VRIJDAG 30 OCTOBER 1936
No. 2349T
Het nationale
huwelij ksgeschenk
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
77ste Jaargang
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD.
STADSNIEUWS
Een herhaalde opwekking.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen, gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week ....71?.'./... f.0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f* portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Lustrumviering
Chr. Hist. Jongerengroep.
Groote nationale avond.
Rede van prof. Gerretson.
WINKELWEEK OP DE HAARLEMMER
STRAAT.
I De herdenking van het eerste lustrum
Chr. Hist. Jongerengroep is gisteren
„sloten met een grooten nationalen
ivond in de Stadsgehoorzaal, welke keu-
met groen en vlaggedoek was versierd,
[onder de vele aanwezigen merkten wij
op den commandant van het veld-
Jger luit.-gen. jhr. W. Roëll, den burge
meester, mi. A. v. d. Sande Bakhuyzen,
of. dr. J. de Zwaan en voorts een groot
jital afgevaardigden van nationale or-
Bnisaties.
[De voorzitter der groep, de heer D.
riks heette allen hartelijk welkom,
(la in gebed te zijn voorgegaan, leidde spr.
samenkomst met een kort woord in,
lama twee coupletten van het Wilhel
mus werden gezonden.
Lait.-gen. jhr. Roëll, met applaus be
et, zeide in zijn toespraak, die hij ge
sel van politiek vrij wenschte te houden,
Jat de jongeren hem zeer aantrekken. De
|eugd is voorheen veel te weinig geholpen,
■al waar het betreft de versteviging
i de nationale waarden.
Met nadruk wees spr. er dan op, dat de
peratie van onze weermacht hoofdzaak
Het is de preventie van onze weer-
it ook geweest, die ons land in 1914
niten den oorlog heeft gehouden.
Sprekende over de huidige wereld-
atie zeide spr. met een verwijzing
Spanje, dat Wij voor de verlokkende
tem van Moskou voorzichtig moeten zijn.
ist, haat en opstand worden door
faskou aangekweekt en uitgelokt.
Vervolgens stond spr. nog een oogenblik
[til bij ce mystiek van Oranje, waarbij hij
c zijn blijdschap over uitsprak, dat thans
»r dan voor een zestal jaren geleden de
nje-liefde hoog oplaait. Dit is te be-
Jrijpen, want wij hebben een Koningin,
alles wil doen om het leed van Haar
bik te verzachten. Wij zijn overtuigd,
lat om te spreken met woorden van het
tóe Wilhelmus, onze Herderin zooals wij
Koningin gaarne noemen, „niet zal
hpen, al zijn wij ook verstrooid".
Na 'n vaderlandsche liederen potpourrie,
jespeeld door „Symphonia" onder leiding
ran den heer Plu, welke geestdriftig werd
hedegezongen, was het woord aan prof.
F, C. Gerretson van Utrecht, die sprak
Iw „Oranje in Crisistijd".
Na een korte inleiding stond spr. uitvoe-
stil bij de staatsorganisatie van ons
nd in de 16e, 17e en 18e eeuw. De staat
i het midden der 18e eeuw bestond uit
jrie groepen t.w. de breede en de smalle
hrgerij en daarachter het volk.
Omstreeks 1748 openbaarde zich in ons
nd de democratie. Het volk, dat sterk
nengd was met buitenlandsche elemen-
i was zonder leiding.
Na nog gewezen te hebben op de toen
tertijd mislukte hervormingspogingen van
Tranje, bepaalde prof. Gerretson zijn hoor-
Jers bij den toestand van heden.
Er zijn groepen in ons volk op 't oogen-
Blik. die uit vrees voor de dictatuur van het
groletariaat den fascistschen kant uitgaan.
wordt op 't oogenblik iets bedreven
Saartegen spr. ernstig wil waarschuwen,
hl het schoppen tegen de sociaal-demo-
Mie. Het zou rampzalig zijn, wanneer wij
toet zagen, dat het einddoel niet ligt in
get aan het bewind brengen van de Witte
vocieteit. maar dat dit einddoel ligt in his
torische lijn, n.l. dat ook dat deel van het
folk, dat de sociaal-democratie omvat zal
pinnen gaan in het huis, waarin wij reeds
Iconen.
De soc.-democraten zijn thans reeds met
Jtoote snelheid bezig zich te ontwikkelen
tot de anti-revolutionaire partij bij uit
nemendheid. Dat is het historische resul
taat van de ontwikkeling van ons eigen
folk.
Het communistische gevaar bestaat niet
to ons land. Voor onze volksvrijheden ll|t
peel grooter gevaar bij de nat.-socialisten.
Vervolgens behandelde spr. onze weer-
fracht.
Weerkracht in engeren zin is Nederland
se weermacht, bestaande uit en een
*?it van het Nederlandsche volk.
De weerkracht in ruimeren zin is de
peerkracht van èlk persoon, en wordt ge
vormd door het huisgezin, de school, ver
eniging en kerk. Daar worden karakters
gevormd en liefde tot het volk en Oranje.
VP de schouders van die mannen en vrou-
fen die ons volk opvoeden, ligt groote ver-
Viwoordelljkheid.
De weerkracht van een volk komt uit in
®aatschappij en in economische en po-
jpeke moeilijkheden. De weerkracht kan
ptslappen door werkloosheid, partijschop-
"™n, ziekelijk pacifisme en verkeerd geleld
Ptaicht0n£d'Sme en door verspil- en ge-
Lgfw in de weerkracht van een volk is
^mgend noodig. om aan nationale rarn-
bumenlandsche onlusten, mobilisatie
■net hoofd te bieden.
"nze historie is rijk aan feiten, dat ons
Wij herinneren eraan, dat van
heden af de gelegenheid is open
gesteld om aan ons Bureau of op
ons gironummer 57055 bijdragen
te storten voor het nationale
ï-o -1 i ï.i ir va,XI uc uewuners van n
huwelijksgeschenk, dat door het deel. waarvoor de Dlannen in
geheels Nederlandsche volk aan
H. K. H. Prinses Juliana en Z. D.
Prins Bernhard zal worden aan
geboden. Dit geschenk zal be
staan uit een jacht voor het beva
ren van de binnenwateren.
De binnengekomen gelden zullen
regelmatig in ons Blad worden
verantwoord.
Vooral onze stadgenooten, die
tijdens den studietijd van de
Prinses het voorrecht hadden Haar
bijna dagelijks in hun midden te
zien, zoomede de inwoners van
Katwijk, die onze Kroonprinses
eenige jaren tot hun mede-inge
zetenen mochten rekenen en
welke beide, groepen door hun
houding zooveel ertoe hebben bij
gedragen om de studiejaren van
Prinses Juliana tot eenige zéér
gelukkige te maken, zullen het
ongetwijfeld op prijs stellen thans
weer, zij het ook in anderen vorm,
van hun warme genegenheid en
liefde voor het Oranjehuis te kun
nen doen blijken.
Moge in het resultaat dezer inza
meling het besef tot uitdrukking
komen dat de Sleutelstad en hare
naaste omgeving met vele en
nauwe banden met ons Vorsten
huis verbonden is.
De plannen vastgesteld.
Gisteravond vergaderden in ..Den Burcht"
de winkeliers van de Haarlemmerstraat ten
einde de plannen te bespreken voor een
gezamenlijke winkelweekactie. De bijeen
komst. welke door ongeveer honderd per
sonen was bezocht, werd geopend door den
heer N. A. van Wijk die zijn vreugde uit
sprak over de groote opkomst en eraan
herinnerde, dat de winkeliers van het
voorste deel der Haarlemmerstraat verzocht
hebben zich te mogen aansluiten bij de
actie van de bewoners van het achterste
een vorige
vergadering bereids werden vastgesteld
Het nadien gepleegd overleg heeft tot
samenwerking geleid waaruit ook weer
andere plannen zijn ontstaan
De heer J. M. Meyers kreeg daarna ge
legenheid het door hem ontworpen plan
nader toe te lichten.
Spr zeide het volkomen begrijpelijk te
vinden, dat de winkeliers van de Haarlem
merstraat door het organiseeren van een
winkelweek iets trachten terug te winnen
van de schade, welke zli in den laatsten
tijd ongetwijfeld als gevolg van de asfal-
teeringswerkzaamheden hebben geleden.
Onbegrijpelijk achtte spr het echter,
dat daarbij in eerste instantie onderscheid
werd gemaakt tusschen de bewoners van
één en dezelfde straat en dit te meer waar
de eeheele middenstand één aangesloten
bloc dient te vormen.
Sprekers plan. dat zich over een langeren
duur uitstrekt dan het oorspronkelijke eh
ook de dagen vlak voor Sinterklaas omvat,
behelst o.m. de uitgifte van ongenummerde
bonnen, waarop het publiek een getal be
neden de duizend moet invullen en dat een
kans geeft op een der circa achthonderd
prijzen, welke door de winkeliers zullen wor
den beschikbaar gesteld. Iedere deelnemende
winkelier mag ten hoogste drie geschenken
met een maximale waarde van f. 15 be
schikbaar stellen.
Voor hen. die gedurende de winkelweek
in het grootst aantal zaken op de Haar
lemmerstraat inkoopen hebben gedaan.zoo
mede voor hen. die het hoogste bedrag heb
ben besteed, worden extra, bijzonder fraaie
prijzen uitgeloofd.
Voorts is er nog een étalagewedstrijd,
waarbij het publiek als beoordeelaar moet
optreden en waarin degene winnaar wordt,
wiens oplossing het meest overeenkomt met
die van de jury.
Het ligt in de bedoeling, dat de Drlizen.
welke door den winkelier A beschikbaar ziin
gesteld, ook alleen kunnen worden gewon
nen door cliënten van A
Ook voor de jeugd worden wedstrijden
georganiseerd, terwiil gedacht is aan één
St. Nicolaas voor de geheele Haarlemmer
straat. die dan uitsluitend aan kinderen van
koopers audiëntie zal verleenen!
Vanzelfsprekend staat ook muziek op het
programma.
Nadat ook de heer Arn. Bergers het Plan
van Haarlemmerstraat II had toegelicht,
hechtte de vergadering met groote meer
derheid haar goedkeuring aan het Dlan van
den heer Meyers.
Laatstgenoemde werd met 55 van de 88
uitgebrachte stemmen tot voorzitter be
noemd. terwiil verder in de commissie zit
ting namen de heeren:
Van Wijk. Arnold Bergers. Donkers. Dem-
menie. Bouchier. Harteveld. Wouters. Al
kemade. v. d. Klugt. Vriienhock. Zandvliet.
A v. d. Soek. Niienhuis. Kors en Ramb.
Nadat nog verschillende détails van het
volk zulke reservekrachten had, maar ook,
dat er verslapping was. In 1568 kon Willem,
prins van Oranje niets bereiken, omdat de
burgerij niet mede werkte, maar de steden
Haarlem, Alkmaar en Leiden toonen weer,
dat de weerkracht tot groote dingen in
staat is.
De spreker ging zoo de Vaderlandsche
geschiedenis door en besprak de groote ge
beurtenissen in 1672. 1795. 1813 earz., om te
getuigen, dat de grootheid van een land
niet zit in de grootte, maar in de mate
van zijn weerkracht.
En steeds na iedere inzinking komt weer
een periode van opleving van de weer
kracht en daarmede ook van de weer
macht
Heel duidelijk is dit uitgekomen in het
jaar 1914. De geest in de weermacht was
prachtig, de mobilisatie verliep beter dan Dlan w"en. besproken, sloot de voorzitter
in 1870; in 1918 komt de inzinking en de vergadering met een opwekking aan alle
ook na de jaren overheerscht een geest
winkeliers od de Haarlemmerstraat tot
v 4** MV J 44>1 Vil O T L'l a lOVl Oi.il O Cvl 1 KCCOV J - -
van ongezond pacifisme en internationa- medswerking en deelneming
lisme. Nationale Ontwapening en een
vermindering van persoonlijke offers staat
op den voorgrond.
Maar thans is er weer kentering geko
men: de waarachtige doelstelling van onze
weermacht spreekt weer tot de bevolking;
de moreele opvoeding in nationalisme komt
weer op den voorgrond. Het is geen schande
in militairen dienst te zijn, dringend noodig
is de moreele steun van de gansche be
volking aan den soldaat.
De Volkenbond heeft nog niet gegeven
wat er van verwacht werd. (Mislukken van
Ontwapenings-Conferentie en internatioale
rechtsspraak). De gevaren voor toenemende
bewapening, zijn voor ons land grooter dan
in 1914.
ADRES AAN B. EN W.
Inzake de huurtoeslagen voor
werkloozen.
Aan het College van Burgemeester en
Wethouders der gemeente Leiden is onder
staand adres gezonden:
Geeft beleefd te kennen, het bestuur van
den Leidschen Bestuurdersbond:
dat een niet onbelangrijk aantal werk-
Versterking van onze weermacht is drin- j i(K)zen. ,jie na i October werkloos zijn ge
nrJ -n rl rr un I Vi zo r nrxl iron/i rrnc oonr runt - -
gend noodig. wil het volgend geslacht niet
het slachtoffer worden van onze lauwheid.
Enkele punten komen dan bijzonder op
den voorgrond: verlenging van dienstplicht
en verhooging van het jaarlijksche leger-
contingent.
Eendracht en bezield door één wil is
noodig om alle kracht te verzamelen. Een
schoone taak voor de jeugd is aangebroken
om het schoonste in onze historie te laten
voortleven.
Spr. eindigde zijn luid toegejuichte rede
aldus
De handen ineen, de biik gericht op onze
Driekleur, voor het heil van het Vaderland.
In het tweede gedeelte van den avond
vond de vertooning van de verlovingsfilm
van de Prinses plaats, waarbij allen bij
vernieuwing medeleefden met de blijde
dagen van September j.l. Ook werd de Drie
Octoberfilm 1936 nog gedraaid.
Met een kort woord heeft tenslotte de
heer D. Hendriks deze geslaagde samen
komst, die ook een einde bracht aan de
lustrumviering der jongierengroep, gesloten.
worden, door de intrekking van den huur-
toeslag in slechtere positie zijn komen te
verkeeren dan de overige werkloozen;
dat de regeering, voelende de onbillijk
heid van dezen maatregel, voor een aantal
gemeenten een aanvullingstoelage heeft
vastgesteld, voor hen, die na 1 October
werkloos zijn geworden;
dat de minister blijkbaar wacht op aan
drang uit de overige gemeenten, om tot
invoering van deze toelage over te gaan;
dat daarom adressant uw College beleefd,
doch dringend verzoekt zich tot den Minis
ter van Sociale Zaken te richten, met het
verzoek ook voor Leiden deze aanvullings
toelage vast te stellen,
't Welk doende,
Het Bestuur van den Leidschen
Bestuurdersbond.
w.g. J. M. C. DE ROO, voorzitter.
w.g. C. SNEL, secretaris.
Inauguratie van prof. dr,
J. J. Lijnst Zwikker.
Rede over „De wording van
den artsenijschat".
Prof. Dr. J. J. Lijnst Zwikker.
Prof. dr. J. J. Lijnst Zwikker, benoemd
tot gewoon hoogleeraar aan de Leidsche
Universiteit in de artsenijbereidkunde met
inbegrip van de pharmaceutische chemie
en de vergifleer, als opvolger van prof. dr.
L. van Itallie. heeft hedenmiddag dat ambt
aanvaard met het uitspreken van een rede
in het groot-auditorium der Universiteit
over „De wording van den artsenijschat".
In zijn inleiding memoreerde spr. de
300-jarige herdenking van het verschijnen
van de eerste pharmacopee in Nederland,
n.l. dc Pharmacopoea Amsteiredamensis
van Mei 1636, die een eind maakte aan een
chaotischen toestand en eenheid bracht
op het gebied van het voorschrijven en af
leveren van geneesmiddelen en waardoor
een vaste basis gelegd werd voor een of-
ficieelen geneesmlddelenschat en de
eischen daaraan te stellen. Beschouwt men
den artsenijschat in zijn huidigen vorm,
dan neemt men een uiterst complex ge
heel waar van overoude tot zeer moderne
middelen, waaraan alle beschavingstijd
perken en alle volkeren der aarde bijge
dragen hebben- Spr. stelde daarop de vraag
op welke wijze men er toe gekomen is uit
de veelheid der natuurproducten en de
tallooze voortbrengselen der nijverheid,
datgene te kiezen, wat voor het herstel der
gezondheid van nut kan zijn. Deze vraag
werd in het vervolg der rede beantwoord
door een uiteenzetting van de verschillen
de factoren, die tot het verwerven der ge
neesmiddelen geleid hebben.
In de eerste plaats heeft van oudsher de
toevallige ervaring een rol gespeeld, wat
tot in dezen tijd van systematisch onder
zoek het geval is. wat spr. met voorbeelden
illustreerde. Verder hebben vroeger gang
bare natuurbeschouwingen, als de Griek-
sche elementenleer en de astrologie der
Renaissance, tot deducties geleid, waar
door belangrijke geneesmiddelen te voor
schijn kwamen. De grootste stoot kwam
echter van de samenwerking tusschen de
chemische synthese en het pharmacolo-
gisch experiment, waardoor correlaties ge
vonden werden tusschen de constitutie en
werkzaamheid der stoffen en geheele
reeksen voortreffelijke en onmisbare ge
neesmiddelen gevonden werden. Spr. wees
evenwel op het empirisch karakter, dat
ook thans deze wetenschap nog draagt:
met zekerheid is vooraf geen nieuwe stof
als geneesmiddel te voorspellen en het on
verwachte speelt nog steeds een groote
rol bij het vinden van geneesmiddelen.
Na deze wording besprak spr. in het
kort symptomen van verwording van den
geneesmiddelschat. die zich steeds ernsti
ger doen voelen. De overmatige belang
stelling van de industrie voor het genees
middel als winstobject en de gebrekkige
aanpassing der merkenwet aan het bij
zondere karakter, dat geneesmiddelen heb
ben, deden misstanden ontstaan, die den
artsen en apothekers vele lasten en zorgen
baren. Spr. wees hierbij op het groote be
lang van een instelling als het Rijks-In
stituut voor Pharmacotherapeutisch on
derzoek, dat de practici bijstaat in het be-
oordeelen van de mérites van dc duizen
den door woordmerken gespecialiseerde
geneesmiddelen en daardoor de juiste ge
neesmiddelvoorziening van ons volk be
vordert,
Spr. eindigde met de gebruikelijke toe
spraken.
BIJTIJDS BEMERKT.
Hedenmorgen bemerkten glazenwasschers
dat een groote driehoekige steen, welke ter
versiering is aangebracht op den gevel van
het winkelpand van „de Unie" aan de
Haarlemmerstraat, vermoedelijk door den
storm van de afgeloopen dagen was los
geraakt en dreigde te vallen. Door de op
lettendheid der glazenwasschers kon een
ongeluk, dat allicht in deze drukke straat
van emstigen a^rd had kunnen zijn, wor
den voorkomen.
BINNENLAND.
Dr. J. J. Lijnst Zwikker aanvaardt het
hoogleeraarsambt aan de Leidsche Uni
versiteit (Stadsnieuws, le Blad).
Ons Parlementair Overzicht (4e Blad).
Een bezoek aan het Nationale Park „De
Hooge Veluwe" (3e Blad).
Een wrak ontdekt bij Castricum (Gemengd,
3e Blad).
Aangenomen wordt dat de SCH 179 ver
gaan is; een vergeefsche reis naar het
wrak bij IJmuiden (le Blad).
BUITENLAND.
De Belgische regeering krijgt een motie van
vertrouwen (Buitenland, le Blad).
De Spaansche aangelegenheid in het Engel-
schc parlement. Rede van Eden (Buiten
land, le Blad).
De Spaansche regeeringstroepen gaan ten
Z. van Madrid tot den aanval over (4e
en le Blad).
Jim Mollison volbrengt een Oceaanviucht
(Luchtvaart, 4e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
NED. NATUURHISTORISCHE VER.
Vergadering der afd. Leiden.
Gisteravond had in het Vrijzinnig Chris
telijk Federatiehuis de. eerste winter-
bijeenkomst van het a.s. seizoen plaats,
welke door vele leden en een introducé
werd bijgewoond.
Nadat de voorzitter het openingswoord
had gesproken, werden de notulen gelezen
en de ingekomen brieyen behandeld. Na
afloop hiervan werd het woord gegeven
aan de spreekster van dezen avond, mej.
dr. A. S. Timmermans, die van een tocht
naar de Hongaarsche Puszta Hortobagy
zou vertellen. Het uitgangspunt van dezen
tocht vormde Hongarije's hoofdstad, Bu
dapest. Per trein ging de reis door de
groote Hongaarsche laagvlakte, de Alföld,
naar de Universiteitsstad Debrecen.
In de Alföld wordt voornamelijk land
bouw gedreven, men vindt hier uitgestrek
te velden met koren en maïs. afgewisseld
met paprika, pavaver, zonnebloemen, ro
zen, meloenen, komkommers, augurken en
vruchtboomen als perziken en abrikozen.
In Debrecen werd overgestapt in het
treintje, dat na een half uur rijdens de
puszta bereikte: aan het station Nagyhor-
tobagy werd uitgestapt, en naar de in de
nabijheid gelegen herberg, de Csarda ge
wandeld, waar overnacht zou worden Na
het Hongaarsche middagmaal bij de tonerr
der zigeuner muziek genuttigd te hebben,
werd een hooikar beklommen, welke door
2 magere paarden getrokken werd, en zoo
ving een rijtoer over de groote onafzien
bare vlakte aan. Aan de horizont was
overal de fata morgana waar te nemen,
welke ontstaat door straalbreking wan
neer een warme boven een koude lucht
laag aanwezig is; het zoo ontstane beeld is
niet omgekeerd, in tegenstelling met de
fata morgana der woestijnen, welke door
weerspiegeling ontstaat.
Verschillende kudden, welke eenige hon
derden dieren tellen, werden bezocht, o. a.
paarden met veulentjes, Hongaarsche
schapen met gedraaide horens, runderen
met groote uitstaande horens, en waar
van die der stieren van koperen balletjes
waren voorzien, buffels, hoogbeenige Hon
gaarsche zwijnen: ook ganzen, kalkoenen
en poules pintates liepen in troepjes op de
groote vlakte.
Iedere kudde werd door een of meerdere
herders met hun honden bewaakt. De klee
ding der herders was zeer schilderachtig,
zij droegen een jas van dikke witte wol-
stof. welke met borduur- of leerwerk, in
roode of groene kleur versierd was. De
paardenherder of scikós van een voortref
felijk rijder en toonde menig staaltje van
zijn rijkunst..
Een boerderij (tanya) met bijbehooren-
de stallen werd bezocht; hier vlakbij be
vond zich één der grootste trekbronnen,
waar de kudden komen om gedrenkt te
worden.
Verschillende planten, die in de puszta
en langs de Hortobagny-rivier groeiden,
werden verzameld en nu gedroogd ten toon
gesteld: van deze planten ls het veder
gras (Stipe pennata) wel één der bekend
ste steppenplanten; ook zoutplanten kwa
men hier voor, daar de puszta-bodem dik
wijls zouthoudend is.
Een groote collectie photo's verduide
lijkte het gesprokene. Verschillende leden
demonstreerden hierna hun vondsten,
welke zij in den afgeloopen zomer hadden
gedaan. Zoo kwamen o.a. ter tafel planten
en gesteenten uit het Oetzstal, planten en
dieren van het Nederlandsche strand, en
gesteente, dat fossiele schelpen in hield
uit het land van Prins Bernhard.
