De Rembrandt film
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag November 1936
Ne. 23503
ELEMENTAIR OVERZICHT
De strijd in Spanje
„Een boodschap aan Garcia"
7IsD Jaargang
EERSTE KAMER.
RECHTZAKEN
De voornaamste rollen en artisten
DE SNELLE DOOD VAN EEN
MOTIE.
WU beginnen met een Abel-spel, hetwelk
ich onmiddellijk bij den aanvang af-
•elde.
De heer de Marchant, een der twee af
vaardigden van de N.S.B., stond op. en
ende een motie ln, waarvan blijkbaar de
.doeling was te komen tot wijziging van
jt Reglement van Orde, teneinde den
'den meer gelegenheid tot spreken (Iets
èrgelijks althans) te geven; hij beweerde
enige malen gepoogd te hebben aanteeke-
Ing van tegen-'Stcmmen te vragen, zon-
>r dat de voorzitter het had gezien of
earop acht sloeg. De President kon na-
jurlijk nipt anders dpen dan der ge-
oonte getrouw voorstelten de motie te
een „drukken en ronddeelen en te be-
andelen op nader te bepalen dag."
Onmiddellijk stond de heer De Vlugt op.
'aartoe dit uitstel', vroeg hij. We
nnen inhoud en bedoeling der motie, dus
at ons haar vandaag nog behandelen.
,'rachtigzei de Kamer, en met 32 tegen
stemmen werd 's voorzitters voorstel
•worpen; alleen de twee fascisten waren
voor. doch tot groote hilariteit stemde
jk de voorzitter tegen zijn eigen Vóór Stel.
tan maar dadelijk en op staanden voet
ihandelen! vond prof. Van Embden. Best,
li de Kamer weer. De heer De MarcHant
eeg nog even gelegenheid zijn motie toe
lichten, maar toen vroeg niemand meer
t woord en met 37 tegen 2 stemmen
■rd haar het levenslicht uitgeblazen.
TEGEN OVERVERMOEIDHEID
VAN CHAUFFEURS.
De Kamer heeft het ontwerp inzake
avenstaand onderwerp, waartegen nog al
gwaren gerezen waren, tenslotte toch
jdgekeurd.
Minister Sllngenberg heeft het nog eens
ij uitvoerig toegelicht. Hij ontkende, dat
in de Regeering te groote bevoegdheden
jrden gegeven; zij heeft trouwens uit-
rukkelijk aan het parlement medegedeeld
i zij wil, zoodat de hoofdlijnen daarvan
bekend zijn. En hun, die de materie
Itsluitend in de Arbeidswet geregeld wil-
zlen, wees de Minister er op, dat geen
172€
(lngez Med.)
wet juist zooveel machtigingen verleent,
als die wet. Zijn Excellentie was van oor
deel, dat bij vele ongevallen oververmoeid
heid in het spel is; het gaat hier ommen-
schenlevens; werd het ontwerp afgestemd,
dan zou de bescherming van den chauffeur
voör langen tijd van de baan zijn. In ge
lijken zin heeft Minister van Ltdth de Jeude
gesftroken; ook hij ontkende, dat de Re
geering een vrijbrief krijgt, en als zij mis
bruik maakt van haar bevoegdheden, heeft
het parlement wel middelen, om daartegen
op te komen. De noodzakelijkheid van de
voorgestelde maatregelen deed de Minister
nop eens uitkomen; ook de noodzakelijk
heid om de „heerrijders" niet uit te scha
kelen. Intusschen deelde hij mede, ernstig
te overwegen om het voorschrift inzake de
4 uur rijden te wijzigen tot 5 uur; ook in
zake de rusttijden zal misschien nog een
verandering worden aangebracht. In het
algemeen zal getracht worden met ver
schillende bezwaren rekening te houden;
zoo mogelijk zuilen nog andere bepalingen
verruimd worden; het motor-verkeer zal
niet- noodeloos worden bemoeilijkt; de wet
wordt geleidelijk ingevoerd.
Er volgden nog eenige replieken, waarbij
de heer Droogleever Fortuyn mededeelde,
door de afgelegde verklaringen gevredigd
te zijn.
De Kamer heeft het ontwerp aangeno
men met 33 tegen 10 stemmen.
HAGENAAR.
De ring om Madrid.
De nationalistische artillerie beschoot
gisteren van haar stellingen bij Alcorcon
uit het in het centrum van Madrid gele
gen plein Puerta del Sol, waar zich ook
het ministerie van binnenlandsche zaken
bevindt. De Volksfronters beantwoordden
het vuur uit 10,5 c.M- geschut.
Bij Getafe ondernamen de regeerings-
troepen tegenaanvallen, die echter werden
afgeslagen.
Aan nationalistische zijde werd de dag
hoofdzakelijk benut, om de veroverde stel
lingen, enkele kilometers van het centrum
der hoofdstad, te versterken.
Boven Madrid werden zes jachtvliegtui
gen van de regeering door negen vliegtui
gen der rechtschen omlaag geschoten. De
toestellen vielen op de huizen van Madrid.
Verder werd een driemotorig bombarde
mentsvliegtuig van de regeering neerge
schoten.
Radio Teneriffe meldde, dat de tanks die
aan het offensief van de regeeringstroe-
pen deelnamen, gepantserde tanks van 18
ton zijn, gewapend met geschut van 4 c.M.
en een mitrailleur. Verder zijn de oorlogs
monsters uitgerust met een optische in
stallatie en een radiopost. Alle stukken
droegen een Russisch fabrieksmerk.
Verder deelt het station mede, dat de
troepen onder commando van kolonel
Yague thans Carabanchel hebben bezet en
op 1 K.M- afstand van het vliegveld Quatro
Vientoi staan.
In den sector Chapineria verlieten de
regeeringstroepen hun stellingen zonder
strijd.
Radio Cadiz heeft medegedeeld, dat bij
de laatste gevechten ten Zuiden van Ma
drid 1700 Russen in de gelederen der mi
litie zouden hebben gestreden.
Radio Majorca meldt, dat twee Russi
sche vliegtuigen te Barcelona zijn aange
komen met eenige Russische officieren,
die in dienst zullen treden van de regee
ring te Madrid.
De non-interventie.
Het Russische antwoord op de beschul
digingen, die in de Britsche nota tegen de
Sovjet Unie naar voren zijn gebracht en
die betrekking hadden op een schending
ln drie gevallen van de overeenkomsten
GERECHTSHOF TE AMSTERDAM.
Dc Nijcnrode-zaak.
(Vervolg van gisteren i.
Na de pauze hoort het Hof nog eenige
getuigen betreffende „het financieele
vraagstuk" in deze zaak. Een vroegere chef
op het kantoor van den heer Onnes ver
klaart. dat de koffie-afdeeling in 1932 ver
liezen opleverde. Deze tak van de zaak werd
opgeheven. Getuige en zijn mededirecteur
zouden een schadeloosstelling van f, 10.000
krijgen. Van dit bedrag is f. 2.500 betaald.
Tot in de finesses bespreekt de president
met getuige de positie van de handelszaak
van Onnes,
Nadat het financieele debat tusschen
den procureur-generaal en Onnes, waarbij
de laatste zich herhaaldelijk opwindt, is
geëindigd, komt Witbraad (de schakel tus
schen Koning en Biesing) voor het hekje.
Getuige verklaart nogmaals dat hij vlak
na de inbraak f. 1000 van Koning kreeg.
Op een vraag van den president zegt
Onnes dat Koning het geld niet van hem
heeft gekregen.
Een incident doet zich voor bij het ver
hoor van Grotjohan, een der „verhuizers".
Hij windt zich sterk op en hij protesteert
er tegen, dat hij kort geleden is veroordeeld
voor een andere zaak en dat toen de
Nijenrodezaak erbij is gehaald.
Grotjohan wil een uitvoerige verklaring
afleggen. Hij smijt een tasch op het tafel
tje voor het getuigenhekje: „Hier meneer
de president, is de tasch waarin we de
schilderijen hebben vervoerd. Nu kunt u
zelf eens zien, dat er onmogelijk zeven
schilderijen in konden worden meegenomen
Als Onnes beweert, dat er zeven zijn gesto
len ishij een leugenaar: Meer en meer
windt Grotjohan zich op. Hij is nauwelijks
tot bedaren te brengen. De verdedigers, die
hem hebben gedagvaard als getuige, deelen
mee. dat ze van zijn verhoor afzien.
De president schorst de zitting en gaat in
raadkamer. Als de zitting weer heropend is
van niet inmenging, is gisteren aan den
voorzitter van de niet inmengingscommis
sie overhandigd en onder de leden van
deze commissie verspreid.
De Russische nota treedt in ieder der
beschuldigingen afzonderlijk en wijst ze
vah de hand.
zegt de president het verhoor van Grot»
johan voort te zullen zetten.
Grotjohan begint dan zijn verhaal. Maag
en van Buisbergen waren bij hem gekomen
met het verhaal, dat er wel tien mille te
verdienen was. Gevaar was er niet bij. Ik
voelde er v/el wat voor, aldus getuige. Ten
slotte wist ik, dat er op een kasteel wat
schilderijen en eenige minaturen moesten
worden weggehaald We zouden f. 10.000
krijgen plus de gouden voorwerpen, die we
weg moesten halen.
Maag had er aanvankelijk niet veel zin
aan, maar tenslotte kwam hij met de
mededeeling, dat hij een brief had gekre
gen en dat nu alles ln orde was
Getuige en van Buisbergen waren per
fiets vanuit Amsterdam naar Nijenrode ge
gaan.
Bij 't uitsnijden van de ruitjes heeft
Maag een beetje leven gemaakt.
Getuige had den Indruk gekregen, dat
vooral „de negerjongen" moest worden
meegenomen. Zes a zeven schilderijen en
een 50 miniaturen moesten „verhuisd"
worden. Ook de vitrines hebben we leeg
gehaald.
Twee en een half uur zijn ze in het
kasteel geweest.
Getuige weet zeker, dat maar vijf schil
derijen zijn meegenomen. Geklop van de
bewoners heeft hij niet gehoord. Na den
inbraak heeft hij f. 260 gekregen.
Er worden nog eenige getuigen gehoord,
o.w. Mees Gerritsen, de vroegere compag
non van Biesing, de leveranciers van de
„verhuizers".
Getuige zegt er heelemaal niet van over
tuigd te zijn, dat Onnes achter de zaak zat.
Hierna wordt de zitting geschorst.
HAARLEMSCHE RECHTBANK.
Voor de Haarlemsche rechtbank stond
gistermiddag terecht de koopman C. Cl.
uit Haarlemmermeer, wien ten laste was
gelegd, het toebrengen van lichame
lijk letsel door schuld. Verdachte had op
3 Augustus op den Heerenweg mej. W. H.
vit Heemstede, die daar per rijwiel geheel
rechts van den weg reed, met zijn race
fiets aangereden, waardoor zij zeer ernstig
werd gewond en ongeveer 2 weken onder
dokters behandeling is geweest. Zij is nog
steeds niet in staat goed te loopen. De
officier van Justitie eischte 14 dagen ge
vangenisstraf.
Vonnis 19 November a.s.
Hierboven Charles Laughton als Rembrandt van Rijn en Elsa Lanohester
als Hendrickje Stoffels.
binnenkort de groote Rembrandt-
vertoond wordt, zal 't zeker menigeen
Meresseeren te vernemen wie daarin mee-
télSn.
'Hm .Rembrandt" werd gelijk be
at hóór de London Film, de maat-
Jaappij, die o.a. films als „Hendrik VIII",
wtnarina de Groote", „De roode Plmper-
.Sanders of the river" en „De wereld
Fording" maakte, vervaardigd in de
«twe Denham studio's nabij Londen.
Wi S Laughton speelt de titelrol. Hij
bnuLlïÊ Rembrandt van Rijn als een
wioorstige, maar toch ook soms arro-
man, meestal arm, wat aardsche
betreft, doch rijk aan scheppings
ijls j Pootsc'h in zijn kunst en vorste-
jtsscheti
zijn eledmoedlgtoeid. Men ziet hem
(en i V' 35st>e en zijn 60ste jaar, als
r-iL,5venaige,vierkante man met een zor-
fch a I060 humeur, dat echter achter
*fgt n der artistieke inspiratie ver-
UmnrRfmblandt 53 zoowel een figuur vol
tan 7 tragiek. maar in iedere periode
ratl J11 rieurrijk leven blijft hij een man
'iin ™aving, een gever, een vorst onder
Ch^emenschen.
ia» Laughton, die men ongetwijfeld
rekenen tot de brillantste karakter-
aJjjan het witte doek, werd in 1899 te
Beboren. Hij vierde tijdens
pnamen van Rembrandt zijn 37sten
Zijn Londensche tooneelsuc-
cessen waren o.a. „The cherry orchard",
„Alibi" en „On the spot". Zijn grootste
filmrol was „Het liefdeleven van Hendrik
VIII", die gevolgd werd door zeer opmer
kelijke creaties in „The Barretts of Wim-
pole Street", „Ruggles of Red Cap" en
„Muiterij op de Bounty".
Elsa Lanchester in het gewone leven de
echtgenoote van Laughton, speelt de rol
van Hendrickje Stoffels, het Zeeuwsche
meisje, dat in Rembrandt's huis in Amster
dam niet alleen de scepter in de keuken
voert, doch ook in het schilders-atelier een
rol Van belang speelt, als zij voor enkele
van Rembrandt's beroemdste schilderijen
poseert. Zij was tot aan haar dood zijn
toegewijde gezellin.
Elsa Lanchester maakte van Anna van
Cleef. de vierde vrouw van Hendrik VIII.
een buitengewone en onvergetelijke cre
atie. Zij heeft ook in Hollywood gewerkt,
o.a. in David Copperfield" en „De bruid
van Frankenstein". Van haar jeugd af
heeft zij zich voor het toonee) geïnteres
seerd. Op haar 16e jaar richtte zij een
kindertheater ln Soho op en later was zij
leidster van „The cave of Harmony", waar
zij stukken van Pirandello, Housman of
Anatole France over het voetlicht bracht.
Gertrude Lawrence vertolkt de rol van
Geertje Dirx, dienstmeisje in Rembrandt's
huis. Na den dood van zijn vrouw Saskia
werd zij Rembrandt's minnares en zorgde
voor de opvoeding van zijn zoon Titus. Zij
verliet het huis, toen Hendrickje Stoffels
er binnen kwam, aangezien zij zeer ja-
loersch was en haar rivale, onder beschui-
diging van onzedelijk gedrag, voor een
speciaal consistorie daagde, een der groote
scènes uit de film.
Gertrude Lawrence heeft in korten tijd
naam gemaakt als tooneelspeelster, doch
trad nog niet in films van beteekenls op.
Zij huwde korten tijd geleden met Douglas
Fairbanks Jr.
Edward Chapman ziet men als den rijken
Amsterdamschen koopman Jan Six, die
zich te allen tijde een goed vriend vah
Rembrandt betoonde. Toen Rembrandt na
zijn bankroet geen dak meer boven z'n
hoofd had, leende Jan Six hem ln zijn
tuin een klein huisje, dat als tijdelijk home
voor Rembrandt en Hendrickje Stoffels
dienst deed.
Edward Chapman speelde een groote rol
in de Wells'-film „De wereld in wording".
In „Rembrandt" heeft hij, als de rond
borstige vriendelijke koopman, een rol. die
hem uitstekend ligt. Chapman was aan
vankelijk bankbediende maar kwam, via 't
dilettantentooneel, bij -een beroepsgezel
schap terecht. Een van zijn grootste suc
cessen boekte hij in „The constant nymph".
Hij vervult ook een zeer belangrijke rol in
de London Film „De man, die wonderen
kon doen", welke binnenkort ln ons land
wordt uitgebracht.
Robert Cochran brengt de figuur van
Govert Flinck op het witte doek. een van
Rembrandt's jongere leerlingen, die later
ook een bekend schilder werd.
Robert Cochran is 27 jaar en meester
in de rechten. Men zag hem o.a. als luite
nant Tibbets in de film „Sanders of the
river", terwijl hij ook speelde in de Engei-
sche versie van „Nuits moscovites" en in
„De man die wonderen kon doen".
Henry .Hewitt vertolkt de rol van Frans
Banning Cocq, officier van de schutterij.
Op de „Nachtwacht" ziet. men dezen Ban
ning Cocq aan het hoofd van zijn troep.
De schutterij-officieren, in wier opdracht
Rembrandt dit beroemde doek vervaar
digde. vonden het echter te gedempt van
toon en niet fel genoeg. Een hevige twist
was het gevolg en de opdrachtgevers wei
gerden het schilderij te accepteeren.
Henry Hewitt heeft groote tooneel- en
filmervaring. Men kon hem in ons land
aanschouwen in de film „Jood Süss".
Gertrude Musgrove speelt de rol van
Agelintje, een vroolijk. vlasharig dorps
meisje dat werkt in de kroeg bij Leiden,
dichtbij het huis van Rembrandt's vader.
Gertrude Musgrove is een van de talent
volste jongeren in de Engelsche filmwereld.
Zij had een kleine rol in „De roode Pim
pernel". In het gewone leven is zij de
vrouw van Vincent Korda, den architect
van de groote London Films.
Frank Folley ziet men als Titus van Rijn,
den zoon van Rembrandt en Saskia. Na
een, wat zijn gezondheid betreft, zeer wis
selvallige Jeugd, doorgebracht ln Amster
dam, assisteerde hij, op lateren leeftijd,
zijn vader in het atelier.
De overige rollen.
Abraham Sofaer als dokter Menassen,
huisarts van Rembrandt en tevens een
van zijn beste vrienden.
John Clements als Fabricius, een oudere
leerling van Rembrandt, die men ln de
film ziet als een schilder van naam, die
zijn leermeester helpt in slechte tijden.
Roger Livesey als de bedelaar, zwervend
langs dc Amsterdamsche havens, door
Rembrandt, uitverkoren om als model te
dienen voor koning Saul voor het beroemde
schilderij van „Saul en David".
Lawrence Hanray als Hertsbeeke, de
advocaat van de familie Rembrandt.
Raymond Huntley als Ornia, een kunst-
kooper, die aanvankelijk een van Rem
brandt's vrienden was. doch later een van
zijn grootste crediteuren werd, die den
schilder voortdurend tot betaling van zijn
schulden aanmaande.
Mêlnhart Maur als de antiquair Swaarts,
die niet twijfelde aan Rembrandt's goede
John Boles en Barbara Stanwyck in de 20th. Century-Fox
Film „EEN BOODSCHAP AAN GARCIA"
„Drie en twintig jaar en niets voor de
onsterfelijkheid gedaan. steunt Schil
ler's held Don Carlos maar er zijn ook
gelukkiger helden. Men denke aan luite
nant Rowan, die indertijd officier was in
het leger der Ver. Staten en wien het
vergund was, op denzelfden jeugdigen leef
tijd reeds veel, zéér veel, voor de onsterfe
lijkheid te hebben gedaan.
Een kleine, onbekende luitenant werd
toen plotseling de beroemdste man der
gansche U.S A Alle staten van Amerika
zongen zijn lof en prezen zijn naam en
president McKinley verklaarde, dat niet
het leger, noch de vloot den oorlog tegen
Spanje (1898) hadden gewonnen, maar dat
het Andrew S. Rowan was geweest, aan
wien de victorie te danken was. Want deze
luitenant Rowan deed juist datgene, waar
op zijn land op dat oogenblik wachtte
Hij deed iets heel eenvoudigs; hij bracht
een boodschap aan Garcia. Een boodschap
van den president der Ver. Staten, die in
oorlog waren gewikkeld met Spanje, moest
worden overgebracht aan generaal Garcia,
die zich op het eiland Cuba ophield. In
werkelijkheid was het een onmogelijke
taak. die Rowan op zijn tengere schouders
laadde. Hij moest een naald in een hooi
berg gaan zoeken, in een brandenden hooi
berg, wel te verstaan!
Want Cuba stond in vuur en vlam en
Generaal Carcia hield zich begrijpelijker
wijs volmaakt verborgen in het dichtste
d'eel van het eindelooze oerwoud van het
groote, tropische eiland. Niemand wist
hem te vinden. Hij. was als verzwolgen.
Maar voor Amerika was het van het
allergrootste belang, een verbinding met
dezen Garcia tot stand te kunnen brengen,
hem tot eiken prijs te bereiken, alle moei
lijkheden ten spijt. Luitenant Rowan, die
nimmer op Cuba was geweest, die geen
Spaansch sprak en die bovendien geen
ijzersterke gezondheid had, ging dus den
zwaren, gevaarlijken weg en dit is juist
het soldateske en bewonderenswaardige
van zijn daad! dat hij ging zonder één
enkele vraag te stellen. Snel en behoed
zaam bereikte hij Cuba. doorkruiste het
eiland, ondanks alle hinderpalen en over
handigde de boodschap van President
McKinley aan Generaal Garcia.
1 Dis is alweeT veertig jaar geleden en
wellicht ware het heldenfeit van den
kleinen, tengeren luitenant alweer in het
vergeetboek geraakt, indien Rowan niet den
wonderbaarlijksten biograaf had gevonden,
dien men zich maar denken kan. Dat was
de Amerikaansche geestelijke Elbert Hub
bard, die zoodanig getroffen was door het
ijzeren plichtsgevoel en den herolschen
soldatengeest van den boodschapper, dat
hij er een boekje aan wijdde.
Het was maar een dun boekje, maar het
werd geschreven met wezenlijke inspiratie,
het waren woorden, die recht uit het hart
kwamen en waardoor het een fantastische,
ongeloofelijke oplage bereikte. Anno 1913
werden niet minder dan 40.000.000 exem
plaren van dit nietige boekje gedrukt en in
alle talen ter wereld verspreid. En thans,
nu wij 1936 schrijven bedraagt de oplage
(voor zoover te controleeren) het dubbele!
Is het wonder, dat zulk een boek ver
filmd moest worden? Hoe eenvoudig ook de
geschiedenis van de boodschap aan Garcia
moge zijn, de avonturen, die Rowan op zijn
ongeëvenaarde reis door de oerwouden de
bergen en de moerassen van Cuba beleefde,
vormen een spannend epos. Het is weer
eens een keer te meer waar: „historische
gebeurtenissen vormen de mooiste en aan
grijpendste filmstof".
Als het er op aankomt is per saldo een
gram plichtsgevoel méér waard dan een
pond geschiktheid. Dit is de moraal van
„het eenvoudigste verhaal ter wereld" en
dat men heeft ingezien algemeen dat
de daad van Luitenant Rowan van een
bijzonder leerzame strekking is, bewijst
wel de ongehoord groote oplage van het
boek, een verspreiding, welke alleen door
Bijbel en Koran wordt overtroffen. Alle
Russische soldaten onder het régime van
Vadertje Tsaar, alle Japansche staats
ambtenaren kregen het boek van Elbert
Hubbard van overheidswege uitgereikt. In
bijna alle Duitsche leesboekjes op school
vindt men een fragment uit dit onge
ëvenaarde boek
John Boles, Barbara Stanwijck en Wal
lace Beery spelen de hoofdrollen in' deze
aangrijpende en avontuurlijke film.
trouw, toen deze hem f. 5000 betaalde voor
een halssnoer, dat Saskia op een van zijn
schilderijen draagt.
Allan Jeayes als dokter Tulp. eveneens
een vriend van Rembrandt, die het eerst
de ziekte van Saskia vaststelt en moeite
heeft om den schilder daarvan te over
tuigen.
Voorts treden nog op in kleinere rollen:
George Merrltt als een typisch religieus-
fanalitke koster; Marius Goring als baron
Lieven, stalmeester van den Prins van
Oranje: John Turnbull en Byron Webber
als belangrijke personen uit het consistorie
dat Hendrickje Stoffels veroordeelt; Basii
I Gill als Adriaan, Rembrandt's broer en
Barones Barany als kellnerin in een café te
I Leiden, dat door Rembrandt bezocht wordt.
