De ramp van de „Lijster"
Zal Koning Edward VIII
afstand doen van den troon
OCotXMf cOytrtUL
JJste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 10 December 1936
Derde Blad No. 23532
De oorzaak blijft een groot raadsel
KERK- EN SCH00LNIEUWS
Voor het leven van den marconist wordt gevreesd
GEMENGD NIEUWS
Heden wordt de abdicatie verivacht
SPREEKCEL
DE WERKTUIGKUNDIGE JAC. VERKERK DE RADIO-TELEGRAFIST VAN BEMMEL
In verband met de ramn van de ..Uister"
nabii het Londensche vliegveld Croydon
vernemen wii dat het toestel l'/i a 2 uur
te laat gestart was. zulks in verband met
de ongunstige weersomstandigheden Wei was
bet ook toen nog mistig, maar de ontvangen
Weerberichten waren van dien aard. dat
besloten werd het toestel te laten vertrek
ken.
Op de plaats van de ramp.
Toen wij op de plaats van de ramp aan
kwamen, bleek ons, dat de verwoesting,
welke was aangericht, enorm was. Direct
na de ramp ontstond een groote verwar
ring. Van alle kanten schoot echter hulp
toe. terwijl verder getracht werd Croydon
telefonisch op de hoogte te stellen en hulp
te vragen. Tengevolge van de ramp waren
de telefoonverbindingen echter gestoord en
was het eerst niet mogelijk verbinding te
krijgen.
Desniettemin duurde het slechts korten
lijd voordat de brandweer met alle be
schikbare materieel en personeel aanwezig
was. Een uitgebreide afdeeling politiezorg-
de voor een goede afzetting van de omge-
ting, hetgeen zeer noodig was, daar van
alle kanten belangstellenden toestroom
den.
Betrekkelijk spoedig waren ook Roode
Kruis-wagens met personeel ter plaatse om
de slachtoffers van de ramp te vervoeren.
De brandweer stond voor een wanho
pige en vrijwel onuitvoerbare taak. Het
vuur laaide met ontembare kracht om
hoog en zoo wild schoten de vlammen
uit, dat het onmogelijk was dicht bij de
vuurzee te komen.
De dooden en gewonden, die door den
schok van' de botsing met de gevels der
huizen uit het toestel geslingerd waren,
lagen in verschillende tuinen in de
omgeving. Voor eenige gewonden is dit
de redding geweest. Geruimen tijd
woedde het vuur, zoodat 't lang duurde
voordat men bij het wrak van het toe
stel kon komen.
Een der vleugels van de „Lijster", totaal
vernield en verwrongen, hing aan een hoek
van het dak van een leegstaand huis, waar-
wede het toestel in botsing was gekomen.
De andere vleugel lag op den weg. De romp
van het vliegtuig lag zwart geblakerd en
rookend in de vlammen.
Het dak vair het huis, waarop het toestel
was neergekomen, was geheel weggeslagen.
Het huis zelf was, gelijk gemeld, in brand
gevlogen en brandde totaal uit. Het was
een gelukkige omstandigheid, dat dit huis
niet bewoond was, zoodat hier dus geen
slachtoffers zijn gevallen. Zoodra de brand
weer bij de loeiende vuurzee kon komen,
tastte zij deze met een ontzaglijke hoe
veelheid water aan. Naar schatting werd
binnen een uur meer dan duizend galons
water op de vlammenzee geworpen, hoewel
ie blussching feitelijk een onbegonnen
werk was, daar het vuur niet eerder doof
de dan dat alles, wat maar brandbaar was,
volkomen door het vuur was verteerd.
Tijdens het blusschtngswerk werd een
brandweerman getroffen door een bran
dend stuk hout dat van het dak afvloog.
Hij werd ernstig gewond en moest naar
Het ziekenhuis worden vervoerd.
(Reeds geplaatst in een deel
onzer vorige oplage)
Geen technische storingen.
Uit het onderzoek dat ter plaatse is in
gesteld door de piloten Smirnoff en Moll,
bijgestaan door den hoofdwerktuigkundige
Young, die sedert de oprichting der K.L.M.
od Croydon werkzaam is. in gebleken dat
de wielen van het vliegtuig de Zuidelijke
schutting van het vliegveld hebben geraakt,
ierwiii de startlijn Oost-West loopt.
Daarna raakte de machine een hoogge
legen nunt van een huis achter deze schut
tel' waardoor de Uister nog meer uit zün
viiegDositie is geraakt. De Douglas vloog
tenslotte nog tegen een telefoonpaal en een
®Mer huls od
Het is Smirnoff's indruk, dat zich
geen technische storingen hebben voor
gedaan. die aanleiding zou kunnen ge
weest zijn om bij het starten van de
rechte baan af te wüken. De oorzaak
van dezen ramp blijft nog een zeer
groot raadsel, aldus verklaarde na het
onderzoek den heer Plesman.
DE TOESTAND DER
SLACHTOFFERS.
De toestand van den radio-
telegraiist Van Bemmel, die
zeer ernstig gewond werd,
was hedenochtend nog onver
anderd.
De stewardess, Hilda Bongert-
man, blijkt toch nog vrij ern
stige brandwonden opgeloo-
pen te hebben. Bovendien
heeft haar zenuwgestel een
ernstige schok gekregen, zoo
dat zij zich aanvankelijk niets
wist te herinneren. Hedenoch
tend was er voor haar eenige
verbetering te bespeuren.
Men gelooft dat twee van de
verongelukte passagiers, de
heer en mevr. Kurt Hoene, op
de huwelijksreis waren.
Het stoffelijk overschot van
den werktuigkundige Verkerk
zal te Katwijk ter aarde wor
den besteld.
De piloot Hautzmeyer was buitengewoon
bekwaam en bi.ieevols: volkomen in staat
een blindstart uit te voeren, zeide de
K.L.M.-directeur Sdt. kon niet zezzsen of
deze ramp eventueel een wijziging in de
blindstarttechniek ten gevolge zou hebben.
Nog een mededeeling van een
ooggetuige.
Een chauffeur een der ooggetuigen, ver
klaarde. dat het vliegtuig het huis raakte
en dat toen een vlam uitschoot. Hij en
eenige bouwvakarbeiders snelden toe. doch
zij werden door het vuur weerhouden. Zij
orobeerden nochtans het toestel te berei
ken. dat onderstboven was terechtgekomen,
doch dit bleek onmogelijk. De hitte was zoo
ontzettend, dat men een afstand van meer
dan 6 meter moest houden.
Hoe mej. Bongertman zich redde.
Mei. Bongertman heeft haar leven gered,
naar de Msb. meldt, door uit het vliegtuig
te springen. Zii is. afgezien van eenige be
woners van de straat, waar het ongeluk
plaats had. de eenige. die inlichtingen kon
geven omtrent hetgeen is voorgevallen vóór
de ramp. Dit was trouwens uiterst weinig
want nauwelijks was de machine de lucht
in. of de passagiers hoorden een slag en
even later had de botsing plaats.
Een dienstmeisje, dat werkte op de bo
venverdieping van een huis tegenover de
plaats, waar de machine neerkwam, zag dat
deze een telegraafpaal om verrukte, tegen
het tegenovergestelde huis botste en in
brand vloog Zij snelde naar beneden en
zag toen zij de straatdeur opende, een
vrouw den voortuin inkomen. Haar haren
waren verschroeid en zij had brandwonden
aan het hoofd en in het gelaat De onge
lukkige werd het huis binnengebracht en
bleek de stewardess van het verongelukte
vliegtuig te zijn, Zij vertelde in onsamen
hangende bewoordingen, dat bii het opstij
gen een slag was gehoord en dat de ma
chine niet goed omhoog scheen te willen
gaan.
In den mist kon men niets zien. maar
nadat het dak van een der hulzen geraakt
was. brak er plotseling brand uit. De in
zittenden werden door elkaar geworpen.
Verder kon mei Bongertman niets meer
waarnemen.
De brandende machine werd door haar
eigen vaart over de straat geslingerd te
midden van balken dakpannen daksteenen
telefoondraden en takken van boomen en
botste toen tegen twee tegenoverliggende
huizen aan. die eveneens in brand vlogen
Een ondeelbaar oogenblik voor deze bot
sing plaats had sprong mej. Bongertman uit
de machine.
BRAND IN EEN TIMMERFABRIEK
ÖIEMERBRUG.
Ontploffing in opslagplaats van
oude films de oorzaak.
Voorafgegaan door een ontploffing heeft
gister-middag een brand gewoed in de tim
merfabriek van de firma Dahlmann en
Muller, gelegen nabij het Merwedekanaal
te Diemerbrug.
Terwijl de arbeiders nog in de fabriek
waren, stortte plotseling met veel lawaai
een gedeelte van het dak van een boven
een gedeelte van het ongeveer 40 meter
diepe fabrieksgebouw gelegen opslagplaats
van gebruikte bioscoopfilms in- In genoem
de opslagplaats lagen honderden oude films
opgeslagen en door tot nog toe onopgehel
derde oorzaak ontstond door een explosie
m deze films brand, welke zich zeer snel
uitbreidde en zich aan de timmerfabriek
mededeelde. De vrijwillige brandweer van
Diemen slaagde er in den brand tot de
timmerfabriek en de daarboven gelegen
opslagplaats van de films te beperken.
Van de timmerfabriek brandde 't groot
ste gedeelte uit. De schade, welke wordt
geschat op drie tot vier duizend gulden,
wordt niet door verzekering gedekt.
Door de politie van Diemen wordt een
onderzoek ingesteld naar de oorzaak van
de ontploffing. Persoonlijke ongelukken
kwamen niet voor.
DE RAMP VAN DE „SCH. 119".
Op het strand tusschen Petten en Cal-
lantsoog nabij paal 17 is gisteren het lijk
aangespoeld van een der opvarenden der
vergane „Sch. 179".
Nadat het stoffelijk overschot naar het
gebouw van de strandvonderij was over
gebracht, stelde men onmiddellijk de ree-
derij Vrolijk te Scheveningen van de vondst
in kennis. Het lijk is door de directie en
een broer van het slachtoffer herkend als
dat van schipper W. de Niet.
Het zal heden naar Scheveningen over
gebracht worden.
MATROOS OVERBOORD GESLAGEN
EN VERDRONKEN.
Vannacht te omstreeks twaalf uur toen
de vrachtboot van de Stoomboot reederij
van der Schuyt, op weg van Zutphen naar
Rotterdam, aan den Groene Jager, onder
de gemeente Warnsveld. voor anker ging
IS de matroos de M., afkomstig uit Rotter
dam, overboord geslagen en verdronken.
- Vrij
MELKAUTO TEGEN GOEDERENTRAM
GEBOTST.
Gisteravond te omstreeks zeven uur is
een vrachtauto, geladen met melkbussen,
van den heer L. B. van den Berg te Den
Haag in de Burgemeester Crezeelaan te de
Lier op het zich daar bevindende kruis
punt tegen een juist passeerende goede
rentram van de Westlandsche stoomtram
maatschappij gebotst. De wagen vloog met
volle vaart tegen de tram op, met het ge
volg, dat het voorstuk geheel werd ver
nield. De chauffeur, de heer E. v- d. B.,
bleef ongedeerd. Zekere A. C. van C„ die
naast hem zat. werd uit de cabine geslin
gerd en kwam naast de tramrails terecht,
doch hij kreeg slechts weinig letsel. Van
de lading melk is het grootste gedeelte ver
leren gegaan.
Het ongeluk is toe te schrijven aan de
omstandigheid, dat de bestuurder de tram
door de duisternis te laat had gezien. Hij
had de fluitsignalen van de tram pas ge
hoord, toen een botsing onvermijdelijk was
De tram, welke onmiddellijk tot stilstand
was gebracht, bleef zoo goed als onbescha
digd en had slechts een kort oponthoud.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
VIER DOODEN BIJ MIJNONGELUKKEN.
Gisteren hebben zich in verschillende
deelen van Polen mijnongelukken voorge
daan. Vier arbeiders zijn om het leven ge
komen door instortingen of voortijdige
ontploffingen van dynamiet.
15.000 HUIZEN OP PHILIPPIJNEN
BESCHADIGD.
Het Amerikaansche Roode Kruis heeft
gisteren bericht ontvangen van Manilla,
dat bii de iongste overstrooming on de
PhiÜDDiinen 15.000 huizen zlin beschadigd
of vernield.
KETELONTPLOFFING IN SUIKER
FABRIEK.
In een rietsuikerfabriek te Nitcheroy
is een ketel ontploft, waardoor twee arbei
ders werden gedood en acht ernstig gewond.
Betuigingen van deelneming.
Zooals te begrijpen is heeft de telefoon
gisteren geen moment stilgestaan op het
hoofdkantoor van de KJL.M De directie
ontving van vele zijden bewijzen van deel
neming met dit ongeluk.
De minister-president dr. Colijn zond
een schrijven van rouwbeklag, de burge
meester van Den Haag mr. de Monchy.
bracht de directie een bezoek en de minis
ter van Waterstaat, ihr. ir. van Lidth de
Jeude vaardigde den directeur van den
luchtvaartdienst den heer van Ede van :1e"
Pais af om ziin medeleven te betuigen.
Ook de directeur-generaal der P.T.T ir
Damme en de voorzitter van de Kon. Ne-
deriandsche vereeniging voor luchtvaart, ir
de Kok. gaven van hun belangstelling blijk.
Voorts kwamen er vele telegrammen, ook
uit het buitenland, binnen.
Heden verklaring van Baldwin!
In de lagerhuiszitting van gisteren heeft
minister-president Baldwin, in antwoord op
een desbetreffende vraag van Attlee, ver
klaard, tot zijn spijt nog geen nadere me
dedeeling te kunnen doen. maar te hopen
daartoe vandaag in staat te zijn.
Atlee vroeg vervolgens: „Kan de minister
president ons tenminste goede hoop geven,
dat inderdaad Donderdag een verklaring
zal worden afgelegd, want de onrust in den
lande neemt toe".
Baldwin antwoordde: Ik kan het lager
huis de verzekering geven, dat niemand
zich daarvan meer rekenschap geeft dan ik.
Bellenger, van de labour-oppositie vroeg
vervolgens, of de minister-president wel de
groote financieele moeilijkheden besefte,
welke voor een deel der bevolking uit dit
langdurig uitstel voortvloeien, en of de
minister-president zoo vriendelijk zou wil
len zijn, den vorst de noddzakelijkheid van
een spoedige beslissing onder de oogen te
willen brengen (geroep: oh! oh!)
Baldwin antwoordde: „Ik kan Bellenger
verzekeren, dat dit mij niet ontgaat".
De ministerraad, die vervolgens in het
lagerhuis plaats vond, duurde ongeveer een
uur. Naar men aanneemt zal het kabinet
niet opnieuw bijeen komen voor de ver
wachte verklaring van Baldwin vandaag in
het lagerhuis zal zijn afgelegd.
De koning ontving in fort Belvedère be
zoek van verscheiden leden der koninklijke
familie, o.a. van koningin Mary.
Volgens in parlementaire kringen
ontvangen inlichtingen, heeft Baldwin
in de kabinetszitting van gisteravond
medegedeeld, dat de koning aan het
einde van dien dag niet bereid was. af
te zien van ziji% huwelijksplannnen.
De parlementsleden zijn dan ook van
meening, dat troonsafstand de eenige
oplossing voor de crisis is; waar het
niet de bedoeling is, de grondwet in
eenig opzicht geweld aan te doen. Men
voegt hieraan echter toe, dat alles
ondergeschikt blijft aan de beslissing
van den koning, die, naar men gelooft,
vanochtend zal vallen.
Ingeval koning Edward zou besluiten af
stand van den troon te doen. zou, naar de
parlementaire redacteur van Reuter mede
deelt, de acte van troonsafstand, naar men
meent, direct worden geteekend en zou de
hertog van York als vermoedelijke erfge
naam den koning opvolgen.
Een wetgevende maatregel zou daartoe
worden vereischt.
Een zoodanig wetsontwerp zou vandaag
in het Lagerhuis kunnen worden ingediend.
De beraadslagingen er over zouden morgen
kunnen worden gehouden en het wetsont
werp zou, indien noodig, door beide huizen
nog voor het einde der week kunnen wor
den aangenomen.
Alles is gereed voor abdicatie.
De regeeringen van de dominions zijn
in kennis gesteld met de parlementaire
maatregelen, welke genomen zullen wor
den in geval van abdicatie. De dominions
nemen gelijke maatregelen
Gisteravond heeft minister-president
Baldwin de leiders der oppositie, sir Ar
chibald Sinclair en Attlee ontvangen. Ver
moedelijk heeft hij hen op de hoogte ge
bracht met het verloop van de constitutio-
neele crisis en de maatregelen, welke ge
nomen zijn voor het geval de koning af
treedt. De beide politici kunnen thans met
hun fractie overleggen, welke houding zal
worden aangenomen.
Alle wettelijke maatregelen voor abdi
catie en opvolging zijn genomen en zijn
gereed. Tot diep in den nacht zijn aller
lei besprekingen gevoerd.
De bladen bereiden op afstand voor.
De bladen bereiden over het algemeen
hun lezers er op voor, dat de koning heden
afstand zal doen van den troon.
In een hoofdartikel schrijft de „Daily
Telegraph" dat men in welingelichte krin
gen algemeen van oordeel is, dat de koning
onbewogen bleef voor de ernstige politieke
beschouwingen, welke de minister-presi
dent hem in de jongste besprekingen voor
oogen heeft gesteld. Het blad verklaart ver
der, dat de beslissing niet te lang mag
worden uitgesteld, het geheele rijk staat in
spanning en de desillussie neemt toe. De
fundamenten, welke men duurzaam achtte,
brokkelen af en er bestaat gevaar voor een
vlek op den kroon.
De „Morningpost" zegt, dat geen defi
nitieve beslissing zal worden genomen, voor
Baldwin heden zijn rede in het Lagerhuis
zal hebben gehouden. Indien het aftreden
van den koning wordt aangekondigd, zal
vermoedelijk hieraan worden toegevoegd,
dat de hertog van York bereid is in zijn
plaats te Tegeeren.
De „Daily Mail" schrijft, dat tot de
laatste minuut van 't laatste uur het land
zal bidden, dat de koning zal besluiten niet
af te treden.
Bagage overgebracht van Fort
Belvedère naar Londen.
Kort na elf uur gisteravond heeft
een wagen, welke gebruikt wordt voor
het vervoer van bagage, Fort Belvedère
verlaten. Het voertuig begaf zich met
groote snelheid in de richting van
Londen; de wagen was geheel met
koffers gevuld.
De geestelijkheid onverbiddelijk.
De bisschop van Coventry heeft een rede
uitgesproken over de constitutioneele crisis
tijdens een conferentie van zijn diocees te
Leamington. Hij verklaarde o.m.: „Veel
kwaad is reeds gedaan, ieder uur van uit
stel is gevaarlijk, wij bevinden ons allen in
een toestand van diepe vernedering.
Tot wij zekerheid hebben over den afloop
van de tegenwoordige situatie, is het on
tegenzeggelijk onze plicht, te blijven bidden,
opdat God zijn dienaar, onzen koning, op
den goeden weg geleiden zal.
Laat ons er aan denken, dat het voor
ons allen in tijden van crisis plicht is de
dingen van verre even goed als van nabij
te zien".
De fascisten voor den koning.
Tijdens een fascistendejeuner heeft sir
Oswald Mosley een rede gehouden, waarin
hij over de constitutioneele crisis o.m. het
volgende zeide:
„Wij zullen niet toestaan, dat de koning
den troon verlaat, zonder dat het Britsche
volk geraadpleegd is Vóórdat er sprake
kan zijn van abdicatie moet de kwestie
aan een stemming van het land worden
voorgelegd en zoo noodig moeten ook de
dominions stemmen. Wij zullen niet dul
den, dat een junta van politici den koning
dwingt, van den troon afstand te doen en
ik ben van meening, dat wij door eergevoel
gehouden zijn, den vorst te steunen. Het
is niet aan ons, deze kwestie uit te maken,
het volk zal zich hebben uit te spreken
over de kwestie wanneer ze aan het volk
zal worden voorgelegd.
Wij hebben de kroon niet in de politieke
arena getrokken, maar nu dit een voldon
gen feit is. zou het een bewijs van lafheid
en deloyaliteit zijn, wanneer wij bleven
zwijgen. Ministers zonder eenig mandaat
in deze aangelegenheid hebben geen enkel
gezag. Wij zijn een volk, dat zich in den
oneervollen toestand bevindt van een man,
die zijn contract heeft verbroken, terwijl
de koning trouw gebleven is aan zijn eed,
te handelen volgens den raad van zijn
ministers".
1123
(Ingez Med.)
(Buiten verantwoordelijkheid der Red.)
Copie van de al of niet geplaatste
stukken wordt niet teruggegeven.
AAN MUZIEKVRIENDEN.
Op 16 Nov. j.l. werd hier ter stede op
gericht het „Leidsch Studenten Kamer
orkest", hetwelk zich ten doel stelt, aan
hen die in Leiden studeeren, gelegenheid
te geven om klassieke kamermuziek te be
oefenen, terwijl ook uitvoeringen in het
publiek op 't programma staan. Leider zal
zijn de heer Hans Brandts Buys. Om als
commissie van advies op te treden zijn be
reid gevonden prof. A. J. Wensinck, mr.
P. J. Idenburg en dr. M. D. Horst.
Reeds werd een welwillende toezegging
ontvangen omtrent een lokaal waar gere
peteerd zal kunnen worden, doch een piano
ontbreekt. Is er niet een muziekliefhebber
bereid, een piano welke toch niet gebruikt
wordt, ter beschikking van het gezelschap
te stellen?
Antwoord gaarne Ingewacht bij den
ab-actis
R. Horst, Terweepark 5, Leiden.
PREDIKBEURT
NIEUW VENNEP.
Chr. Geref. Kerk; Vrijdag nam. 7 uur,
de heer Aangeenbrug,
NED. HERV. KERK.
Beroepen. Te Daarle (toez. i M. B. Ver
kerk, te Oude-Tonge Te Middelharnis.
D Th Keek te Staphorst.
Bedankt. Voor Genemuiden, K. v. d. Pol
te Boven-Hardinxveld.
GEREF. KERKEN.
Tweetal. Te Westeremden, J. v. Hoegge,
cand. te Utrecht en B. Jongeling, cand. te
Rotterdam-Zuid.
Beroepen. Te Utrecht (als hulppred),
J. G. W. Terhaak, cand. aldaar.
STRAATSCHENDERIJ TE RIJNSBURG.
Een abonné uit Rijnsburg, beklaagt zich
over straatschenderij beschadiging van
eigendommen enz. vooral des avonds,
te Rijnsburg, waartegen volgens inzender,
door de politie te weinig handelend wordt
opgetreden.
