LEIDSCH DAGBLAD - Vijlde Blad
Donderdag 31 December 1936
Buitenland
arts en roel-expert, TO jaar; 11 Maart; Pro
Juventute bestaat 40 Jaar, herdenking te
Amsterdam; 18 Maart: jhr. dr. J. Loudon,
de Nederlandsehe gezant te Parijs, 70 jaar,
3 April: mr, H J. Bool. te Hilversum, be
kende figuur uit de tabakswereld, 70 jaar;
17 April: Sir Henri Deterding, te Londen,
70 jaar.
2 Mei: 50-jarig bestaan der Verkade-
fabrieken te Zaandam; 7 Mei: dr. C. J. K.
van Aalst, te Hoevelaken, de oud-presi
dent der Nederl. Handel-maatschappij, 70
jaar; 16 Mei: zilveren jubileum A. H. G.
Fokker, Amsterdam; 23 Mei' Johannes de
Heer, te Rijsenburg, de man van de
Maranatha-beweglng, 70 jaar; 26 Mei: Jan
Eigenhuis, te Apeldoorn, de bekende schrij
ver, 70 jaar.
13 Juni: de beeldhouwer L. Zijl, te Bus-
sum, 70 jaar; 23 Juni: derde eeuwfeest der
Utrechteche Universiteit: 27 Juni: 50-jarlg
bestaan van de Nederl. Ver. voor Spoor- en
Trampersoneel.
3 Juli: ds. C. B. Bavinck, te Amersfoort,
em. pred. der Geref. Kerk van Rotterdam,
70 jaar; 15 Juli: F. M. L. baron van Geen,
te Den Haag, oud-part. seer, van H. M. de
Koningin, 70 jaar.
1 Sept.: ir. A. C. van de Stadt 40 jaaT ver
bonden aan het rijkstoezicht op het stoom
wezen te Den Haag; 18 Sept.: honderdjarig
bestaan van de verzekerings-maatschappij
„Oude Haagsche van 1836"
8 Oct.: 75-jarig bestaan der Alk. Ontzet-
Vereeniging; 14 Oct.: de bekende filosoof,
dr. J. D. Bierens de Haan. te Aerdenhout,
70 jaar; idem: prof. dr. J. Kraus, te Delft,
de oud-minister van Waterstaat, 75 jaar:
16 Oct.: dr. C. J Kromsigt, em. pred. der
Ned. Herv. Gemeente te Den Haag, 70 jaar:
17 Oct.: ds. J. Schrijver, te Apeldoorn, aan
vaardde voor 50 iaar het predikambt in de
Ned. Herv. Kerk: 28 Oct.: 40-jarig bestaan
van het district ZuidHolland van de Nat.
Chr. Geheelonthoudersvereenlging; 31
Oct.: de Nieuwe Waterweg bestaat 70 jaar.
2 November: A. J. Bothenius Brouwer, te
Wassenaar, oud-hoofdred. der Nieuwe
Courant, 75 jaar; 5 Nov.: dr. J. Duursema.
te Groningen, werd voor 65 jaar predikant
bij de Geref Kerk; 9 Nov.: 50-jarig bestaan
van de vereenlging „Tot Steun"; 30 Nov.:
C. Smeenk, te Utrecht. 25 jaar redacteur
van het weekblad „Patrimonium".
9 December: Ida Heyermans, te Rotter
dam. de schrijfster en oeadagoge, 70 Jaar:
15 Dec.: mej. Joh. Westerman, oud-lid
Tweede Kamer, Den Haag, 70 Jaar; 20
Dec.: J. Douwes Jr., te Amsterdam, oud-lid
Eerste Kamer, 70 jaar.
Zij, die heengingen.
Ons overzicht van de binnenlandsche ge
beurtenissen in 1936 besluiten wij met een
lijst van namen van vooraanstaande per
sonen, die in de afgeloopen periode over
leden zijn.
2 Januari: J. L. van Dalen, te Dordrecht,
oud-archivaris aldaar. 71 jaar; 7 Januari:
August Falise, te Wageningen. bekend
beeldhouwer, 60 jaar; 12 Jan.: Oh. Pleines.
Den Dolder. stichter der zeepfabrieken al
daar, 78 jaar (overleden gedurende een
tijdelijk verblijf te Schaan, in Liechten
stein; 13 Jan.: I. C Henkes, te Den Haag,
arts. 64 jaar; 18 Jan.: jhr. mr. dr. E.
Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, Den
Haag, oud-commissaris der Koningin in
Groningen, 75 jaar; 19 Jan.: gep. vlce-
admiraal J. A M. Bron, Driebergen, oud
commandant der zeemacht in Indlë, 73
Jaar; 20 Jan.: prof. dr. T. Hoekstra, Kam
pen, 55 Jaar; 23 Jan.: J. Stamperius, Zeist,
schrijver van kinderboeken, 77 jaar: 24
Jan.: gep. luit.-gen. P. J. von Steln Callen-
fels. Den Haag. oud-commandant 6e reg.
veldartillerie, 92 jaar; idem: W. F. Bre
mer, Haarlem, oud-hoofdbestuurslid Ne
derlandsehe Reisvereeniging, 71 jaar.
5 Februari: ds. L. J. van Leeuwen, Den
Haag, Ned. Herv. predikant en geestelijk
verzorger van Bronovo, 54 jaar; 10 Febr.: J.
Hulshoff Poll, Den Haag, oud-lid Raad van
Indië; 12 Febr.: mr. E. O. J. W. baron van
Hövell tot Westerflier, commissaris der
Koningin in Limburg, overleden te Bosch
voorde bij Brussel, 58 Jaar; 16 Febr.: jhr.
J. W. Schorer, Den Haag, secretaris N. B.
L. O. en oud-burgemeester van Sassenheim;
18 Febr.: H. Pander, Den Haag, meubel
fabrikant, 64 Jaar; 20 Febr.: J M. K. Pen-
nink, Nijmegen, oud-directeur gemeente
lijke waterleiding Amsterdam. 82 jaar; 22
Febr.: mr. F F Beukeman, Groningen, fa
brikant. 69 jaar; 25 Febr prof. L. Bou-
man. Utrecht, 66 jaar.
4 Maart: Piet Hesse, Bussum. tooneel-
speler, 63 jaar; 10 Maart: ds. Joh. Kloots,
Zeist, em. pred, Ned. Herv. Kerk; 19 Maart:
Martin Heuckeroth, Amsterdam, musicus,
82 jaar; 26 Maart: generaal-majoor J F.
de Meester Velp, oud-hoofdintendant, 82
Jaar; 30 Maart: F. A. J. M. van Spaen-
donck, Tilburg, fabrikant, 54 jaar.
9 April: J. P. J. Wierts. Den Haag. com
ponist. 70 jaar; 12 Aoril: L. Groen Jr., Am
sterdam. bekende figuur in de visscheri.i-
wereld, 69 jaar; 17 April: jhr. Ruys de
Beerenbrouck, Utrecht, voorzitter Tweede
Kamer en oud-mintster-president. 62 Jaar;
18 April: mr. dr. C. W. Maris, Arnhem, pre
sident gerechtshof aldaar, 68 jaar; 29 April:
dr. F. M. Wlbaut, Amsterdam, oud-lid
Eerste Kamer en van den Hoogen Raad van
Arbeid, 76 Jaar; 30 April: Samuel Duits,
Den Haag, eertijds bekend kunsthandelaar
te Amsterdam, 80 jaar.
7 Mel: mr. C. Bake, Den Haag, oud-secre
taris Raad van State, 80 jaar; 17 Mei:
mgr. J. H. G. Jansen, oud-aartsbisschop
van Utrecht, 68 jaar; 21 Mei: ds. J van
Giffen, Ned. Herv. predikant, te Den Haag.
84 jaar.
4 Juni: mr. E. Fokker, Den Haag, oud-
voorzitter Centr. Raad van Beroep. 86 jaar;
8 Juni: mr. G. W. H. baron van Imhoff,
Groningen, Kamerheer in buitengewonen
dienst van H. M, de Koningin, 60 jaar; 20
Juni: N. H. ter Kuile, Hilversum, oud-
directeur Handelsvereniging Amsterdam,
70 jaar; 21 Juni: Flor la Roche, acteur, ge
dood bij auto-ongeluk in Duitschland, 47
jaar; 23 Juni: mr. Frans Coenen, Amster
dam, litterator, 70 jaar; 25 Juni: J H.
Veder, Rotterdam, oud-president-dlrecteur
bijbank Nederl. Bank, 90 jaar; 27 Juni: Th.
M. Ketelaar, Amsterdam, lid Tweede Ka
mer, 72 jaar; 30 Juni: mr. J. J. Croles,
Leeuwarden, oud-president gerechtshof al
daar, 66 jaar.
30 Juli: J. F. C Arntz, Nijmegen, oud-lid
Eerste Kamer, 58 jaar.
9 Augustus: G. D Crommelin, Amster
dam, oud-directeur Bataafsche Hypotheek
bank, 90 jaar; 18 Aug.: prof. dr. A. A. Nij-
land, Utrecht, sterrenkundige, 67 Jaar; 21
Aug.: J. E. A. R. van Helden. Haarlem, gep.
hoofdinspecteur van weg en werken der
Noord Zuid Hollandsche Tramwegmaat
schappij, 67 jaar; 25 Aug.: dr. G. H. Coops,
Den Haag, oud-inspecteur gymnasiaal
onderwijs.
1 September: Albert Pronk, Schevenin-
gen, oud-reeder, 74 jaar; 10 Sept.: A. P. van
Geelkerken, Voorburg, oud-directeur De
Lever's Zeep-Maatschappij Vlaardingen, 86
jaar; 11 Sept.: prof dr. H. Haga. Zeist,
oud-hoogleeraar te Groningen, 84 jaar; 16
Sept.: ds. A. Wlnckel, Apeldoorn, rector op-
leidings-school Vrije Evang. Gemeenten in
Nederland, 51 jaar; 20 Sept.: dr. W. J. H.
Leuring. Mook. leider medische diensten bij
de vierdaagsche afstandsmarschen te Nij
megen, 72 jaar; 24 Sept.: A. W. J. J. baron
van Nagell. Barneveld, voorzitter Neder
landsehe Heide-maatschappij, 84 jaar; 29
Sept.: mr. H. Rahder, Den Haag, oud-pre
sident Raad van Justitie te Medan, 70 jaar.
4 October: mr. dr. C. J H. Schepel, Den
Haag, oud-president Hoog Militair Ge
rechtshof, 65 Jaar; idem: jhr. A. S. E. van
Tets, Den Haag, Kamerheer en adjudant in
buitengewonen dienst van H. M. de Ko
ningin, 84 Jaar; 11 Oct.: H. Stulemeyer,
Rotterdam, oud-burgemeester van Schie
dam; 15 Oct.: dr. W. P. Hubert van Blijen-
burg, Utrecht, oud-directeur militaire gym
nastiek en sportschool. 55 jaar: idem: D.
Bakker, Groningen, inspecteur voor de
scheepvaart. 44 jaar; idem: H. C. Wester-
veld, Londen, onder-voorzitter Ned. Kamer
voor Koophandel. 74 iaar; 20 Oct.: N. G
Jannlnk, Hengelo, textiel-fabrikant, 59
jaar; 22 Oct.: Harm Tiesing, Borger,
Drentsch schrijver.
9 November: jhr. ir. R. R. C. de Muralt,
oud-Kamerlid en oud-burgemeester van
Borculo, 65 jaar; 15 Nov.: G J. Staal, Den
Haag, oud-gouverneur van Suriname, 66
jaar; 16 Novx jkvr E. G. Baronesse van
Itersjim, Den Haag, hofdame van wijlen
H M de Koningin-Moeder. 85 jaar; 22
Nov.: Lbuis Apol. Den Haag, kunstschilder,
86 jaar; 25 Nov.: W. G. van Wettum, Den
Haag, oud-chef van den dienst der opium
regie. 64 Jaar; 29 Nov.: Frank Luns, Am
sterdam, R.K. tooneelkundige, 50 jaar.
1 December: G. Velthuysen, Amsterdam,
secretaris Nederlandsehe Middernachtzen-
dmgsvereenlging. 71 jaar; 9 Dec.: T. Schel-
tens, Haarlem, uitgever, 58 jaar; 12 Dec.:
H. Menko, textielfabrikant te Enschede, te
vTvsel bij een auto-ongeluk gedood, 58
'p~": 16 Dec.: gep. luit.-generaal J. L ten
"r.'Sh, Den Haag. eveneens bij een auto
ongeluk gedood, 69 jaar; 18 Dec.: prof. N.
van der Waay, kunstschilder, Amsterdam,
81 jaar.
ALGEMEEN OVERZICHT.
In tegenstelling tot het vorigë jaar zette
1936 in vol moeilijkheden, waarvan het
ergste was te vreezen, terwijl het eindigt
met een straaltje hoop! 't Is waar, het is
maar 'n heel zwak schijnsel, doch in de som
bere tijden van het oogenblik verwarmt
men zich al daaraan.
Het vreeseltjke, de oorlog, is totdusver
vermeden, waarvan allen als om strijd het
nuttelooze zeggen in te zien; maar. vraagt
men zich af, waartoe dient dan die bewa
pening tot een niveau, dat verre de draag
kracht van de landen te boven gaat? Af
weer heet het; doch het is bekend, hoe Wei
nig afweer soms kan verschillen van aan
val Zonder ons schuldig te maken aan te
zwart pessimisme durven we zeggen, dat
Europa danst op een vulkaan en dat een
of andere onverwachte gebeurlijkheid in
staat is, heel ons werelddeel in vuur en
vlam te zetten!
Met ontzettende snelheid volgen de rei
zen der diplomaten elkaar op en telkens
wisselt weer het beeld der bondgenoot
schappen en allianties. Wie weet nog, op
wie het kan vertrouwen?
De oorlog in Abessynië heeft een onver
wacht einde genomen. Toen de Volkenbond
niet van zins bleek om, bang voor het
Itallaansche dreigement, daarin een casus
belli te zien. het petroleum-embargo toe te
passen, viel te velde, spoediger, dan gedacht
was. de eindbeslissing. De modern uitge
ruste Itallaansche legers, bovendien nog
geholpen door omkooperlj en verraad, wa
ren de Abessljnsche legermacht verre de
baas en onder leiding van maarschalk
Badoglio werd den Abessijnen slag op slag
toegebracht, eindigend met de bezetting
van Addis Abeba, nadat de Negus de vlucht
naar Europa had genomen. Zijn rijk was
verloren. Onder den naam keizerrijk Ethio
pië is het thans vast aan het Itallaansche
koninkrijk geklonken. Een droeve episode
in dezen oorlog was de vernieling uit de
lucht van de Zweedsche ambulance, waar
op nog eenige ambulances waren getroffen,
zij het gelukkig minder ernstig.
Maarschalk Badoglio was de eerste
Itallaansche onderkoning, doch weldra
maakte hij plaats voor Grazlani, die blijk
baar het land zal moeten exploiteeren, wan
neer hij daartoe de middelen althans zal
verkrijgen; Italië alleen zal ze niet kunnen
leveren! Italië's Achilleshiel!
Voor den Volkenbond was de gang van
zaken de meest gevoelige nederlaag, die hij
nog had geleden en, feitelijk is hij deze
nooit te boven gekomen. Commissie van
Dertien, Commissie van Achttien en Vol
kenbondsraad hebben volkomen gefaald en
het weigeren om zich bij de realiteit neer
te leggen had slechts tot gevolg het zich
terugtrekken van Italië van de Volken
bondsaangelegenheden, al werd het lid
maatschap niet opgezegd. De onvoldoende
en slecht uitgevoerde sancties zijn-»echter
opgeheven. Droef was de laatste vertooning
te Genève, toen de Negus nog werd toege
laten tot de Volkenbondszitting, uitgeflo
ten door Itallaansche journalisten, die des
wege uit Zwitserland werden gezet, doch
later mochten terugkeeren. Het zal wel de
laatste verschijning van den Negus in dit
gezelschap zijn geweest, want langzaam
schikt men zich in het onvermijdelijke.
Duitschland. Oostenrijk, Hongarije, Bulga
rije, Zwitserland, Japan en een paar Zuid-
Amerikaansche staten hebben het Itallaan
sche Imperium reeds erkend en de benoe
ming door Engeland, Frankrijk en de Ver-
eenigde Staten van consuls-generaal in
plaats van gezanten gaat in die richting.
Het fait accompli is niet verre meer!
De Volkenbond is in een crisis, algemeen
is deze erkenning en dientengevolge wordt
naar wijziging in het statuut gestreefd.
Zooals steeds staan de ideeën omtrent reor
ganisatie echter pal tegenover elkaar. Aan
de eene zijde zij, die den Volkenbond wil
len maken tot een levend lichaam met
macht om zijn wil op te leggen, aan den
anderen kant zij, die integendeel de macht
willen beknotten. Winnen de laatsten, dan
rijst- de vraag, of men niet beter doet, den
Volkenbond maar op te heffen. Aan schoo-
nen schijn heeft men niets, zie naar Abes
synië!
Een oud spreekwoord zegt: alle goede
dingen komen langzaam; laat ons ons
daaraan vastklampen.
Hondura en Nicaragua verlieten den
Bond, doch dit verlies is te dragen.
Begin 1936 mislukte de Londensche vloot-
conferentie, daar Japan zich terugtrok al
werd inzake den duikbootoorlog later een
regeling getroffen. Het was een reden te
meer voor de bewapening, waarvan wij
reeds even gewaagden. Een Engelsch-Rus-
sisch vlootaccoord in aansluiting op het
Engelsch-Duitsche beteekent daarbij niets.
De bewapeningswedstrijd is in vollen gang
te land en ter zee en Engeland geeft daar
bij momenteel wellicht den toon aan. Mede
door het gevaar, dat van Italiaansche zijde
was gebleken wel had de Engelsche
vloot de Italiaansche aangekund, doch dit
had zooveel gekost, dat Engeland elders
grootendeels ontbloot zou zijn geweest!
is het Britsche rijk wakker geschrokken en
het zet nu alle zeilen bij om de schade in te
halen. En wanneer Engeland zich eenmaal
zoo iets voorneemt, dan doet het dat gron
dig. Maar de rest volgt.
Frankrijk voelde zich al onbehaaglijker
en de sovjets wisten het te brengen tot een
defensief verbond met de Franschen.
Duitschland maakte dit weer tot aanleiding
voor een van zijn bekende Zaterdagsche
„zetten1' en zei eenzijdig het Locarno-ver-
drag, dat Hitier nog kort tevoren had ver
klaard te erkennen, in tegenstelling tot
Versailles, op. Een bom werd in Europa ge
worpen. doch ontplofte, gelukkig, niet!
Achteraf is gebleken, dat het slechts wei
nig heeft gescheeld, of Frankrijk had een
militaire actie ingezet, doch het bleef ach
terwege en Hitier heeft een pracht-troot
binnen gehaald, die hem bij de handig ge
organiseerde „Volksstemming" 99 pet. der
uitgebrachte stemmen opleverde.
Engeland heeft zijn uiterste best gedaan
om tot een nieuw Locarno te geraken, doch
het is totnutoe tot pogen gebleven. Opgege
ven is het goede doel echter nog niet. Iedere
poging stuitte af op de onwilligheid van
Duitschland en Italië, die elkaar ten zeer
ste schenen te naderen, doch er komt kans
op wijziging in de houding van Italië, waar
over straks nader. Duitschland is in een
uitzonderlijk geisoleerde positie beland,
waarin het zich weinig behagelijk moet ge
voelen.
Dë overgebleven Locarno-landen hebben
elkaar over en weer beslist steun toege
zegd bij een niet-uitgelokten aanval;
Frankrijk voor het eerst ook aan Enge
land! Deze beide landen, de bolwerken der
democratie in het Westen, staan vriend-
schappelijker tegenover elkaar dan sinds
langen tijd het geval was. Zeer beslist was
speciaal de Engelsche steun-verklaring
aan België, trots het feit, dat dit land
langzamerhand tot de erkenning is ge
komen, zooals koning Leopold in eigen
persoon, deed uitkomen, boven zijn stand
te hebben geleefd als mede-gerechtigde in
het koor der groote mogendheden, tot
schade en gevahr &|>ot zich zelf. Met hand
having van de bestaande verplichtingen
trekt het zich nu daaruit terug, overigens
doende wat het kan, door zijn weermacht
op te voeren tot de uiterste draagkracht
om te toonen, <iat het zijn zelfstandig
heid wil verdedigen als in 1914. In dit
laatste streven staat het trouwens" niet
alleen; zie naar Zwitserland, Zweden, ja,
welk land niet! Groot of klein, ieder be
wapent zich als in koorts, tegen elkaar
opbiedend door verlenging van den dienst
tijd etc. Frankrijk zal de Maginot-linie
zelfs doortrekken langs zijn Noordgrens!
En te midden van de verwarring en be
wapeningswedloop is het Spaansche avon
tuur gekomen, waarbij de ideologieën in
ons werelddeel opnieuw gevaarlijk tegen
elkaar opbotsten. Toen Duitschland en
Italië, beide fascistische landen, overgin
gen tot de erkenning van de regeering
Franco, leek het zelfs een oogenblik alsof
de non-interventie, waartoe onder leiding
van Frankrijk was besloten, aan den kant
zou worden gezet, doch deze erkenning
was slechts theoretisch van waarde en
de kapstok der non-interventie kon verder
worden gebezigd tot momenteel een
nieuw gevaar opdoemt, dat der aanwer
ving van vreemdelingen voor den Spaan-
schen burgerstrijd. Duizenden Duitschers
schijnen reeds in de gelederen der Spaan
sche nationalisten mede te strijden, ter
wijl Russen aan de overzijde staan. Italië
heeft zich echter los gemaakt van Spanje,
zulks op nadrukkelijk verlangen van En
geland, dat de vriendschap met Italië juist
tegen het eind van het jaar heeft hersteld
door het afsluiten van een verdrag over de
Middellandsche Zee, waarbij beiden eikaars
belangen daar volkomen erkennen.
Dit laatste lijkt een reusachtige ver
betering en versterking van den vrede!
Vermoedelijk is zoodoende immers voor
Italië de weg terug naar Genève gebaand
en tevens de mogelijkheid van herstel van
den band met het Westen!
Voor Duitschland is het een tegenvaller
te meer; door den nood gedrongen had
Italië zich tot Duitschland gewend, tijdens
het Abessijnsche avontuur, thans keert het
terug op zijn schreden, al breekt het na
tuurlijk niet volledig met Duitschland;
hetgeen het ook moeilijk zou kunnen doen
met het oog op Midden-Europa, waar
Italië overigens het pact van Rome ge
ducht heeft versterkt. De band met Oos
tenrijk en Hongarije vooral met het
laatste land, waarvan de rechten op her
ziening der vredesverdragen ronduit door
Rome zijn erkend! Onder pressie van Rome
heeft Duitschland zelfs de onafhankelijk
heid van Oostenrijk erkend, hetgeen be
teekent een afzien van den Anschluss,
doch hartelijk zijn de Duitsch-Oosten-
rijksche betrekkingen nog altijd niet en
slechts langzaam vorderen de pogingen
om het economisch met elkaar eens te
worden. De Nazi-actie ln Oostenrijk is
trouwens nog nimmer geheel Stop gezet!
Volledig vertrouwen doet Rome Berlijn in
dit opzicht dan ook niet. Daarentegen is
de verhouding van Rome tot de Kleine
Entente heel wat verbeterd; zelfs met Bel
grado is duidelijk toenadering te bespeu
ren. Niettemin blijft het probleem van
Midden-Europa een der gevaarlijkste
aspecten in ons werelddeel.
Na de pressie op Italië die Engeland ge
lukt schijnt, doet het Britsche rijk thans
pogingen om ook Berlijn te beïnvloeden en
het spreekt daarbij zeer duidelijke taal.
Nadat Hitler het stelsel van de voldongen
feiten nog eens had toegepast de bepa
lingen van Versailles inzake de rivieren
werden eenvoudig ter zijde gesteld, zoodat
van Versailles, goed beschouwd, feitelijk
alleen de grensregeling is overgebleven
heeft Eden ronduit verklaard, dat het nu
uit moet zijn met de eenzijdige opzegging
van verdragen, waardoor het recht met
voeten wordt getreden en is aan von Rlb-
bentrop, welke vertrouweling van Hitier
thans den post van Duitsche gezant te Lon
den bezet, te kennen gegeven, dat ook de
hulpverleening aan Spanje in den vorm van
vrijwilligers moet ophouden. Het laatste
woord is daarover nog niet gewisseld!
Genoemde eenzijdige opzeggingen van
verdragen hebben Duitschland ook verder
geen goed gedaan. Uit den aard der zaak
gaat leder land zich afvragen, of een ver
drag met Duitschland nog wel practische
beteekenis heeft. Zoo ook Polen, dat, mede
gelet op den gang van zaken in Danzig,
waar de nationaal-socialisten steeds meer
de „gelijkschakeling" als ln Duitschland
zelf toepassen, met het kennelijk doel Dan
zig weer bij het Rijk te voegen, de bakens
weer heeft verzet en toenadering met
Frankrijk heeft gezocht en bereikt, terwljr
het bovendien Engeland heeft weten te
interesseeren voor het Oosten van Europa.
De Duitschers hebben Lester als Hooge
Commissaris van den Volkenbond uit Dan
zig weten weg te werken Lester is nu
tweede secretaris van den Volkenbond naast
Avenol doch Greiser's optreden te Ge
nève (men denke aan zijn lange-neus-
maken!) heeft Duitschland geen goede
beurt doen slaan; ook al miskent men het
werk van den Volkenbond, toch behoeft
men nimmer beleedigend te worden!
Aan een terugkeer naar Genève denkt
Duitschland blijkbaar nog altijd niet, al
zou het daar thans als gelijkgerechtigde
gaarne worden begroet. Of de eisch naar
koloniën, die Juist krachtiger wordt ge
steld dan ooit tevoren Schacht sprak
zelfs van de kans op een „explosie" bij
nlet-inwilllging misschien als hefboom
zal worden gebezigd? Hoe die eisch naar
koloniën overigens zou moeten worden in
gewilligd, ziet neg niemand, daar geen
der mandatarissen der vroegere Duitsche
koloniën aan afstand daarvan denkt en
vrijwillig ook andere koloniën niet zullen
worden afgestaan. De Duitsche eisch lijkt
practisch gesproken ook meer voor bin-
nenlandsch prestige der Nazi-regeering,
die voor geregelde afleiding moet zorgen,
speciaal ook met het oog op de economi
sche verhoudingen, die inwendig verre van
rooskleurig zijn. Intusschen wekt deze
eisch algemeen onrust en wantrouwen,
waaraan de wereld toch al geen gebrek
heeft.
Engeland heeft aangeboden te confe-
r:ercn over het toelaten van alle landen
tot de algemeene wereldproductie, opdat
ieder zou kunnen betrekken waaraan hij
behoefte heeft, doch daarvoor zijn de
tijden blijkbaar nog niet rijp. Economisch
heerscht immers nog vrijwel stilstand in
de algemeene betrekkingen, al is er tenge
volge van de jongste devaluatie in diverse
landen als Frankrijk, België en Zwitser
land in zeker opzicht toenadering geko
men. Deze toenadering is evenwel nog te
beperkt en te zeer groepsgewijs om van
doorslaanden invloed te kunnen zijn op de
wereldeconomie. Finland is altijd nog het
eenige land, dat zijn schulden aan Amerika
betaalt! Alle anderen doen nog hooren 't:
wij kunnen niet. Ook al valt over het al
gemeen een kleine opleving te bespeuren,
in Amerika zelfs een zeer krachtige.
Te midden van dit alles speelt Sovjet-
Rusland een eigen rol. Het stelt zich naar
buiten vreeseüjk ongevaarlijk voor, zoo
dat het te Genève zelfs een merkwaardig
goede rol kan vervullen, doch intusschen
gaat het kalm verder overal een spel van
afbraak te volgen. Het doet dit .speciaal
via den vorm van een Volksfront, hetgeen
te minder opvalt, daar het communisme
dan slechts naar buiten een rol van wei
nig beteekenis schijnt te vervullen; in
werkelijkheid evenwel staat 't anders, daar
de uitersten dan den toon plegen aan te
geven. Reden waarom noch ii> België, noch
in Engeland wordt gedacht aan een der
gelijke instelling. Zulks in tegenstelling
tot Frankrijk waar wel een Volksfront be
staat met alle slechte gevolgen van dien,
zoodat de Fransche binnenlandsche politiek
een onopgeloste rebus blijft.
Van Duitsche zijde, waar het commu
nisme immers de groote vijand heet, is
getracht om een algemeen front daartegen
te vormen, doch het vond daarbij geen
weerklank. Slechts wanneer men bereid
zou zijn om tegen de Sovjets een kruis
tocht te openen, zou zoo'n actie zin heb
ben, doch wie denkt daaraan? Zelfs niet
Japan, het eenige land, dat inderdaad met
Duitschland een anti-communistisch ver
drag is aangegaan. Het Duitsch-Japansch
accoord heet trouwens niet tegen de Sov
jets gericht doch tegen de Komintern. Het
verschil ls practisch wel niet aan te geven,
maar in theorie bestaat 't wel! Italië heeft
zelfs niet willen deelnemen! Niet omdat
het den strijd tegen het communisme niet
deelt, doch omdat het begrijpt, dat ieder
land zelf dien strijd heeft te strijden.
De Duitsche actie in dezen heeft dan ook
slechts nieuwe argwaan kunnen wekken:
een verbond met. Japan.hoever gaat
dat?
Dat overigens niet alleen langs den weg
van eenzijdige verdragsopzegging succes
is te behalen, toonde de conferentie van
Montreux. Turkije meende, dat aan de
ontwapening der zee-engten niet langer
de hand kon worden gehouden en eischte
de herbewapening op. In onderling overleg
tusschen alle betrokkenen is aan den
Turkschen eisch volkomen genoegdoening
geschonken en de zee-engten zijn reeds
weer bezet en versterkt.
Amerika blijft zich bij voortduring ont
trekken aan iedere deelneming in de
Europeesche moeilijkheden, hoewel het
zelf moet erkennen, dat het daarbij toch
niet onverschillig kan'blijven. Neutraliteit
tot iederen prijs is het wachtwoord, doch
zou hier iets gebeuren, dan zal kleur be
kend moeten worden.Hoeveel meer In
vloed ten goede zou daarom niet geoefend
kunnen worden, zoo deel werd genomen
aan het streven van den Volkenbond! In
die richting streeft men trouwens reeds,
wat Amerika betreft, zie de Pan-Ameri-
kaansche conferentie van Buenos Aires,
doch het is alles half Hoeveel achterdocht
zal niet moeten worden weggevaagd, voor
iets te bereiken zal vallen op internationaal
gebied 1
Ook in het Verre Oosten, waar de toe
stand precair blijft. Japan streeft nog steeds
naar penetratie in China, al is het dan
niet direct militair en de verhouding .met
Ohlna blijft moeilijk.
DOOR DE LANDEN.
België. Een vrij onstuimig jaar heeft
het land doorleefd. Nadat aan de regee
ring-Van Zeeland uitgebreide volmachten
waren verleend, bracht de Rex-beweglng
onder leiding van Degrelle onrust teweeg
bij de verkiezingen. De uitslag van deze
verkiezingscampagne was winst voor Rex,
de Vlaamsch-nationalisten en voor de com
munisten, doch toch niet van dien aard,
dat de regeering der drie groote, oude par
tijen haar meerderheid kwijt was. Niette
min meende het kabinet, onder den druk
van allerlei omstandigheden, te moeten af
treden, om tenslotte, nadat Van Zeeland
aanvankelijk geweigerd had wederom als
kabinetsformateur op te treden, toch in
groote lijn aan te blijven. Vandervelde, de
leider der socialisten, vermocht toch niet
te slagen. Rex bleef zich roeren, maar toen
de regeering dit onvervaard beantwoordde,
door zich ook regelrecht tot het volk te
wenden, sloeg de stemming om, vooral ook
na het echec van Degrelle inzake zijn Brus-
selsche pocherij. De verwerping door de
socialisten van een Volksfront deed even
eens gunstige aspecten naar voren komen,
speciaal na de dreiging der stakingen, die
uit Frankrijk was overgeslagen, doch, ge
lukkig, vrij spoedig kon worden afgewend.
De regeering zit stevig in het zadel! De
combinatie tusschen Rex en de Vlaamsch-
nationalisten, gevolgd door een overeen
komst tusschen Rex en de Vlaamsch-ka-
tholieken, schijnt eerder een monster-ver
bond dan een succes.
Frankrijk. - Natuurlijk heeft dit land de
noodige regeeringscrises gehad. Eind Jan.
zag het kabinet-Laval zich genoodzaakt af
te treden om te worden opgevolgd door een
ministerie-Sarraut, dat verkiezingen moest
„maken". De overwinning was daarbij aan
het Volksfront en Sarraut moest plaats
maken voor het huidige kabinet-Blum, dat
zich geheel gebonden heeft aan het Volks
front-program Enkele malen braken zich
de politieke hartstochten fel baan, we
denken b.v. aan de mishandeling van Blum
door de camelots du Rol, hetgeen tenge
volge had de ontbinding van de partij van
kolonel De la Roque, die echter onder an
deren naam inmiddels is herrezen en aan
aanhang wint, mede tengevolge van de
noodlottige stakingen, die het land teiste
ren. Onder den druk der communisten,
durft de regeering daartegen niet forsch op
te treden, integendeel kan zij zelfs de wet
ten niet handhaven, zooals maar al te
duidelijk blijkt uit het oogluikend toelaten
van bezetting der fabrieken en werkplaat
sen bij stakingen etc. Op den duur moet
dit echter een wig drijven tusschen de par
tijen van het Volksfront, dat steeds meer
onder invloed van de uiterst linkschen
komt, gelijk onafwendbaar is. Blum heeft
zich nog weten te handhaven, maar zijn
gezag is afnemend, al bracht hij de 40-
urige werkweek en andere sterk in de eco
nomische verhoudingen ingrijpende maat
regelen, waarvan de gevolgen nog niet te
o\ erzien zijn.
Ook hier zocht de politiek voor een deel
uiting in laster-campagnes en alles, wat
daaraan vastzit. De minister van binnen
landsche zaken, Salengro, is daarvan de
dupe geworden en bleek niet opgewassen
tegen de tegen hem gevoerde actie: hij
sloeg de hand aan zich zelf! Deze uit den
aard der zaak geruchtmakende gebeurte
nis heeft een strengere perswet gebracht
en scherpere wetsbepalingen, waardoor men
het euvel van den laster beter hoopt te
kunnen beteugelen. D'Ormoy is Salengro
opgevolgd.
Duitschland. Met kracht is de „gelijk
schakeling" voortgezet, doch in den strijd
met de Kerk is de oplossing nog nimmer
gevonden. Integendeel, de kerkstrijd is ver
scherpt, trots eenige concessies van den
laatsten tijd, door de leiders gedaan. De
gansche jeugd is thans ondergebracht in
de Hitler-'Jugend.
De economische toestand is in een woord
slecht, doch onder nationalistische leuzen
wordt het volk tot rust gemaand en rustig
gehouden. Alles is daarbij op de bewape
ning ingesteld, zooals ook de spreuk van
Goering: „liever kanonnen dan boter" aan
geeft. Goerlng is trouwens aangesteld tot
economisch dictator voor een vierjaren
plan, dat de bedoeling heeft Duitschland
inzake zijn voorziening aan levens- en
andere middelen onafhankelijk te maken
van het buitenland. Schacht schijnt het
onmogelijke daarvan evenwel in te zien en
is leider voor de groote beweging voor ko
loniën, waarover reeds is gesproken. Het
is nog ondoenlijk te zeggen, waarop dit
alles moet uitloopen. Vredelievend heet de
Duitsche politiek, alle leiders verzekeren
het om strijd, doch alles wordt geofferd
aan de herbewapening. Is dat op den duur
met elkaar in overeenstemming te houden?
Vrees is gewettigd!
Het jaarlijksch congres der partij te
Neurenberg stond geheel in het teeken van
strijd tegen het bolsjewisme; is dat bin
nenslands dan zoo noodig? Een bekend
spreekwoord zegt: alles, wat te veel is,
schaadt! Moge dit voor Duitschland niet
opgaan
Engeland. Slecht begon het jaar voor
het Britsche imperium: de alom geliefde
koning George V is op 70-jarigen leeftijd
op 20 Januari overleden. Diep was de rouw,
maar men verheugde zich over de opvol
ging van den Prins-van Wales als koning
Edward VIII. Hoezeer men aan hem ge
hecht, was, bleek bij den aanslag van Mc-
Mahoh, die tot 1. Jaar dwang-arbeid werd
veroordeeld. Weinig bevroedde men op dat
oogenblik, dat het eind van het jaar een
koningsdrama zou brengen als het Brit
sche rijk nog nimmer had beleefd! De
vroegere Prince Charming, dien men zoo
gaarne in het huwelijksbootje zag stappen,
kwam te staan voor de moeilijke keus t-an:
troon of de geliefde zijns harten en koos
tot algemeene teleurstelling het laatste.
Deze jammer ligt nog te versch in het ge
heugen om er nog veel van te zeggen. Ko
ning Edward, legde nog binnen het jaar
zijn koningschap neer om te worden opge
volgd door zijn broeder, den hertog van
Vork onder den naam George VI. Het laat
zich aanzien, dat het Engelsche koning
schap en de dynastie den zwaren slag spoe
dig te boven zullen zijn. Gelukkig was het
3—5
