LEIDSCH DAGBLAD - Vierde Blad
Vrijdag 8 Mei 1936
GENEESKUNDIGE BRIEVEN
UIT RUSLAND.
NARCOSE.
In mijn vorigen brief heb ik aangegeven
hoe men op steeds volmaakter wijze pijn,
speciaal bij operaties, kan vermijden door
inspuiten van bepaalde stoffen op een of
andere plaats in het verloop der pijn-
geleidende zenuwen.
We zullen nu de tweede mogelijkheid
om het pijngevoel te onderdrukken in
haar ontwikkelingsgang nagaan; d.i. dus
de methode, waarbij de hersenen zelf zoo
danig verlamd, vergiftigd of althans uit
geschakeld worden, dat we ons de pijn
niet meer bewust kunnen worden. Daar
voor wordt de patiënt in narcose gebracht,
dat is als het ware met een kunstmatigen
slaaptoestand te vergelijken. Bij den
normalen slaap is het pijngevoel ook reeds
verminderd, maar verschillende invloeden
kunnen ons uit dezen slaap wekken en ook
een poging om tijdens dezen normalen
slaap iemand te opereeren zou op een
groote mislukking uitloopen. Hierbij zou
zooveel pijn in onze hersenen arriveeren.
dat we wakker zouden worden en boven
dien zouden verschillende hinderlijke
reacties of reflexen optreden.
Bij de algemeene narcose werd tot voor
enkele jaren vrijwel uitsluitend gebruik
gemaakt van stoffen, die in gasvorm met
de lucht worden ingeademd. Aan den
tandarts Morton uit Baston komt de eer
toe, samen met den chirurg Warren voor
het eerst een grootere operatie te hebben
verricht met behulp van aether-narcose.
In het jaar daarop werd in 1848 door
Simpson uit Edinburgh voor dit doel ge
bruik gemaakt van een andere stof. n.l.
chloroform. Aan het gebruik van beide
stoffen zijn voor- en nadeelen verbonden.
In den loop der jaren is men er steeds
meer in geslaagd de nadeelen tot een
minimum te reduceeren. In 1896 is door
Lotheisen een derde middel aangegeven,
nl. het chlooraethyl. terwijl ten slotte na
1910 met stijgend succes ook gebruik ge-
maak wordt van het lachgas, dat reeds
In 1S00 door Davy was ontdekt.
Chloroform, aether en
chlooraethyl.
Chloroform, aether en chlooraethyl wor
den dus met de lucht ingeademd. Een be
paalde hoeveelheid van de te gebruiken
stof wordt op een narcosekap gebracht
en deze wordt op het gelaat (voor mond
en neus) geplaatst. Voor geregelde bijvul
ling in de kap moet natuurlijk trouw
worden gezorgd. We verzoeken nu den
patient rustig te ademen. De aether
om deze stof nu verder maar als voor
beeld te nemen komt in de longen, pas
seert den longwand en wordt opgenomen
in het bloed. Langs de bloedsbaan wordt
het zenuwstelsel bereikt. Het is alsof aller
eerst de hersencellen zich trachten te
ontworstelen aan den verlammenden in
vloed van den aether. Dit uit zich dan
door dat eerst een prikkelingstoestand of
excitatiephase kan optreden, waarin de
patiënt op zeer geringe prikkels abnor
maal heftig kan reageeren. Daarna
vaak trouwens ook zonder dat djeze toe
stand optreedt valt de patiënt in slaap.
Geeft men een te gröote hoeveelheid
dan kan het leven bedreigd worden.
Scherpe en deskundige controle kan
daarom tijdens een narcose niet worden
gemist. Allereerst moeten ademhaling en
pols worden nagegaan. Deze beide func
ties moeten rustig en regelmatig blijven.
Pupilreactie.
De meest bruikbare methode om na te
gaan of een patiënt voldoende doch niet
overmatig in narcose is, bestaat in het
nagaan van de pupilreactie. In het mid
den van het gekleurde vlies, dat we in
ieder oog gemakkelijk zien de Iris of
het regenboogvlies bevindt zich een
ronde opening, de pupil. Hierdoor dringen
de lichtstralen ons oog binnen om ten
slotte op den achterwand van het oog, het
netvlies in te werken. Zoodra de hoeveel
heid licht, dat in het oog komt, toeneemt
wordt de pupil nauwer. In schemering en
duisternis wordt de pupil weer grooter. Dit
veranderen van de grootte van de pupil
onder invloed van vermeerdering of ver
mindering van de hoeveelheid licht noe
men wij de pupilreactie. Brengen wij nu
iemand in slaap door een narcotium dan
treden gemakkelijk te controleeren ver
schijnselen aan de pupillen op. Eerst
wordt de pupil grooter of wijder dan nor
maal, maar het lichtreflex blijft aanwezig.
Daarna, bij toenemende inwerking van
aether of chloroform wordt de pupil weer
kleiner met behoud van de reflex. Wordt
de hoeveelheid voor het betrokken indi
vidu te groot, dan wordt de pupil weer
veel grooter en is de reflex bovendien op
geheven. Op binnenvallend licht wordt de
pupil dan dus niet weer kleiner. Het is
een klemmende aanwijzing om de narcose
te onderbreken om het lichaam in de ge
legenheid te stellen weer in evenwicht te
komen. Het is de dankbare taak van een
narcotiseur om in het algemeen van
aether of chroroform juist zoo weinig te
geven, dat het doel bereikt wordt met
vermijding van gevaar. Ook hier geldt het
gezegde: overdaad schaadt.
Andere methoden.
Aan c cze narcose door inademing van
de daarvoor in aanmerking komende stof
fen zijn soms bezwaren verbonden. Bij
bepaalde ziektetoestanden van hart of
longen kunnen deze bezwaren zelf onover
komelijk worden. Bovendien vinden vele
patiënten het ook psychisch een zeer on
plezierige en hinderlijke wijze van doen.
De kap op den neus maakt dan onrustig
of de geur van chloroform of aether werkt
beklemmend. Daarom heeft men vele
jaren lang gezocht naar een anderen weg
waarlangs iemand voldoende diep in
slaap gebracht kon worden. De weg die
hiervoor dan direct in aanmerking komt
is de weg langs den endeldarm. Het is
reeds lang bekend, dat men vla de aars
opening b.v. vocht in het laatste gedeelte
van den darm kan brengen en dat dit
vocht dan door den darmwand heen in
het bloed kan worden opgenomen. Op dit
beginsel steunt de z.g. rectale narcoce.
Reeds in 1847 heeft de beroemde Pirogoff
aether-narcor.e lanes het rectum toege
past. De methode bleek toen niet te vol
doen en werd dus weer verlaten. Dumont
ln 1906 en Amd in 1908 probeerden het
opnieuw, echter wederom zonder bruik
baar of navolgbaar resultaat. Met de be
reiding van het avertlne werd in 1926 de
mogelijkheid opnieuw geboren de rectale -
narcose toe te passen. Deze stof de
chemische samenstelling is trioroom-
aethylalcohol is bereid door Willstatter
en Duisburg en de chirurg Kirschner heeft
in 1929 er voor het eerst zijn ervaringen
over gepubliceerd. Deze ervaringen deden
zien. dat er ongetwijfeld aan deze methode
groote voordeelen verbonden waren, doch
dat er gevaren bij aanwezig waren, die
men eerst moest leeren vermijden voor en
aleer algeheele toepassing ingang kon
vinden. Duidelijk is gebleken, dat voor al
de doseering met groote nauwkeurigheid
moet worden berekend, en dat een zeer
geringe overdoseering levensgevaar met
zich mede kan brengen. Verschillende per
sonen hebben een verschillende hoeveel
heid avertine noodig ter verkrijging van
het gewenschte resultaat en ter vermij
ding van ernstige gevaren. Verschillende
factoren moeten te voren bekend zijn. Dan
kan met behulp van een bepaalde formule
de gewenschte hoeveelheid worden bere
kend Daarom is bij spoedoperatie deze
methode niet te gebruiken.
Heeft men te voren gelegenheid alle
factoren rustig te overwegen en de for
mule dus nauwkeurig te berekenen, dan
verdient deze rectale avertine narcose in
derdaad de volle belangstelling der chi
rurgen. Men behoeft dan niet tot eiken
prijs met deze narcose alleen zijn doel te
bereiken. Het schijnt integendeel het beste
met een minimale hoeveelheid een z.g.
basis narcose te bewerkstelligen en zoo
noodig tijdens de operatie met een geringe
toevoeging van aether of chloroform langs
den ademhalingsweg de narcose de ge
wenschte intensiteit te geven. Een van
de zeer groote voordeelen van deze
methoden is. dat de patiënt op de zieken
kamer in slaap kan worden gebracht,
terwijl hij in rustig gesprek is met den
narcositeur. Het spuitje met avertine
wordt in het rectum gebracht en ineens
valt de patiënt in rustigen slaap. Daarna
wordt de patiënt naar de operatiekamer
gebracht en zoodoende worden alle voor
bereidende maatregelen aan het oog en de
psyche van den patiënt onttrokken. Dit
is voor de gemoedsrust van vele patiënten
van onschatbaar voordeel Deze kunst
matig verkregen slaap duurt verscheidene
uren. Daarna ontwaakt de patiënt op rus
tige en haast normale wijze. Ook hierin
wint deze methode het van de inhalatie-
narcose.
Beëindigen van de narcose.
Soms kan het gewenscht zijn de nar
cose eerder te beëindigen. Men is er
tegenwoordig in geslaagd door inspuiting
van een bepaalde stof ook dit te be
reiken.
Zoo heeft zich naast de oude en be
proefde methode van inhalatie narcose in
de laatste jaren op vruchtdragende wijze
de rectale avertine narcose ontwikkeld.
Voor crirurgische ingrepen, die slechts en
kele minuten duren, is er nog een andere
mogelijkheid naar voren gekomen. Hier
voor is de avertine-slaap, die immers
verscheidene uren duurt in het algemeen
ongewenscht. Een andere stof evipan-
natrium biedt hier uitkomst. Deze
wordt rechtstreeks in het bloed ingespo
ten. in den vorm van een intraveneuze
injectie. Men bereikt daarmede een slaap,
die omstreeks 15 minuten duurt. Deze
evipannatrium is te prefereeren boven het
vroeger gebruikte pernocton, omdat hier
bij de slaap weer veel langer duurt. Is de
ingreep geschied en wenscht men om een
of andere reden den slaap weer eerder te
onderbreken, dan kan dit weer worden be
reikt door een coramnie-injectie.
We zien uit dit alles dus, dat ook op
dit gebied in den allerlaatsten tijd belang
rijke vorderingen te boeken zijn geweest.
Ook buiten de crirurgie kan het noodig
2ijn bepaalde patiënten de rust van den
slaap deelachtig te doen worden. Vooral
bij bepaalde onrustige, zenuwpatiënten
kan dit vraagstuk op bijzondere wijze aan
de orde komen. Ook hier kan rectale
toediening van rustbrengende stoffen noo
dig zijn. Hier vindt vooral het chloral-
hydraat toepassing. Bij andere geester
stoornissen kan het noodzakelijk zijn ver
scheidene dagen tot weken achtereen een
patiënt bijna voortdurend in slaap te
houden. Dit brengt niet alleen rust voor
den patiënt en de omgeving; er kan bo
vendien een werkelijke genezing door ont
staan en optreden in gevallen waar men
vroeger, zonder zulk een slaapkuur, veel
machteloozen tegenover stond. De be
kende firma Hoffmann-la Roche heeft een
bruikbare stof hiervoor in den handel ge
bracht, het somnifeen. Liefhebbers van
scheikundige samenstellingen zij hier ont
huld. dat somnifeen een oplossing is van
de diaethyllamine zouten van diaethyl en
diproparyl barbituurzuur; het is maar
gelukkig dat de gewone medicus hiervoor
in de plaats van somnifeen kan spreken!
Dit middel kan bij slapeloosheid in be
paalde gevallen met succes worden toe
gepast. Een voorgeschreven aantal drup
pels kan dan worden ingenomen. Spuit
men ongeveer 2 c.m. 3 tusschen de spieren
in of intraveneus dan vallen zelfs onrus
tige drukke zenuwpatiënten snel in een
rustigen slaap. Aan Klasi komt de ver
dienste toe deze stof te hebben toegepast
voor het bereiken van een slaapkuur ge
durende langeren tijd. Dit is geschied om
streeks 1920. Deze stof is hiervoor verre te
verkiezen boven toediening van opium of
morphine preparaten, welke vroeger ook
wel reeds voor hetzelfde doel zijn gebruikt.
Zijn gunstige ervaringen hebben ook in
ons land navolging gevonden en onge
twijfeld is dit middel en deze kuur bij de
behandeling van verschillende zenuw
patiënten als een belangrijke aanwinst te
beschouwen. Zoo zijn er ook in psychia
trische inrichtingen nieuwe mogelijkhe
den in den laatsten tijd ontstaan die het
aspect ervan langzaam maar zeker heb
ben gewijzigd en waardoor ook voor de
bewoners dezer ziekenhuizen hoopvollere
kansen naar voren komen. Er zal te gele-
genertijd nog wel eens gelegenheid be
staan, hierop nader de aandacht te ves
tigen.
P. N. N.
W NELPEN WY EIKAAD
(Van onzen correspondent).
DE GEWELDIGE OVERSTROOMINGEN
IN AMERIKA.
Schade van half milliard dollars. -
Radio als levensredder. - Ramp
brengt werk voor vele fabrieken.
Wanneer er een- land is, dat van over
stroomingen kan meepraten, dan is dat
het onze en iets vertellen over de ramp,
die dezer dagen elf Amerlkaansehe Staten
aan de Oostkust getroffen heeft zou dus
bij eerste beschouwing noodeloos zijn.
Maar onze vaderlandsche overstroomingen
zijn misschien alleen maar te vergelijken
met dergelijke rampen in het verre China,
dat ook zulk laagland is en waar dijken
de bescherming tegen de gezwollen stroo
men vormen. In Amerika heeft men Iets
dergelijks in de Zuidelijke Staten van
Arkansas. Mississippi. Alabama e.d. waar
de reusachtige Misslsippi-rlvier door een
paar duizend kilometer vlak land stroomt
en bij abnormalen waterstand eindelooze
streken met zijn gelen modder bedekt. De
laatste keer. dat dit gebeurde, was in 1930
en ofschoon de menschen bij duizenden
dakloos gemaakt werden, vee verdronk en
de oogst vernield werd, was de schade
lang niet zoo groot als de overstrooming
van dit jaar veroorzaakte. In de Zuidelijke
streken kwam er veel meer land onder
water te staan, maar daar zijn geen groote
steden te vinden, geen belangrijke fa-
briekscentra, geen banken, theaters, woon
huizen van gegoeden en rijken. De Missi-
slppi wreekte zich op de armere farmers-
bevolking van blanken en negers men
schen, die een heel jaar door van een paar
honderd dollars moeten leven en soms van
nog minder!
Maar wanneer steden als Pittsburg of
Hartford tot aan de tweede verdieping
ónder water komen te staan, dan is het
wat anders! Pittsburgh met omgeving telt
ongeveer twee mlllioen inwoners en Hart
ford ongeveer een half millioen. Laat de
lezer zich even voorstellen, dat Amsterdam
een paar dagen geheel onder water kwam
te staan, dat tot aan de ramen van de
tweede verdieping zou reiken! Een derge
lijke plotseling opgekomen stijging van het
water is in ons vlakke land natuurlijk on
bestaanbaar of er moest een vloedgolf uit
zee komen. Maar in een bergachtig terrein
komt het water met een sneltreinvaart
aanrollen en verdwijnt weer even hard.
wanneer de massa zich een uitweg heeft
gebaand. Merkwaardig genoeg heeft nie
mand de catastrophe zien aankomen, aan
gezien de abnormale winter met extra
koude en sneeuwval gepaard ging en een
plotselinge dooi een even abnormale portie
smeltwater moest veroorzaken, die zich
een doortocht naar zee zou moeten banen.
Zooals ik zelf ondervond, zijn er drie zware
sneeuwstormen geweest in een paar maan
den tijds, die door aanhoudende vorst op
elkaar bleven liggen en een laag vormden,
die op sommige plaatsen bij de meters ge
teld kon worden. Bij mijn huis in de buurt,
dat gelukkig op een heuvel ligt en waar
trouwens de Hudson de eenige rivier in de
nabijheid is, smolt de sneeuw bij den eer
sten dooidag zoo gauw. dat bergbeken
langs de wegen huppelden of van rptsen
kwamen aftuimelen, waar ik nimmer te
voren water zag stroomen.
De twee oorzaken, dat de overstroomin
gen in Connecticut en Pennsylvania zulk
een noodlottig gevolg hebben gehad, zijn
het heuvelachtige terrein en het doorbre
ken van stuwdammen, die de talrijke re
servoirs voor drinkwatervoorziening en op
wekking van electrische kracht in gewone
tijden ln bedwang houden, maar die nu
onder den druk bezweken. Op die manier
kon een rivier als de Monongahela of de
Alleghany, die de stad Pittsburgh onder
water zetten, een peilstijging van 20 M.
vertoonen. En op die manier kon er zon
der overdrijving gesproken worden van
een ..watermuur", die plotseling op de vaak
niets vermoedende bevolking kwam toe-
stormen. Men zou zoo denken, dat er tegen
een dergelijke ramp niets te doen zou
zijn, maar de stad Portsmouth aan de
Ohio-rivier gelegen, heeft aangetoond, dat
dit wel degelijk mogelijk is. Jaren geleden
heeft men daar een betonnen muur aan
beide zijden van de Ohio opgericht tot
een bescherming in precies zulk een geval.
En jaren achteren werd Portsmouth een
beetje uitgelachen met deze kostbare en
zeer weinig schilderachtige bescherming.
Maar terwijl nu de heele omgeving mate-
looze schade heeft geleden bleef Ports
mouth beschermd de fabrieken werkten
door en de kinderen speelden achter den
muur, twintig meter onder den waterspie
gel van de langsrazende Ohio. Toen kwam
de rest tot de ontdekking, dat er toch wel
iets te zeggen valt voor dijken, ook al had
het maar 6 c.M. gescheeld en de Ohio was
over den muur van Portsmouth gekomen.
Sinds menschenheugenis is het water
nimmer zoo hoog gestegen in die streken.
In 1889 heeft er een overstrooming bij
Johnstown plaats gehad, waarbij 2200
menschen om het leven kwamen en dit
jaar kwam het water in datzelfde Johns
town veel hooger dan in '89, maar eischte
nog geen half dozijn menschenlevens. Zie
hier een van de voordeelen van ons mo
derne inlichtingssysteem men was ge
waarschuwd. Die zich tijdens deze over
stroomingen als reddende engelen gedragen
hebben, dat zijn de amateur radiostations
geweest, van wie vele eigenaars hebben
doorgeseind tot het water hun toestel be
reikte. Zij hebben onschatbare diensten
bewezen, met het opgeven van namen en
persoonsbeschrijvingen, waar duizenden
hun woning hadden moeten verlaten en
naar alle kanten verspreid waren gewor
den. En evenzeer hebben de groote radio
stations ongelooflijk bijgedragen tot het
verslaggeven van de ramp zelf. Er is niets
merkwaardiger en meer adembeklemmend
dan dergelijke Amerikaansche reportage,
die eigenlijk een verbetering is van het
fimjournaal de laatste komt meestal
iets te laat en laat fragmenten zien, maar
de beschrijving hoe de stad Hartford over
vallen werd, de geluiden, die naast de stem
van den verslaggever klonken en het drei
gende gevaar, waarin de spreker zich zelf
bevond maakten die uitzending tot een
onvergetelijke.
Even snel als het water is opgekomen
verdween het ook weer. Pittsburgh bleef
maar een paar dagen overstroomd en toen
alles weggevloeid was kon men "ich pas
een goede voorstelling vormen van de ge
leden schade. Het. snreekt. vanzelf, dal tal
looze menschen als kleine winkeliers en
handelaren eenvoudig geruïneerd zijn. om
maar te zwijgen van de schade, die in dui
zenden. ja tienduizenden woonhuizen is
aangericht. Behalve dat de vloed een
HET RUSSISCH-FRANSCHE PACT.
(Nadruk verboden).
Het Russisch-Fransche pact en de be
zetting van het Rijnland door Dultschland
zullen ongetwijfeld vérstrekkende histori
sche gevolgen hebben. Al draagt de over
eenkomst tusschen Rusland en Frankrijk
juridisch gesproken een ander karakter
dan het bondgenootschap, dat die landen
vóór den Wereldoorlog verbond, ln wezen
is het pact niets anders dan een bondge
nootschap en het zal dezelfde militaire ge
volgen hebben.
Wij weten natuurlijk niet, of er naast
den gepubliceerden tekst ook geheime be
palingen bestaan, zooals bij de meeste mi
litaire overeenkomsten het geval is. Dit ls
overigens van betrekkeWk weinig beteeke-
nis. omdat de ontwikkeling der gebeurte
nissen van dien aard is. dat belde landen,
ook zonder het bestaan van dergelijke be
palingen. op elkaar aangewezen ziin. De
wijze, waarop maarschalk Toechatsjewsky,
de toekomstige Russische opperbevelheb
ber. bii een eventueelen oorlog met
Dultschland. in Frankrijk ontvangen is,
de besprekingen, die hit met de Fransche
militaire leiders gevoerd heeft wijzen in
deze richting.
De tegenwoordige situatie vertoont dus
opvallende overeenkomsten met die van
vóór den Wereldoorlog. De bewapening van
Duitschland driift Frankrijk en Rusland
naar elkaar toe. terwijl de toenadering
tusschen deze twee landen Dultschland
dwingt, ziln bewapeningen op te voeren.
En aangezien elke wedloop op het gebied
van bewapeningen een oorlog onvermijde
lijk maakt zoo liggen de gevolgtrekkingen
voor de hand. Het is een vicieuze cirkel,
waaruit Europa zich niet bevrijden kan.
Het pact verplicht Frankrijk tot daad
werkelijke militaire hulp alleen in bepaal
de gevallen. Dat ls echter van weinig be-
teekenis. evenmin als wij eenige waarde
aan de remmende kracht van de overige
bepalingen kunnen hechten. Komt het tot
een botsing tusschen Duitschland en Rus
land. dan is een nieuwe wereldoorlog,
wellicht in nog veel grootere afmetingen
dan die van 1914—1918. onvermijdelijk:
een oorlog tusschen Dultschland en Rus
land kan niet gelocaliseerd worden, alle
pogingen ln deze richting ziin gedoemd
op een mislukking uit te loopen.
Overigens zou Frankrijk, ook zonder het
bestaan van het pact, genoodzaakt ziin
Rusland te hulp te snellen, omdat dit door
de overwegingen van eigen veiligheid «e-
eischt zou worden, terwijl de vroeger ge
sloten overeenkomsten Frankrijk tot een
ingrijpen zouden noodzaken.
Zooals de lezer weet. grenzen Duitsch
land en Rusland nu nergens aan elkaar.
Wil Duitschland Rusland aanvallen, dan
moet het zich door een ander land een
weg banen. In welke richting Duitschland
besloten heeft te gaan (want iedereen
begrijpt, dat de Duitsche generale staf de
plannen voor alle eventueele aanvallen
klaar heeft, dat is nu eenmaal de taak
van eiken generalen staf. daarvoor be
staan die instellingen) is natuurlijk onbe
kend. maar verschillende aanwijzingen
kunnen ons helpen die route te raden.
Het doel van een eventueele aanval van
Duitschland op Rusland is de vruchtbare
Oekrajine. die Berlijn tot een Duitsch
wingewest en tot een kolonisatiegebied
voor Duitsche boeren schijnt te willen
maken.
Ziin de Russische legers volkomen ver
massa vernield heeft huizen en zelfs
stalen bruggen werden door de kracht
van het water meegesleurd maar in de
hulzen, winkels en fabrieken, die bleven
staan, werd een schade aangericht, die nog
niet precies geschat is kunnen worden. In
sommige fabrieken had men nog tijd de
machines onder het vet en de olie te zetten
waardoor het water er niet zulk een fu-
nesten invloed op had. Maar de meege
voerde modder, die 15 c.M. hoog ln de win
kelstraten van Pittsburgh bleef liggen, is
het beste bewijs hoe grondig alles is bedor
ven, dat met het water in aanraking ls
gekomen.
Vandaar dat deze overstrooming een nog
niet te schatten prikkel zal zijn voor pro
ductie en zaken doen. Want men moet
niet denken, dat geprobeerd zal worden om
motoren en dergelijke dingen te reparee-
ren, wanneer de onkosten daarvan te groot
zijn naar verhouding van de schade en de
veroudering van model. Op dat gebied ver-
tooen de Amerikanen over het algemeen
een naar onze Europeesche opvatting ver
bijsterende roekeloosheid. Amerika ls en
blijft nog altijd het ideale land van den
..ouwekleerkoop" of den handelaar in lom
pen en oud ijzer. Ik overdrijf niet met te
zeggen, dat er heele auto's langs de wegen
liggen in zulke getalen, dat men zelfs
spreekt van een „auto-begraafplaats". Het
is dus niet overdreven te zeggen, dat alle
winkels van Pittsburgh, Hartford en klei
nere steden, die van het water te lijden
hadden, een geheel nieuwen inventaris, in
richting en voorraad op gaan doen. De
straten van Pittsburgh lagen den volgen
den dag vol met vermodderde zijde en
fluweel, kasregisters, toonbanken, voedsel
en wat verder maar eenigszins door het
water beschadigd was en onderwijl zoem
den de draden van telefoon en telegraaf
naar fabrieken over het heele land met
reusachtige bestellingen.
Met andere woorden, 't verlies is de oor
zaak geweest van enorme opdrachten, zoo
enorm, dat de Reconstruction Finance
Corporation en de Federal Reserve Banks
een handje zullen helpen met leeningen.
Het is gebleken, dat 175 menschen het
leven verloren en ongeveer 450.000 uit hun
huis verdreven werden voor eenige dagen,
maar de schade zelf wordt wel op een half
milliard dollars geschat. Vandaar dat de
vertegenwoordigers van fabrieken, han
delsreizigers e.d. al naar het terrein van
den ramp stroomden, toen het water nog
niet eens weggezakt was. Immers, een ver-
kooper van behangselpapier kan er even
goed zaken doen, als een van drukpersen.
Stel u voor, dat het water in tallooze
bankkluizen is doorgedrongen en men daar
bezig is de effecten met een electrisch
strijkijzer weer een fatsoenlijken vorm te
geven. Daarvoor alleen al werden strijk
ijzers bij wagens vol besteld. Wat de roest
zal doen bij electrische geleidingen, is iets
dat men nog moet afwachten, maar vele
zaken nemen geen risico en laten alles
opnieuw installeercn. Men ziet in dat alles
niets bijzonders: gisteren een overstroo
ming. vandaag een reusachtig nieuw af
zetgebied voor letterlijk elk denkbaar ar
tikel. Is het niet voor een zakenman om
van te likkebaarden?
slagen, dan zal Berlijn geheel Zuid-Rm. I
land en Kaukaslë van Rusland losmake» I
De stoot zal dus in zuidelijke richtingen I
gaan. in de richting van de Zwarte Zeti I
De weg daarheen leidt door Polen of door I
Roemenië. Polen heeft verklaard, dat het I
noch Russische, noch Duitsche legers zal I
laten passeeren. Indien deze verklaring 1
ernstig gemeend ls en Duitschland besluit I
Polen ongemoeid te laten, dan zal het zich I
door Roemenië een weg moeten banen, I
Daarvoor zal het eerst Tsjecho-Slowaklje I
onder den voet moeten loopen. Overigens I
is het lot van die republiek ln elk serail
bezegeld. Zelfs indien Duitschland besluit I
een andere route te kiezen, zal het toch I
eerst Tsjecho-Slowakije bezetten, omdat I
het zal willen voorkomen, dat de Russl-1
sche luchtvloot van het Tsjechische grond. I
gebied een uitvalspoort zal maken voor I
het bombardeeren van de Dulbsche steden. I
Het feit. dat Hitler in zijn laatste rede-1
voering aan zijn Oostelijke naburen non-1
agressie-pacten voorstelde, en daarbij I
zelfs Llthauen noemde, maar over het veel I
grooter en belangrijker Tsjecho-Slowakije I
met geen woord repte, spreekt boekdeelen.l
Tsjecho-Slowakije ls echter door een bond.
genootschap met Frankrilk verbonden. Bij
een aanval op Tsjecho-Slowakije moetl
Frankrilk dat land te hulp snellen. waar-I
door Parijs ook zonder het pact de bond-l
genoot van Rusland zou geworden zijn. I
De kans. dat Dultschland zich dwars I
door Tsjecho-Slowakije en Roemenië eer.
weg zou banen is echter minder waar
schijnlijk. omdat het een omweg is. Waar-
schiinlijker is. dat Polen als doortochtland I
gekozen zal worden. Weigert Polen de I
Dultschers door te laten, dan is Frankrijk, I
krachtens de bepalingen van het Fransch. I
Poolsche bondgenootschap, verplicht Polen I
te hulp te snellen, waardoor het dus bil
den oorlog betrokken wordt. 1
Het is echter mogelijk, dat Polen zichI
tot het symbolisch verzet zal beperken. I
Polen ziet zich geplaatst tusschen tweel
machtige tegenstanders. Onder dergelijke I
omstandigheden zal het moeilijk zijn net-1
traliteit kunnen behouden, het zal of het I
wil of niet in den strijd betrokken wor-1
den en voor een der tegenstanders partij I
moeten kiezen. Gezien de sterk anti-Rui-1
sische gezindheid, die bij de tegenwoordig!
Poolsche regeerders overheersoht, en is I
aanlokkelijke aanbiedingen door den te-1
genstander van Rusland van gedeelten I
van de Oekrajine (riemen van andeis-l
mans leer kosten niets), is de veronder-1
stelling gerechtvaardigd, dat Polen voor!
den aandrang van Berlijn zal zwichten. I
Er is nog een weg. die naar Rusland I
leidt, nl. over de Oost-Zee-staten naar I
Petersburg en Moskou. Dat is echter een I
der minst waarschijnlijke routes: het gaatI
immers om de Oekrajine en niet om Cen-1
traal Rusland of het Noorden. Trouwens, I
de bereidwilligheid van Berlijn, met de I
staatjes in het Noord-Westen van Rus-1
land overeenkomsten te sluiten, wettigt de I
veronderstelling, dat de Duitsche gene-1
rale stai in die richting geen groolschel
militaire operaties voorbereidt. Peters-1
burg kan zonder veel moeite veroverd I
worden, zonder dat de randstaten ain-f
gevallen worden: de Duitsche vloot ls zó1!
sterk, dat de geringe Russische zeekrachl
ten er niet tegen opgewassen zijn. Dat be-l
grijpt iedereen in Rusland. De Russische 1
vloot zal zich dan door het nieuwe kanaai
naar de IJszee terugtrekken.
Wij zien dus, dat Frankrijk ook zonder
het sluiten van het pact met de Sovjet-1
Unie niet neutraal had kunnen blijven, I
omdat de bondgenootschappen met de
andere staten, die als doortochtsland
zouden dienen. Frankrijk zouden dwingen I
in te grijpen. Bovendien rijn al die staten
leden van den Volkenbond; de staten,
die bij den Bond aangesloten zijn, zouden
dus verplicht zijn den aangevallene te I
hulp te snellen, en bij een oorlog in I
Europa zou die hulp niet beperkt kunnen r
blijven tot maatregelen als tegenover I
Italië. Trouwens, zelfbehoud zou Frankrijk
dwingen tot het verleenen van daad
werkelijke hulp aan de aangevallen sta
ten. Indien het plan van den Duitschen
generalen staf met succes bekroond wordt I
en de Oekrajine tot een Duitsch win-1
gewest gemaakt wordt, dan zou Duitscb-1
land zóó machtig worden, dat het een I
overheerschende positie in de wereld zon
krijgen, elk verzet tegen den wil van Ber
lijn zou dan ondenkbaar zijn. Wil Frank
rijk geen vazal van Duitschland worden,
dan moet het zich tegen de veroverings
plannen van Berlijn verzetten. Dezelfde
overwegingen gelden ook voor Engeland,
zij het ln mindere mate. Het is dus dui
delijk, dat een aanval van Duitschland op
Oost-Europa onvermijdelijk tot een alge-
meenen oorlog zal leiden, waarbij vrijwel
alle landen betrokken zullen worden.
In Berlijn begrijpt men heel goed. dat
Frankrijk niet afzijdig zal kunnen blijven,
dat een oorlog tusschen Duitschland en
Rusland onvermijdelijk tot een obrhr:
tusschen Duitschland en Frankrijk zal
leiden. Duitschland moest rich dus in z)Jtt
rug dekken. Dat ls de oorzaak van de be
zetting van de gedemilitairiseerde zone.
Het publiek hecht te veel waarde aan het
onderbrengen van Duitsche garnizoens in
die streek. In werkelijkheid zijn die garni
zoens van ondergeschikte beteekenls. In
dien het alleen om de garnizoens guig.
dan hoefde Duitschland de bestaande
overeenkomsten niet te overtreden: met
de tegenwoordige technische middelen is
de bezetting van die streek in een pa31
uur door te voeren.
De eigenlijke bedoeling van Duitschland
is anders: het wil langs zijn grens vestin
gen bouwen, een gordel van beton opwer
pen, minstens even sterk als de Franscne
versterkingen aan den overkant van n
grens. Zijn die Duitsche versterkingen
klaar, dan kan een betrekkelijk k'e'n
Duitsch leger met succes weerstand bie
den aan de aanvallen van het Franscne
leger. Duitschland heeft dan niets v
vreezen en kan zijn hoofdmacht naar ne-
Oosten sturen. Het gaat dus niet zoo zee
om die garnizoens (daarbij wordt au»'
de Duitsche IJdelheid en de liefde t
uniformen, parades e.d. gestreeld) als on
de vestingen die Duitschland aan o
Fransche grens gaat oprichten. Het
overigens niet buitengesloten, dat
gedeelte dier versterkingen reeds besta.'
De Duitschers verstaan beter dan
Franschen de kunst, iets geheim te no
den; dat heeft de laatste oorlog met zu
reusachtig geschut duidelijk aangewon
De opstelling van de figuren op
schaakbord neemt vaste vormen aan.
kunnen ons reeds een beeld vormen
de verhouding der krachten, voor
mensohheid en de beschaving is ,j
hopen, dat er een middel gevonden w
om die .schaakpartij" te voorkomen.
beschaafde wereld wordt door cel
tastrophe bedreigd, grooter dan aue
pen, die de geschiedenis ooit g^®?£jpy
Dr. BORIS RAPTSCHINSKï
