De oorlog in Abessynië
De reactie op het Duitsche antwoord
77ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 3 April 1936
Vijfde Blad
Ao. 23321
Een reeks- besprekingen begonnen.
BRIEVEN UIT BERLIJN.
3eide partijen melden overwinningen.
De Fransche minister van buitenland-
sche zaken. Fiandin. heeft gistermorgen
met ziin medewerkers het Duitsche memo-
dum langdurig bestudeerd.
Om viif uur gistermiddag heeft hij den
Brltschen ambassadeur te Partis. Clerk,
ontvangen, terwijl hti om zeven uur een
onderhoud had met minister-oresident
Sarraut over den toestand. Tijdens dit
onderhoud is de datum vastgesteld voor de
■biieenkomst van den ministerraad, ttidens
welken de Fransche regeering haar stand
punt ten opzichte van Dultschland zal
ibepalen. Na dezen ministerraad, welke
Maandagmiddag om drie uur zal bijeen
komen, zal Fiandin de Engelsche. Bel
gische en Italiaansche regeeringen verzoe
ken de biieenkomst der Locarno-mogend-
heden te houden, zooals voorzien ls bil
accoord van 19 Maart.
Als datum wordt 8 April genoemd en
als plaats van samenkomst Parijs of
Brussel.
Naar wordt bevestigd, heeft Fiandin
de Fransche ambassadeurs te Berliin,
Londen Rome en Brussel naar Parils ont
boden. teneinde het Duitsche memoran
dum te bespreken.
De bespreking zal vanmiddag om drie
uur plaats vinden. Ook Sarraut zal daar
bij aanwezig ziin.
DE FRANSCHE ZIENSWIJZE.
Bevoegde kringen te Parijs beschouwen
den inhoud van het Duitsche memoran
dum als bijna geheel negatief.
Vooral het laatste deel. dat gewild ls
aan de vredesvoorstellen van Hitier. het
eenige gedeelte, dat van positief belang
zou kunnen blijken. zou leiden tot de ver
nietiging van de collectieve veiligheid, het
systeem van wederzij dschen blistand en
den Volkenbond zelf. Het zou, indien het
van kracht werd. de omverwerping betee-
kenen van de geheele vredesorganisatie,
zooals alle landen deze sedert 1919 hebben
pogen tot stand te brengen.
In het eerste deel van het document
tracht Dultschland den coup de force van
7 Maart te rechtvaardigen. Parijs zal niet
nader ingaan op de spitsvondige redenatie,
volgens welke thans het verdrag van
Locarno, waarover vriiwlUig is onderhan
deld en dat vrij willig is onderteekend,
onder het voorwendsel, dat de bepalingen
betreffende de gedemilitariseerde zóne
van het „dictaat" van Versailles er in zijn
overgenomen, wordt veranderd in het
„dictaat" van Locarno.
Het tweede gedeelte van het Duitsche
memorandum, waarin geantwoord wordt
op de voorstellen der Locarno-mogend-
heden van 19 Maart, is volkomen negatief.
De overeenkomst der Locarno-mogend-
heden was gebaseerd op de Idee. dat.
voordat onderhandelingen voor een nieuw
nieuw Rijnlandstatuut en de organisatie
van den Europeeschen vrede zouden be
ginnen. eerst het door Dultschland ge
schonden internationale recht tenminste
gedeeltelijk moest worden hersteld. Ver
scheidene maatregelen waren voorzien,
welke echter meerendeels ziin verworpen.
Tenslotte bliift de rijksregeering weige
ren de kwestie van de vereenlgbaarheld
van het Locarno-pact met het Fransch-
Russisch verdrag aan het hof van inter
nationale justitie te 'sGravenhage voor te
leggen.
De rijksregeering aanvaardt slechts de
Instelling van een gedemilitariseerde
zóne van twintig kilometer lnplaats van
het voorgestelde herstel van een zóne van
vijftig kilometer. Zij gaat het verbod, om
versterkingswerken in de vroegere gede
militariseerde zóne aan te leggen, stil
zwijgend voorbij, doch het blijkt maar al
te zeer, dat dit stilzwijgen gelijk staat
met een weigering, welke de rijksregeering
liever niet openltik uitspreekt, omdat zij
weet. dat het hier gaat om een bepaling,
waaraan de regeering te Londen evenveel
waarde hecht als die van Parijs.
Het derde, zoogenaamde constructieve
deel van het Duitsche memorandum bevat
tenslotte niets nieuws met betrekking tot
de voorlooplge Duitsche voorstellen, welke
op 24 Maart door Hitler zijn gedaan, tenzij
eenige algemeene en duistere beschou
wingen over den vrede, de sociale wel
vaart en het herstel van den economischen
voorspoed.
Duitschland biedt aan. in den Volken
bond terug te keeren. doch uit ziin memo
randum volgt, dat dit geschiedt op voor
waarde. dat ziin schending van het
Locarno-pact en ziin herbezetting van de
gedemilitariseerde zóne definitief worden
vergeten.
Tezelfdertijd brengt het echter een
érnstigen slag toe aan den Volkenbond
door het hof van internationale iustitle
te 'sGravenhage te laten vervallen en het
te vervangen door een hof van arbitrage,
waaromtrent het evenwel geen nadere
aanwijzingen geeft.
Maar arbitrage is geen recht en hier
verschijnt het Duitsche systeem in het
volle licht, welke systeem, zooals Fiandin
in zijn Zondag te Vezelay gehouden rede
deed uitkomen, ten doel heeft de betrek
kingen tusschen de volken niet te basee
ren op het recht en de eerbiediging der
internationale overeenkomsten, doch op
een onportuniteitspolltiek
Ontwapeningsvoorstellen zonder
positieve waarde.
Het Duitsche memorandum beperkt zich
op het gebied der contractueele bewape
ningsbeperking er toe, een verbod voor te
stellen inzake het werpen van gas-, gif-
en brandbommen en een verbod inzake
het werpen van bommen op steden. Dat
al deze beperkingen reeds onderwerp zijn
van internationale conventies schijnt men
in Berlijn te hebben vergeten.
Opgemerkt dient voorts te worden dat
de eenige Duitsche voorstellen op ont-
wapeningsgebied. welke positieve waarde
hebben, de afschaffing en het verbod van
aanbouw van de zwaarste tanks en het
grootste geschut betreffen, welke wapens
bèzitSChlantl niet in Yold0€ntie hoeveelheid
Ofschoon het nog te vroeg is voor een
definitieve stellingneming van de Fran
sche regeering mérkt men algemeen op:
In rijn redevoering te Vezelay heeft
Flandm Hitler een zeker aantal vragen
gesteld betreffende alle tegenwoordige
Europeesche problemen, In dezen r---t
en in het verlangen, voor eens en voor al
tijd dit samenstel van omstreden kwesties
op te lossen de eenige manier om den
vrede op een duurzame basis te plaatsen
zou de Fransche regeering er. naar het
schijnt, toe moeten worden gebracht on
derhandelingen aan te knoopen met
Dultschland. Indien de Fransche regeering
dit tenminste opportuun acht na het
memorandum van 1 April.
Een enkel punt in het Duitsche ant
woord is niet geheel negatief Het kabinet
te Berlijn neemt op zich de effectieven,
welke de Rijnlandzöne hebben bezet, op
hun tegenwoordige sterkte te handhaven.
Von Ribbentrop bij Eden.
Von Ribbentrop heeft Eden een bezoek
?ebracht van l'/s uur, teneinde nadere ln-
ichtlngen te verstrekken op het Duitsche
antwoord.
Gisteren heeft von Ribbentrop Hitier
telefonisch rapport uitgebracht en ver
moedelijk zal hij dit heden weer doen.
Het agentschap Stefani verneemt om
trent het onderhoud tusschen Eden en
von Ribbentrop de volgende bijzonder
heden:
Eden heeft von Ribbentrop uitgenoodigd,
Berlijn het formeele verzoek van Engeland
over te brengen, dat Dultschland zich ver
bindt, de Rijnzóne niet te versterken ge
durende de periode van onderhandelingen,
aangezien in het tegenovergestelde geval
deze onderhandelingen zeer moeilijk wor
den.
Von Ribbentrop, aldus het Italiaansche
agentschap verder, heeft daarop op zijn
beurt de verzekering geëlscht, dat de mili
taire besprekingen tusschen de generale
staven der Locarno-mogendheden opge
schort worden.
Men gelooft, zoo gaat Stefani verder, dat
von Ribbentrop heden naar Berlijn zal te-
rugkeeren, teneinde deze zaak aan Hitier
voor te leggen.
In de omgeving der Duitsche delegatie
verneemt men, dat 'n der door von Ribben
trop aan Eden gestelde vragen beoogde,
vast te stellen, of Engeland aan de even
tueel te treffen accoorden van wederkee-
rigen bijstand in het westen zou deel ne
men als garandeerende mogendheid, zoo
als in het Duitsche memorandum ls voor
zien, dan wel als „garant en gegaran
deerde" mogendheid, zooals ln artikel 7
van het op 19 Maart tusschen de vier Lo
carno-mogendheden accoord is gestipu
leerd.
Documenten-uitwisseling tusschen
Engeland, Frankrijk en België.
De ambassadeurs van Frankrijk en Bel
gië zijn gisteravond afzonderlijk op het
Foreign Office door Eden ontvangen en
naar Reuter verneemt, zijn hun twee be
langrijke documenten ter hand gesteld.
Het eerste document ls de tekst van het
schrijven, dat de waarborging door Enge
land beoogt van de Fransche en Belgische
veiligheid, Indien het streven naar ver
zoening met Dultschland in de huidige
crisis mislukt.
Dit schrijven volgt den in het witboek
aangekondigden tekst.
Het feit, dat dit schrijven overhandigd
is, beteekent niet, dat de beoogde verplich
tingen, die strikt wederkeerig zijn, van
kracht geworden zijn.
Eerst na consultatie tusschen de Brit-
sche, Fransche en Belgische regeering, als
blijkt, dat de verzoeningspogingen mis
lukt zijn, zullen de betreffende verplichtin
gen in werking treden.
Vrijwel zeker zou een bijeenkomst der
drie Locarno-mogendheden noodlg zijn, om
op dit punt een beslissing te nemen, in
dien de pogingen om een basis voor onder
handelingen met Duitschland te vinden,
niet tot een resultaat leiden.
Het tweede document is een schrijven
betreffende de voorlooplge besprekingen
tusschen de generale staven van Enge
land. Frankrijk en België.
Dit schrijven, zoo meent men te weten,
heeft betrekking op het kader, waartoe
de draagwijdte dezer besprekingen beperkt
moet blijven.
Italië en de Duitsche nota.
Het Duitsche memorandum is thans ln
handen van de Italiaansche regeering. In
politieke kringen te Rome wordt verklaard,
dat Italië, na een vluchtige bestudeering
van dit ontwerp een gereserveerde hou
ding aanneemt voor wat aangaat de
schending van het verdrag van Locarno.
Wat het constructieve gedeelte van dit
ontwerp betreft, erkent de Italiaansche
regeering, dat dit interessante elementen
bevat, die verdienen bestudeerd te worden.
Vragen in het Engelsche Lagerhuis.
Gistermiddag heeft Baldwin verschei
dene vragen beantwoord nopens de be
sprekingen tusschen de generale staven
van Engeland eenerzijds met die van
Frankrijk en België anderzijds.
Baldwin deelde eerst mede dat de regee
ring de Britsche vertegenwoordigers nog
niet benoemd had, en dat hij geen inlich
tingen bezit of Italië ook naderhand be
sprekingen met de Fransche en Belgische
generale staven wilde houden.
Toen vroeg Dalton of de heele bespre
kingen niet uitgesteld konden worden tot
na afloop van de onderhandelingen over
de Duitsche voorstellen.
Dat gaat niet, antwoordde Baldwin,
want deze besprekingen worden gehouden
om het vertrouwen in het verdrag van
Locarno van Frankrijk en België te her
stellen en gedurende de besprekingen met
Duitschland moeten de generale staven
den oogenblikkelijken toestand onder de
oogen kunnen zien.
Toen vroeg Morrison of die besprekin
gen, als ze dan onvermijdelijk waren, on
der strikt toezicht van de regeering en
tevens strikt defensief zouden blijven,
zoodat het geen voorbesprekingen zouden
■worden voor een oorlog met Dultschland.
Het eerste deel van deze vraag kan de
premier met een volmondig ja beantwoor
den, maar het tweede deel noemde hij
fantastisch en geen eigenlijke tegenspraak
waard.
Weer een andere arbeidersafgevaardigde
vroeg of de regeering niet een agenda zou
opmaken, waarover de besprekingen zou
den loopen, teneinde ieder misverstand te
voorkomen.
Nu zei Baldwin, dat het Huis gerust kon
ziin dat alle voorzorgen zouden genomen
worden om de besprekingen niet naar
verboden of gevaarlijk terrein te leiden.
Lansbury: Zullen de besprekingen ook
loopen over het gebruik van gasbommen,
luchtbombardementen op de civiele be
volking, enz.?
Baldwin: Neen, er worden technische
vragen besproken en de regeering acht
zich met de andere regeeringen gebonden
door de conventie van Genève van 1925,
die het bombardeeren van open steden en
het gebruik van gas- en glfbommen ver
biedt.
Lansbury: Maar heeft de regeering zich
niet het recht voorbehouden ook glfbom
men te fabrlceeren als andere naties dat
zouden doen?
BaldwinDeze vraag komt thans niet ter
sprake Wij hopen dat wij eerlang de
naties tezamen kunnen brengen, om al
deze vraagstukken voor goed op te lossen,
maar de eerste voorwaarde daartoe ls dat
wij ons thans aan de voorzieningen van
het Verdrag van Locarno houden.
Shinwell: Heeft de regeering geen enkel
ander voorstel bij den Volkenbond inge
diend om den vrede nader te brengen?
Baldwin: Er stonden eenige aanwijzin
gen ln het Witboek van 19 Maart.
Shinwell: Is dat alles? Kan de regeering
niets anders tot zulk een verheven en
noodzakelijk doel bijdragen?
Baldwin: De regeering levert de grootste
bijdrage tot de zaak des vredes. doordat
zij op het oogenblik tracht Frankrijk en
België met Dultschland samen te brengen,
om den vrede op hechten grondslag te ves
tigen.
DE VERKIEZINGSUITSLAG.
(Van onzen correspondent).
Berlijn, 31 Maart.
Duitschland heeft Zondag een bekente
nis voor den vrede afgelegd. De lezer kert
a'.le bijzonderheden heeft vermoedelijk
ook nog een blik geslagen in de verslagen
over de voorbereiding en de doorvoering
van dit plebisciet, dat voor de zooveelste
maal het bewils geleverd heeft, welke kun
stenaars deze nieuwe regeerders ir.
Duitschland zitn. als het op organiseeren
van een geheel volk aankomt.
Ik lees in de Nederiandsche pers. dat
men in zekere politieke kringen in hot
vaderland alle natlonaal-sociallstische suc
cessen in het Derde Rijk aan dit geweldig
talent voor propaganda en organisatie
toeschrijft en de meening verkondigt, dat
men een en ander slechts behoeft na te
apen, om soortgelijke politieke successen
te oogsten. Ik wil /liet ontkennen, dat
deze propaganda een factor van beteeke-
nis is gebleken. Dat ziet men al dadelijk
in de omstandigheid dat de Duitsche re
geeringen in de periode van Weimar
(19191932) toch eigenlijk hetzelfde Duit
sche volk voor zich zagen, maar niet over
de mannen, de mogelijkheden en de
ideeën beschikten, die noodig waren om
'n volk van 67 millioen zielen te veroveren
en als geheel en gesloten in beweging te
brengen. Wat dezen regeeringen in veer
tien jaar niet lukte, wist het nationaal-
sociaüsme. wist vooral deze ééne man
Adolf Hitler in drie jaren tot stand te
brengen. Zoo schijnt het oppervlakkig
gezien. In werkelijkheid zit er meer achter.
De kansen die de Duitsche sociaal
democratie in November 1918 had. waren
niet geringer dan die der nationaal-
socialisten ln Februari 1933. Eerder groo-
ter. De Hltlerbewegine had echter één
onschatbaar voordeel: ze streefde bewust
naar opheffing van den blnnenlandsch-
politieken strijd. Ze bereikte dit door te
handelen (waarbij het er niet op aan
komt. hoe wij en onze lezers persoonlijk
over vele dezer handelingen dachten ;n
denken). De sociaal-democratie van 1918
handelde niet. Ze onderhandelde. Met als
Hoewel Gondar bezet is en zekere Ita
liaansche voorhoededetachementen door
dringen ln de richting van het Tsana-
meer, 50 K M. Zuidelijker, ondervinden de
Italiaansche colonnes, die Gondar bezet
ten, eenlg oponthoud.
Een der colonnes heeft op 15 K.M. ten
Noorden van Gondar al haar gemotori
seerd materiaal onder bewaking moeten
achterlaten, omdat het onmogelijk was
snel een weg aan te leggen van de berg-
engte naar Gondar.
De correspondent van Reuter-A.N.P. bij
de Italiaansche legers in het Noorden
seint, dat de troepen van generaal Sta
race, die de rivier Setit zijn overgetrok
ken. een vliegende colonne hebben ge
vormd, bestaande uit twee regimenten
„bergsagllerl" (scherpschutters) en zwart-
hemden en een compagnie motorrijders,
die bewapend zijn met lichte mitrailleurs,
gemotoriseerde artillerie, pantserwagens
en vrachtauto's. De genietroepen, die de
colonne begeleiden, verwijderen rotsblok
ken om de smalle karavaanwegen te ver-
breeden en vlakker te maken. Vliegtuigen
en radio verzekeren de verbinding met het
hoofdkwartier. Onderweg is men op geen
enkelen tegenstand gestuit, hoewel op ze
ker oogenblik troepen van ras Imroe en
van ras Ayeloe Boerroe de bergpassen
Tsjentsjer en Malemo hebben bezet, welke
ideale verdedlglngssteilingen vormen. De
Abessijnsche troepen trokken evenwel voor
de aankomst der Italianen terug.
De colonne van Starace en de inheem-
sche troepen uit Debaretsj, een lang mas
sief ln Semien, bereikten gelijktijdig Gon
dar, hoewel slechts terloops was geregeld,
dat de colonne van Starace Gondar zou
bezetten, terwijl de inheemsche bataljons
zijn flank zouden beschermen.
In 't gebied tusschen den Amba Aiadzji
en het Asjangi-meer ls het gaan regenen,
maar tot nu toe worden, naar men ver
klaart, de militaire operaties er niet te
zeer door gehinderd.
De correspondent van Reuter-A.N.P. te
Addis Abeba deelt mede, dat een door het
Abessijnsche hoofdkwartier gepubliceerd
communiqué aangaande den slag bij het
Asjangl-meer om. vermeldt'
Op 31 Maart is ons leger Maitsjio (tus
schen den Amba Aiadzji en het Asjangi-
meer i binnengetrokken, zoomede Addebar.
Het heeft een schitterende overwinning
op de Italianen behaald en bezette ver
sterkte stellingen. Vier van de zeven Ita
liaansche versterkingen werden opge
ruimd. Eergisteren, 1 April, heeft ons leger
gestreden van 5 uur 's ochtends tot 7 uur
's avonds. Den eersten dag werden 200
blanke Italianen, o.w. 36 officieren, ze-
dood, den volgenden dag zijn 500 blanke
Italiaansche militairen gedood, terwijl het
aantal Italiaansche gewonden onbekend is.
2000 Eritreesche militairen zijn gedood en
een enorm aantal gewond tijdens de beide
slagen. Wij (de Abessijnen dus) hadden
887 dooden en 345 gewonden.
Groote hoeveelheden mitrailleurs, ka
nonnen, geweren, revolvers en munitie
vielen in onze handen. Ondanks het in
tensieve luchtbombardement der Italianen
en hun artillerievuur hebben onze troepen
blijk gegeven van onwankelbaren moed.
Zij hebben grooten voortgang gemaakt.
Een telegram van het front vermeldt, dat
het niet waar is, dat de keizerlijke garde
zou zijn verslagen.
De correspondent van Reuter-A.N.P. bij
de Italiaansche legers in het Noorden
schrijft, dat de keizer voor den eersten
keer sedert den oorlog persoonlijk van den
top van een heuvel, welke het Mecandal
beheerscht, de gevechten heeft gadegesla
gen. Van hier heeft hij de operaties tij
dens den slag bij het Asjangi-meer geleid.
De commandant der keizerlijke garde is
ernstig gewond. Ras Kassa en ras Seyoem,
die ln het geheim naar het Noord Westen
waren gekomen, zouden zich aan de zijde
van den keizer op den heuvel hebben op
gehouden. De Abessijnen hebben gebruik
gemaakt van een aantal Fransche loop
graafmortieren en van geschut van 75
mM. Gedurende de gevechten hebben de
Italiaansche vliegtuigen 13 ton ontplof
bare stoffen uitgeworpen. Alle Italiaan
sche vliegtuigen zijn naar hun bases te
ruggekeerd. Zes of zeven vliegers zijn door
kogels getroffen.
De correspondent van Reuter-A.N.P. te
Addis Abeba seint, dat Colson, de Amerl-
kaansche adviseur van den keizer morgen
naar Egypte vertrekt met ziekteverlof.
4
Het Italiaansch hoofdkwartier deelt
mede dat in den slag van 31 Maart 1200
Italianen zijn gesneuveld of gewond.
Aan Abessijnsche zijde zijn grootere ver
liezen geleden.
Vele aanvoerders zijn gesneuveld.
Het schijnt dat de keizerlijke garde zich
thans rond Mariam Asjangi ten Noord-
Oosten concentreert.
Italië vlagt.
De regeering heeft besloten, dat van
daag algemeen gevlagd zal worden ter vie
ring van de overwinning bij het Asjangi-
meer en de bezetting van Gondar. Tevens
wordt vandaag de tiende Jaardag van de
oprichting van de fascistische jeugdorga
nisatie Balilla herdacht, ln welke orga
nisatie de ziel van de toekomstige Ita
liaansche soldaten gevormd wordt.
Abessijnsche nota.
In een aan den Volkenbond gerichte
nota vraagt de Abessijnsche regeering:
1. Financieele hulp, teneinde haar in
staat te stellen met minder ongelukkige
wapenen tegen haar aanvaller te strijden.
2. Opheffing van alle hinderpalen en
belemmeringen, die nog door sommige sta-
ten-leden in den weg werden gelegd aan
de transporten bestemd voor de Abessijn
sche troepen.
3. Verzwaring en aanvulling der sanc
ties, die artikel 16 van het Pact verplich
tend voorschrijft.
4. Spoedige stappen bij de regeering te
Rome om haar het oorlogsrecht en de in
ternationale conventies te doen eerbiedi
gen en de systematische vernieling en
uitroeiing van onschuldige bevolking te
doen staken.
De nota besluit: „Is het te veel gevraagd
te herinneren aan de essentieele taak van
alle leden van den Volkenbond en alle or
ganismen van Genève, t.w. de kracht van
het recht te doen zegevieren over het recht
van den sterkste?"
Verplichtingen van Abessijnsche
verlofgangers.
Den Abessijnen, die met verlof het front
verlaten, worden de volgende plichten op
gelegd:
1. Indien er in de gevechten dooden of
gewonden gevallen en krijgsgevangenen
gemaakt zijn, verklaar ik hun namen niet
bekend te zullen maken.
2. Ik zal aan niemand mededeellng
doen van de gevallen van besmettelijke
ziekten, die zich in een legerkamp voor
doen en evenmin zeggen, dat deze of gene
aan een ziekte is overleden of aan een
ziekte lijdende is.
3. Ik zal niet zeggen, dat het vee geen
weidegrond heeft en dat de troepen ge
brek aan levensmiddelen hebben,
4. Ik zal aan niemand verklaren, dat
de vijand oprukt en evenmin, dat onze
troepen terugtrekken.
Ik verklaar mij aan de bovenstaande
plichten te zullen houden. Zelfs indien één
enkele getuige mocht kunnen bewijzen,
dat ik, door mijn ouders of anderen in
vertrouwen te nemen, deze bepalingen heb
overtreden, wil ik mij aan lichamelijke
tuchtiging en verbeurdverklaring mijner
goederen onderwerpen.
Gifgas!
Dr. Macfie van de Britsche Ambulance
heeft een verklaring onderteekend, dat hij
tusschen 1 en 18 Maart aan het Noorde
lijk front persoonlijk vele honderden ge
vallen van ernstige gas-vergiftiglng heeft
behandeld.
Kapitein Taylor, plaatsvervangend mili
tair attaché heeft monsters verzameld van
op 30 December j.l. te Boelali aan het
Zuidelijk front omlaag geworpen ruw
mosterdgas, gelijk uit een analyse te Aden
is gebleken.
Ook het Zweedsche en Nederiandsche
Roode Kruis hebben verklaringen onder
teekend honderden onmiskenbare geval
len van gasvergiftiging te hebben behan
deld.
In diplomatieke kringen is men van mee
ning dat, tegenover zulke getuigenissen,
het onmogelijk is de beweringen, dat de
Italianen gifgassen gebruiken, voortaan
niet aU bewezen aan te nemen.
gevolg een regeering van socialisten en
onafhankelijke halve-communlsten. Daar
naast de nieuwe democraten. Op den
achtergrond het Roomsche ..Centrum" de
conservatieven van alle schakeering. de
groepen der egoïstisch-denkende ..Volks
partij" en de latere „economische partü"
om maar bij de grootere te blijven. In
deze lankmoedigheid jegens de tegenstan
ders lag de kern van den ondergang. De
Hitlerbeweging ging den omgekeerden
weg. Ze onderhandelde niet. ze wenschte
geen compromissen, ze duldde hoogstens,
en zeker wel met het oog op de groote
populariteit van den „ouden heer", den
rijks-nresident Von Hindenburg, voor een
overgangsperiode en om voor de geschie
denis te kunnen volhouden dat ze „legaal"
dus grondwettig, met een normale parle-
mentsmeerderheid. aan de macht gekomen
was. een combinatie met Hlndenburg's
eigen partij, die der Duitsch-natlonalen.
Men herinnert zich deze combinatie. Men
herinnert zich de namen Von Papen en
Hugenberg. Na weinige maanden werden
deze heeren met hun invloed en hun aan
hang overboord gezet Later ook de „Sta
len Helm", nadat men diens aanvoerder
Franz Seldte als rijksminister op sterk
water gezet had (waarin hil ook heden,
altijd nog minister, rond drijft). De Hitler
beweging handelde. Drie jaren lang. Han
delde op sympathiekposltleve. ook wel op
onsympathiek-ruwe en cultureele waarden
vernietigende wijze. Daar weten we alles
van. Het is hier. op deze plaats, nooit
goedgepraat, nooit tot voorbeeld gesteld.
Zoo zal het blijven. Maar het positieve deel
was indrukwekkend, het tempo verlokkend
de overvloed van origlneele ideeën ver
bluffend. Gelyk de eenheid verbluffend is,
die nu Zondag bereikt is.
Ik weet niet, hoe men in Nederiandsche
kringen, in de huisgezinnen, de clubs, aan
den bittertafel op het land en in de fa
brieken. op de werven en in de kombuizen
over een en ander denkt. Ik kan er alleen
maar wat materiaal, op eigen waarnemin
gen berustend aan toevoegen. En dan wil
ik er in de eerste plaats op wijzen, dat
deze verkiezing die niets anders geweest
is dan een plebisciet vóór of tegen Hitier,
den almachtigen bestuurder op volkomen
eerlijke wijze tot stand gekomen is. Eerlijk
wat het technische betreft. Er wordt niet
geknoeid bij zulke verkiezingen. Men heeft
dat ook niet noodig. Ruim millioen
kiezers heeft nog met „neen" gestemd,
tegen Hitier. den almachtigen. Ware deze
verkiezing een farce, dan zou. in dit
Derde Rijk, vrijwel niemand den moed ge
had hebben „neen" te stemmen. Ware het
mogelllk, de stemmen te controleeren. dan
zouden de ,.neen"-stemmers (zeker in dit
bilzondere geval) als ultgestootenen be
handeld zijn. als lepra-lijders, als pest
zieken. Die 'It millioen hebben des ondanks
tegen gestemd omdat ze wisten, dat er
niet geknoeid wordt. Ze vormden iets meer
dan 1 van alle kiezers.
Technisch is ook deze verkiezing uiterst
correct geweest. Men zou er tegen kunnen
inbrengen, dat ze des ondanks onder een
sterken moreelen dwang tot stand is ge
komen. Immers: andere groepeeringen
dan die ééne almachtige partij worden
niet geduld, tegenpropaganda is strafbaar,
alle middelen der techniek, alle geldbron
nen staan uitsluitend ten dienste van die
ééne partij, en die partij is weer de staat,
de regeering. Dat alles is juist. Maar er
staat tegenover, dat de „neen"-stemmers
slechts nuchter met dit machtige .meen"
hebben kunnen antwoorden, voor zoover ze
zich niet door de groote machtsbeweging
hadden laten overtuigen: eerlijk of oppor
tunistisch. dat willen we in het midden
laten. Die neen-stemmers 'hebben zwijgend
kunnen toezien, grilnslachend kunnen af
wachten. tot het oogenblik kwam, waarop
ze ln de stemcellen gingen en hun nlet-
geteekend biljet in de ondoorzichtige en
veloppen staken. Een half millioen men-
schen heeft dat ook gedaan. Het zijn er.
in 193334 nog twee tot vier millioen ge
weest. Het ware denkbaar geweest, dat het
er ditmaal tien en meer milloen waren.
Maar het is slechts 1 °/t der kiezers ge
worden.
Men vormt zich in het buitenland van
het Duitschland van heden een volkomen
valsch beeld, als men tracht, dit resultaat
nog in eenlg opzicht te verkleinen of het
aan zekere machinaties van eenige staats-
instantie, aan druk, aan bedreiging of wat
dan ook toe te schrijven. Men kan er zich
over verwonderen, dat een zoo groot volk
voor 99 °/o de toch niet ongevaarlijk
schijnende politiek van één enkelen man
meemaakt, en dien man een blanco vol
macht geeft. Maar men kan er niets aan
veranderen. Het is nu eenmaal zoo. Om dit
te begrijpen moet men het Duitsche volk
kennen. Hitier kent het. Een Scheide-
mann, een Ebert, een Rosa Luxemburg, ja
zelfs een Hindenburg kende het slechts
ten deele. De resultaten bewijzen het.
Dit volk wil geregeerd zijn, wil zich be
wust zij'ft van macht en kracht, wil een
uniform dragen gehoorzamen en zich ge
hoorzaamheid verschaffen. Het wil weer-
krachtle ziin. zonder dat het die weer
kracht in daden wil omzetten Het is even
min pacifistisch als oorlogszuchtig. Maar
het wil eenvoudig mee vooraan staan on
der de staten met den meesten invloed,
met de meeste prestaties.
Het is in zulke zaken allesbehalve vrij
van een sentimentaliteit, die ons niet ligt
en die ons op een gegeven oogenblik af
stoot. Dat sentimenteele brengt, naar ons
gevoel, een overschattng met zich van
alles, wat ideëel is. Men zoekt hier steeds
naar een overtreffende trap. ls koppig ln
het vervolgen van een doel. dat men als
juist ontdekt heeft. Maar men ziet geen
grenzen van goeden smaak en van mati
ging. Men noemt dat hier typisch: „Eine
Idee zum Tode hetzen". In geen enkele
andere taal is zulk een uitdrukking te
vinden. Alles is hier machtig, grootsch,
onovertroffen: het begrip „grootste ter
wereld, snelste ter wereld" is in hooge
eere ln Duitschland. Tegenwoordig praat
hier elke kleine straatjongen over „eer",
over .onderscheiding". Men voelt niet
eens. waar dit teruggekeerde respect voor
eigen prestaties gevaarlijk naar lachwek
kende overschatting overloopt. De kleine
„Hltlerjongens" zingen „Heut gehört uns
Deutschland und Morgen die ganze
Welt!" Dat is niet zoo gemeend, maar het
klinktkinderlijk
Men vergete nimmer dat die neiging
naar zelfoverschatting uit dezelfde bron
komt a's dat prachtige nationale élan.
dat on' heden als een wonder voorkomt.
Mer. begrHoe in welbegrepen eigen be
ls-- Ou'techland.
Dit v-lv wordt oas gevaarlijk, als het
zich letteren voelt.
ROLAND.
