Duitschland en Italië erkennen
regeering Franco
ZWAARDERE
STUKKEN
laargang
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 19 November 1936
Derde Blad
No. 23514
Hevige strijd om Madrid
Redactie1507
Directie en Administr. 2500
FINANCIEN
SUNLIGHT ZEEP
In een gelijkluidende nota hebben Duitschland en Italië de
regeering Franco in Spanje erkend. Daarin wordt gezegd:
„Aangezien de regeering van generaal Franco bezit heeft geno
men van het grootste gedeelte van Spanje en gezien het feit,
dat de ontwikkeling van den toestand op steeds klaarblijkelijker
wijze heeft aangetoond, dat men in de andere deeien van
Spanje niet meer kan spreken van de uitoefening van een ver
antwoordelijke regeeringsmacht, heeft de regeering besloten de
regeering van generaal Franco te erkennen en haar een zaak
gelastigde te zenden voor het aanknoopen van diplomatieke
betrekkingen. De zaakgelastigde zal zich terstond derwaarts
begeven. De tegenwoordige diplomatieke vertegenwoordiging
is teruggeroepen."
i 1
Motiveering van de „Giornale d'Italia"
!opens de erkenning der regeering van
neraal Franco schrijft, de „Giornale
talla" dat deze maatregel de logische
internationale oplossing vormt van de
itwikkeling der Jongste gebeurtenissen
Spanje.
Alles spreekt er voor, dat de regeering
generaal Franco de werkelijke meer
heid van de Spaansche natie bezit en
zij niet alleen maar het grootste deel
Spanje in haar feitelijk bezit heeft
«men. De erkenning houdt met dit
rekening.
jverigens Ls reeds bij de Duitsch-Itali-
ische besprekingen te Berlijn de kwestie
erkenning van de Spaansche regeering
generaal Franco opgelost in den zin,
lie thans door het officieele communi-
in definitieven vorm is bekrachtigd.
De „Yölkische Beobachter" schrijft:
is niet in overeenstemming te bren-
met de waarheid en de eenvoudigste
tionale verplichtingen van een regeering,
nneer zij aan een systeem de handha-
van zijn erkenning naar buiten ver-
ft, terwijl het in werkelijkheid aan
enkele voorwaarde meer voldoet voor
zoodanigen Invloed,
luitschland heeft zich tegenover de z.g
lansche regeering van Caballero in deze
itie geplaatst gezien en ■daaruit de con
ventie getrokken, welke volgens onze
nlng een zich van haar plicht bewuste
■ring daaruit moet trekken. Nlemar.d
thans meer betwisten, dat de machts-
oegd heden der regeering van Caballero,
haar zetel reeds naar Valencia heeft
:ten verplaatsen, thans zijn overgegaan
krachten, die in geen enkele wijze noch
binnen, noch naar bulten bereid of
«taat waren een veranwoordelijkheid op
te nemen voor eehige gebeurtenis,
irnteer het zoover kómt, aldus de V.B.,
tegen de toezeggingen dgr regeerings-
toriteiten te Barcelona in en in strijd met
verordeningen der haar overgebleven
litiestrijdkrachten, anarchistische groepen
■nlang steeds opnieuw Duitsche bezits-
hten op de ergste wijze schenden, dan
dat het ondubbelzinnige bewijs er voor,
verdere erkenning van een z.g. regee-
niets anders meer is dan de hand-
ving van een schijn.
Duitsche regeering heeft zich genood-
ikt gezien er de consequenties uit te
kken,
dat de moord op vier Duitsche onder
danen te Barcelona gepleegd, nog niet
is vergolden,
dat het geval van 't doorzoeken van
het Duitsche stoomschip „Kamerun" in
strijd met het volkenrecht nog niet is
afgehaudeld.
dat do bescherming der Duitsche
ambassade te Madrid niet langer kan
worden gewaarborgd,
dat bureaux van organisaties, welke
in zeer nauwe betrekking tot den staat
staan, werden verwoest,
dat de wil tot vernietigen der com
munistische en anarchistische groepen
teen halt heeft gehouden voor Duitsche
schoolgebouwen.
zijn, aldus vervolgt de V.B., grenzen
zelfrespect, zoowel voor een individu
Voor een staat.
«ze grenzen zijn voor Duitschland be-
f op het oogenblik, dat Duitsche men
den, Duitsche grond en Duitsch eigen-
ondanks of juist wegens uitdrukke-
kenteekeolog. niet meer de behande-
genieten welke hun naar onze mee
ts toekomen.
b> den zin van een politiek der feiten
*nt Duitschland uit de situatie in Spanje
consequenties getrokken en die krachts
oep erkend, welke alleen over een wer-
ÏJ* gezag beschikt.
"uuschland. heeft een nieuwen zaak-
-V'gde naar Madrid gezonden, niet om
situatie ingewikkeld en nog moei-
1c maken, doch om voor zich kiaar-
0 te scheppen in de overtuiging, daar-
"0; °P de beste wijze ook andere belan-
dienen.
De indruk te Genève.
reactie op de erkenning van de re-
Franco, aldus verwacht men te
ii™-' zal misschien nieuwe problemen
^yPen voor den Volkenbond. Men wijst
°P. dat de daad van Italië een schen-
rormt van artikel 10 van het Volken-
^bandvest.
>lfl ™;3taat ook een verwijderde mogelijk-
P1moeilijkheden in den Volkenbonds-
"bar de gedelegeerde van de Spaan
sche regeering een zetel bezet. Wanneer de
stap van Italië gevolgd mocht worden doer
andere leden van den Volkenbond, zouden
de moeilijkheden toenemen.
De eerstvolgende belangrijke bijeenkomst
van den Volkenbond zal plaats hebben op
7 December.
De indruk in Frankrijk.
De erkenning van Franco's regeering
door Rome en Berlijn heeft in Parijs geen
verrassing gewekt; sedert lang wist men,
dat het plan tot deze erkenning bestond,
waarvan trouwens tijdens de besprekingen
van Ciano te Berlijn mededeeiing was ge
daan. Alleen had men verwacht dat de
erkenning eerst na den val van Madrid
zou volgen.
Men vraagt zich af of de spoed waar
mede de erkenning plaats heeft gevonden
ook verband houdt met de maritieme maat
regelen die Franco heeft aangekondigd te
zuilen nemen om 'n ravitailleering der roode
troepen via Barcelona te voorkomen.
Duitschland en Italië zouden door de offi
cieele erkenning der Franco-regeering een
zeker stempel van wettigheid hebben wil
len verleenen, die anders strijdig zouden
zijn met het zeerecht. Overigens zal dit
wettige karakter toch ook alleen gelden
tegenover de landen, die de Franco-regee
ring erkend hebben.
De positie der Fransche regeering is in
gen enkel opzicht gewijzigd.
Diplomatieke kringen weten nog niet
welke gevolgen de Duitsche en Italiaansche
regeeringen aan hun besluit zullen verbin
den t.o.v. den arbeid In de non-lnterventie-
commissie. Men meent dat er feitelijk niets
in den bestaanden toestand veranderen zal,
daar het voor den non-intervetie-arbeld
onverschillig is welke partij men als „op
standelingen" beschouwt.
Londen gereserveerd.
De gevolgen van de erkenning door
Duitschland en Italië van de regeering-
Franco op de werkzaamheden van de non
interventie-commissie zijn het voorwerp
van aandachtige bestudeering in diploma
tieke kringen te Londen. In Britsche krin
gen zal men, naar verluidt, deze kwestie
zuiver academisch beschouwen. De Ita-
liaansch-Duitsche stappen, zoo redeneert
men, wijzigen waarschijnlijk niet den toe
stand ten aanzien van de niet-inmenging.
De ambtenaar van de Russische ambas
sade heeft geweigerd eenigerlei verklaring
af te leggen over de mogelijkheid of deze
kwestie aan de niet-inmengings-commissie
zal worden voorgelegd, maar in ieder ge
val, zoo zeide hij, is de Duitsch-Italiaan-
sche stap niet voorbestemd de niet-lnmen-
ging gemakkelijker te maken.
De druk op Madrid.
Den geheelen nacht van Dinsdag op
Woensdag, tot den middag toe, is hevig ge
vochten in de buurt van de „brug der Fran-
schen", waar de rechtschen stellingen heb
ben weten te betrekken. Hun tactiek is niet
gewijzigd: zij bestaat daarin, dat getracht
wordt, om de stellingen der regeringstroe
pen heen te breken, en Madrid van het
Noorden uit binnen te komen. Tot nu toe
is dit, naar Havas meldt, mislukt, en gister
nacht zijn de stellingen der regeeringstroe-
pen, ondanks den hevigen druk, die door
hun tegenstanders werd uitgeoefend, niet
noemenswaard gewijzigd. Het is moeilijk
zich een juisten indruk te vormen van den
toestand in de universiteitswijk en het
Westerpark. Er wordt hevig geschoten en
van alle kanten vuren de mitrailleurs.
Aan den sector van Carabanchel is de
toestand een weinig kalmer. De regeerings-
troepen hebben eenige kleine aanvallen on
dernomen en zelfs een weinig terrein ge
wonnen. De militaire autoriteiten verwach
ten veel van de sterke colonnes, die uit Ca-
talonië en Valencia moeten komen, en
waarvan het doel is, den vijand van het
Zuid-Oosten uit aan te vallen. Deze zou
den 40.000 man sterk zijn.
In alle overige sectoren van de hoofdstad
vuurt de artillerie van weerszijden ononder
broken. De regeeringstroepen hebben
nieuwe stukken in stelling gebracht.
Eveneens volgens berichten uit Madrid
wordt officieus het aantal dooden geschat
op 250 en het aantal gewonden op 800, ten
gevolge van de geweldige bombardemen
ten, welke luchtmacht en artillerie Dinsdag
hebben uitgevoerd. Tezamen maakt dat se
dert het begin van de week 500 dooden en
1200 gewonden, voor het meerendeel vrou
wen en kinderen. Het schouwspel, dat be
paalde straten in het centrum thans ople
veren. is droevig. Ontploffende en brand-
venvekkende machineericën zijn door de
rechtschen vooral in den afgeloopen nacht
neergelegd in de wijk, welke ingesloten
wordt door het gebouw van den telefoon
dienst, het Callaoplein, de Puerto del Sol,
het Canalejas-plein en de Peligrosstraat.
Langs de Puerta del Sol hebben de lucht-
torpedo's enorme trechters gemaakt. De
tramrails in de Alcalastraat, die uitkomt op
de Puerta del Sol, zijn geheel verdwenen.
Twee groote kraters zijn ontstaan bij de
Puerta del Sol. veroorzaakt door calclum-
en fosforbrandbommen. De Carmen-inarkt
is volkomen vernield en verschillende groote
gebouwen, waaronder de krantendrukke
rijen, zijn ernstig beschadigd.
Sommige huizenblokken zijn volkomen
vernield door brandbommen of granaten.
Het district Arguelles lijkt een scène uit
een oorlogsfilm, het is bijna volkomen weg
gevaagd.
Van de zijde der nationalisten wordt nog
gemeld
In Madrid is in de wijk Tenodora bijna
de geheeie internationale colonne vernie
tigd; de rechtsche luchtmacht heeft vooral
het gebouw van het Ministerie van Oorlog
en de kazerne La Montana met bommen
bestookt.
Een Sevillaansche colonne, onder bevel
van kolonel Caranza. den burgemeester van
Sevilla, heeft de straten San Antonio Lopez
en General Rocardo bezet.
Aan de Noordzijde van de Pasea Castel-
lana stijgen groote vlammen omhoog; de
regeeringstroepen, aldus de berichten, zou
den hebben besloten deze wijk in brand te
steken alvorens haar te verlaten.
Uit Avila wordt bericht, dat de nationa
listen oprukken in de richting van het
kruispunt Cuatio Caminos, ondanks tegen
aanvallen der rooden. Van de Asile Santa
Christina af, gelegen tusschen het klinisch
hospitaal en het Instituut Alphons XIII,
kunnen de nationalisten het Moncloa-pleln
en de Vincente Blasco Ibanez onder kruis
vuur nemen. In deze laatste straat zijn
drie groote barricades. De colonnes Barrm
en Asencio bevinden zich op 1800 meter van
de Puerta del Sol.
José Primo de Rivera ter dood
veroordeeld.
Jose Antonio Primo de Rivera is door het
volksgerecht ter dood veroordeeld. Zijn
broer Miguel is tot 30 Jaar gevangenisstraf
veroordeeld.
De bisschop van Ciudad Real
gefusileerd?
Een aanhanger der rechtsche troepen, die
uit Ciudad Real, dat in handen der regee
ringstroepen is, wist te ontvluchten, deelde
mede, dat verscheidene rechtsche personen
door de regeeringsgetrouwen waren gefu
sileerd. o.a. ook de bisschop van Ciudad
Real, mgr. Narcison de Estegana y Eche-
varria. Deze genoot een groot aanzien in
het Spaansche episcopaat.
Het onderhoud tusschen Companys
en Caballero.
Companys. de president der Catalaan-
sche generaliteit, heeft de pers medege
deeld, dat hij te Benicarlo een onderhoud
heeft gehad met minister-president Largo
Caballero en den voorzitter van de Cor
tes. Companys noemde de militaire situatie
gunstig en de overwinning kwam z.i. steeds
naderbij
Het schijnt, dat bij bovengenoemde be
spreking besloten is. dat Azana te Barce
lona zou blijven. Zijn verblijf aldaar moet
in de oogen van het buitenland een formeel
dementi vormen van de onjuiste geruchten
volgens welke Catalonië plannen zou heb
ben tot uitroeping van de onafhankelijk
heid en voor eigen rekening zou willen op
treden. In strijd met deze berichten is
Catalonië van meening. dat zijn lot meer
dan ooit verbonden is met de rest van
Spanje.
In den loop van dezelfde bespreking zou
zijn besloten, dat te Valencia een buiten
gewone ministerraadszitting zou worden
gehouden onder voorzitterschap van Azana,
in tegenwoordigheid van Companys en pre
sident Aquirre. Daar zou dan een gezamen
lijk manifest worden goedgekeurd.
ONZE TELEFOONNUMMERS:
(op 2 lijnen)
DE RIJKSMIDDELEN IN OCTOBER.
De Rijksmiddelen brachten in October
f. 35.307 millioen op, tegen f. 31.404 millioen
in October 1935 en f. 30.96 millioen als 1/12
der raming.
In de eerste tien maanden van het jaar
bedroegen de totale ontvangsten f. 302.826
millioen (v.j. f.305 025 miilioen). bij plm.
f. 309.604 millioen als 10/12 der raming.
Wat de kohierbelasting betreft, was eind
October in totaal f. 95.032 millioen op ko
hier gebracht tegen f. 90.088 millioen op 31
October 1935.
DE SHELL TRANSPORT.
itkecring interim-dividend in Januari
overwogen.
Reuter seint uit Londen:
De directie van de Shell Transport and
Trading Cy. heeft medegedeeld dat de uit-
keerlng van een interim-dividend in Ja
nuari in overweging zal worden genomen.
De Koninklijke.
Na..r aanleiding van dit bericht heeft de
•irectie van de Koninklijke meegedeeld,
dat ook zij eerst na 31 December een be
slissing over een eventueel interim-divi
dend zal kunnen nemen.
Wie twee dikkere stukken Sunlight Zeep in eert
origineel pak - voor 10 ets. kan kopen, behoeft
geen zepen van twijlelachtige herkomst meer te
gebruiken. Sunlight Zeep, het van ouds bekende
standaardmerk, is zwaarder in gewicht en toch
nog verlaagd in prijs. Dit is een voordeel, dat
geen enkele huisvrouw zich in deze tijd mag laten
ontgaan. En de bekende geschenkenbons blijven,
als steeds, op elk 10 ets. pak gehandhaafd. Voortaan
niet anders meer dan
2400
TWEEDE KAMER.
VERSCHILLENDE BELASTING -
OPCENTEN GEHANDHAAFD.
Zonder een woord te spreken heeft de
Kamer gisteren allereerst den Minister van
Financiën liefst28 millioen in den
schoot geworpen.
Het betrokken ontwerp stelt namelijk
voor, verschillende thans bestaande belas-
tingopcenten te continueeren voor de ja
ren 1937 en 1938. Het zijn de opcenten op
de successiebelasting, de evenredige zegel
rechten, de registratie-rechten en de divi
dend- en tantièmjbelasting. De heffing le
vert 14 millioen gulden per jaar op en
maakt deel uit vau de dekkings-middelen
voor het tekort.
Gelijk gezegd: de Kamer zei er niets
over en de millioentjes rolden ijlings on
der den hamer door.
HET OCTROOI AAN DE
NEDERLANDSCHE BANK.
Geruimen tijd heeft de Kamer stilge
staan bij het wetsontwerp tot verlenging
en wijziging van het aan de Nederlandsche
Bank verleende octrooi, om als centrale
circulatie-bank. werkzaam te zijn. En ten
slotte is de behandeling nog geschorst.
Bij Kon. Besluit van 31 Maart 1932 is het
octrooi aan de Nederlandsche Bank opge
zegd. Het octrooi eindigt (omdat de opzeg
ging ten minste 5 jaar te voren dient
plaats te hebben) zoodoende 31 Maart 1937.
De opzegging is destijds niet geschied, om
voortaan de Bank als circulatie-instelling
uit te schakelen, maar om de gelegenheid
te krijgen, de bepalingen van het octrooi
te herzien. Dit geschiedt nu in het gisteren
behandelde wetsontwerp: het stelt voor het
octrooi met 5 jaar te verlengen (eerst
wilde de Minister 15 jaar, maar hiervan is
hij teruggekomen) en om het octrooi op
verschillende punten te wijzigen.
Over deze bepalingen van flnancieel-
technlschen aard ontspon zich een debat,
waarvan de hoofdzaken in het verslag in
ons blad zijn vermeld; wij vinden geen
aanleiding er hier nogmaals op terug te
komen. De Minister heeft de sprekers be
antwoord. het ontwerp nader verdedigd en
betoogd, dat er geen aanleiding bestond
principieele veranderingen in het octrooi
te brengen. Tijdens de discussie kwam ook
weer het denkbeeld naar voren, of het niet
wenschelijk zou zijn een staatscommissie te
benoemen ter onderzoek van het bankwe
zen in het algemeen of van de centrale
circulatie-bank in het bijzonder. De Minis
ter opperde daartegen althans wat het
eerste deel betreft geen bedenking;
tegen een onderzoek naar de werking en
de positie van het particuliere bankwezen
in het algemeen had hij geen principieel
bezwaar, en dan komt de zaak van de
centrale bank vanzelf ook aan de orde.
Daarom vond de Minister het niet ver
standig van den heer Teulings, om ge
lijk deze gedaan had een motie in te
dienen, waarin een commissie gevraagd
werd alleen voor het vraagstuk van de
centrale bank.
Laat de heer Teulings zei de Minister
die motie intrekken, dan zal ik zorgen
dat er een staatscommissie komt ter on
derzoek van het bankwezen in zijn geheel,
waarbij het vraagstuk der centrale bank
zal zijn inbegrepen,
Nu:
deze toezegging vond mr. Teulings, be
grijpelijk voldoende, en dus blies hij zijn
motie het levenslicht uit.
Er komt dus een staatscommissie, die
het heele terrein zal verkennen, ook dus
de vraag, der eventueele oprich'ing van 'n
staatsbank.
Er is nog vrij lang gedebatteerd over de
vraag, of het wenschelijk is, gelijk de,-Re
geering voorstelt, de opzegging van "tiet.
octrooi wederom te binden aan een be-
S 19-092 H
(Ingez. Med
paalden opzegtermijn, namelijk van vijf
jaar, de termijn die ook in de bestaande
Bankwet voorkomt. De heer Van der Waer-
den wenschte den geheelen termijn te
schrappen, maar hiertegen maakte de Mi
nister zeer ernstig bezwaar; voor dit be
zwaar retireerden de heeren Van d. Waer-
den en Teulings. doch eerstgenoemde stel
de toen voor, om den termijn van 5 jaar te
verkorten tot 2 jaar. De Minister verklaar
de toen plotseling, dat hij met de Neder
landsche Bank tot overeenstemming was
gekomen op een opzeg-termijn van 5 jaar.
Deze termijn werd door de Bank zeer be
paald verlangd. Alvorens er nu een beslis
sing werd genomen over een verkorting
van dezen termijn, wenscht de Minister die
zelf tegen verkorting was, met de Bank-
directie in nader overleg te treden en
daarom vroeg hij schorsing van behande
ling van het ontwerp. Over dit verzoek
werd even geschermutseld, maar de Kamer
begreep, dat, als de Regeering een derge
lijk verzoek doet, het moeilijk kan worden
geweigerd; intusschen bepaalde de Minis
ter zich. na eenig overleg, tot een verzoek
om aanhouding alleen van het betrokken
artikel alleen.
Intusschen bleek kort daarna ook het
artikel over de winstverdeeling, in ver ver
band met een daarop ingediend amende
ment, voor aanhouding in aanmerking te
komen.
Het ontwerp wordt later behandeld.
BEGROOTING VAN JUSTITIE.
De Kamer is daarna begonnen met de
behandeling der Justitie-begrooting,
Het laat zich aanzien, dat de z.g. Haag-
sche zedenzaak hierbij de hoofdschotel zal
vormen. Reeds hebben enkele afgevaardig
den er over gesproken. Op het allerlaatste
oogenblik had de Minister nog een korte
Nota ingediend, waarin werd medegedeeld
dat er behalve de eene minderjarige ge
tuige. nog „verschillend belastend mate
riaal" tegen den verdachte mr. Ries aan
wezig was. Blijkbaar toch niet erg „belas
tend", want hij is buiten vervolging ge
steld.
De heer Donker heeft over dat „mate
riaal" al dadelijk nadere inlichtingen ge
vraagd. Geheime dossners zeide hij
kennen wij in onze rechtspraak niet. Laat
de Minister dus spreken en zijn besluit,
om de zaak zelf niet met de Kamer te be
handelen, herzien, want anders wordt het
rechtsgevoel niet bevredigd, en dit te meer,
waar de Minister voor de handelingen van
politie en parket verantwoordelijk is te
genover het parlement. Scherp critiseerde
mr. Donker de houding van den rechter
commissaris in deze zaak Bij de strekking
van dit betoog hebben de heer Coops en
mevr. BakkerNort zich aangesloten; ook
eerstgenoemde legde er in het bijzonder
den nadruk op, dat de Minister wel dege
lijk tegenover de Kamer verantwoordelijk
is er dus spreken moet. te meer, waar de
publicaties den indruk maken van „grof
onrecht", dat werd gepleegd Er moet klaar
beid komen! riep de heer Coops het
„bezwarend materiaal" moet worden over
gelegd. en indien de schrijvers van eenige
brochures te ver gingen, dan toone men
dit aan. In denzeifden geest sprak mevr.
Bakker—Nort, die zich ook pijnlijk ver
baasd verklaarde over de houding van den
vechter-commissaris, die blijkbaar nagela
ten heeft objectief naar dc waarheid te
zoeken. Ook zij wenschte licht.
Tot zoover de sprekers. Er zal vandaag
nog wel meer loskomen Ook de heer Van
oer Heide, de schrijver van een der bro
chures. moet nog spreken. Is het wonder,
dat de Kamer in spanning op het antwoord
van den Minister wacht?
HAGENAAR.
Op 'n drogen weg moet uw auto
bij 40 km per uur binnen 16
meter kunnen stoppen. Moor bij
80 km per uur is die remweg
niet 32, moor 64 meter!
