ER IS MAAR EEN KAR EL I
Monetaire crisis-ontwerpen
goedgekeurd
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Woensdag 30 September 1936
De strijd in Spanje
4 cent VIER (Uw bei»
W. KURRELS
BERICHT YAN INZET
BEHANDELING IN HET PARLEMENT
VRAGENRUBRIEK
IS ER EEN
GEHEIM
VERBONDEN
ER IS MAAR ÉEN
GEHEIM - DAT IS
DE KUNST VAN
5 cent FAMEUS (lange knafe)
6 cent ENORM (lange knak)
6 cent SIVANA (korte knak)
Voor elken voetvorm: swift.
f.
4.95
f.
5.95
f.
6.95
En zoo kwam dan gisteren het lot van
den gulden In het parlement ter sprake.
Eerst hedenmiddag echter zal het eigen
lijke debat worden gevoerd naar aanlei
ding van de korte rede, welke Minister
Colijn bij het begin der vergadering hield.
Maar de Kamer heeft daar- toch het drietal
ingediende ontwerpen (het tegengaan van
prijs-opdrijving; het verbod van goud-uit
voer; het instellen van een Egalisatie- of
Stabiliteitsfonds) behandeld en afgedaan.
De rede van Minister Colijn, waarvan wij
zoo-even gewaagden, en die gisteren nog
uitvoerig door ons is vermeld, was feitelijk
bedoeld als een hoffelijkheid jegens de
Kamer. Nieuws bevatte zij niet, gelijk men
reeds uit ons blad gezien zal hebben, be
halve dan in den laatsten zin, waarin werd
medegedeeld, dat, onder de gewijzigde om
standigheden (waarmee in dit verband be
doeld werd het eventueel duurder worden
van het levensonderhoud i de Regeering zal
overwegen of de onlangs getroffen rege
ling met betrekking tot den huurbijslag
wijziging behoeft. Vermoedelijk zal dus
deze bijslag geheel of ten deele worden
hersteld. De mededeeling des Ministers, dat
de Regeering op dit oogenblik niet denkt
aan een wettelijke devaluatie, was, hoe
belangrijk ook, niet nieuw; uit de inge
diende ontwerpen was dit reeds gebleken.
Wij gelooven stellig, dat de Regeering de
goede methode heeft gevolgd om den nieu
wen toestand te regelen en de beurs-koer-
sen bevestigen dit tot dusver.
De drie wetsontwerpen moesten natuur
lijk den gewonen parlementairen weg vol
gen: afdeelingsonderzoek, Verslag, Ant
woord. maar als het moet, kan de Kamer
(gelijk in de oorlogsjaren i zeer snel wer
ken, al verliepen er dan ook ruim vijf uur,
tot de ontwerpen rijp waren voor openbare
discussie: om 2 uur ging de Kamer in de
afdeelingen en om ruim 7 uur in den
avond begon de openbare behandeling. Uit
de Verslagen bleek, dat in de afdeelingen
nog verschillende belangrijke vragen aan
de orde waren gesteld. Men kon zich alge
meen, of vrij algemeen, met de ontwerpen
vereenigen, maar wenschte te weten, of de
Regeering al eenig denkbeeld had omtrent
de goudpunten, waartusschen zij het koers-
peil van den gulden zou willen egaliseeren;
omtrent een eventueele herwaardeering
van goederen en goudvoorraden; omtrent
de bestemming van de winst der Neder-
landsche Bank, en men vroeg of zij niet
zou komen met voorstellen tot aanpassing
van loonen. salarissen en pensioenen aan
den nieuw te verwachten levensstandaard.
De Regeering heeft vervolgens bij elk
ontwerp het betrokken verslag beantwoord.
Minister Oud heeft daarbij doen uitko
men, dat hij thans op verschillende der
gestelde vragen geen positief antwoord
kon geven. Omtrent een koers van den
gulden kon op dit oogenblik niets worden
bepaald en de winst op den goud-uitvoer
van de Nederlandsche Bank kan eerst wor
den vastgesteld, wanneer de pariteit zal
zijn beslist. Dan echter zoo verklaarde
de Minister zal die winst ten bate van
het Rijk komen, maar eerst zal het pon-
denverlies er af worden getrokken dat de
Bank destijds heeft geleden. Omtrent de
winst op den goudvoorraad wordt later be
slist. Of er maatregelen genomen zullen
worden tot aanpassing van loonen, sala
rissen en pensioenen verklaarde de Minis
ter thans niet te kunnen beslissen; dit zal
van de omstandigheden (stijging der kas
ten van het levensonderhoud) afhangen.
Het is niet de bedoeling, een wissel-cen
trale te stichten. Bij het beheer van het
Egalisatie-fonds zal de Regeering de be
slissing hebben; de bank-directie adviseert.
Minister Gelissen heeft beloofd dat, met
de nieuwe bevoegdheden, tegen elke prijs
opdrijving krachtig zal worden opgetreden,
ja, hij gaf zelfs te kennen dat nog verdere
maatregelen tegen prijs-opdrijving noodig
kunnen zijn. Groot-, tusschen- en klein
handel zullen onder de bepalingen vallen.
Wat nu precies ..onredelijke" prijs-opdrij-
vingen zijn, verklaarde de Minister niet te
kunnen omschrijven; dit zal van de om
standigheden afhangen. De voorschriften
hebben wel betrekking op huren, maar
niet op pachten; voor deze laatste zal de
crisis-pachtwet worden verlengd. Nogmaals
zegde de Minister een redelijke, maar
krachtige uitvoering der maatregelen toe.
Ziehier het voornaamste uit het ant
woord der beide Ministers.
Er zijn enkele korte redevoeringen uit
de Kamer gehouden. De revolutionnairen
De Visser en Sneevliet protesteerden tegen
de wijze van behandeling, want zij meen
den dat deze te overhaast geschiedde. En
kele amendementen van deze zijde op het
prijsopdrijvings-ontwerp werden niet on
dersteund. Tegen dit ontwerp verklaarde
de heer Vervoorn te zullen stemmen, omdat
de boeren er geen belang bij hebben. De
Minister bepaalde, na overleg met de Com
missie van Rapporteurs, den werkingsduur
dezer wet tot 1 Maart 1937.
De Kamer heeft de drie wetsontwerpen
zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Tegen dat inzake het uitvoerverbod stem
den de revolutionnairen; tegen het prijs-
opdrijvingsontwerp de heer Vervoorn.
Deze beslissing viel om tien minuten
over achten. En later op den avond
kwam de Eerste Kamer bijeen, om
de drie ontwerpen, door het Lagerhuis
met zoo prljzenswaardigen spoed behan
deld. eveneens in behandeling te nemen.
Ongetwijfeld een parlementair record.
De griffier las de voorlooplge Kamerver
slagen voor. „Eenige leden" hadden, zoo
meldde het verslag over het eerste ont
werp, gemeend dat de regeering, die Vrij
dag nog verklaarde, haar monetaire poli
tiek onveranderd te zullen handhaven,
had moeten aftreden.
Minister Oud betoogde, dat de regeering
met allen eerbied voor de Eerste Kamer,
toch nog meer hecht ain het Inzicht van
de leiding der Nederlandsche Bank.
Men moet wel een volkomen vreemde
ling in het economisch Jeruzalem zijn, riep
de minister verontwaardigd uit, als men
durft beweren, dat de regeering geen oog
heeft gehad voor de economische omstan
digheden. Er is geen sprake van, dat wij
onze beproefde monetaire politiek zonder
meer prijs hebben gegeven onder vreemde
pressie. Hebben wij soms in 1914 gemobili
seerd onder bultenlandschen Invloed? (In
stemming). Wij hadden het graag niet ge
daan, aldus spr., doch het besluit van Za
terdagavond was het eenlg Juiste ln het
welbegrepen landsbelang.
Het vraagstuk der goudclausule zal on
derwerp van nauwkeurig onderzoek uit
maken. Zoo noodig zullen maatregelen
worden genomen. (Applaus).
De heer Van Embden was evenals de
regeering, tegen devaluatie. Bij het ln ver
keer brengen van een muntstuk neemt
men een moreele verantwoordelijkheid op
zich. Deze regeering is tegen formeele be-
rooving van zijn crediteuren.
De gouden standaard echter is interna
tionaal. Dien door één land té willen hand
haven, ls ondenkbaar. Moederziel alleen te
willen doen, wat alleen een geheele kring
kan verrichten, is absurd.
Dat de regeering Vrijdag nog niet het
standpunt van Zaterdag heeft ingenomen,
strekt haar tot eer.
De heer Van Vessem was van oordeel,
dat de president van de Nederlandsche
Bank eerder op de hoogte moest zijn van
wat er in Frankrijk gaande was. Er is ge
zegd, dat Nederland met Zwitserland wél,
zonder Zwitserland niet weerstand had
kunnen bieden. Spreker zou wel eens wil
len weten, welke invloeden van buiten Za
terdag op de regeering hebben ingewerkt.
Heeft de bankier Mannheimer Zaterdag
soms invloed uitgeoefend? (Teekenen van
afkeuring).
Het is niet te aanvaarden, dat Nederland
zijn houding moest wijzigen door Zwitser
land. Nu komt de regeering met devaluatie,
na het volk jarenlang opgevoerd te heb
ben in de meening, dat die uitgesloten was.
Voor sommige politieke opvattingen is de
devaluatie een schijn-overwinning doch de
werkloozen, de kleine man, de middenstan
ders, de menschen met vaste inkomens,
worden de dupe.
Minister Oud zeide, dat de regeering zal
overwegen, maatregelen als uitvoerverbod
van goud, dadelijk een wettelijken grond
slag te geven, als in het begin van Augus
tus 1914.
Spreker is er trotsch op, dat dit kabinet
alles heeft gedaan om den gaven gulden
te handhaven. Het heeft een strijd moeten
voeren als nooit te voren, doch ondervond
nooit steun van de geestverwanten van
den heer Van Vessem en nu doet die zich
voor als de strijder vopr den gaven gulden.
Ook op dit oogenblik zijn wij, zeide spre
ker, geen muntvervalschers en als de gul
den nog staat zooals geen andere valuta,
dan is dat dank zij de politiek der regee
ring. Dit kan geen mensch haar ontnemen.
De heer Van Vessem is niet op de hoog
te. De devaluatie-voorstanders zijn door
dr. Colijn nooit onvaderlandslievende
schobbers genoemd, wel zij, die het niet
kon schelen welke monetaire politiek werd
gevoerd, als zij er maar. voordeel uit haal
den. Spr citeert een strooibiljet van de
N.S.B. en noemt den schrijver daarvan een
onvaderlandslievende schobber. (Stemmen.
Zeer juist!)
De beslissing van Zaterdagnacht is de
regeering zwaar gevallen, doch werd alleen
genomen in het belang van het volk, over
eenkomstig de deskundige adviezen. Daar
voor aanvaardt de regeering de volle ver
antwoordelijkheid, wijl ze alleen handelde
in 's lands belang. Er zijn momenten in het
leven van een volk, waarin het partijbelang
moet wijken voor het ,pati,onaal belang.
De regeering heeft uitsluitend gehan
deld in het belang van het Nederlandsche
volk. (Langdurig applahs).
Welk een karakter moet men zelf heb
ben, om'Iets anders van de Regeering te
durven veronderstellen! (Geroep: Zeer
juist!Wij hebben niets anders voor oogen
gehad dan het belang van het land.
Het doet spr. pijn, als er wordt gespro
ken zooals hier vanavond is gedaan. (Ge
roep: Ach welnee!Er zijn oogenblikken
dat het partijschap moet wegvallen. Doch
er zijn twee groepen die staan buiten de
gemeenschap van land en volk. De com
munisten en de N.S.B.'ers. Spr. vertrouwt
dat het Nederlandsche volk zal weten aan
De zeeslag.
Een hevig zeegevecht heeft zich gisteren
inderdaad afgespeeld in de Straat van Gi
braltar, waarbij een torpedobootjager der
regeering is gezonken en een andere zwaar
gehavend is. De torpedobootjager „Almi-
rante Ferrandiz", die tot de regeerings-
vloot behoorde, werd aangevallen door twee
rechtsche kruisers, de „Baleares" en de
„Almirante Cervera". Na een gevecht van
twaalf minuten geraakte de „Ferrandiz"
ln brand en zonk weldra. Een andere tor
pedobootjager der regeeringsvloot, de „Gra-
vlna", kwam de „Ferrandiz" te hulp, doch
moest na eenigen tijd met zware averij
vluchten naar het Zuiden. Later is het
schip de haven van Casa Blanca binnen-
geloopen en heeft daar 45 gewonden aan
wal gezet. Het Fransche stoomschip „Kou-
toubia", op weg van Tanger naar Marseille
heeft volgens radio-telegrafische mededee
ling van den kapitein, 40 schipbreukelin
gen van de „Almirante Fernandiz" aan
boord genomen.
Niet onwaarschijnlijk is, dat dit gevecht
samenhangt met het transport van 2000
man, van Ceuta naar Algeciras, ter ver
sterking van de rechtsche strijdkrachten.
De overbrenging is gisteren geschied, on
der bescherming van oorlogsschepen en
eenige daarvan zijn vermoedelijk in bot
sing gekomen met de eenheden der regee
ringsvloot, die het transport wilden ver
hinderen. Het werd voorafgegaan door
vier vliegtuigen der opstandelingen. Nadat
de versterkingen te Algeciras waren ont
scheept, gingen de schepen naar Ceuta
terug, om opnieuw 2000 man aan boord te
nemen.
V. D., te L. heeft schade gelederf door
onrechtmatig optreden van een patroon en
vraagt op welke wijze schadevergoeding te
verkrijgen is.
AntwoordPleeg in de eerste plaats over
leg met de commissie, die in het geschil
reeds uitspraak deed. Kan deze niet hel
pen, dan zou de zaak bij den rechter aan
hangig gemaakt moeten worden.
V. H.. te L. stelt een vraag omtrent on
derhoudsverplichting Jegens een schoon
vader.
Antwoord: Als uw schoonvader in be
hoeftige omstandigheden verkeert, moet u
mede voor de voorziening in zijn onder
houd bijdragen. Is u daartoe beslist niet
in staat en de andere door u genoemde
personen wél, dan moeten uitsluitend deze
voor hem zorgen.
A. Z., te B. Uw vraag omtrent een
aanslag inzake de warenwet is ons niet
duidelijk en kan dientengevolge niet be
antwoord worden.
welke zijde het zijn belagers zal moeter.
zoeken. (Hartelijk applaus).
Het ontwerp wordt goedgekeurd z.h.s.
met aanteekening vkn tegenstemmen van
de NB.B.'ers.
Inzake het tweede ontwerp dat tegen
de prijsopdrijving brengt minister Ge-
lissen de memorie van antwoord uit. Spr.
zegt o.a. te hopen dat de burgemeesters
van hun bevoegdheid een goed gebruik
zullen maken, anders moet er een beroeps
instantie komen.
Het ontwerp wordt z.h.s. aangenomen.
Het derde ontwerp betreffende het
egalisatiefonds wordt z.h.s. en zonder
discussie aangenomen.
De vergadering wordt te kwart voor
twaalf gesloten.
Aanval op Malaga?
Men verwacht nu, dat een rechtsche af-
deellng van 8000 man, met cavalerie, ar
tillerie en gesteund door twee kruisers, nog
deze week een aanval zal ondernemen op
Malaga.
De verdedigers van het Alcazar.
Het blijkt thans, dat van de 1100 solda
ten, die het Alcazar verdedigd hebben, 82
gesneuveld zijn, 400 ernstig gewond en 150
licht gewond. 47 man worden vermist se
dert de groote ontploffing van de vorige
week. 30 manschappen zijn gedeserteerd en
op onnaspeurlijke wijze verdwenen, 5 stier
ven een natuurlijken dood en 3 pleegden
zelfmoord gedurende het beleg. Dit alles
volgens verklaringen van officieren der ex-
belegerden aan een correspondent van
Reuter. Geen verliezen vallen er te mel
den onder de 520 vrouwen en 50 kinderen.
Van de zijde der troepen, die thans van
Toledo naar Madrid oprukken, w.o. ook
de geredden uit het Alcazaor, wordt bericht
dat een Catalaansche colonne, die gezon
den was ter verdediging van Toledo, zon
der slag geleverd te hebben, zich naar de
hoofdstad heeft moeten terugtrekken.
Nieuwe artilleriegevechten zijn ontsponnen
aan het front van Talavera.
De aanval op Madrid.
De roode trogpen werken in koorts
achtige haast aan den bouw van een
drietal verdedigingslinies rond de
hoofdstad.
Intusschen meldt radio Sevilla. dat
verscheiden ministers van Madrid uit
een bezoek hebben gebracht aan Ali
cante, om maatregelen te treffen voor
het installeeren van de regeering in
die stad.
Het gemeentebestuur van Madrid treft
in allerijl maatregelen voor het opslaan
van levensmiddelenvoorraden, om in ge
val van een belegering van de hoofdstad
niet voor verrassingen te komen te staan.
De gemeenteraad heeft een crediet toe
gestaan van 20 millioen peseta's, welke
bestemd zijn voor het koopen van voor
raden. Reeds is onlangs uit verschillende
landen tot een bedrag van 16 millioen pe
seta's gekocht.
De „Gaceta de Madrid" publiceert een
decreet van het ministerie van financiën,
waarbij onroerende goederen, die behoor
den aan personen, die bij de opstandige
beweging betrokken zijn, worden verbeurd
verklaard.
Verder moet, volgens een D.N.B.-bericht
uit Parijs, de Madrileensche regeering te
gen 1 October het parlement hebben bij
eengeroepen. Op de agenda staat „de ver
dediging der stad tegen de nationale troe
pen en in verband daarmede het oproepen
van alle strijdbare mannen onder de wa
penen".
Opnieuw heeft Intusschen generaal
Franco te verstaan gegevei, dat thans Ma
drid het doel der nationalisten is en dat
dit doel spoedig zal zijn bereikt.
De colonne-Castejon, 'die den aanval op
de Spaansche hoofdstad voorbereidt, be
vindt zich reeds op 17 K.M. voorbij Toledo
en rukt snel op.
De rooden, die kans zagen uit Toledo te
ontkomen, vluchten meerendeels ln de ricï>
ting Ciudad Real. Een groot aantal gevan
genen is den nationalisten te Toledo in
handen gevallen. De buit aan wapenen en
munitie is zeer groot.
De Iersche blauwhemden.
De leider van de Iersche blauwhemden,
generaal O'Duffy, ls gisteren te Valladolid
aangekomen. Hij bood de rechtsche troepen
aan hen met ongeveer 2000 Ieren te hulp
te komen. Naar de „Eevening Standard"
bericht, heeft generaal Cabanelias het aan
bod van de hand gewezen. Hy wenschte
niet, dat buitenlanders deelnamen aan het
bevrijdlngswerk van Spanje.
9853
Geloof ons niet voetstoots, maar steek een
Karei I op. Oordeel zelf over de Karei I
Smaak en genr vertellen U terstond: dit z|d
sigaren van klasse t
B
Vervaardiger van Kunsttanden
en Gebitten. 8039a
NOORDEINDE no. 51a
- het radicale muizen-
Mi |nfl verdelgingsmiddel.
I IUI/W nll 0.25. 8968
Voor ratten vrage men het
speciale versterkte preparaat
vanaf f. 0.45.
D ATT(1 Verkrijgbaar: Drog.
AH IV s A BROERSE,
Haarlemmerstraat 68; Drog.
KOREVAAR, Korevaarstr. 24;
Drog. C. J. JONK, Mare 810;
Drog. H. v. VLIET, Heerenstr.
10; Drog. J. VRIJENHOEK,
Haarlemmerstraat 119; Drog.
BRIEJER-Bleys, Noordelnde 24
Vrijdag 2 Oct. 1936 's avonds
7 uur in het Notarishuis te
Leiden, ten overstaan van den
Notaris B. H, STUMPEL, Afslag
van de nav. perc. te Leiden:
1. Winkelhuls HaarLstr. 257,
hoek Pelikaanstr. 23. in bod
op f. 7200.—; 2. Winkelhuls
Haarl^tr. 259, hoek Pelikaan
straat met aangr. winkel en
Magazijn HaarlAtr. 261, op
f. 4050.—; 3. Winkelhuis Haarl.
straat 263 op f. 4100—; 4. Win
kelhuis HaarLstr. 265 op f. 4400
5. Winkelhuls O. Ryn 130/130a
hoek Pelikaanstr., op f3000—;
6. Winkelhuls Pelikaanstr. 22,
op f2250—7. Winkelhuls Pe
likaanstr. 24, op f. 1700.8.
Winkelhuls Pelikaanstr. 25, op
f. 1140.9. Winkelhuis met
afz. bovenw. Pelikaanstr. 27/27a
op f.3300.10. Winkelhuis
m. afz. bovenw. Haarlstr. 267a
en b, op f. 5900.11. Werk
plaats met afz. bovenw. Hoef-
straat 10, op f. 2000—, 9702
Combinatie der perc,: 1, 5,
8, 9; 2, 6, 7; 1, 5, 8, 9, 2, 6, 7;
3 en 4; 2, 3 en 4; 2, 3, 4, 6 en 7;
en 1 i 9.
Maar danook voor eiken voet I Swift heeft al die
voeten - breed, forsch of smal - grondig bestudeerd.
De SwiH-ontwerpers hebben niet gerust, totdat
zij voor iederen voetvorm een apart model had
den ontworpen. En met succes I
Zoodoende kan Swift letterlijk aan iedereen
den juisten pasvorm garandeeren met een on-
berispeiijken schoen, die in model blijft.
Swift heeft daardoor het ideaal verwezen
lijkt van duizenden practische mannen:
LUXE-GEMAKSSCHOENEN I
Laat Uw winkelier als vakman U
adviseeren, welk Swift-model voor Uw
voet hef meest geschikt is.
VOOR ELKEN VOET - VOOR ELKE GELEGENHEID
