'Vj4
//iie laargang
No. 23510
EZELTJE-STREK-JE". OF DE NEDERLANDSCHE
STAATSLEENING VER OVERTEEKEND
Een landgenoot
als vrijwilliger in Spanje
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 14 November 1f3ö
Derde Blad
i
BUIT£nl. weekoverzicht
Minister Oud: „Ze mogen dan minder waard zijn, maar
er zijn er toch nog genoeg"!
Wat hij beleefde als miliciano
MIJNHARDT'S
laxeer-
tabletten
\KÜT'S
FINANCIEN
FAILLISSEMENTEN
VRAGEN EN NOG EENS VRAGEN.
Wederom is Wapenstilstandsdag op ge-
Ibruikelijke wijze gevierd en zijn de slacht
offers uit den wereldkrijg herdacht. Wan-
Le»r dezen hun stem nog eens zouden kun-
L„ verheffen, dan zou er echter een
[bittere klacht klinken tot het nageslacht,
meer, een scherp verwijt, dat ten volle
ierdiend zou moeten heeten. Waarvoor,
2»u deze klacht-verwijt luiden, waar
hebben wij onze levens geofferd? Is
£t" dan allemaal noodeloos geweest? Wat
i er terecht gekomen van de beloften, dat
nieuwe tijden zouden aanbreken, waarin
ior oorlog en bewapening geen plaats
jneer zou zijn, waarin slechts gedacht zou
lórden aan ontwapening en collectieve
jeiligheid voor allen, onverschillig groot
Lf klein? Met een kleur van schaamte op
kaken zou dan de wereld staanZie
fcndom, wat is er inderdaad over van al
|et moois, dat eens werd beloofd? Het ls
,-aar, oorlog is er nog niet, doch ternau-
Cemccd is men daaraan neg ontsnapt en
W bewapening heeft een tempo aangeno
men als zelfs vóór. 1914 amper bestond,
.echts in bewapening tot het alleruiterste
indt men baat om aan den oorlog te ont-
Cnicn, naar het heet, hoewel leder voelt,
lótuitief voelt, dat deze remedie er een ls.
.e op den langen duur moet lelden tot een
erhaling van de ramp van 1914 en dus
tt vernietiging van ons werelddeel
§et „J'accuse" (ik beschuldig) der mll-
jenen gevallenen, zwijgend geuit, doch op
[like gedenkdagen zwijgend dubbel ge
teld, brandt op de tijden van het heden.
Een oogenblik komt de menschheid uit
plooi, nauwelijks is de hulde gebracht,
j men keert terug tot de methoden van
[et oogenblik.
|De strijd in Spanje gaat onmeedoogend
jort Tot Madrid zijn de nationalisten ge
loerd. doch de hoofdstad brengt hun
lijkbaar ongeachte moeilijkheden, want
li dagen lang weerstaat deze den hard-
jekkigen drang. Zelfs verluidt, dat darvk
j modern Russisch wapentuig de aanval-
in toom worden gehouden, hetgeen
fcl een scherp licht zou werpen op de
[on-interventie, waarvoor te Londen, heel
-ichtig, een commissie zetelt, Doch ge-
iclg dreigt nog geen uitbreidingsgevaar
i daarmede mogen we al blij zijn!
Trouwens, ons oude Europa heeft het
ruk genoeg met zich zelve om zich niet
laten verstrikken in zaken, die men
|an vermijden. Conferenties, reizen van
klisters blijven aan de orde van den dag,
Kb wat wordt men er wijzer door? De
oolsche minister van buitenlandsche
lira, Beek, heeft een bezoek gebracht aan
[orden ter beantwoording van het bezoek
fen Eden aan Warschau. Hoog wordt op
geven over de gebleken eenstemmigheid,
rh in wezen blijft alles even vaag en
jduidelijk. Zal Polen worden gekend in
i Engelsche pogingen tot een nieuw Lo-
[rno in het Westen? Men weet, hoe juist
Kk's plotselinge draai inzake de vriend-
lap met Frankrijk werd genomen, omdat
blen bij het eerste Locarno, dat door
luitschland ter ziele is, gebracht, niet werd
lekend, een feit, dat Beek Frankrijk nooit
feeft vergeven. Zal Engeland die fout nu
ellen, te meer, waar de Polen blijk-
de bakens opnieuw willen verzetten,
lar de toenadering tot Duitschiand hun
|ok niet heeft gebracht, waarop zij hoop-
Integendeel dreigt zelfs momenteel
Danzig ernstig gevaar voor de Pooische
klingen, nu men daar de nationaal-socia-
■ten hun spel heeft laten spelen, waar
mede zij gansch Duitschiand veroverden,
irit men te Danzlg al niet het groote
lord in den mond te nemen, dat in 1937
lanzig zich weer zal voegen bij het Derde
lijk? Worden Polen niet ongestraft mis-
[aiideld, terwijl, als het tegenovergestelde
'ats vindt, streng wordt opgetreden en
kvndien Polen direct verantwoordelijk
festeld wegens opruiing?
(Predikt Duitschiand daarnevens niet
p kruistocht tegen het bolsjewisme,
raardoor Polen als bufferstaat tus-
Jien beide rivalen zich zeer onpleizierig
>et voelen? Dat Polen dus weer de
ikens zou willen verzetten, het ls niet te
wonderen, maar is er nu nog tijd voor?
I*'. name, zal Engeland zich nog willen
jtfresseeren voor een Locarno in het
Eten om Polen hulp te bieden?
I Vragen, allemaal vragen, waarop het
Jitwoord schuldig moet. worden gebleven!
(Vaag, uiterst vaag blijft het resultaat
po Beck's reis.
(En hetzelfde kan gezegd worden van de
pferentie van Weenen tusschen de
perteekenaren van de Rome-pacten,
ïohts Italië heeft wederom zichtbaar
'tces geoogst, daar zoowel Oostenrijk ais
taarije het Italiaansche keizerrijk Ethi-
P hebben erkend. Doch wat is er verder
tastbaars te voorschijn getreden?
Iets! Veel mooie woorden over eendrach-
7 verder gaan etc., doch daarmede is het
f11 ook uit. Hetgeen intusschen op langen
r "'et wil zeggen, dat er in werkelijkheid
pder niets is bereikt, integendeel, het
pmosden, dat de verdere beslissingen ge-
F'm worden gehouden, wint er door aan
Pir-chijnlijkheid en dat draagt allerminst
p; tot geruststelling in midden-Europa,
r Sebied. dat men den modernen Bal-
P zou kunnen noemen. Om te beginnen
Ei men niet, in hoeverre 't Hongaarsche
ywen naar opzegging van het vredes-
Kdrag van Trianon voet heeft gevonden.
Indeelt men de Kleine Entente nog met
(™°®>de gebeukt om dit feit te durven
PMedeelen? En hoe staat het met het
c"°da'sche revisionisme, waarvan de
vee het goed recht zoo volmondig erkende?
K wat moet gezegd worden van de, trots
ontkenningen, aanhoudende geruoh-
!nmV'i een ller-st'el der Habsburgers In
^nzanje, wat slechts een aanloop voor
E. in Oostenrijk zou beteekenen?
P( erom
vragen, vragen.
LPr men over een en ander
FT' veitlemen. nadat de zegetocht van
L h ,n®ar Boedapest zal zijn beëindigd of
net bezoek van den Hongaarschen re-
MHorthy aan Rome!
De verzorging.
V.
een ding schijnt nog vast te
ict.i'o J 18 het negatief: ook de Rome-
uitJi n zu"en niet deehiemen aan den
Isme Pnistocht tegen het bolsje-
len k yesrvan wij boven reeds gewaag-
Kneen Lzou er °P wijzen, dat de verbln-
r i met Duitschiand dus nog zeer los
ing?}1 Italië door niets aan Berlijn is
Erheen gaat Europa?
Na een paar dagen rust namen wij weer
het werk over van de milicianos uit de
voorste linies en kregen deze mannen ge
legenheid om wat op verhaal te komen.
Moet ik nog meer gevechten beschrij
ven? Och, het is steedi dezelfde geschie
denis. Machinegeweren, die menschen
neermaaien, granaten dia menschen open
scheuren; vliegerbommen, die menschen
levend begraven; vliegtuigen dia door af
weergeschut neerstorten; piloten dia soms
op het laatste nippertje uit hun brandende
machines springen en die zich, wanneer
hun parachute hen behouden op den
grond brengt, met hun revolvers dood
schieten, indien zij op vijandelijk terrein
terecht zijn gekomen.
Juichen ais je wint; op je tanden bijten
wanneer je teruggeslagen wordt., hetgeen
aan den leant van de milicianos meer voor
kwam. Dooden en menschen dia van
mgst en pijn schreeuwen. Oorlog stompt
het menschelijk gevoel spoedig af Bij de
eerste gewonde staat je hart stil. Da tien
de zie je alleen maar alsde tiende.
De kameraden van den verslageno vechten
ren oogenblik dubbel zoo verwoed. Een
"erschrlkkelijko beestenboel ia het.
Wanneer je lang in de eerste linies zou
blijven, werd je gek; zou je voor het ge
wone leven ongeschikt worden, zou je over
al vijanden zien die je leven bedreigen.
Een burgeroorlog ls zoo mogelijk nog on-
menscheiijker dan een oorlog. Krijgsge
vangenen kent men niet, zieken en gewon
den spaart men niet. De Mooren pijnigden
hun gevangenen. Milicianos, die uit het
vijandelijke kamp ontsnapt waren, vertel
den het. Er worden ook gefusilleerde Roo-
aen gevonden met afgesneden ooren. De
Mooren hebben voor dat doel aparte mesjes
bij zich. Wij hebben zo gezien.
Aan het front kregen wij ook couranten,
die per vrachtauto uit. Madrid werden
aangevoerd. Het was vermakelijk om te
lezen wat je volgens die couranten zelf
had meegemaakt. Wanneer wij maar de
helft van het oorlogsmateriaal hadden ge
had dat wij volgens de courantenberichten
buit gemaakt zouden hebben, dan hadden
wij met onze munitie en onze machine
geweren geen raad geweten. Was het een
dag rustig geweest en hoorde je des
avonds de radiouitzendingen van de recht-
sen, dan jubelden zij over de prestaties
van hunne troepen
De milicianos hadden er zelf schik in-
Zij begrepen wel dat zij in het ootje wer
den genomen. Maar ik heb ook erger din
gen zien gebeuren. Eenmaal kwamen de
milicianos bijna tegen de leiding in op
stand. Dat kwam zoo. De vliegtuigen van
de regeering kwamen iederen dag over
onze hoofden om de stellingen van den
vijand te bombardeeren. Op een kwaden
dag cirkelden er weer een paar boven ons
terrein. Bang, dat het fascisten waren,
kropen wij zoo gced mogelijk weg, maar
toen zij lager kwamen ontdekten wij roode
vlekken op de vleugels. Iedereen dacht dus
dat het gevaar was geweken en kwam uit
zijn schuilplaats 0111 de uitwerking van 't
bombardement te zien. Maar wij kwamen
bedrogen uit. De vliegers der regeerlngs-
iroepen hadden zich vergist, en strooiden
huil bommenboven onze stellingen.
De verwoestingen waren ontzettend en de
woede van de milicianos kende geen gren
zen. Opgewonden gingen eenige soldaten
naar de leiding toe die in een dorpje ach
ter ons haar kwartieren had ingericht. Men
had de fout reeds bemerkt- Booze tele
foongesprekken werden gevoerd met het
vliegveld. De milicianos waren echter niet
gauw tevreden gesteld en eischten genoeg
doening. Inderdaad hebben de vliegers
zich hersteld.
Drie kwartier na het gebeurde zagen wij
uit de richting Madrid een drietal jagers
naderen. Nu zou ik iets meemaken dal ik
aan dit front nog nooit had gezien. Rake
lings over den grond kwamen de vliegtui
gen aalsnellen. Hun zwarte schaduwen
sleepten snel over de aarde. Zoo dicht wa
ren zij boven den grond dat zij voor een
boom of hoogen struik moesten uitwijken.
Onze tegenstanders konden de naderende
machines onmogelijk zien. Daar stoven zij
over het heuveltje heen waartegen wij ons
gelegerd hadden. Gespannen keken wij
toe. Als roofvogels vielen de vliegers op de
stellingen van den vijand aan Wij hoor
den boven het motorgeronk uit het ge
knetter van hun machinegeweren- Niet één
keer, tweemaal streken zij op deze wijze
over de loopgraven van de fascisten, waar
zij dood en verderf zaaiden. Eerst toen de
vijand, van den schrik bekomen achter de
luchtafwcermifrailleurs plaats nam. ijlden
zij weg. Weer kwamen zij over onze stel
lingen, waar nu een roode doek wapper
de. De milicianos juichten do vliegeniers
voor dit heldhaftige staaltje toe; de vlie
gers zwaaiden terug. De wrok was uit de
harten der milicianos weggenomen
een Spaansch brood. Daar dit te droog li
om het zoo te eten, gaf men iedere 8 man
een blikje jam, een blikje boterhamworst
enz. erbij. En wanneer het kon kreeg
's middags iedereen warm eten. In groote
platte pannen werd het gekookt, en door
gaans bestond het uit een soort soep. De
Spanjaarden smulden ervan, maar ik voor
mij prefereer het Nederlandsche eten. Ook
fruit was er in overvloed; druiven werden
in groote manden aangevoerd, en meloe
nen plukten wij zelf zooveel als wij hebben
wilden
In Spanje drinkt men veel wijn bij het
eten enna 't eten. Op een vrachtauto
was. om in deze behoefte te voorzien een
flink groot vat wijn opgesteld. Veldfles-
schen en kleine kruikjes konden hier meli
het heerlijke roode vocht gevuld worden,
-iet is mij opgevallen dat er nergens spra
ke was van dronkenschap. De soldaten be
grepen al te wel dat men zijn hersens goed
bij elkaar moet hebben om in gevaarlijko
oogenblikken rustig te kunnen blijven.
Herhaaldelijk kwam er ook een vrachtauto
uit Madrid, die de milicianos hun geliefde
zwarte koffie bracht. Den eersten keer is
de smaak van dit donkerzwarte vocht al
lerverschrikkelijkst. Na drie dagen ging ik
het lekker vinden en nu verlang ik op tijd
meer naar zwarte koffie, dan naar de met
melk aangemengde Hollandsche drank.
Kwam onze maag dus niets te kort. an
ders was het gesteld met do dekenver
strekking. Menigen nacht hebben wij on
der den blooten hemel moeten slapen zon
der eenige andere bedekking dan ons lin
nen pak en ons wollen vest. Soldaten, die
aanleg voor rheumathiek hadden moes
ten na een week hun plaatsen afstaan. De
gezondheidsdienst was overigens goed ge
organiseerd. Onder de milicianos werden
blaadjes uitgedeeld waarin gewaarschuwd
werd tegen de dingen waarvoor men zich
in acht moest nemen- Ook dokters waren
aanwezig, die met behulp van Roode
Kruissoldaten de gewonden verzorgden.
Ernstig gewonden werden zoo snel moge
lijk naar Madrid getransporteerd, per auto
per ziekenauto of per motorrijwiel. Mot
het oog op dit transport was de zijspan
weggenomen en een brancard naast den
motor bevestigd. Alles wordt gedaan om 't
lijden van de soldaten zooveel mogelijk te
verzachten.
Vreemde geschiedenisAan den eenen
kant menschenliefde en zorg voor de ge
zondheid en vlak daarnaast: vervolmaking
van het wapentuig en bewierooking van
soldaten, die de meeste ellende hebben
aangericht. Prof Huizinga had wel gelijk
toen hij schreef: „Wij leven in een dol
zinnige wereld en we weten het"
Aan eten ontbrak het ons niet. Toen ik
■ut Madrid wegging stonden de vrouwen
al in de rij om aardappelen te krijgen,
maar voor de soldaten was er van alles in
overvloed. Tweemaal per dag kregen wij
werken zacht en zeker'
DOOS 60 CT
2226
(Ingez. Med.)
KON. HOLL. LLOYD.
Verlenging surséance van betaling
verzocht.
Naar wij vernemen heeft de Koninklijke
Hollandsche Lloyd bij de Arrondissements
Rechtbank te Amsterdam een verzoek
schrift ingediend om verlenging van de
surséance van betaling.
Het verhoor is bepaald op Vrijdag 4 De
cember as.
JAARVERSLAG VAN BERKELS
PATENT.
Verlies f. 147.403 (vorig jaar winst
f. 78.965).
Aan het jaarverslag van de Maatschappij
Van Berkel's Patent N.V. over het boek
jaar per 30 Juni 1936 ontleenen wij het
volgende:
Evenals alle bedrijven, die internationaal
georiënteerd zijn, ondervond men ook hiel
de moeilijkheden, die voortvloeien uit de
belemmeringen van het handels- en beta
lingsverkeer. De onzekerheid omtrent den
gulden was bovendien een remmende fac
tor, omdat hij de vraag open liet .of op
den duur de fabricatie voor export te Rot
terdam behouden zou blijven. Wat dit be
treft is door de depreciatie van den gulden
echter eenige wijziging ten goede ingetre
den, waardoor de fabriek te Rotterdam
gunstiger vooruitzichten worden geboden.
Wat de gevolgen van de depreciatie, van
den gulden betreft, kan een juiste conclu
sie nog niet getrokken worden, omdat zulks
o.m. af zal hangen van den uiteindelijken
omvang van de depreciatie. Intusschen zal
een eventueele bijzondere bate uit dezen
hoofde, voorzoover mogelijk in de eerste
plaats voor herstel en versterking van de
reserves dienen.
Het verslag maakt, verder melding van
een verlies van f. 147.403. nadat er in het
voorafgaande jaar nog een winst van
f. 78.965 was gemaakt.
Uitgeioroken: H G. Verweij weduwe van
C. M Verhagen, zonder beroeo. te Stomc-
wlik. Dr. van Nooristraat 92. R.c. A. J.
Paulus. Cur. mr. J. H. Heringa Den Haag.
A. Kloot. smid. te Bodegraven. R.c. mr.
A. B. Bommezün. Cur. mr. A. A. N. Thomson
te Bodegraven.
C. Schouten handelende in manufactu
ren te Leiden. Lage Rlindilk 12. Rc. mr. J.
H. van Laer. Cur. mr H "nr-'ïr-d'ik 'e
Leiden
A. van der Me?'-, tu nder te Zeawaart.
Stationstraat 123. R.c. mr J L. L. Wery.
Cur. mr. I. E. Hes. Den Haag.
