HET AFGELOOPEN JAAR
BINNEN- EN BUITENLAND
IN
IJS** Jaargang
tf"
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 31 December 1935
Zevende Blad
No. 23241
BINNENLAND.
Aanpassen.
Toen, eenlge jaren geleden, dr. Colijn
de leiding der Nederlandsche regeering in
handen nam onstuimig begroet, óók
door talloos velen, die niet tot zijn partij
behooren! deed hij dat onder de leus:
„Terug naar een lager levensniveau"
Geen maatregelen van nationaal schok-
kenden aard wenschtc hij ter bestrijding
van de crisis te nemen, van oordeel dat
de toekomst te duister was om het succes
van radicale plannen te kunnen waar
borgen en tegelijkertijd overtuigd dat de
crisis-gevolgen voor het Volk minder voel
baar zouden zijn indien het aanpassings
systeem geleidelijk maar regelmatig werd
doorgevoerd.
„Aanpassen" is aldus het wachtwoord
gebleven gedurende al den tijd van dr.
Colljn's regeeringsperiode en rusteloos
hebben hij en z'n kabinet ook in 1935 ge-
tamboureerd op den noodzaak daarvan.
„Aanpassen" klonk het In parlement en
regeeringsstukken, „aanpassen" was het
parool dat doorgegeven werd naar lagere
autoriteiten, „aanpassen" werd een leus,
die evenmin aan de particuliere bedrijven
voorbijging en die nog overal aanhangers
vindt.
Uit de diepte der economische depressie
zijn langzamerhand enkele klanken op
gestegen (meer nog In Indië dan in Ne
derland), die eenig optimisme voor de
toekomst schijnen te wettigen, die doen
hopen op een zekere stabiliteit op het
thans reeds zoo lage niveau. Hoe gevaar
lijk het is daarop te rekenen bleek echter
toen de regeering onlangs de verhooging
van opcenten op verschillende belastingen
noodzakelijk noemde, terwijl de minister
president weinig meer dan een half jaar
tevoren in het openbaar een verdere ver
hooging van belasting onmogelijk en ook
onnoodig genoemd had, daarbij wijzende
en vertrouwende op verschillende teeke-
nen van economisch herstel!
Moeilijkheden der regeering.
De regeeringstaak is zwaar in deze tij
den en ook „aanpassing" voert daarbij
tot tegenstand. Iedere bezuiniging tast de
meer of mindere welvaart van een groep
landgenooten aan en 't is 'n menschelijke
eigenschap dat ieder, wien het treft, een
neiging krijgt tot verzet, tot strijd voor
de handhaving van z'n bezit. Minister
Oud mocht dan zeggen bij de indiening
van het bekende Bezuiniging?-ontwerp,
dat dit slechts ten doel had de koop
kracht te bevorderen, het was begrijpelijk
dat er crltlek op kwam. Wie 77 millioen
gulden bezuinigen wil kan dat niet doen
zonder belangen van anderen aan te tas
ten. Ambtenaren demonstreerden hun on
tevredenheid wegens een aderlating van
10 millioen salaris-gelden (een verlaging,
die morgen van kracht wordt), onderwijs
organisaties en -autoriteiten kwamen in
het geweer tegen een korting van 20 mil
lioen op onderwijs-uitgaven, 't verkeers
wezen achtte zwaardere lasten een onbil
lijkheid: kortom, er kwamen conflicten
aan allen kant. Overigens was het ern
stigste conflict niet een geschil tusschen
regeering en Volk. doch tusschen regee
ring en Parlement (hetgeen bij het hui
dige kiesstelsel niet steeds hetzelfde is!>.
Het was op 23 Juli dat de zitting der
Tweede Kamer geschorst werd op verzoek
van dr. Colijn. nadat prof. Aalberse. de
fractie-leider der R.-K. Staatspartij, ver
klaard had dat zijn fractie haar stem ont
houden zou indien een motie van vertrou
wen in het algemeen regeer-beleid zou
worden voorgesteld. Dat was een merk
waardige gebeurtenis omdat zij geenszins
gebaseerd was op diepgaande principieele
verschillen, doch veeleer veroorzaakt werd
door voortdurende en wat onvriendelijke
critiek ter eener zijde en een zeker tem
peramentvol verlangen aan den anderen
kant om daaraan eindelijk eens kort en
goed een einde te maken.
Dr. Colijn diende het ontslag in van
z'n kabinet, prof. Aalberse faalde in een
poging tot vorming van een parlementair
kabinet op breede basis en reeds op 31
Juli was onder leiding van dr. Colijn
een nieuw extra-parlementair kabinet
gereed, dat ten bewijze hoe geringe
aanleiding er voor deze crisis geweest was!
practisch slechts heel weinig van het
oorspronkelijke verschilde. Prof. Slotema-
ker de Bruine kreeg „Onderwijs", hetwelk
hij al zoo lang waargenomen had na het
gedwongen aftreden op 13 Mei van mr.
Marchant (die toen openbaar maakte dat
hij eenige maanden tevoren tot het Ka
tholicisme was overgegaan), de notaris,
mr Slingenberg. uit Haarlem, kwam aan
Sociale Zaken, dr. Colijn nam naast
Koloniën tijdelijk Defensie en dr.
Deckers werd aan het hoofd geplaatst van
een nieuw gevormd ministerie van Land
bouw en Visscherij! Tevoren was op 3
Juni mr. Steenberghe afgetreden als
minister en opgevolgd door dr. Gelisscn,
die zich na de reconstructie beperkt zag
tot Handel en Nijverheid, en, misschien
mede als gevolg van de besprekingen
rondom de kabinetscrisis, een kans ge
kregen heeft zijn streven inzake indu
strialisatie aan de practijk te toetsen. Nog
betrekkelijk kort geleden is het wetsvoor
stel daartoe ingediend, maar voordat het
van kracht worden zal, kan men rekenen
op aeer ernstigen tegenstand. „Is het",
vraagt menigeen zich af, „thans, nu vele
industrieën nauwelijks op de been kun
nen blijven en er nergens geld is om zich
op de fabricatie van nieuwe artikelen toe
te leggen, verantwoord dat de regeering
staatsgelden beschikbaar stelt voor geheel
nieuwe industrieën? En ware het, indien
men dan zoo bereid is de industrie te
steunen, niet veel logischer, indien be
doelde bedragen werden afgestaan tot
steun aan de reeds bestaande industrie?"
Intusschen: de regeering staat achter mi
nister Gelissen en o.m. kan men verze
kerd zijn van de medewerking der R.-K.
Staatspartij, zoodat aanneming van het
wetsvoorstel wel verzekerd schijnt. Of het
resultaten opleveren zal Is wellicht het
eerste jaar niet te beoordeelen, doch men
kan slechts hopen dat deze geforceerde
wijze van industrialisatie de verwachtin
gen overtreffen zal, niet het minst opdat
daardoor het ontzagwekkende leger werk-
loozen beperkt wordt.
Bestrijding der werkloosheid.
Zóó elders, zóó hier! Overal stijgt nog
het aantal werkloozen (in ons land steeg
het in vijf jaren van 71000 tot bijna
414.0001 en geen aanpassingsmaatregelen
der regeering, geen werkfonds, enz., blij
ken in staat daartegen op te treden. Het
verdient, in verband hiermede, de aan
dacht dat door de S.D.A.P. sinds korten
tijd aan de orde is gesteld 'net z.g. „Plan
van den Arbeid": een economisch diep
gaande hervorming, die aan tweehonderd
duizend arbeiders werk heet te kunnen
verschaffen.
Wij zeggen nadrukkelijk „heet te kunnen
verschaffen", niét om te kort te doen aan
de verdiensten van dit ongetwijfeld breed
opgezette plan, doch om tc laten uitko
men dat de meeningen van deskundigen
buitengewoon ver uiteen loopen. zoodat
van regeeringszijde zelfs reeds verklaard is
dat het onaanvaardbaar is omdat het de
economische moeilijkheden slechts ver
plaatsen zou! De S.D.AP zei echter haar
plan-actie met groot enthousiasme voort
en het staat vast dat op den duur het
parlement er zich over zal hebben uit te
spreken. Is het intusschen eigenlijk niet
te mooi om waar te zijn dit „Plan van
den Arbeid", dat binnen enkele Jaren het
enorme werkloozen-legioen tot op do helft
terugbrengen zou, terwijl het thans met
ongeveer 5 a 6000 per veertien dagen toe
neemt? De regeering doet alles wat zij
mogelijk acht om den triesten stroom van
werkloozen af te dammen, maar veel baat
het niet. Wij denken aan de gelden, die
uit het reeds genoemde Werkfonds be
schikbaar worden gesteld voor werken,
welke anders niet uitgevoerd zouden wor
den, we denken aan den versnelden brug-
gebouw, aan de juist dezer dagen afgeko
men wetsvoorstellen tot verdere droogma
king van het IJsselmeer (Noord-Oost-pol-
deri, aan den bouw van een tweeden
„Prinsendam" (waartoe zoowel werkgevers
als werknemers medewerking verleenden)
en aan het streven van ministei Slingen
berg. die een plan ontwikkeld heeft om
jeugdige werkloozen te doen opnemen in
het bedrijfsleven ter uitvoering van ar
beid, die anders zou blijven liggen!
Politieke conflicten.
Het was niet enkel de economische cri
sis. die in 1935 de aandacht vroeg Eco
nomische en politieke kwesties mengden
zich dooreen, zooals trouwens bij herha
ling het geval is.
Van het conflict tusschen de regeering
en de R.-K. Staatspartij maakten wij
reeds melding. Er waren echter meerdere
andere moeilijkheden en op den voorgrond
daarbij staat het vraagstuk van de N.S.B.,
van de nationaal-socialistische beweging,
waarvan ir. Mussert de leider is! Hoe
sterker zij groeide, hoe actiever haar op
treden en hoe feller ook van diverse zij
den het verzet. Een colportage-verbod in
diverse wijken van verschillende steden
was o.m. het gevolg, maar botsingen ble
ven voortduren en zijn nog steeds aan de
orde van den dag. Van weerskanten
schuift men de schuld op de tegenpartij!
Het verbod voor ambtenaren om lid dezer
beweging te zijn bleef gehandhaafd en
tenslotte volgde de indiening van regee-
ringswege van een wetsontwerp inzake
particuliere machtsvorming dat kennelijk
tegen de N.S.B. gericht is en dat reeds als
resultaat had dat de weer-afdeellngen
door ir. Mussert werden opgeheven. Aan
de verkiezingen voor de Prov. Staten nam
ook de N.S.B. ditmaal deel en zelden, (wel
licht nooit tevoren) was er voor die ver
kiezingen zooveel interesse als toen. Het
was Nationaal Herstel, dat daarna bij de
gemeenteraadsverkiezingen gedeeltelijk in
de plaats der N.S.B. trad zij het niet
officeel doch daarbij, naar verhouding,
aanmerkelijk minder succes boekte. Er
was verder groote winst voor de S.D.A.P.,
terwijl de Vrijzinnige partijen zware ver
liezen leden. Zóó zwaar, dat van meerdere
zijden o.m. een plan geopperd werd tot
fusie tusschen Vrijheidsbond en Vrijz.-
Dem. Bond, welke idee echter op princi
pieele bezwaren gestuit is zoodat het geen
doorgang vinden zal. Van fusie was ook
elders geen sprake; wel van breuk. Prof.
Vlsscher trad met een aantal Herv. Ge
reformeerden uit de A.-R. Party, de Rev.
Soc. Arb. Party viel uiteen, waarna de
ulbgetreden oud-O.g.P.'ers een nieuwe or
ganisatie stichten en men vraagt zich af
waartoe de geschillen tusschen mr. Duys
en de S.D.A.P. en tusschen mr. Wester
man en Nationaal Herstel leiden zullen!
De Kath. Dem. Party zag bovendien plot
seling haar voorzitter, prof. Veraart, heen
gaan. ontmoedigd als deze was door de
z.i. onbevredigende resultaten by de ver
kiezingen voor de Staten.
Geen devaluatie.
Veelvuldig is in het afgeloopen jaar het
vraagstuk der devaluatie besproken en het
scheen vooral actueel te worden toen het
kabinet-Coiyn z'n ontslag had aangebo
den. Het demissionaire ministerie, sterk
gekant tegen devaluatie als het is, nam
oogenblikkeiyk alle mogelyke maatregelen
om den wind uit de zeilen te nemen van
onverantwoordelyke financiers, die bü
voorbaat zouden willen speculeeren op
een koersverandering door een nieuw ka
binet en de Nederlandsche Bank heeft
daarbu tevens zeer krachtdadig ingegre
pen, maar men moet toch aannemen dat
de kabinetscrisis groote schade veroor
zaakt heeft. Het was ook naar aanleiding
daarvan dat de minister-president, dr.
Coiyn, in een opwelling van hevige ver
ontwaardiging de bekende uitdrukking
„Onvaderlandslievende Schobbers" ge
bruikte! Over devaluatie is men inmid
dels nog niet uitgepraat (zoomin als over
mr. Marchant's nieuwe spelling i. maar
zoolang dit ministerie aan het bewind is.
schynt er voor de voorstanders (die over
vrywel alle partyen verdeeld zün) weinig
succes te wachten, tenzij onverhoopt
schokkende gebeurtenissen in het buiten
land radicale maatregelen zouden eischen.
Groeiend nationaliteitsbesef.
By alle verschillen over politiek inzicht,
over economische maatregelen, over con-
tingenteering. crisis-organisatie en crisis-
controle (waarin minister Deckers nu
met vaste hand scherpere richtiynen gaat
aangeven!) heeft 1935 toch ook nog winst
gebracht: winst door een groeiend natio
naliteitsbesef. door versterking van de
banden met het Vorstenhuis, door toe
nemende belangstelling voor Nederlandsch
fabrikaat, door meerdere waardeering voor
de weermacht. De oorlog tusschen Italië
en Abessynlë en de toepassing der econo
mische sancties, ook door Nederland, heb
ben daartoe bygedragen. Er kwam by vele
tegenstanders de overtuiging dat een
weermacht noodig is. ondanks het bestaan
van den Volkenbond, en dat zelfs die weer
macht noodzakeiyk is wil een aangevallen
land ooit op steun van den Volkenbond
kunnen rekenen. Vandaar dat ditmaal
eenige bekende Vryz. Democratische Ka
merleden vóór de Defensie-begrooting ge
stemd hebben, hoewel deze juist bedoelde
in ernstige tekorten te voorzien, en van
daar ook dat het vraagstuk der landsver
dediging op een buitengewoon congres van
den Vryz. Dem. Bond aan de orde zal wor
den gesteld. Het is overigens niet alleen
de Vryz. Dem. Bond, die in dit opzicht
overstag is gegaan. Ook by de S.D.A.P.
klinken gansch andere stemmen dan vroe
ger het geval was. En zou het eenmaal
komen (hetgeen tenslotte altijd mogelijk
is) tot de zoogenaamde „Uiterste nood
zaak". d.w.z. tot een gemeenschappeiyke
regeering tusschen R.K. Staatsparty en
o.m. de S.D.AP. waartoe het Paasch-
congres der S.D.A.P. zich nadrukkelyk be
reid verklaarde, doch waartegenover de
katholieken tot dusverre afwijzend ston
den. dan zal ongetwyfeld die ommezwaai
der S.D.A.P. zich nog veel verder moeten
voltrekken. Deze tyd is vol onverwachte
gebeuriykheden en het behoeven waariyk
geen hersenschimmen te zijn, welke wy
hier ter sprake brengen!
De luchtvaart en het wegverkeer.
Met onze luchtvaart is het niet in ieder
opzicht naar wensch gegaan. Hoe goed
herinneren wy ons nog al die vreeselijke
ongelukken met de Leeuwerik, de Kwik
staart. de Maraboe en de Gaai, waarby
meerdere bekende piloten het leven lieten
en waarby tal van leden der bemanning
en vele passagiers op tragische wyze ge
dood werden. Dat waren zware tyden voor
onze luchtvaart, die in de LondenMel
bourne-race zulke schitterende successen
geboekt had, en het is verbazingwekkend
van hoe .geringe nadeelige resultaten
commercieel bezien die tegenslagen fei-
teUjk sohynen te zyn geweest. Want de
K.L.M. verdubbelde haar luchtdienst op
Indië ingaande 12 Juni en niettemin
waren ook na de rampen by na geregeld
de vliegtuigen volgeboekt met passagiers.
Lazen wij zelfs niet dezer dagen hoe voor
één toestel, terugkeerend van Indië naar
Schiphol, niet minder dan acht passagiers
moesten worden afgewezen?
Ook het verkeer te land had z'n moei-
lykheden. Steeds grooter wordt de druk op
het motor-verkeer (dat nog altyd wacht
op de leus van „hoofdweg gaat voor") en
het gevaar dreigt dat de kosten van den
bouw der bruggen over de groote rvieren
door middel van het opvoeren van den
benzine-prijs eveneens op het wegverkeer
z-Jlen worden verhaald.
Met dien bruggenbouw gaat het intus
schen prachtig. Op 10 April werd by Arn
hem de Rijnbrug opengesteld', to Jupi 1986
volgt de Waalbrug bij Nymegen en ook
met de overbrugging van het Hollandsche
Diep bij den Moerdyk en van de
Lek by Vianen wordt groote spoed
betracht, zoodat men hopen mag dat er
eindelyk binnen afzienbaren tyd een be-
hooriyke vaste verbinding komen zal tus
schen Noord- en Zuid-Nederland!
Bijzondere feiten.
In het raam van dit jaaroverzicht mogen
een aantal feiten niet onvermeld blijven,
die met het voorgaande in betrekkelyk los
verband staan.
wy herinneren aan de volksstemming in
het Saargebied, waarvoor op 13 Januari
300 Nederlanders per extra-trein vertrok
ken nadat het corps mariniers reeds was
voorgegaan tot handhaving der orde
ten einde ginds zitting te nemen in de
stembureaux. We wyzen verder op „Flora-
1935", de befaamde en weergalooze bloe
mententoonstelling te Heemstede, die op
15 Maart werd geopend en voor de pro
paganda onzer bloembollencultuur van
onschatbare waarde moet zyn geweest.
We denken aan den strijd der spoorwegen
tegen de „wilde" autobusdiensten, aan de
invoering van het witte rywielspatbord,
aan den schepenverkoop naar Rusland door
de in moeilykheden verkeerende Neder
landsche maatschappyen
Dan: de Nederlandsche deelneming aan
de wereldtentoonstelling te Brussel. Ons
paviljoen, dat na het Belgische het eerst
gereed was en op 30 April geopend werd,
heeft daar een schitterenden indruk ge
maakt en honderdduizenden landgenooten,
die in eindelooze stroomen de grenzen
overtrokken, hebben het met onverdeelde
bewondering gadegeslagen.
In Juli vierde Den Bosch haar 750-jarig
bestaan, terwyl in diezelfde maand (11
Juli) de Nederlandsche onderzeeboot K. 18,
onder commando van luit. ter zee 1ste
klasse. D. C. M. Hetterschy. te Soerabaja
arriveerde, welk feit in Indië zoowel als
in Nederland met geweldige blijdschap
werd begroet. Behalve den commandant be
stond de bemanning uit 35 koppen, terwijl
tevens prof. Vening Meinesz. de beroemde
diepzee-onderzoeker aan boord was. De
tocht had byna acht maanden geduurd.
Men was op 14 November vertrokken, be
zocht vyf werelddeelen en legde 22.600
mijlen af!
Limburg beleefde op 16 September een
historische dag door de openstelling van
het Julianakanaal door H.K.H. Prinses
Juliana, in tegenwoordigheid van HM.
Koningin Wilhelmina.
Behalve een tweetal arbeidsconflicten:
eerst in de venen en vervolgens (in het
laatst van Augustus) in de wollen stoffen-
lndustrie te Tilburg, waarby meer dan
4000 personen betrokken waren, moet ten
slotte worden aangestipt de ontmaskering
der misdadigersbenden te Oss. die leidde
tot meer dan honderd arrestaties en Oss
en omgeving van een vreeselyke plaag
verloste. Terecht zyn marechaussees en
Osser gemeente-politie van regeeringswege
gehuldigd voor het uitstekende werk dat zy
hierby hebben verricht.
Rampen.
Geen jaar gaat voorby zonder rampen
van grooten omvang. Echter schynt in
het byzonder op 1935 een fatum te heb
ben gerust, want waren er ooit in één
tijdvak van 365 dagen zooveel vliegonge
lukken als thans en werd er ooit door den
storm zoowel aan onze kusten als elders
in het land zooveel schade aangericht als
in het jaar, dat nu van ons scheiden gaat.
Over die tegenslagen voor onze luchtvaart,
hadden wy het hiervoor reeds. Ziehier de
bewyzen:
Op den 5den Februari stortte een In
disch legervliegtuig in een ravyn tusschen
Tangkoeban Prahoe en de Boerangrang.
waarbij de piloot om het leven kwam. Bij
het zoeken naar het verongelukte vlieg
tuig stortte ook een ander toestel omlaag.
Hiervan werd de bestuurder gewond
Den zesden April geraakte het K.L.M.-
vliegtuig „De Leeuwerik", bestuurd door
Piet Soer en met Prillewitz als tweeden
piloot, op weg van Praag naar Amsterdam
by Brillon, op 80 K M, van Dortmund in
een sneeuwstorm. Het vloog tegen een
bergweide en verbrandde. Alle 7 inzitten
den kwamen om het leven.
Het was ruim 3 maanden later, op 14
Juli, dat de K.L.M. door een nieuwen slag
getroffen werd! Immers de „Kwikstaart",
bestuurd door Silberstein, kreeg pech toen
het opsteeg van Schiphol. Twee motoren
weigerden, waarschynlyk door gebrek aan
olie, en de trotsche vogel botste tegen een
dyk en verbrandde. De geheele bemanning
en 2 van de 13 passagiers lieten het leven.
Ontstellend waren de ongelukken, die nu
in snelle opvolging te melden vielen Reeds
cp 16 Juli stortte by de Kooy een mili
taire Fokkerjager omlaag, waarbij de offi
cier-vlieger gedood werd. En nog had men
die tydingen niet ten volle in zich opge
nomen of de bulletins meldden reeds weer
(eveneens op 16 Juli): Maraboe, bestuurd
door Jan Hondong, by den start op het
vliegterrein te Bushir over den kop ge
slagen en ten deele verbrand. Gelukkig
hadden daar althans de inzittenden zich
kunnen redden Vier dagen later, op 20
Juli. werd „De Gaai" door het noodlot ge
troffen. Terugkeerend van Milaan naar
Schiphol, geraakte piloot Van der Feyst
bij vreeseiyk stormweer gevangen in het
-jdel van de Moësa by San Bernardino en
alle 13 inzittenden, w.o. de Noordwijksche
stewardess, mej. Hermanldes, werden ge
dood. Hierna verongelukte op 5 Sep
tember een Nederlandsch Fokkervliegtuig
by demonstraties in Turkije, waarby de
bestuurder, jhr. Sandberg, om het leven
kwam. terwyl op 11 Sept. een telegram
nieuwen schrik kwam brengen toen ge
meld werd dat een der drie toestellen, die
onder leiding van kapitein Koppen naar
Indië vertrokken waren voor de karteering
van Nieuw-Gulnea, vermist werd. Twee
dagen daarna bleken echter de vermisten,
w.o. de Nederlandsche luitenant J. Vonk,
een noodlanding te hebben gemaakt en in
goede gezondheid te verkeereni Tenslotte
vond op 18 December een botsing tusschen
twee vliegtuigen plaats by Schiphol,
waarby de leerling-vlieger A, F. Metz ge
dood werd.
Hoe dikwijls storm en onweer dit jaar
over Nederland gewoed hebben is nauwe
lijks bij benadering te zeggen. Vast staat
dat zy menigmaal enorme schade aan
richtten en ook helaas weer vele men-
schenlevens eischten. Nog slechts 17
dagen was het jaar oud. toen een wind
hoos een deel van ons land teisterde en
eenige slachtoffers vroeg. Op 29 Mei gin
gen storm en onweer samen. Boerderijen
brandden af, terwijl een geweldige hagel
bui tuinen en landerijen te Bilthoven en
verre omgeving volkomen in een winter
landschap veranderde! Dergelyk nood
weer herhaalde zich op 10 Juni: een
wervelwind sloeg het IJssel-zwembad te
Dieren weg, in het Westland werden hon
derden kassen vernield en niet minder
dan 12 perceelen werden te Schayck en
Nieuwland, in Noord-Brabant door het
vuur verteerd. Op 25 Juni werd te Zelhem
een jong meisje en te Vaassen een be
jaard echtpaar door den bliksem gedood.
Den volgenden dag brandden weer eenige
boerderijen af en verloren andermaal twee
personen door het hemelvuur het leven.
Bliksem-inslag eischte op 4 September te
Megen (Noord-Brabant) 3 dooden en 5
gewonden. Op 17 September woedde een
zóó hevige Zuid-Westerstorm, dat meer
dere landbouwtentoonstellingen verwoest
werden. Een Engelsch zeiljacht strandde
bij Petten, terwyl de Groningsche motor-
schoener „Kalba" op de Noordzee verging
en de kapitein verdronk. De storm bleef
voortrazen en den volgenden dag seinde
het Duitsche stoomschip „Bramof" naby
Borkum om hulp. Duitsche redding- en
sleepbooten poogden naderby te komen,
maar zy slaagden daarin niet en het was
toen de Nederlandsche reddingboot „In-
sulinde". uit Oostmahorn, die alle opva
renden veilig aan land bracht: den 25en
September stak de storm weer op en van
8 visschers, uit St. Jacobi-Parochie, die in
kleine bootjes waren uitgegaan, lieten er
vier het leven. Tevens bleek de Rooster",
een Groningsche motorboot te worden
vermist Reeds den volgenden dag vond
men het wrak op de Wester-Eems. Er
waren vyf opvarenden geweest Vervol
gens voltrok zich de merkwaardige reeks
van gebeurtenissen bij Egmond. waar in
anderhalve maand niet minder dan vier
schepen op het strand werden gezet! Eerst
in den nacht van 19 op 20 October
liet stoomschip „Kerkplein" en de sleep
boot „Drente", daarna men herinnert
het zich nog op 2 December de „Jos.
Maria", uit Schiedam, en op 9 December
de Zweedsche houtboot „Diana", die er
evenwel dienzelfden middag bij hoog
water In slaagde op eigen klacht weer
vlot te komen! Voor Egmond beteekende
dat alles een zeer byzondere attractie. By
tienduizenden kwamen de belangstellen
den derwaarts, alle seizoen-zaken gingen
weer open cn het werd in Egmond op
sommige dagen drukker dan op de
schoonste zomerdagen gedurende de va-
cantie!
Inmiddels was op 21 October het En-
gelsche stoomschip ..Pendennis" gestrand
bij Terschelling, maar het waren, evenals
bij Egmond, weer de kranige leden der
Noord- en Zuid-Hollandsche Redding-
Maatschappyen, die met succes hun leven
in de waagschaal stelden om dat van
anderen te redden. Eveneens grepen
zy in toen op 4 Dec. de Zweedsche hout
boot „Menja" bij den Helder lek sloeg, elf
opvarenden in een sloep naar land kwa
men en de overige vier tenslotte door de
reddingboot uit hun benarde positie moes
ten worden verlost
Van de vele branden en ernstige onge
lukken. die verder in ons blad gepubli
ceerd werden, zullen wy nog de grootste
vermelden. Op 12 Januari werd te Zwol-
lekerspel het gebouw „Spoolderenk" van
de Over. Waterleiding My„ in de asch ge
legd.
18 Jan.: autobotsing in den Wieringer-
meer, 4 kooplieden, komende uit Leeu
warden. gedood: 25 Jan.: papierfabriek van
Van Straalen en Boon. te 's-Gravenhage.
grootendeels afgebrand. Een 74-jarig
timmerman in de vlammen omgekomen:
30 Jan.: de sigarenfabriek van Van der Tak
en Oo. te Culemborg door brandstichting
in de asch gelegd.
19 Februari: meubelfabriek der N.V: J.
Leeuwis, te Vlaardingen, afgebrand: 25
Febr.: ontploffing in een machinefabriek
tc Breda. 7 gewonden.
31 Maart: auto te St.. Michielsgestel in
den Dommel gereden, de 5 inzittenden
verdronken.
22 April: auto in het Winschoterdiep ge-
I
