Geniet van
F er ik oval - FinOS round 25 ets.
IEIDSCH DAGBLAD Eerste Blad
Donderdag 30 Januari 1936
De strafzaak tegen den bankier Schaap.
BET WESTEN GEZIEN VANUIT HET
VERRE OOSTEN.
Lezing van mr. W. J. R Thorbecke.
Op ultnoodiglng van de Litteraire Fa
culteit der Leidsche Studenten heeft gis
teravond in een der zalen van het Aca
demiegebouw aan het Rapenburg, mr. W.
J. R. Thorbecke. een kleinzoon van den
bekenden staatsman en voormalig Neder-
landsch gezant te Peking een lezing ge
houden over bovengenoemd onderwerp
Mr Thorbecke begon zijn voordracht
met een uitvoerig overzicht van de ont
wikkeling der beschaving in China en
Japan, tegenover die in het Westen, waar
bij hij er op wees. dat er inderdaad een
wet van wisselwerking tusschen opgang
en nedergang in het Oosten en het Westen
schijnt te bestaan. Spr. schetste de zeer
bewogen ontwikkeling van Europa gedu
rende de middeleeuwen, de renaissance,
toen men de reactie zocht en vond in
levensvreugde en schoonheidszin. De ont
dekking van Amerika, de nieuwe handels
wegen naar Afrika en Indie verbreedden
den gezichtseinder van het ontwakende
Europa. De godsdienststrijd wikkelde het
Westen in vele oorlogen, waaruit het ver
zet werd geboren tegen het keizer- en ko
ningsschap bij Gods genade. Spr deed
uitkomen, dat met de Fransehe revolutie
het moderne nationalisme en het sociale
probleem naar voren kwamen. In de 19e
eeuw voegde zich daarbij een geheel
nieuw, onverwacht en onrustbarend ele
ment. de machine, die haar rhythmus in
het bestaan der arbeiders inhakte.
Terwijl Europa deze bewogen ontwikke
ling doormaakte, verkeerde het Oosten in
zijn diepe slaap van afzondering. Japan
was tot voor 80 jaar een geïsoleerd,
aristocratisch conventioneel volk, dat zijn
beschaving, zijn kunst enz. aan China
heeft ontleend In 1845 dwong commodore
Perry met tien oorlogsbodems de ver
baasde Japanners een handelsverdrag te
sluiten Niet bij machte om de indringers
te keeren zetten zij zich met bewonde
renswaardige energie aan de taak om de
aanmatigende westerlingen op cultureel
gebied in te halen- In 1866 waren de Ja
panners nog een achterlijk volk. in 1900
een groote mogendheid en 25 jaar later
een industrieel wereldrijk. Zijn innerlijk
leven, zijn godsdienst, keizercultus en so
ciale structuur wist 't echter voor vreem
den invloed af te sluiten.
China heeft dezen ontwikkelingsgang
niet meegemaakt. Haar reacties zijn veel
langzamer dan die van Japan. China laat
zijn tegenstander op zich toekomen en
vat hem dan ln een omarming, dat de
indringer zich zelf niet meer terugvindt
en Chinees wordt, Spr. noemde enkele ge
volgen van de revolute van 1911. ZIJ heeft
echter den Chineezen het geheel traditio-
neele systeem ontnomen, dat zijn hoogte
punt vond in den keizercultus en het is
niet gelukt aan 500 millioen Chineezen
daarvoor een nieuw geloof terug te geven-
Honderden millioenen Chineezen leven
nog in middeleeuwsche afzondering en 't
zelfde gevoel leeft ook nog in de ontwik
kelde en verlichte Chineezen en Japan
ners onder een pantser van aangeleerde
Westersche opvattingen.
Hoe ziet nu de oude en wijze Chinees
ons westerlingen. Hij heeft ons familie
leven gadegeslagen, hij weet, dat het bij
ons onmogelijk zou zijn de kinderen naar
den wensch der ouders uit te huwelijken
en hen en ook hunne kinderen onder het
eigen dak te houden, opdat zij eenmaal
voor hun bejaarde ouders kunnen zorgen.
De Chinees meent, dat oen sterkere fami-
hezin een grootere sociale waarborg is
voor den zwakken of nog niet rijpen
mensch^ Stellen wij tegenover den sterken
familiezin van den Aziaat onzen burgerzin,
dan kan de Chinees dat niet vatten. Het
groote komt toch uit het kleine voort en
niet omgekeerd en bij het streven naar
de vorming van groote gemeenschappen,
mogen wij den wortel van alle mensche-
lijke banden, de familie, niet veronacht
zamen. In China bestond geen liefdespro
bleem in onzen zin, daarom ziet de Chi-
neesche beschouwer van het Westen de
Eros als het moeilijkste vraagstuk in ons
geestelijk en materieele leven. Hij ziet in
de betrekkingen der geslachten een mate
van vrijheid. die hem zoo gevaarlijk
schijnt, dat hij niet begrijpt, dat ze ge
duld wordt. Ook de emancipatie van de
vrouw kan hij niet begrijpen en hij vraagt
of het onze ontwikkeling niet ten goede
zou komen haar tot meer ouderwetsche
zeden en omgangsvormen terug te
brengen.
Ons volk leeft in bittere armoede, onze
vrouwen zijn onwetend, maar, meent de
Chinees, wij bezitten iets, dat al uw Wes
tersche verfijning u niet kan bieden: onze
^onbedwingbare levenslust, onze uitge
sproken zin voor humor en voor de kleine
vreugden van het dagelijksch leven. Wij
Westerlingen kunnen de Aziatische menta
liteit van niet-handelen niet aanleeren.
China vindt dat onze slaafsche afhanke
lijkheid van onze tijdsindeellng onze le
vensvreugden tot een minimum heeft
doen slinken. Wanneer wij de aan geen tijd
gebonden rust van den Oosterling be
schouwen, vragen wij ons af of wij niet te
ver gaan door naast ons dagelijksch werk
nog zoo veel verstrooiing te zoeken. De
Cchinees gelooft, dat pretenties de ruste
loosheid hebben veroorzaakt, die den
Europeaan van de diepere vreugde van het
leven berooft.
Uitvoerig besprak mr. Thorbecke daarna
het verschil in de Oostersche en Wester
sche begrippen over beleefdheid. Het ge
voel van takt van de Chineezen gaat zoo
ver, dat het voor een Europeaan bijkans
onmogelijk is in een zakelijke discussie te
treden. De welopgevoede Chinees van den
ouden stempel heeft geenerlei begrip van
redetwisten, waarvan de strekking zou zijn
de ongehoorde beleefdheid van elkaar te
genspreken. De Chinees vindt alle directe
uitingen onbeleefd en beschouwt die als
een bewijs van gebrek aan cultuur. Schel
den of zich opwinden is uiterst ongema
nierd en over gevoelens te spreken of die
te toonen is barbaarsch. De Chineesch re
gelt alle vragen van den uiterlijken om
gang, voor zoover zij niet conventioneel
bepaald zijn, door den categorischen eisch:
het gezicht niet te verliezen. In iedere
situatie tracht hij dat te zijn waarvoor hij
wil doorgaan. Om zijn medemensch het
gezicht niet te laten verliezen heeft hij
zich, ook onder de laagste klassen, uiterst
verfijnde en voorzichtige omgangsvormen
eigen gemaakt, maar om zijn gezicht te
redden neemt hij ook zijn toevlucht tot
leugen en bedrog.
Spr. betoogt vervolgens, dat voor de 500
millioen Chineezen heden ten dage een
ethische godsdienstleer niet meer bestaat,
hetgeen hij een gevaar acht voor het oude
en wijze Oosten. Maar, zal de Chinees vra
gen, hebt gij Westerlingen dan een gods
dienst in dien zin. waarin gii die bij ons
mist? Is uw leven, uw maatschappelijke
opbouw in overeenstemming met uw leer?
Heeft de christelijke liefde u vereenigd en
geadeld? hebt gij waarlijk uw naasten
lief en beschermt gij de zwakken? Was
het Christelijk ons met kanonnen te dwin
gen opium te verbouwen, om u zelf rijk te
maken? De Chinees zal natuurlijk nooit
zoo spreken, maar hij denkt het en wij
lezen het in de hoffelijke reserve, waar
mede hij ons vreemdelingen behandelt.
Spr. besloot zijn voordracht met de op
merking. dat het de scheppende kracht van
het Westen is, die ons tot nu toe en ook
nog voor langen tijd boven het ontwaakte
en vruchtbare Azië verheft en dat die
kracht ons het recht en de hoop geeft ook
deze tijden van verwarring te boven te
komen.
LEIDSCHE REDDINGS BRIGADE.
LEIDSCH CRIMINOLOGISCH
INSTITUUT.
De Jaarvergadering.
In „Oud Hortuszicht" hield gisteravond
de Leidsche Reddings Brigade haar jaar
vergadering. De heer W F. van Ingen-
Sehenau sprak als voorzitter een wel
komstwoord tot de aanwezigen. Spr. be
treurde de slechte opkomst.
De notulen werden onveranderd goed
gekeurd Daarna was het woord aan den
secretaris, den heer Kramer, voor het
voorlezen van het Jaarverslag. Het vol- J
gende is eraan ontleend: i
Het ledental liep iets terug, hetgeen wel
het gevolg zal zijn van de beperkte zwern-
gelegenheid. De L.R.B. heeft in 1935 4 me
dailles uitgereikt 'voor het redden van
drenkelingen. Groote dank wordt ge
bracht aan den heer M. van Lieshout
voor het gratis nazien, controleeren en
grootendeels vervaardigen van het om
vangrijke materiaal der brigade. Jammer
is het, dat er nog steeds personen zijn, die
het nut van zulk materaal niet inzien en
het op misdadige wijze weghalen.
De L.R.B. hoont dan ook, dat een ieder
er van doordrongen zal zijn, dat het zoek
maken van het. reddingsmateriaal de
meest ernstige gevolgen kan hebben.
Het jaarverslag eindigde met de woor- 1
dep, dat 1936 zal brengen de zwenrgele- I
genheid, waarin zomer en winter gezwom
men zal kunnen worden en waarnaar
reikhalzend wordt uitgezien: de over
dekte.
BIJ afwezigheid van den penningmees
ter werd ook het financieel verslag door
den secretaris behandeld, waaruit bleek,
dat er een saldo aanwezig is van f. 249.19.
Beide verslagen werden onder woorden
van dank goedgekeurd.
Na behandeling van de begrooting was
de bestuursverkiezing aan de orde.
Als voorzitter werd bij acclamatie her
kozen de heer W. F. van Ingen-Schenau.
Inplaats van mevr. Zindel werd gekozen
de heer J. Teegelaar.
De heer Kramer, Rol en Moonen wer
den bij acclamatie herkozen. Evenzoo de
heer v. d. Reyden. terwijl als nieuwe pen
ningmeester op zal treden de heer Treur.
Tot leden van de kascommissie werden
benoemd de heer H. C. Kosto en mevr.
Zindel, plaatsvervangster mejuffr. R. Ei
kerbout.
De ballotagecommissie zal dit jaar be
staan uit de heeren Kosto, J. Leget,
en Rol.
Bij de rondvraag werd voorgesteld om
de contributie voor de adspirant-leden,
die nu f. 0.25 bedraagt, te verhoogen tot
f. 0.50, welk voorstel werd aangenomen.
Bij de behandeling van het materiaal deed
de secretaris nog aan de vergadering
weten, dat er onderhandelingen zijn aan
geknoopt om ook bij de "vijvers in de
Leidsche Hout reddingshaken te plaatsen,
wat "ezien het drukke bezoek zeer wen-
scheliik geacht wordt.
Niets meer aan de orde zijnde sloot de
voorzitter de vergadering, na woorden
van dank en waardeering voor het vele
goede, gedaan aan de L.R.B. te hebben
gesproken tot mevrouw Zindel.
EFFATHA-AVOND.
Een interessante samenkomst.
De Vereeniging „Effatha" te Voorburg,
die de eenige christelijke doofstommen-
school met internaat in ons land exploi
teert, had gisteravond in de Geref. Kerk
aan de Heeiengracht een propaganda-
bijeenkomst belegd, waarvoor ïuAme be
langstelling bestond.
Dr. J. G. van Es sprak naar aanleiding
van Marcus 7 31-37 een Inleidend woord,
waarna de heer P. T. Brelmer, onderwijzer
aan de school, wees op het werk van
„Effatha".
In het begin van zijn toespraak wees
spr. er op, dat de doofstommen door het
gemis, dat zij hebben in hun gehoor, feite
lijk los komen te staan van de hen om
ringende sprekende wereld. Het contact
kan pas weer hersteld worden (al blijft het
slechts onvolmaakt) door deze gehoorloo-
zen weer in het bezit te stellen van onze
spreektaal.
Door voorbeelden aan de practijk ont
leend. toonde spr. aan, hoe moeilijk het is
de dooven onze taal niet alleen te leeren
spreken, maai' die ook te leeren begrijpen.
Steeds blijkt daar weer gemis aan Inzicht
in onze levende taal. En niet alleen moeten
zij leeren spreken, zij moeten ook leeren
het gesprokene van de lippen af te lezen,
wat weer een probleem is op zichzelf.
Aan de hand van een serie lichtbeelden,
die een'duidelijk inzicht gaven van 't werk
op de school en het internaat werd het
gesprokene nog verduidelijkt.
Veel indruk maakte het vraaggesprek,
dat de heer Brelmer met enkele oudere
leerlingen van „Effatha" hield. Een ieder
zag de resultaten van wat na jaren inge
spannen arbeid was bereikt.
Tenslotte wekte spr. de aanwezigen op
het werk van „Effatha" steeds te blijven
steunen met gebed en gaven, waarbij hij
de hoop uitsprak dat velen a.s. Zaterdag
als er een speldjesdag wordt n «houden,
'n speldje zullen koopen. Mogen deze een
rijken oogst opleveren tot steun aan de
vele ouders die de verpleeggelden niet meer
kunnen betalen.
Na een slotwoord van dr. Van Es werd
deze interessante samenkomst op gebrui
kelijke wijze gesloten.
Voordrachten van mej. dr. A. J. Steenhauer
en dr. D. Wiersma.
Mej. dr. A J. Steenhauer en dr. D.
Wiersma hebben gisteravond de reeks
lezingen vanwege het Leldsch Criminolo
gisch Instituut voortgezet met voordrach
ten. respectievelijk over „Slaap- en ver-
doovingsmiddelen" en over „Achterlijk
heid en criminaliteit".
Mej. Steenhauer besprak in haar voor
dracht de slaapmiddelen, afgeleid van het
barbituurzuur De vergiftigingsverschijnse
len, die door het gebruik van deze midde
len kunnen optreden, worden behandeld.
Ter opsporing van het vergift komen
vooral voor onderzoek ln aanmerking urine
en bloed: bij doodelljke vergiftiging moe
ten alle organen worden onderzocht. Het
slaapmiddel wordt geïsoleerd volgens de
methode van Stas-Otto en vervolgens ge
zuiverd. Hiervoor kunnen verschillende
methodes worden toegepast, die spr, nader
toelicht. Na zuivering kan de Identificatie
geschieden door bepaling van het smelt
punt door toepassing van mlcrochemlsehe
reacties.
De verdeeling van het slaapmiddel over
de organen na toediening van één dosis
en na herhaald gebruik wordt besproken,
evenals de doodelljke dosis van de ver
schillende barbitalen.
Aan de hand van statistieken wijst spr.
op de toeneming van het aantal vergifti
gingen door het gebruik van slaapmidde
len. Ook hier te lande wordt hetzelfde
verschijnsel waargenomen.
Een regeling van den verkoop van deze
stoffen ls zeer gewenscht,
Dr Wiersma sprak over achterlijkheid
en criminaliteit. Een van de eerste In
zichten, waartoe de crlmlneele psychologie
gekomen is, ls, dat er een intensief ver
band tusschen verstandelijke minder
waardigheid en misdadigheid moest be
staan. Het ls ook zoo begrijpelijk: misda
digers zijn grootendeels menschen, die
zich in de maatschappij niet kunnen hand
haven door wettige middelen, ook achter
lijken missen belangrijke middelen tot
zelfhandhaving: het ligt dus voor de
hand, te meenen, dat belde groepen voor
een groot gedeelte zullen samenvalleh.
Men kan deze meening dan ook met ver
schillende argumenten staven.
1. Achterlijken kunnen minder goed dan
volwaardigen door arbeid ln hun levens
onderhoud voorzien. Zij geraken dus ge
makkelijk in behoeftige omstandigheden.
De nood zal hen dus eerder dan anderen
op den weg van de misdaad drijven.
2. Achterlijken kunnen minder goed dan
volwaardigen de beteekenis en de gevol
gen van hun eigen handelingen voorzien.
Zij zullen dus gemakkelijk het inzicht mis
sen. dat zij door een bepaalde handelwijze
iets ongeoorloofds doen.
3. Achterlijken zijn door hun gebrek
dikwijls niet in staat, een behoefte-bevre
diging deelachtig te worden, die volwaar
digen gemakkelijk langs wettigen weg
kunnen verkrijgen. Zoo zullen zij dus lich
ter grijpen naar een surrogaat bevredi
ging. die slechts door-strafrechterlijk ver.'
boden handelingen te verkrijgen is.
Het is dan ook geen wonder, dat er in
het begin van deze eeuw onder de gevan
genisbevolking vele achterlijken werden
gesignaleerd. Vooral uit Amerika kwamen
ontstellende cijfers: 50, 60 tot 90%> van de
gestraften zou achterlijk zijn. En de in
andere landen gepubliceerde getallen
deden voor de Amerikaansche slechts wei
nig onder. De practijk scheen dus met de
theorie in volkomen overeenstemming.
Maar deze bijzondere hooge cijfers Wek
ten toch terecht eenig wantrouwen en
moesten de vraag doen rijzen, of onze me
thoden tot het opsporen van achterlijken
of zwakzinnigen wel juist waren.
Dit vraagstuk bestrijkt natuurlijk een
veel wijder gebied dan alleen dat der crimi
naliteit. Zijn oplossing is noodig, om te
kunnen uitmaken, hoe groot de frequen
tie der achterlijken in onze samenleving is.
Toen nu de Parijsche psychologen Binet en
Simon omstreeks 1903 door de autoriteiten
werden aangezocht, het aantal achterlijken
te bepalen, dat de scholen van Parijs be
zocht. bleek hun na gezette overweging,
dat een betrouwbare methode om zwakzin
nigheid vast te stellen en haar graad te
bepalen, in het geheel niet bestond. Zij
hebben toen hun klassieke methode ge
schapen. Eerst door zulke onderzoekingen
zijn wij in staat gesteld, vaste, zij het ook
conventioneele, grenzen aan te geven tus
schen idiotie, imbecilliteit, debiliteit en nog
normale domheid. Met een geheel andere
Amerikaansche methode kunnen
soortgelijke resultaten worden behaald.
Deze werd in 1926 op een groot aantal ge
vangenen onder vergelijking van de
nlet-misdadlgers 'bevolking toegepast.
Het resultaat was min of meer verbijste
rend: de crimineelen stonden op een ten
minste zoo hoog verstandelijk peil, als de
niet-misdadige bevolking. Toch beteekent
dit niet, dat onder misdadigers niet meer
zwakzinnigen voorkomen dan onder de be
volking in het algemeen. Meer individueele
onderzoekingen wezen dit uit, in Amerika
en vooral ook ln Engeland. In hetzelfde
jaar 1926 werden daar door Lewis 8.57 per
1000 zwaar achterlijken gevonden onder
de geheele bevolking. Met dezelfde metho
den werkend vond Burt korten tijd later
onder jeugdige crimineelen bijna 80 per
1000 zwaar achterlijken. En cijfers van de
zelfde orde worden tegenwoordig in bijna
alle landen gepubliceerd. Men staat dus
niet meer op het standpunt, dat verstan
delijke minderwaardigheid de alles beheer-
schende factor is bij het ontstaan van mis
dadigheid, maar men erkent nog altijd, dat
zij van beteekenis is. Het beoordeelen dezer
beteekenis is echter niet eenvoudig en zal
in een volgende voordracht nog uitvoeriger
moeten worden besproken.
RECLAME.
7941
JAARVERGADERING VEILIG VERKEER.
De Ver. voor Veilig Verkeer hield haar
jaarvergadering In,.de Harmonie", onder
voorzitterschap van den heer M. J. E.
Kwint.
Uit het jaarverslag van den secretaris
den heer P. C. Gillissen, stippen wij aan,
dat het ledental, meer speciaal door de
geslaagde vertooning van de Knacfllm in
de Stadsgehoorzaal^ in het afgeloopen
Jaar nog iets ls gestegen, en thans 435
bedraagt. De Verkeerswees verliep ook dit
jaar weer uitstekend: ongeveer 200 onder
wijzeressen en onderwijzers volgden de
cursussen, gegeven door twee der inspec
teurs van politie, de heeren van der Wal
en van der Ham. Desniettegenstaande
vervult het aantal ongevallen, waarvan 4
doodelljk, dat in 1935 te Lelden wel iets
terugliep, den secretaris nog met zorg.
Temeer aanleiding voor het bestuur om op
den Ingeslagen weg met kracht voort te
gaan!
De geldmiddelen lieten dit Jaar een ba
tig saldo van f. 2.50; de Inkomsten wer
den dus vrijwel geheel aan lezingen, pro
pagandafilms, verkeersonderwljs, en alge-
meene propaganda besteed.
De penningmeester de heer B, J. Mole
naar gaf uitdrukking aan het feit, dat de
geldmiddelen natuurlijk de propaganda-
mogelijkheden beheerschen. Hij deed
daarom een beroep op de leden om zoo
mogelijk een nieuw lid aan te brengen.
Statuten en huishoudelijk reglement
werden, na eenige kléine wijzigingen, ln
den door het bestuur voorgestelden vorm,
goedgekeurd.
BIJ de bestuursverkiezing werd voldaan
aan het verzoek van den heer A. L. L.
Gathler om ontslag wegens gezondheids
redenen. De voorzitter bracht dank voor
het werk, dat de heer Gathler ter voorbe
reiding van het verkeersonderwljs heeft
gedaan. Candidaat werd gesteld de heer
H. van Slooten Jr., hoofd van de kweek
school voor ondérwijiers, voorzitter der
Verkeersonderwljscommissie. Deze werd
bij acclamatie gekozen, en nam zijn be
noeming aan.
De rondvraag leverde verschillende In
teressante opmerkingen en wenschen op.
Het bestuur vond ook daarbij gelegenheid
nog eens doel en werk, en het programma
voor het voorjaar, uiteen te zetten.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het doctoraal examert
Rechtsgeleerdheid de heeren W. van der
Most (Rotterdam), R. A. Kok (Den Haag)
en G. Kroner (Den Haag).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Opheffingen
Sigarenmagazijn C. Bol, De Kempenaer-
straat 97, Oegstgeest.
De Ridder's Woninginrichting, Buiten
weg II, Alphen a. d. Rijn. Behangerlj, stof-
feerderlj, manufacturenverkoop.
Wijzigingen:
A, Hlllen's Sigaren- en Tabaksfablrek
N.V. (filiaal), Stationsweg 49, Lelden.
Hoofdzetel: Delft. Opheffing filiaal: Sta
tionsweg 49, Lelden. Uittredend beheerder
filiaal Lelden: Ph. Brobbel.
Papendrecht en Zonen, N.V., Oude Ha
ven 13, Sassenhelm. Kweeken van en
handel ln bloembollen, enz. Volmacht
verleend aan: J. J. van den Bosch, Sas
senhelm.
o
De politie heeft proces-verbaal op
gemaakt tegen den 23-Jarigen J. J. W.
wegens verzet tegen en mishandeling van.
een politie-agent.
W. stond te kijken bij het heiwerk aan
de Korevaarstraat. Inplaats van gevolg
te geven aan de sommatie tot doórloopen
van den agent, bracht hij dezen een hevl-
gen slag in het gezicht toe, zoodat de
agent een bloedneus kreeg.
Onder verzet is W. toen naar 't bureau
gebracht.
Wij herinneren er aan, dat op 13 Mei
van dit Jaar de wijd en zijd bekende 3 Oc-'
tober-vereeniging vijftig jaar besaat, In
verband hiermede draagt de morgenavond
in „de Harmonie" te houden Jaarvergade
ring een bijzonder karakter, aangezien
reeds verscheidene plannen voor een fees
telijke viering zijn binnengekomen. Het
bestuur rekent op een groote opkomst der
leden.
Behandeling voor de rechtbank te Haarlem.
LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
Bij beschikking van den minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen zijn
dr. W. R. Juynboll te Wassenaar en dr. J.
G. van Gelder te Rotterdam, tot wederop-
zeggens toegelaten als privaat-docent in
de faculteit der letteren en wijsbegeerte
aan de Rijksuniversiteit alhier om onder
wijs te geven respectievelijk ln de geschie
denis van de Italiaansche kunst en de
kunstgeschiedenis, in het bijzonder ln de
geschiedenis van de grafische kunsten.
Onze stadgenoot, de heer E. E. van
Andel slaagde te Delft voor het candl-
daatsexamen scheikundig ingenieur.
Vandaag diende voor de arr. rechtbRnk
te Haarlem de geruchtmakende strafzaak
egen den Wormervèerschen bankier L.
Schaap, verdacht van diefstal en verduis
tering van ongeveer een millioen gulden.
Voorgeschiedenis.
Midden Juni van het vorige Jaar is
aldus het A.N.P. de Zaanstreek in op
schudding gebracht door een financieel
debacle, zooals in een kleine gemeente nog
slechts zelden is voorgekomen. De directeur
van het oude en goed bekend staande kas
sierskantoor J. Schaap, te Wormerveer. de
heer L. Schaap, had zich vergrepen aan de
bezittingen van zijn cliënten, Menschen,
die ln goed vertrouwen meenden, dat hun
effecten ln de safe van het kassierskan
toor veilig waren opgeborgen, moesten tot
de ontstellende ervaring komen, dat hun
geheele bezit was verdwenen, De kassier
had op gToote schaal misbruik van het in
hem gestelde vertrouwen gemaakt.
Voor ruim zeven ton aan effecten had
Schaap door middel van valsche- en ach
tergehouden duollcaatsleutels uit de ver
schillende safe-loketten van zijn eigen
cliënten gestolen en bij verschillende ban
ken op prolongatie beleend; met de gelden,
die hij op deze wijze van Amsterdamsche
banken kreeg, dreef hij zijn andere bank
zaken. Deze diefstal, of verduistering
de juridische quallflcatle zal de rechtbank
te Haarlem aan dit uitgebreide fraude
geval geven ls natuurlijk niet in eens
gepleegd.
De zaken gingen sedert eenige Jaren
slecht; Schaap trachtte het eene gat met
het andere te stoppen. Hij beleende ander
mans effecten, loste ze weer ln tegen den
tijd, dat er door zijn cliënten couponnetjes
moesten worden geknipt, beleende andere
effecten, en.... werkte zich steeds dieper
in de misère.
De effecten konden vrijwel alle bij de
Amsterdamsche banken worden achter
haald en den dag vóór zij executoriaal zou
den worden verkocht, legde de Wormer-
veersche politie er beslag op.
Ontdekking.
De eerste, die tot de ontdekking kwam,
dat er iets niet in de haak was met de za
ken van den verdachte, was de heer J.
Dekker, president-commissaris van de
Stroom verkoop MIJ. „Zaanland".
HIJ was de eerste, die de pijnlijke ont
dekking deed, dat zijn safeléég was.
Meer dan een maand had Schaap hem aan
de praat gehouden; wanneer hij ln zijn
safe wilde, wist de bankier steeds uitvluch
ten te bedenken. Op zeker oogenbllk waren
de meer voor de hand liggende voorwend
sels uitgeput en kwam S. met het verhaal,
dat het slot stuk was. De schuld werd toen
met succes zelfs op Lips gesehoven,
die „maar geen monteur stuurde". Van
dag tot dag werd het openen van de safe
en de daaruit voortvloeiende ontdekking
van de fraude versohoven. Eindelijk werd
het den heer Dekker te bar en ln het bij
zijn van den burgemeester als hulp-officier
van Justitie werd tenslotte de safe ge
opend.
Het resultaat was bedroevend; het loket
was 'leeggeplunderdIn weerwil van
deze ontdekking wist de bankier zijn vrij
heid te behouden; hij werd niet onmiddel
lijk gearresteerd, doch kreeg een respijt
van tweemaal 24 uur om het vermiste géid
bijeen te brengen.
Schaap vlucht.
Schaap maakte van de gelegenheid ge
bruik; hij verdween spoorloos. Zijn auto
werd ln een garage te Den Haag gevon
den. Intusschen bleek, dat een groot ge
deelte van de safe's ledig waren; het gat
was niet meer te stoppen geweest.
Op 12 Juli gelukte net den commissaris
van politie van Wormerveer, den heer de
Groot, de;i voortvluchtige:! bankier te Pa
rijs aan het Gare du Nord te arresteeren.
Hij ging gewillig mee naar Nederland, zoo
dat geen uitleverlngsformalltelten werdeh
vereischt.
Crediteuren vroegen surceance van be
taling aan; het totaal aantal schulden be
droeg f. 1.263.904 en het totaal actief ca.
f. 141.00. De familie van S. sprong bij en
op 11 Januari ls een accoord van 20 per
cent aanvaard.
De instructie van deze geruchtmakende
zaak leverde weinig moeilijkheden op:
Schaap legde een vrijwel volledige beken
tenis af.
Door het O.M. zijn 24 getuigen gedag
vaard, w.o. de deskundigen W. H. v. d.
Horst en J. v. d. Kreeke, accountante. De
verdachte wordt verdedigd door mr. Th.
Muller Massis te Amsterdam.
De belangstelling voor deze zaak ls bui
tengewoon groot. President van de recht
bank ls mr, Th. Maassen, rechters mrs.
Jhr. Strlck van Llnschoten en Ferwerda,
griffier mr. Th. de Jong.
Mr. W. M. Paardekooper Overman deelt
mede, na het voorlezen der dagvaarding,
i dat hij een der getuigen terugtrekt. Op zijn
I verzoek worden eenige wijzigingen van on
dergeschikt belang in de dagvaarding aan
gebracht.
Eerste getuige is de commissaris van
politie te Wormerveer. Hij was op 14 Juni
1934 op het kantoor der firma Schaap, om
dat het vermoeden bestond, dat effecten
der N.V. „Zaanland" verduisterd waren. Na
opening van het safeloket bleek, dat dit
inderdaad totalil leeg was. De waarde der
effecten bedroeg f. 80.000. Een paar dagen
later was verdachte verdwenen.
Vervolgens wordt gehoord de Rijks
accountant J. van de Kreeke, die verklaart,
dat in 1925 de toestand der firma Schaap
reeds precair was. Het deficit bedroeg toen
ongeveer 11/4 millioen. Getuige had voorts
geconstateerd, dat uit de safeloketten ef
fecten, met een totale waarde van ongeveer
zeven ton, waren verdwenen,
De Rijks-accountant W. H. van der Horst,
die met den vorlgen getuige een onderzoek
had Ingesteld, verklaarde nog, dat in de
administratie fictieve rekeningen voor
kwamen, om tekorten te dekken.
Verhoor van den verdachte.
Verdachte Schaap wordt hierna onder
vraagd. Hij geeft toe, dat hij ongeveer drie
Jaar geleden begonnen was met effecten
uit de safeloketten te nemen. Eerst heeft
hij de effecen uit de safe van de N.V.
„Zaanland" genomen en daarna die van
andere cliënten. Hij kon dit doen doord e
goede reservesleutels niet af te dragen,
maar aan de cliënten verkeerde sleutels te
geven. Ook heeft hij sleutels laten bij
maken.
Verdachte erkent ook beschikt te hebben
over obligaties van „Het Wllhelmlnapark"
te Wormerveer. HIJ was penningmeester
van de propaganda-commlesle dezer In
stelling.
