Koning Leopold wil een zuiver
Belgische politiek
Derde Blad No. 23484
Terugkeer tot neutraliteit
UITBREIDING DER WEERMACHT
BINNENLAND
land- en tuinbouw
ELKE HUISVROUW
SPAART NU GELD
NU
CT'
X
,o9.;:
LX
FAILLISSEMENTEN
In de ministerraad heeft Koning: Leopold
fen opmerkelijke rede gehouden. Hij ver
klaarde. dat versterking van het leger
noodzakelijk is om volgende redenen:
adc herbewapening van Duitschland
welke komende na de volledige milita
riseering van Italië en Rusland, in de
meeste andere staten, buitengewone
voorzorgsmaatregelen deed treffen,
zelfs door staten, die uitgesproken
vredelievend zijn als Zwitserland en
Nederland.
b. De wijziging van de oorlogsmetho
des onder den invloed van den techni-
schen vooruitgang, vooral op het gebied
van het vliegwezen en van de motori
seering der troepen.
c. De onverwachte herbezetting van
het Rijnland en het verleggen tot op de
Belgische grens van het eventueele ver
trekpunt van een Duitschen inval.
d. België heeft gezien, hoe dc grond
slagen waarop de internationale veilig
heid was gevestigd, aan het wankelen
zijn gebracht door inbreuken, gepleegd
zelfs op verbintenissen, die in alle
vrijheid werden aangegaan en ook door
de bijna absolute onmogelijkheid in de
huidige omstandigheden dc bepalingen
van het Volkenbondspact toe te pas
sen en dergelijke inbreuken te be
teugelen.
e. Ten slotte dreigen de moeilijk
heden in zekere staten zich tc verwik
kelen in twisten betreffende politieke
en sociale misstanden in andere staten
en een strijd te ontketenen, die met
nog meer hardnekkigheid zal worden
gevoerd en nog tot grootere rampen
zou leiden dan de oorlog, waarvan wij
nog altijd den weerslag ondervinden.
De aardrijkskundige toestand dwingt
België een militair apparaat te onderhou
den. dat in staat is iederen buurstaat,
welke het Belgisch gebied wil leenen om een
ander aan te vallen, te weerhouden. Door
zich van deze taak te kwijten bewerkt
België op eminente wijze den vrede in
West-Europa en dwingt het eerbied af van
de landen, welke bij dezen vrede belang
hebben.
De verplichtingen van België moeten
evenwel niet verder gaan. iedere eenzijdige
overeenkomst verzwakt de positie van
België. Ook een defensief verbond, want
hoe snel de hulp van een bondgenoot zou
hunnen komen na een aanval van een
vijand, welke bliksemsnel zou zijn. toch
zou België vanaf het begin geschokt zijn.
Daarom is het noodig, dat wij, zooals
onze minister van buitenlandsche zaken
het onlangs heeft gezegd, uitsluitend
en absoluut een Belgische politiek na
streven. Deze politiek moet er kordaat
op gericht zijn ons buiten de conflicten
van onze naburen te houden. Zii be
antwoordt aan ons nationale ideaal.
Zii kan doorgevoerd worden dank zii
een redelijke militaire en financieele
Inspanning en zal de instemming ver
werven van de Belgen, die boven alles
hartstochtelijk den vrede willen. Dat
zü, die twijfelen aan de mogelükheid
van een dergelijke buitenlandsche poli
tiek het fiere voorbeeld van Nederlajid
en Zwitserland overwegen; dat zij er
tevens aan denken van welk doorslaand
gewicht de stipte naleving is geweest
voor België van een neutraliteitsstatuut
tijdens den wereldoorlog en bii de af
rekening die achteraf is gevolgd. Had
de aanvaller een enkel argument kun
nen halen uit een verbond, door ons
met een van zijn tegenstanders ge
sloten, dan zou onze moreele positie
in het buitenland oneindig zwakker
geweest zijn en dan zou de wereld ons
ook niet dezelfde sympathie hebben
betuigd.
Koning Leopold herhaalde daarom, dat
België door zijn militair systeem den oorlog
moet voorkomen.
Dit statuut beantwoordt niet meer aan
de mogelijkheden van een plotselingen in
val en dit moet ten spoedigste hersteld
worden. De regeering zal het land tegelijk
geven een zuiverheid van geest ten aanzien
van de gebeurtenissen in het buitenland en
een gevoel van veiligheid, dat noodig is voor
de algemeene welvaart. Zij zal de belangen
van België voor alles laten gaan.
De ministers van binnenlandsche zaken
en nationale verdediging ziin gemachtigd
'n wetsontwerp in te dienen, dat wijzigin
gen brengt in de wet op de militie, recru-
teering en dienstverplichtingen. Het ont
werp zal voorzien in twaalf maanden dienst
voor het grootste deel van de dienstplich
tigen en achttien maanden voor het klein
ste deel. Totale permanente dekking zal
verzekerd worden. Zekere garnizoenen zul
len steeds gereed staan naar de grens te
worden gezonden in geval van gevaar. De
cavalerie zal worden gemotoriseerd en de
vrijwillige dienstneming zal worden uitge
breid. De kwestie zal behandeld worden
tegen 27 October in een buitengewone zit
ting van het parlement.
Sensatie, te Parijs.
De rede van koning Leopold heeft te
Parijs groote sensatie gewekt. Alleen reeds
het feit, dat de verklaringen van den
koning bij wijze van uitzondering open
baar zijn gemaakt, wijst op het belang van
de genomen beslissing. In de Fransche
diplomatieke kringen toont men zich voor
alsnog zeer gereserveerd. Indien de ver
klaring van koning Leopold volgens de
letter zou moeten worden uitgelegd, zou de
terugkeer van België tot de algeheele neu
traliteit, die zij schijnt te doen voorzien,
ernstige verwikkelingen ten gevolge heb
ben met betrekking tot het Volkenbonds
pact en het verdrag van Locarno van 1925,
dat 7 Maart door Duitschland is opgezegd,
doch waarvan de verplichtingen voor de
vier overige onderteekenaars nog zijn blij
ven bestaan en in het algemeen met be
trekking tot het stelsel, dat door het be
grip van de collectieve veiligheid is ge
ïnspireerd. Alvorens zich echter uit te
spreken wil men afwachten, welke practi-
sche toepassing zal worden gegeven aan
de beginselen, die door de rede van den
koning zijn vastgesteld, o.a. ten aanzien
van de internationale positie van België.
De indruk te Londen.
De rede van den koning van België om
trent den terugkeer van zijn land tot de
neutraliteit, is te Londen te laat bekend
geworden om officieele reacties uit te lok
ken. Het besluit van België, zoo doet men
opmerken, vormt voor de Locarno-onder-
DR. J. D. BIERENS DE HAAN
70 JAAR.
BENOEMD TOT RIDDER IN DE ORDE
VAN DEN NEDERL. LEEUW.
Onder vele blijken van belangstelling,
doch vooral van vriendschap en waardee
ring heeft de Nederlandsche wijsgeer dr.
J. D. Bierens de Haan gisteren te zijnen
huize zijn 70sten verjaardag gevierd. Het
waren vooral zijn vrienden, die dezen dag
niet onopgemerkt voorbij wilden laten gaan
en hoewel hem in den loop van de week
nog een huldiging tijdens een officieel
diner te Den Haag en een huldigingsbij
eenkomst te Amsterdam wacht, waren
toch gisteren reeds verscheidene vrienden
en bekenden naar Aerdenhout gekomen om
den sympathieken geleerde in huiselijken
kring geluk te wenschen.
Tegen halfvier verschenen de voorzitter
en de secretaris van het gevormde huldi
gingscomité, prof. R. Josselin de Jongh en
de heer D. Munniks met minister Slotema-
ker de Bruine.
Op hartelijke wijze sprak de minister den
jubilaris toe. Hij verklaarde dankbaar te
zijn voor het feit, dat hij hier mocht spre
ken als een goede kennis en oude studie
makker van dr. Bierens de Haan. 50 jaar
geleden was de tegenwoordige minister
door den jubilaris ais student te Utrecht
..doorgezaagd", zooals men toen in studen
tenkringen het ontgroenen noemde. Nog
andere jeugdherinneringen haalde minister
Slotemaker de Bruine op, doch over
examens en promoties wilde hij het niet
verder hebben, hoewel hij als bewijs van
de verdienste van den jubilaris er toch nog
aan wilde herinneren, dat deze, na in zijn
jeugd op normale wijze in de theologie tot
doctor te zijn gepromoveerd, kortgeleden
door de Amsterdamsche universiteit werd
onderscheiden met een eeredoctoraat in de
letteren en wijsbegeerte.
„Het is u gelukt, aldus de minister, een
eigen kring om u heen te vormen, een
kring die dankbaar tegen u op ziet. Nu ben
ik persoonlijk gekomen om u mede te dee-
ien. dat het' H. M. de Koningin heeft be
haagd, u te benoemen tot ridder in de orde
van den Nederlandschen Leeuw."
De minister wenschte dr. Bierens de
Haan met deze onderscheiding geluk, waar
mee de andere aanwezigen van harte in
stemden.
Tot de velen die in den loop van den
middag hun gelukwenschen aanboden, be
hoorden o.a. de burgemeester van Bloe-
mendaal jhr. mr. C. J. A. den Tex, de oud
griffier der Prov. Staten van Noord-Hal
land mr. S. H. Vening Meinesz, de oud
directeur van het Rijksmuseum jhr. Van
Riemsdijk, een vertegenwoordiger van het
Leidsche Studentencorps en vele anderen,
terwijl tal van telegrammen waren bin
nengekomen.
Vele bloemstukken en geschenken sier
den de woning.
NA HET SPOORWEG
ONGELUK TE WOERDEN.
in den modder gedrongen
locomotief rechtop gezet.
Onze spoorwegmedewerker schrijft:
Met veel moeite is men er gisteren te
Woerden in geslaagd de zware locomotief,
die gekanteld in de sloot lag, en daarin ge-
handelingen een nieuw eleent, dat, zoo h.eel was weggezakt, met twee kranen over-
meent men, een harer essentieele grond
slagen heeft gewijzigd. Dit feit zal dus in
overweging genomen dienen te worden,
opdat de kanselarijen onderling kunnen
nagaan, wat de gevolgen er van zijn voor
een eventueel Rijnverdrag. Het is dan ook
te verwachten, dat onverwijld besprekin
gen omtrent dit punt zullen worden ge
opend, OA. tusschen Parijs en Londen.
Gunstige indruk in Italië.
De rede van koning Leopold schijnt in
Italië een gunstigen indruk gemaakt te
hebben. Men verklaart, dat het denkbeeld,
volgens hetwelk de herbewapening de na
tionale onafhankelijkheid moet verzekeren,
hetzelfde is, dat Mussolini in den laatsten
ministerraad heeft verdedigd. Anderzijds
is het een axioma der Italiaansche politiek
aldus verklaart men dat de nationale
veiligheid niet moet afhankelijk zijn van
een systeem van bondgenootschappen.
Italië is altijd tegenstander geweest van
een bloc-polibiek.
Ondanks de gereserveerde houding, die
Italië tot dusverre heeft aangenomen ten
aanzien van een nieuw Locarno-pact, zou
het bereid zijn. een accoord te sluiten
overeenkomstig dat van 1925, waarbij
Italië echter niet alleen garant zou zijn,
maar tevens de voordeelen zou genieten
van een Fransch-Engelsche garantie bij
een Franschen aanval. Deze stelling, die
nog niet officieel of officieus naar voren
is gebracht, zou in overeenstemming zijn
met de nieuwe richting in de Belgische
politiek.
eind in de sloot te zetten. Nu zal men
trachten de locomotief met twee kranen ook
uit de sloot te tillen en op de spoorbaan te
plaatsen. Lukt dit niet, dan wordt de loco
motief op een spoortje op de spoorbaan ge
trokken. In ieder geval behoeft men de loco
motief niet ter plaatse te sloopen. De an
dere locomotief van trein 648 is reeds naar
Utrecht overgebracht, evenals een groot ge
deelte van de vernielde rijtuigen en goede
renwagens die aan den slooper van spoor
wegmateriaal van Zomeren zijn verkocht.
VERSIERING KONINKLIJK
PALEIS.
DE INVOER VAN GROENTEN IN
FRANKRIJK STOPGEZET.
j. f. van rossum f.
Op 54-jarigen leeftijd is in het Roode
Kruis-ziekenhuis te 's Gravenhage over
leden de heer J. F. van Rossum, oud
directeur van de Javasche Bank. De thans
ontslapene is gedurende zijn geheele loop
baan aan de Javasche Bank werkzaam ge
weest, waar hij is opgeklommen tot direc
teur. Deze laatste functie vervulde hij tot
1929.
o
75ste verjaardag prof. kraus.
In aansluiting aan het reeds gemelde
kan nog worden medegedeeld, dat prof.
Kraus gistermiddag nog talrijke bewijzen
van belangstelling ondervond. Te zijnen
huize verschenen o.m. de heeren ir. Klop
per en ir. Ringers, namens den raad van
beheer der Ned,-Indische spoorwegen, e.
de Lang. directeur van „Het Vaderland",
van welke courant prof. Kraus nog presi
dent-commissaris is, prof. Elias, rector-
magnificus der technische hoogeschool en
ir. J. F. de Vogel, president-curator van de
technische hoogeschool.
o
taxegedeelte consumptiemelk.
Nederlandsche Zuivelcentrale 18 October
t/m. 24 October consumptiemelk regee-
ringscontract. taxegedeelté. 6.25 cent. even-
mee worden vermeld, dat schorseneren niet tueel verhoogd met premie of verminderd
als andere producten bederfelijk zijn, zoo- met afdracht voor de kwaliteit, overmelk
dat de tuinderij ook met een flink contin- regeeringsminimumprijs 4.60 cent.
tchnrsë^ll.1""'"' ilcl' "u u,c "iJU VBI' uc =ent voor het eerste kwartaal 1937 nog ge- Afdracht bii levering in consumptie van
■orseneren, waarvan Frankrijk de laat- holpen zou zijn. Vad. 'andere dan taxemelk 2.50 cent.
bezwaren voor de westlandsche
tuinderij.
Een paar dagen geleden is bekend gewor
den. dat het Fransche invoercontingent
voor groenten uit ons land over het laatste
kwartaal van het loopende jaar 0 Inul) is,
wat wil zeggen, dat er in den loop van dit
kwartaal in het geheel geen groenten uit
ons land naar Frankrijk verzonden zullen
Kunnen worden. Dit besluit is blijkbaar bij-
"a tegelijkertijd gevallen met dat, waarbij
van Fransche zijde de verzekering werd ge
spen dat men niet, in verband met de
monetaire verschuivingen, belemmeringen
leggen6" 'nvoer in den we= wenschte te
,,„Voor onze groenten komt het op een in
voerverbod neer.
Jet bizonder is dit voor het Westland
oeteekenis. Het is nu de tijd van de
ste drie jaar belangrijke hoeveelheden, ge
middeld wel een 300.000 kg. per jaar, heeft
afgekocht. Deze kunnen er thans niet uit
en het spreekt vanzelf, dat zulks voor de
Westlandsche kweekers, welke zich op de
schorsenerencultuur toelegden, een bizon
der onwelkome en onaangename boodschap
en kortweg gezegd een zware klap is. Schor
seneren vormden het overgroote bestand
deel van de groenten, die Frankrijk anders
in dezen tijd van het jaar invoerde. Men be
grijpt in het Westland de reden van het in
voerverbod niet, omdat Frankrijk
de zwarte schorseneren, waarom het te
doen is, niet of tenminste in slechts zeer ge
ringe hoeveelheden voortbrengt. De Fran
sche tuinders telen in hoofdzaak witte
schorseneren.
Het Centraal Bureau voor de Veilingen
heeft in den Fransehen maatregel aanlei
ding gevonden zich met de regeering in ver
binding te stellen en er bij haar op aan te
dringen, dat zij stappen doet om het Fran
sche „contingent" herzien te krijgen, resp.
tenminste voor het eerste kwartaal van 1937
een redelijk contingent te bedingen. Als ge
luk bij het ongeluk kan in verband hier
algemeene medewerking
te boskoop.
De oproep van den burgemeester van
Boskoop, tot de burgerij aldaar, om te ko
men tot de vorming van een breed comité,
inzake versiering van het Koninklijk pa
leis te 's-Gravenhage. ter gelegenheid van
het huwelijk van Prinses Juliana, is een
groot succes geworden.
Niet minder dan 55 vereenlgingen. van
allerlei kleur en stand hebben zich aan
gemeld.
Sunlight Zeep voor 10 ets. per dubbel stukl Dit
IIs een buitenkansje, dat nog niemand ooit heeft
meegemaakt. En bekijkt U het nieuwe stuk eens!
Voelt U wel, hoeveel zwaarder het geworden is?
Het nieuwe pak geeft U een besparing van 36
hetgeen vooral in deze tijd van dubbele waarde voor
U is. Nu is Sunlight Zeep binnen ieders bereik.
Enop elke doos blijft de geschenkenbon!
Koop nog heden Sunlight Zeep, dan
weet U zeker, dat U het beste
koopt, wat U voor Uw geld
kunt krijgen.
NO;
i*0
V7
■/LA
eenheid door democratie.
Tumult in een vergadering.
De Haagsche afdeeling der Nederland
sche beweging voor Eenheid door Demo
cratie hield gisteravond in de groote zaal
van den Dierentuin in den Haag een pro-
pagandaveTgadering, waarin als sprekers
optraden ar. H. Faber. uit Velsen, Pater
H. de Greeve uit Haarlem, prof. mr. A. C.
Josephus Jitta uit Den Haag en ds. A. van
der Heide uit Voorburg.
De toeloop tot deze vergadering was zoo
groot, dat velen moesten worden afge
wezen. De leiding was in handen van den
heer Weiss, die na een kort openingswoord
het woord gaf aan dr. Faber. die de be
ginselen der beweging uiteenzette. Tijdens
deze rede werd het achter in de zaal reeds
onrustig, zoodat de voorzitter moest waar
schuwen niet te interrumpeeren en drei
gen met verwijdering uit de zaal van de
ordeverstoorders.
Pater de Greeve's redevoering gaf van
den aanvang af aanleiding tot heftige
protesten. Binnen enkele minuten ont
stond er een geweldig rumoer. Van alle
kanten werd geroepen, zoodat de spreker
zijn onderwerp „De totale staat en het
Katholiek beginsel" niet kon vervolgen.
Tal van ordeverstoorders worden op hard
handige wijze uit de zaal gewerkt, doch
nauwelijks had de spreker weder eenige
zinnen voltooid of er ontstond opnieuw
een oorverdoovend lawaai, dat verder
spreken onmogelijk maakte. Van alle kan
ten klonken kreten en wederom werden
lal van personen, voor het meerendeel
jeugdige, met behulp van den gummi
stok verwijderd. In totaal werden onge
veer 150 demonstranten op deze wijze
door de politie naar buiten gewerkt.
Gedurende de pauze verzamelden zich
verschillende groepen in de zaal, de zij
gangen en de rotonde.
Na de pauze sprak prof. Josephus Jitta,
die vrijwel ongestoord zijn onderwerp kon
behandelen, waarin hij de vrijheidsge
dachte sedert eeuwen door het Neder
landsche volk hooggehouden ais onver
gankelijke waarde belichtte.
De laatste spreker, ds. van der Heide,
die naar aanleiding van een uitspraak van
den Engelschen staatsman Churchill,
waarin deze op de zegening der democra
tie wees. deze tegenover de autocratie in
andere landen stelde, lokte eveneens pro
testen uit. Daar het overgroote deel van
de tegenstanders der democratie evenwel
reeds uit de zaal verwilderd was. kon spr
zijn rede rustig beëindigen.
(Buiten verantwoordelijkheid der Red.)
Copie ten de al of niet geplaatste
stukken wordt niet teruggegeven.
de uitbreiding der electrificatie
bij de spoorwegen.
Onze spoorwegmedewerker schrijft:
De werkzaamheden der electrificatie van
de lijnen Den HaagUtrechtArnhem
vorderen snel. Op deze lijnen wordt thans
door het spoorwegbouwbedrijf met twee
ploegen, elk van 100 man gewerkt voor het
plaatsen van de palen op de vrije baan.
De palen op de emplacementen worden
later door afzonderlijke ploegen geplaatst.
Beide ploegen plaatsen elk ongeveer 120
palen per week.
spaansch consul afgezet.
Bij decreet van de paansche regeering
is, naar Reuter uit Madrid meldt, de con
sul van Spanje, te Amsterdam, de heer
Carvajal. uit zijn functie ontzet.
Uitgesproken
J. H. Swaak, koper- en blikslager. Lei
den. Cur. mr. F. C. Feuerstein, te Leiden.
prijsverhooging.
Naar aanleiding van het betoog van den
heer Ten Cate Brouwer en de daarop ge
volgde commentaren zou ik de volgende
opmerkingen willen maken.
1. Het verzorgen van de opslag van goe
deren is één der functies van den handel,
waardoor deze het prijsrisico (gedeeltelijk)
van producenten en consumenten over
neemt.
Als hij hiervan de nadeelige gevolgen
ondervindt, acht men dit normaal, maar
nu misschien schijnbaar de vruchten
van het dragen van dit risico geplukt kun
nen worden, zijn de consumenten veront
waardigd, omdat zij zelf deze voordeelen
wenschen te genieten. M. i. volkomen ten
onrechte, ook in verband met de taak van
den handel in het maatschappelijk verkeer.
2. Wordt de voorraad tegen de oude prij
zen verkocht, dan zal de ééne zaak op een
eerder tijdstip tot prijsverhooging moeten
overgaan dan een andere. Uit een concur-
rentie-oogpunt is dit onmogelijk. Dus zou
de laatste categorie toch op een gedeelte
harer voorraad ..devaluatiewinst" behalen,
of wel de eerste, die niet in staat was een
grooten voorraad aan te houden, moet ge
durende zekeren tijd met zéér sterk ver
minderde winst genoegen nemen.
3. Te groote voorraden kunnen slechts
incidenteel in oogenschouw genomen wor
den. Een principieel argument zou daar
niet uit te putten zijn.
4. Inkrimpen van den voorraad en daar
door aflossen van schuld is niet mogelijk
als die voorraad van de hand gedaan wordt
tegen prijzen, op den ouden inkoopsprijs
gebaseerd; wel, als de prijzen intussdhen
verhoogd zijn.
5. De bruto-winst behoeft zeer zeker ni\
een vast percentage vaïï den inkoopsprijs
te bedragen. In tijden van dalende prijzen
evenwel vindt niemand dat vreemd, hoe
wel de winst per eenheid daardoor belang
rijk vermindert. Nu zal men mij tegenwer
pen. dat voor artikelen waarnaar een
eiastischen vraag bestaat, deze geringere
winst per eenheid door een grooteren om
zet wordt gecompenseerd. Afgezien van het
feit, dat in een crisisperiode, als de prijzen
in verband met verminderde vraag ver
laagd moeten worden, deze compensatie
zeer problematisch is, moet daartegenover
bij de verhoogde prijzen met een vermin
derden omzet rekening gehouden worden,
waardoor een zelfde winstpercentage niet
meer zoo ongemotiveerd lijkt.
6. Bovendien dient deze bruto-winst ter
bestrijding van verschillende kosten, welke
reeht-evenredig zijn met den prijs, war
zoowel door den heer Yntema als in het
cijfervoorbeeld in het eerste blad van 13
Oct. over het hoofd wordt gezien. De be
langrijkheid dezer kosten o.a. rente van
in de goederen geïnvesteerd kapitaal of
van genomen leverancierscrediet moet
niet te gering geacht worden.
7. Ten slotte wil ook ik wijzen op een
incidenteel, echter veel voorkomend geval,
dat de devaluatie in plaats van „extra
winst" voor den handel verlies beteekent.
Ik bedoel hier goederen, die in het buiten
land op crediet gekocht zijn, reeds voor
de depreciatie tegen ouden prijs verkocht
werden, en thans betaald moeten worden
met 25 pet. meer guldens.
J. F MEIJERAAN.
Een waarlijk goed automobilist
maakt van zijn claxon slechts
een matig gebruik.
