K Y
I
Vier jongelieden uit Nederweert
verd ronken.
Geniet van
Ferik oval - Finas round - 25 ets.
LEIDSCH DAGBLAD Eerste Blad
Maandag 2 December 1935
OPLOSSING DER
SINTERKLAASPUZZLE.
Het drama werd pas
hedenmorgen ontdekt.
HULDIGING VAN DEN AGENT VAN
POLITIE K. MI LDER.
Voor lijn moedige redding.
Zaterdagmiddag had ln het bureau van
politie aan de Zonneveldstraat alhier de
huldiging plaats van den agent van DOÜtie
K. Mulder die zich in den avond van 16
November 1.1. door een daad van naasten
liefde en Dlichtsgevoel op bijzondere wijze
heeft onderscheiden.
Nadat het personeel in carré opgesteld,
aan den Korpschef, den Commissaris van
Politie R. J Meyer was gepresenteerd,
nam deze het woord en herdacht in wel
gekozen van piëteit getuigende woorden
den overledene die kort na zijn redding
aan de door zijn val bekomen ernstige
verwondingen was bezweken. Zich tot de
aanwezigen waaronder het bestuur van
de Reddingsbrigade der L Z.C. en E H B O
wendende, schetste hij hoe de agent
van politie K Mulder op dien somberen
avond in stormweer over den donkeren
Kanaalweg zijn ronde deed. een angst
kreet vernam, en zich Der rjjwiel spoedde
naar de plaats, waar hij vermeende dat
een medemensch in nood verkeerde. Daar
aangekomen ontdekte hij. dat een motor
rijder door een noodlottig toeval te water
was geraakt
Met terzijdestelling van zijn persoonlijk
belang, zich bewust van het eevaar dat
hem dreigde sprong Mulder te water om
te trachten den drenkeling te redden.
Inziende, dat hem dit nu niet gelukte,
klom hij weer op den wal. begaf zich naar
den overkant, rukte een tak van een al
daar staand gewas, snelde terug, begaf
zich weer te water en smaakte daarna
het genoegen met behulp van toegescho
ten burgers den drenkeling op het droge
te krijgen Deze daad van menschlievend-
heid heeft evenwel niet mogen baten:
het noodlot wilde dat de drenkeling kort
daarna aan ziin bekomen verwondingen
overleed. Het feit echter, dat de daad van
moed en opoffering was volbracht, bleef
bestaan en werd er niet minder om.
Het behaagde dan ook den burgemeester
na inzage van de desbetreffende rapporten
zijn groote tevredenheid voor het flink en
doortastend optreden, onder voorlezing
van een btizonderen dagorder voor het
front van het Korps ter kennis van den
agent van politie K. Mulder te brengen.
Na voorlezing daarvan door den Com
missaris van Politie, verleende deze het
woord aan den heer W. F. van Ingen
Schenau. voorzitter van de Leldsche Red
dingsbrigade. die in gevoelvolle woorden
deze daad van oDoffering in het volle licht
stelde. Hierna kreeg de heer F. van der
Mark mede-bestuurslid van de Reddings
brigade het woord, die in het kort het
groote gevaar schetste waaraan Mulder
zich zelf had blootgesteld, hem dankzeg
gende voor datgene wat hij voor een
medemensch deed. God dankende voor de
gunst, dat Mulder behouden en ongedeerd
in zijn gezin en familiekring kon terug-
keeren.
Daarna spelde de heer van Ingen Sche
nau als stoffelijk blijk van waardeering
de speciale eere-medaille van de Leidsche
Reddingsbrigade den agent Mulder op de
borst.
De Commissaris van politie dar.kte hier
na het bestuur van de reddingsbrigade op
hartelijke wiize voor de hulde Mulder ee-
hracht. dit bijzonder od oriis stellende om
dat het tot de zeldzaamheden behoort dat
eoede daden door de Dolltte In het alge
meen verricht zoo openlUk door de bur-
ge-it wordt erkend
De agent van politie Mulder, hierna het
woord verkrijgende, dankte bewogen den
Burgemeester, den Commissaris van Po
litie en de heeren van Ingen Schenau en
van der Mark voor de waardeerende woor
den door hen gesnroken en verklaarde
bedonderen nriis te 'tellen op de hem
ve-'eenrie onderscheiding
Van de gelegenheid om Muider met ziin
onderscheiding "eluk te wenschen werd
een druk gebruik gemaakt.
Hier volgt de oplossing van de Zaterdag
opgegeven vermenigvuldiging.
Men schrijft de puzzle als volgt op:
(1) SINT
(2i PIET
X
rsi w t
141 z
(51
i6> I Z
(7)
Uit de T in (3) blijkt, dat TXT-T, dus
T l. 5 of 6 Maar 1 kan niet. want Indien
T in '21 1. dan zou de W in (3) een N
moeten zijn. Dus T 5 of 6. Maar als
T 6. dan kan men E X T Z en
P X T Z (zie (4) en niet krijgen, dus
T 5. Verder ziet men. dat (3) maar 4
cijfers heeft, dus S 1 Daar T 5. is
Z 0. dus E X 5 0 en P X 5 0, E en P
lijn dus 2. 4, 5 of 8
Als P 2. dan krijgt men 't volgende:
(11
(2)
(3)
(4)
(5)
(8) I
1 I N 5
2 I E 5
W 5
0
(7)5
I ln (8' is dan 2 of 3. dus 3. want P is
hier 2. Maar Indien I ln (11 - 3, dan zou
I ln (61 =2 zijn. Dus P is niet 2.
Als P 6. dan ziet men 't volgende:
(11
(2)
(31
(41
(51
(6) I
0
(7)
I in (61 is dan 7. 8 of 9. Maar als I in
(li 7. 8 of 9. dan zou (61 uit 5 cijfers
moeten bestaan.
Hetzelfde ziet men, als P 8. Dus P 4
en I 6. E is dan 2 of 8. Maar 8 kam
niet, want (4) bestaat uit 4 cijfers, dus
E 2. De W van '31 2 of 7, dus 7,
want E 2 N Is dan 1. 3, 5. 7 of 9 Maar
1. 5 en 7 zijn reeds gebruikt, dus 3 of 9.
Maar als N - 9, dan zou (5) uit 5 cijfers
moeten bestaan, dus P 3.
De oplossing ziet er dus als volgt uit:
16 3 5
4 6 2 5
8 17 5
3 2 7 0
9 8 10
6 5 4 0
7 5 6 1 8 7 5
ZILVEREN JUBILEUM
Dr. W. STUURMAN.
Gisteren was het 25 Jaar geleden, dat
dr. W Stuurman de functie van Direc
teur van het Openbaar Slachthuis en den
Keuringsdienst van Vee en Vleesch hier 1
ter stede aanvaardde.
De jubilaris had den uitdrukkelijken
wensch te kennen gegeven deatn dag ge
heel onopgemerkt te laten voorbij gaan,
zoodat de verschillende kringen, die had-
den willen getuigen van hun groote waar- I
deering voor de voorbeeldige en uiterst
deskundige wijze, waarop dr Stuurman
leiding heeft gegeven aan dit overheids
bedrijf. hebben moeten volstaan met het
zenden van een bloemenhulde of een
schriftelijken gelukwensoh.
OPLEIDINGSSCHOOL
VOOR GYMNASIUM EN H. B. S.
AAN DE BOOMMARKT.
Ouderavond.
Aan bovengenoemde school ls een ouder
avond gehouden.
De voorzitter heette de aanwezigen har
telijk welkom, in 't bijzonder dr. Wiersma,
die zich bereid had verklaard een lezing
te houden over het onderwerp: „Beroeps
keuze", een onderwerp vooral van belang
voor de ouders, wier kinderen reeds ln de
6de klasse zitten. De voorz. sprak zijn te
leurstelling uit over het matige bezoek,
doch meende dit te kunnen verklaren
doordat de winkels langer georiend blijven
ln verband met het naderend St. Ntcolaas-
feast.
Nadat een overzicht was gegeven van
den stand der leerlingen en van het be
reikte resultaat ln het afgeloopen Jaar en
na het lezen der notulen der vorige ver
gadering. «relke onveranderd werden
goedgekeurd, werd het woord verleend aan
dr. Wiersma.
Spreker begint met te wijzen op het
groote nut der bureaux voor beroepskeuze,
vooral in zulke moeilijke tijden als we
thans beleven. Deze bureaux toch, soms
door de overheid, dan weer door particu
lier Initiatief ingesteld, kunnen een be
langrijken Invloed ten goede uitoefenen
bij het kiezen van een beroep De nadee-
len van het kiezen van eer. verkeerd be
roep werden door dr. W;ersma met ver
schillende voorbeelden toegelicht, gevaren
welke niet alleen kunnen ontstaan voor
het individu, doch ook voor de gemeen
schap. Dientengevolge weiden hiervoor in
enkele gevallen wettelijke bepalingen ln
het leven geroepen, die beoogen. ver
keerde keuze in het belang van beiden te
voorkomen Als voorbeeld ter bescherming
van het individu noemde spr de Steen-
houwerswet, terwijl ln verband met de be
scherming van de gemeenschap werd ge
wezen op de wet van 1934. die onderwijs
krachten met open longtuberculose uit de
klasse weert, alsmede op de verplichte
keuring voor het verkrijgen van een rij
bewijs. Spr. toonde tevens de onvolledig
heid van laatstbedoelde keuring aan.
Nadat dr. W nog verschillende voorbeel
den. ook uit het buitenland, met betrek
king tot de gevaren, welke uit een ver
keerde beroeoskeuze kunnen voortvloeien
men denke aan kleurenblindheid bij
spoorwegpersoneel had aangehaald,
kwam soreker tot de oorzaken van een en
ander Dit kunnen factoren zijn zoowel
van zlekelljken of abnormalen alswel van
geestelijken aard Verschillende proefne
mingen op dit gebied werden toegelicht en
spr. kwam tot de eindconclusie, dat het
consulteeren van de bureaux voor be
roepskeuze in elk geval aanbeveling ver
dient en dat men hiermede riet te laat
moet komen. Men bedpnke dat ook het
kiezen van vervolg-onderwijs reeds tot de
beroepskeuze behoort.
Eenlge uit de vergadering gestelde vra-
pen werden door spr beantwoord, waarna
de voorzitter aan dr. Wiersma dank bracht
voor de boelende en duidelijke voordracht,
welke met een applaus werd beloond
Hierna was aan de orde de verkiezing
van twee leden der Oudercommissie door
het aftreden van Mevr Lichtenberg en
den heer Hekstra Gekozen werden mevr
v. d. Klaauw en de heer De Vlieger, die
de benoeming aannemen.
De boeken van den penningmeester wer
den door de daartoe aangezochte commis
sie ln orde bevonden, zoodat deze func-
tionnaris "oor het accurate beheer dé
charge werd verleend.
Medegedeeld werd nog, waarom geen
schoolpiano wordt aangeschaft en dat ln
de plaats daarvan een nieuwe projectie-
lantaarn met fllmstrooken zal worden
aangeschaft. Het Ouderblad werd bij de
ouders aanbevolen: proefnummers werden
uitgedeeld.
Bil de rondvraag kwam nog het te vie
ren St. Nicolaasfeest ter SDrake. Het hoofd
der school en de voorzitter der Ouder-
Commissie lichtten een en ander toe.
Nadat de voorzitter nog dank had ge
bracht aan den scheidenden secretaris,
sloot hij de vergadering met een tot weer
ziens. waarna nog d» gelegenheid werd ge
boden, het werk van de leerlingen te be
zichtigen.
DE VARA.-REVUE.
Voor een nagenoeg geheel gevulde groote
Stadsgehoorzaal is gisteravond een reprise
gegeven van de Vara-revue, welke ook
reeds Dinsdagavond hier ter stede werd
opgevoerd en waarover wij Woensdag
avond schreven. Het succes overtrof dat
der eerste uitvoering, mede als gevolg van
de zmolere belangstelling.
In de plaats van den Vara-voorzitter,
den hee A. de Vries sprak de penning
meester van het hoofdbestuur, de heer J.
W. Lebon een kort propagandistisch woord.
„HET PLAN VAN DEN ARBEID".
Toelichting van ir. Albarda.
Door de plaatselijke Plan-commissie, sa
mengesteld uit den Plaatselijken Raad van
L.B.B. en S.D.AB. werd gisteren In „Zo-
merlust" een kadervergadering gehouden
voor bestuurders van moderne organisaties
uit Leiden en omliggende plaatsen. Soort
gelijke vergaderingen vinden plaats of
hebben plaats gevonden ln 43 plaatsen van
ons land. Deze bijeenkomsten hebben ten
doel. het kader der moderne arbeidersbe
weging te lnstrueeren met betrekking tot
het bekende „Plan van den Arbeid", dat
door een aantal bekwame voormannen uit
bovengenoemde instanties ls samengesteld.
De zaal was op kunstzinnige wijze aange
kleed met spreuken en doeken ln de „plar.-
kleuren" rood en blauw, terwijl over de
geheele frontbreedte der zaal een groote
symbolische voorstelling, gewijd aan bet
Plan, was aangebracht, die door de smaak
volle uitvoering zeer de aandacht trok van
de talrijke bezoekers en bezoeksters.
Na een kort openingswoord van den
voorzitter, den heer v Woudenberg, ver
kreeg Ir J. W. Albarda. lid der Tweede
Kamer, het woord voor zijn inleiding over
het Plan van den Arbeid
Bij ziin verschijning op het podium met
hartelijk applaus begroet, ving spr. aan
met er op te wijzen, dat het Plan beoogt,
eer> economisch diepgaande hervorming,
welke ten doel heeft, aan het Nederland-
.'-che volk bestaanszekerheid te verschaf
fen bij een behoorlijk levensneil. Een der
eerste zaken, waarmede het Plan zich be
zighoudt is de oplossing van de kwestie,
hoe pit de crisis tc geraken. Spr. en de
zijnen ziin voorstanders van een positieve
crisisbestrijding. welke omvat, verhooging
van de koopkracht voor de gemeenschap
als geheel, werkloosheidsbestrijding en uit
voering van werken op groote schaal. Het
plan van uitvoering van openbare werken
zou moeten worden uitgevoerd ln drie
Jaren en zou reeds direct 75.000 arbeiders
aan werk helpen. Deze maatregel betee-
kent een verhooging van de koopkracht
van 60 millloen gulden per jaar Het plan
beoogt verder opruiming van krotter, op
ruime schaal, verhooging van den leer
plichtigen leeftijd, pensionneerlng van
oudere arbeiders en verlaging van de z g.
vaste lasten. Spr. berekent, dat ai deze
maatregelen tot gevolg zullen hebben een
tewerkstelling van 250.000 arbeiders De
gunstige gevolgen van deze maatregelen
zullen niet alleen de thans werklooze ar
beidskrachten ondervinden, ook de nog
werkenden zullen z.l. bevrijd worden van
den steeds dreigenden loondruk.
Uitvoerig zet spr. uiteen, dat allerlei an
dere, ook lntellectueele beroenen zuilen
orofiteeren van de aldus geschapen ver
hooging van koopkracht Dat de midden
stand reeds aanstonds de goede gevolgen
ondervinden zal van de vermeerdere wel
vaart, ligt voor de hand. Als wij wijzen op
Scandinavië en meer in 't bijzonder op
Zweden, dan komen, aldus lr. Albarda, j
onze tegenstanders gaarne met de bewe- I
ring. dat de ln dat land ontstane wel-
vaart het gevolg zou zijn van opbloei der
wapen-Industrie Doch statistische onder- i
zoeken wezen uit, dat de exnort van Zwe-
den beheerseht wordt door hout en hout
producten. Nog duidelijker wordt de on
juistheid van de beweringen der tegen
standers. als men weet. dat de stijging van
het welvaartspeil in Zweden samenviel met
een daling van den uitvoer. En nóg merk
waardiger wordt de situatie, als men weet,
dat de vermeerderde welvaart int-ad, toen
ln Zweden in het voorjaar van 1934 de soc.
dem. regee'ing ODtrad. die een aanvang
maakte met de uitvoering van het Zweed-
sche Plan van den Arbeid Men uit dikwijls
de vrees, dat het geld voor uitvoering van
groote werken niet te krijgen zou ziin. T"n
bewijze, hoe ongegrond deze vrees kan
zijn, haalt snr aan het voorbprid van Zwe
den, waar in één uur een 2V«-procents-
leening werd volteeken- voor de uitvoering
van groote werken. De bevolking hoeft
daar volledig vertrouwen in de regeering
en haar maatregelen
Met voldoening wijst spr. op het feil
dat ook in andere kringen, met name in
ch'istelijk-historische, een mentaliteit j
valt waar te nemen, die svmnathiek staat j
ten opzichte van deze politiek.
Spr. wekt zijn gehoor op. dag in dag uit
propaganda te maken voor de gedachten,
cie in het Plan van don Arbeid zijn ver
vat. Indien wij het Nederlandsche vclk
kunnen overtuigen van de mogelijkheden,
die ons Plan biedt, aldus ir. Albarda in
zijn slotwoord, dan zullen wij eindelijk
kunnen geraken uit die rampzalige crisis,
die reeds veel te lang ons volk heeft ge
teisterd en diepe wonden heeft geslagen
in tallooze gezinnen.
Het betoog van ir. Albarda werd met een
lauedurig aoplaus onderstreept. Op azt-c
inieidng volgde een interessante gedach-
t.enwisseling. Hierna vereenigden de be
zoekers zich aan een gemeenschappelijken
koffiemaaltijd.
Na de pauze was het woord aan den heer
P. Moitmaker. lid der Eerste Kamer, aie in
een pakkende onderhoudende rede de
plannen ontwikkelde voor de Plan-propa-
ganda Ook na deze inleiding wisselden
verschillende bezoekers van gedachten met
den spreker.
Te ongeveer half vier sloot de voorzitter
met een woord van dank aan beide spre
kers de uitnemend geslaagde bijeenkomst.
Auto hedennacht te Weert (L.)
te water gereden.
In den afgeloopen nacht heeft te Dor-
plein onder de gemeente Weert een ernstig
ongeval plaats gehad, waarbij vier per
sonen om het leven zijn gekomen.
Gisteravond hadden drie Jongemannen,
een zekere H. Glelen, en twee gebroeders
Peeters bij den garagehouder Jac. H. M.
Jongen te Weert een auto gehuurd om
daarmede naar Maastricht te gaan.
In den nacht zijn zij via België naar
Weert teruggereden. Onderweg hebben zij
nog een kennis, die per fiets was, meege
nomen. De weg loopt langs de Zuid-Wil
lemsvaart. Bij de zlnkfabriek van de N. V.
Kempensche ZInk-MaatschappiJ te Dor
pkin—Budel maakt de weg op de plaats,
waar in den weg een brug ligt over den
ingang van de haven der zinkfabrlek, een
bocht naar rechts. Op deze plaats ls de
auto, waarschijnlijk met groote vaart,
doordat de bestuurder van den wagen de
bocht niet heeft bemerkt, ln de haven der
zinkfabrlek gereden Deze haven Is ruim
2 meter diep, zoodat het voertuig nage
noeg geheel onder water verdween.
In den nacht heeft niemand iets van
net ongeval bemerkt. Eerst hedenochtend
bij het aanbreken van den dag vonden
schippers in de haven de auto en toen
realiseerden zij zich, dat zij omstreeks 1
uur in den nacht een hevige plons hadden
gehoord, veroorzaakt door het te water
rijden van de auto.
Met de kraan van de zinkfabrlek werd
het voertuig op den wal geheschen. De
vier Jongemannen, allen van ongeveer
denzelfden leeftijd en afkomstig uit Ne
derweert. zaten nog in den wagen. Bi)
allen waren de levensgeesten reeds lang
geweken.
De lijken zijn in den loop van den och
tend naar Weert vervoerd.
De auto was een bijna nieuwe vierdeurs
Chevrolet.
De auto werd bestuurd door den 23-
Jarlgen H. L. Glelen, fouragehandelaar te
Nederweert. Achter in de auto zaten de
23-jarige slagersknecht T. Peeters, zijn
broer de 30-Jarlge chauffeur F. Peeters
belden uit Nederweert en de 18-Jarige G
Höltsens uit Weert, van beroep slagers
knecht. T. Peeters en G. Höltsens waren
belden in betrekking bij L. Nonkens te
Weert. ZIJ kende elkaar dus goed. Van
daar dat het gezelschap dan ook onder
weg H., die per fiets reed, ln den wagen
meenam. Het rijwiel werd aan de auto
gebonden en is tegen de brugleuning ge
heel vernield. Ook de auto ls zwaar be
schadigd.
RECLAME-
RECHTSPOSITIE VAN HET
OVERHEIDSPERSONEEL.
Interlocaal overleg tot stand gekomen.
Wij vernemen, dat een Kon. Besluit ls
verschenen, waarin wordt medegedeeld,
dat interlocaal overleg ls tot stand geko
men tusschen de Vereenlging van Neder
landsche gemeenten en de gemeenten Den
Haag, Haarlem, Enschedé, Tilburg, Arn
hem Lelden, Hilversum, Dordrecht,
Delft, Leeuwarden, 's-Hertogenbosch,
Amersfoort en Zwolle
Tot deze combinatie kunnen toetreden
alle gemeenten van 40.000 en meer Inge
zetenen.
Voor zoover ons ter oore kwam, ligt het
in het voornemen dezer overlegcommissie
de bestaande rechtspositieregelingen in die
verschillende gemeenten, o m. de wacht
geldregelingen, in overeenstemming te
brengen met het daaromtrent bepaalde
voor het rijkspersoneel.
De unificatie van de loon- en rechtsposi
tieregelingen der onderscheiden publiek
rechtelijke lichamen schijnt dus haar vol
tooiing te naderen. En zal hoogstwaar
schijnlijk worden opgelost in den geest van
mr. H. C. Dresselhuys. zooals deze dit ln
het bekende raüport der te zijner name
staande Staatscommissie heeft uiteengezet.
VER. TOT BEV. VAN DE VAKOPLEIDING
VOOR HANDWERKSLIEDEN IN
NEDERLAND AFD. LEIDEN.
LEIDSCHE MECCANO CLUB.
Zaterdagmiddag J.l. hield bovengenoem
de vereeniging haar tweede bijeenkomst
in dit seizoen.
De voorzitter opende deze vergadering
met het uitspreken van de hoop dat het
nieuwe bestuur bestaande uit: H. Holswll-
der (voorz.), M. J. v. Schaijck (secr.J, Da
Costastraat 9, Leiden, W, Knotter en A.
F Mooseman de vereenlging tot grooten
bloei zal brengen. De secretaris las daarna
de notulen voor, die onveranderd werden
goedgekeurd.
Daarna werden de gewijzigde statuten,
voor de leden, die de vorige vergadering
niet bezochten, voorgelezen, Het Jaar- en
middag-programma ls hierin zoo ver
anderd, dat Iedere Jongen boven de 13
jaar, onverschillig of hij Meccano bezit of
niet, lid kan worden.
Vervolgens werd het model van H. Hols-
wilder, voorstellende een stoommachine,
die zeer reëel gemaakt was, besproken.
De secretaris hield tenslotte een lezing
over de inrichting van een zendstation en
een kolenmijn, waarna de voorzitter dezen
leerzamen middag sloot.
Lezing van lr. Blom over electriciteits-
voorzicning.
Daartoe uitgenoodigd door de afdeeling
van bovengenoemde vereeniging, hield
onze stadgenoot, de heer H. A. Blom, con-
sulteerend electrotechr.isch Ingenieur een
lezing over „Electriciteitsvoorziening"
De neer ir. J. J. G. van Hoek, voorzitter
der afdeeling, heette den spreker hartelijk
welkom, terwijl hij de geheel gevulde zaal
wees op het belangrijke van goed vakon
derwijs. De spreker, daarna het woord ver
krijgende. begon aan de hand van een zter
overzichtelijke teekenlng zijn lezing. Ten
eerste trok spreker een scheidingslijn tus
schen leverancier en verbruiker verbonden
door een transport-Inrichting. De energie
leveranciers worden verdeeld ln twee soor
ten, n.l. de stoom- en de waterkracht
centrale Terruggaande naar het allereer
ste begin der electrische energie-voorzie
ning werd de zuil van Volta besproken en
gewezen op den grooten vooruitgang, die
ontstond door het werken van mannen als
Oersted. Ampère, Faraday, Maxwell en Herz
Aan de hand van enkele lichtbeelden toon
de spr. vervolgens enkele machines, die
dienden tot opwekking van electrische
energie. O.a. werden getoond de electro-
magnetischen machine van Ellas, Mun-
nich. de dynamo van Wilde, Pacinottl,
Gramme, Lontin en Farmer, om tenslotte
even langer stil te blijven staan bij de 300
P K. Jumbo van Edison. Vervolgens weid
besproken het principe van zelfopwekking,
een ontdekking die Siemens deed bij een
proef met een kleine handgedraalde dy
namo Sprekende over den strijd tusschen
gelijk- en wisselstroom werd een lichtbeeld
getoond van een 3 ph. dynamo, ontstaan
door het baanbrekende werk van den
chef-electriclen A. E. G. Dollvo Dobrowolski
De machine gekoppeld met een water
turbine van 200 p.k. werd te Laufen ln
het Neckerdal opgesteld. Een 175 K M.
leiding bracht de energie onder een span
ning van 1600 v. over naar de tentoonstel
ling te Frankfort. De moeilijkheden var,
energie-transport en de verschillende
systemen werden daarop onder de loupc
genomen, om op deze wijze over te gaan
tot de verbruikers en wel hoofdzakelijk tot
het veibruik van electrische energie voor
licht, kracht en verdere doeleinden.
De booglamp werd daarna het ondei-
werp van bespreking en vervolgens de uit
vinding van Edison ln 1879: de gloeilamp,
die zulke groote successen oogstte op oe
tentoonstelling te Parijs ln 1881. Groote
moeilijkheden moesten echter nog over
wonnen worden, alvorens wij onze tegen
woordige lichtbron hadden.
Na de pauze kwam het machtige wetk
van de waterkracht-centrale van Blelloch
aan de beurt. Besproken werd hoe duo:
prof. dr. Straubel het plan werd ontwor
pen en onder zijn leiding uitgevoerd. In
1894 waren groote verwoestingen aange
licht door het water van de Saaie. De eer
ste plannen voor hoogwater beveiliging en
energiewinning van ir. Luxemburg kwa
men echter niet tot uitvoering.
Het eigenlijke complex omvat twee groo
te stuwdammen n.l. Blelloch met het ver
effeningsbekken bij Burgkammer en bij
Hohenwartetal met vereffeningsbekken bij
Eischtigt. Voor het vormen van een hoofd
bekken moest veel, maar goedkoope grond
onteigend worden. De oppervlakte van het
hoofdbekken omvat 920 H.A.. Op deze wijze
ontstond een geheel andere groepcering
van de bevolking, die echter in deze streek
niet zoo talrijk was; in het geheel moesten
750 Inwoners en 19 fabrieken verplaatst
worden.
Wat er noodlg geweest is om o.a den
grooten stuwdam te bouwen toonde ons de
verwerkte hoeveelheid beton. De muur
heeft een voet van 47 M. enls van boven 73
M. breed. De lengte bedraagt 205 M. en de
hoogte 65 M. waarvoor men 180000 kub. M.
beton noodlg had. Voor de afleiding van de
Saaie bij den bouw van de stuw werden
twee tunnels geboord. Deze tunnels heb
ben een capaciteit van 140 kub. M. per
seconde. Deze dienen nu voor waterafvoer
van de Saaie. De geheele stuwmuur ls ter
vermijding van krimpspanningen verdeeld
in blokken, waarvan de beweglngsvoegen
door platen van koper en asfalt tegen wa-
terindringing zijn beveiligd.
Om het doorbuigen van de muur te con
troleeren zijn in de gangen in de muur 20
elec. thermometers, 20 drukmeters en 30
spanningsmeters ingebouwd. De afleesin-
strumenten zijn voor een groot deel ge
plaatst ln een meethuls aan den voet van
de muur. De centrale ls opgebouwd uit een
geraamte van 300 ton staal. Gedurende den
opbouw werden de machines reeds gemon
teerd. Wat er verplaatst en aangevoerd
moest worden, toont ons o.a. de as van
het machlne-agregaat van 12 meter lengte
en een gewicht van 65000 K G. Het ver
mogen wordt geleverd door twee turbo-
aggregaten elk van 20000 K.W.; elk aggre-
gaat bestaat uit twee synchroonmachlnes
en 2 Francis waterturbines en een P0"1?;
Onmiddellijk aan het krachtwerk sluit
het vereffeningsbekken van Burgkammer.
De waterdruk ls hier slechts 15 meter.
Als werkverschaffingsobject wees spre-
ker er op, dat er ln totaal 12000 arbeiders te
I werk gesteld werden, behalve nog de veie
arbeiders in de fabrieken, die voor net
werktuigkundig- en electrotechnlsch ge
deelte hadden zorg te dragen.
Over het zuiver technisch gedeelte spre
kend, werd er op gewezen, dat het schakel
schema de schakeling geeft van beide ma-
chinegroepen in het krachtwerk, die eis
van 10.000 op 50.000 en 100.000 volt ge
transformeerd kunnen worden. De traaa*
formatoren hebben hiervoor speciale wik
kelingen. De schakellnstallatle is onderge-
bracht ln een groot schakelhuis. I"Plaa,p
van een openlucht installatie zyn
I 100.000, 50.000 en 10.000 v. installaties m
een afzonderlijk gebouw ondergebracht.
Met veel aandacht werd de lezing aange-
1 hoord, een hartelijk applaus toonde, o
men genoten had. De voorzitter °na® -
streepte dit alles nog eens door den ne
Blom te danken voor zijn uitnemende ca
serie.
t-l
