londen te gaan en er eeni-
gen tijd rond te komen. Botje werd bij
botje gelegd en eindelijk kon ze de klas
vaarwel zeggen en naar Londen trekken.
Honderdvijftig mededingsters.
De „struggle for life" begon, maar hij
zou niet lang duren. Terwijl zij bezig was
met repetities voor een West End-show,
waarin ze met Robert Lorraine optrad,
werden er proefopnamen van haar ge
maakt en zij werd uit honderdvijftig con
currenten uitgezocht om de hoofdrol te
spelen in „Guns of Loos", een oorlogs
film. Als men bedenkt, dat Madeleine nóóit
eerder tegenover een camera gestaan of
zelfs maar een filmstudio bezocht had, is
dit eerste optreden min of meer uniek.
Het begin was er en een groot aantal
films volgde.
In 1931 trouwde Madeleine met captain
Philip Astley, wiens familie eens eigena
resse was van het landhuis „Chequers",
dat den Engelschen premiers tot domicilie
gegeven wordt. Madeleine's echtgenoot is
een oud-officier van de Life-Guards en 'n
vriend van koning Edward VIII. Madeleine
en captain Astley trouwden in een klein
plaatsje aan den oever van het Como
Meer, waar Astley een aardige villa bezit.
Voordat zij naar Hollywood ging. maakte
Madeleine in Engeland verschillende films,
die 2onder uitzondering groote successen
geboekt hebben. Zoo maakte zij onder
Alfred Hitchcock's regie „Thirty-nine steps"
met Robert Donat en, nog niet lang gele
den, „Secret Agent" met den bekenden
Duitschen acteur Peter Lorre en Robert
Young.
Een nieuwe dramatische rol.
Nu zal men Madeleine dan binnenkor
kunnen zien in „Het proces tegen me
vrouw Ames", een Walter Wanger-produc-
tie, geregisseerd door William A. Seiter.
Madeleine Carroll geeft in deze film, die
zoowel liefhebbers van een goede detective-
story als bewonderaars van aangrijpend
spel het hunne geeft, opnieuw blijk van
haar uitzonderlijke talenten.
Haar tegenspelers zijn o.a. George Brent,
Beulah Bondi en Arthur Treacher,
MARTA EGGERTH IN
„HOFKONZERT".
Hierboven Marta Eggerth, die met on
zen landgenoot Johan Heesters, de hoofd
rol speelt, in de nieuwe U.F.A.-film „Das
Hofkonzert", naar het bekende Duitsche
tooneelstuk „Das Kleine Hofkonzert". Een
groote schare bekende acteurs en actrices
werkt verder nog mede. o.a. Otto Treszier
(bekend uit „Episode"i. Een tijd vol vrien
delijkheid en gemoedelijkheid, zooaLs wij
die alleen nog maar uit boeken en platen
kennen, herleeft in deze film.
