Sir Hoare over de Engelsche politiek Jaargang WOENSDAG 23 OCTOBER 1935 No. 23184 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: KAART VAN ABESSYNIE. STADSNIEUWS. Het voornaamste Nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD 30 cls^ per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens poslrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer* voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden f. 2.35 per week f. 0.18 Franco per post f. 2 35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.) Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD. Voor ons gebouw hebben wij een bijzonder duidelijke kaart aange bracht van het oorlogsterrein in Abessynië. Men zal daarop precies den gang van zaken aan het front kunnen volgen, want met behulp van gekleurde speldjes geven wij iederen dag aan, hoe de situatie zich ontwikkelt. Des avonds is deze kaart verlicht. DE DIRECTIE. SPREKENDE SCHRIJVERS. Tegen oorlog en militairisme. Uitgaande van het Landelijk Comité der Jongeren Vredesactie was gisteravond in den (oyer der Stadsgehoorzaal een bijeen komst belegd, waarin verschillende Neder- landsche schrijfsters en schrijvers van saam zich hebben uitgesproken tegen oor log en militairisme. De heer Garmt Stuiveling heette namens het hoofdbestuur de talrijke aanwezigen hartelijk welkom. Spr. wees erop hoe in korten tijd zestig Nederlandsche auteurs ran verschillende politieke en godsdien stige gezindheid zich bereid verklaarden de vredesbeweging in de meest uitgebreide Meekenis van het woord daadwerkelijk te steunen. Spr. gaf vervolgens het woord aan mevr. Fré Dommisse, die de plaats Innam vah mevr. Emmy van Lokhorst, die wegens on gesteldheid verhinderd was haar spreek beurt te vervullen. Spr. heeft geaarzeld alvorens de ultnoo- diging om hier te spreken te aanvaarden; immers zij is niet politiek onderlegd en veet weinig van de internationale verhou dingen en van economische of militaire sancties. Maar zij heeft die aarzeling overwonnen, omdat zij dit ééne wist, dat de mensch op houdt mensch .te zijn, zoodra de oorlogs salvo's weerklinken. Spr. schilderde vervol gens de opwindende roes van den oorlog en vroeg zich af. waarom duizenden, die niets tezitten verplicht zouden zijn om te vech ten ter verdediging van hetgeen zij niet bezitten. En toch: wij willen niet ten oorlog en vanneer straks de krijgstrompet schalt, gaan wij. Geve God, aldus spr dat het besef van de verantwoordelijkheid voor ons aller gemeenschapsgevoel zóó sterk zij ontwikkeld, dat wij niet gaan. Het gevaar 'on een naderenden oorlog moet de paci fisten dwingen tot intensieve actie. Wan neer wij dat gevaar onderkennen, zijn wij mede schuldig, wanneer de oorlog werke lijkheid is geworden. Daarom luide thans ons aller leus: wij willen niet. De heer J. G. Schoup wees erop, dat het begrip geweld zoo oud is als de mensch- heid zelve. De liquidatie van den wereld oorlog heeft niet het einddoel kunnen brengen: den wereldvrede. Wie denkt er momenteel aan de duizenden primitieve Abessijnen, die ten slachtoffer vallen aan de techniek der „beschaafde" wereld? Wat beteekent het lijden van eenige duizenden in een tijdsbeeld, waarin plaats ls voor mil joenen werkloozen? Trouwens het paci fisme is niet gediend met sentimentaliteit. De hedendaagsche wereld wordt geregeerd door normen der doelmatigheid en wie zou durven beweren, dat de moderne oorlog ook maar in één enkel opzicht winst brengt? "e oorlog moet worden bestreden met. nuchtere argumenten, o.a. door de wereld «van te overtuigen, dat macht, die ge baseerd is op de draagkracht van een volk. dat tot offers wordt gedwongen, met fecht mets uitstaande heeft. In het Engelsche Lagerhuis heeft minister Hoare le. den nadruk gelegd op de definitieve solidariteit tusschen Engeland en Frankrijk; 2e. eraan herinnerd dat het nooit in de bedoeling van het Vereenigd Koninkrijk heeft gelegen bij de toepassing van sancties verder te gaan dan de Volkenbond wenschte; 3e. onderstreept, dat de economische druk niet ten doel had het geschil uit te breiden maar te beperken; en 4e. te verstaan gegeven dat er vóór de toepassing van de sancties nog gelegenheid zou zijn te komen tot een vreedzame regeling. Tenslotte heeft echter de minister ook de waarschuwing laten hooren die hij ook te Genève al had uitgesproken, dat de Volken bond voor Engeland de voornaamste brug is die het met het Europeesche vasteland verbindt. Van het oorlogsfront slechts guerilla-nieuws. Men verwacht echter spoedig grootere gevechten. het niet om de meer of mindere mate van agressiviteit van het militairisme, doch tegen eiken vorm daarvan. Spr. wees daarbij op het groote gevaar, dat uitgaat van het huidige Duitsche en Italiaansche régleme en zeide, dat het in het belang der menschheid meer gewenscht zou zijn geweest, wanneer het volk niet een dienst-, maar een denkplicht opgelegd was geworden. Spr. fulmineerde vervolgens tegen de wapenfabrikanten en de eigenaars der groote productie-apparaten, die blijk geven van een zeer merkwaardig soort van vaderlandsliefde. Aan de meeste oor logen liggen economische belangen ten grondslag. Wie een oorlog wil voorkomen, moet leeren internationaal te denken en te gevoelen en zich bereid verklaren tot die nen. Niet dienen uit siaafsche onderwer ping aan welke machthebbers ook, maar uit eigen vrijen wil en in het belang der menschheid. De heer Stuiveling las vervolgens een door eenige aanwezigen ingediende motie voor, welke met op één na algemeene stemmen werd aangenomen. In deze motie werd geprotesteerd tegen den Italiaan- schen inval in Abessynië en onmiddellijke staking der krijgsverrichtingen geëischt. De heer Stuiveling besprak ten slotte het Italiaansch-Abessynisch conflict en gaf een uiteenzetting van de politieke be langen. welke daartoe de aanleiding zijn geweest. Niet alleen het rechtsgevoel, maar ook het vertrouwen in den Volkenbond heeft door dit conflict een gevoeligen slag ge- 1 kregen. Dat is niet te wijten aan de persoon lijke eigenschappen van een Mussolini of een Hitier, maar aan de stroomingen, welke zij vertegenwoordigen en die ook weer in economische belangen hun oor sprong vonden. Spr eindigde met stelling te nemen zoowel tegen het staats- als tegen het Volkenbondsmilitairisme. Tegen het standpunt van prof. De Blé- court, dat de jeugd zich niet moet be moeien met de politiek, stelt spr. het zijne, dat de jeugd zich niet afziidig mag hou den van een beweging, die in haar uit vloeiselen beslag op haar legt De heer Schuurs declameerde tenslotte van Garmt Stuiveling „Ik wou dat ik u kon laten voelen wat oorlog is". be heer Piet Schuurs declameerde ver bolgens eenige fragmenten uit het nieuwe toek van Ernst Toller „Ich war ein Deut- bjher' waarna de heer Maurits Dekker let woord verkreeg. Deze spreker wees op de steeds toene mende oorlogsspanningen over de geheele wereld. In dit milieu krijgt het individu, daadwerkelijk den oorlog wil bestrijden, net gevoel, een Don Quichotte te zijn, die windmolens bevecht. De erkenning van het feit, dat de oor- '0g een menschonteerend bedrijf is, is ™et voldoende. Het is noodig de oorzaken jj* te gaan en ,je vraag te stellen hoe men de bijl in de wortels kan slaan De «ndentieuze geschiedkundige voorlich- in onze jeugd is een dier oorzaken, steekt dat onderwijs ten onzent nog ttnstig af bij de geschiedenislessen van "ze Oostelijke naburen. °P' wil daarmede niet zeggen, dat hij et begrip vaderlandsliefde niet -■■kent. ij'bpndeal, maar daarom behoeft die W.e niet te ontaarden in er n soort zie ks natl°naDstische extase. den strijd tegen den oorlog gaat SAMENKOMST IN „PNIËL". In het gebouw „Pniël" was gisteravond een samenkomst, belegd voor de wijkbewo ners van Wijk VI. Dr. Riemens hield een inleiding over den „Profeet Jeremia en zijn beteekenis voor dezen tijd". Ter opluistering speelde de heer Verhoeven twee Sonates voor viool van Corelli en Paganini, terwijl Zuster van Parijs enkele liederen zong van Bach en 1 Mendelssohn. Beiden werden aan de piano begeleid door dr. Riemens. Voor dezen avond bestond veel belang stelling. Hierna volgde sluiting met dank gebed. ALGEMEENE VERGADERING VAN DE NED. REISVEREENIGING. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Nieuwe inschrijving: Gebr. Schouls, Meidoornstraat 46, Leiderdorp; aannemersbedrijf; straat-, grond- en rioleeringswerken. Vennooten: J. A. Schouls en A. Schouls, Leiderdorp. Causerie van den heer liges (Nono) In de bovenzalen ven café „In den Vergulden Turk" wérd gisteravond de. vrij matig bezochte, algemeene vergade ring gehouden van de afdeeling Leiden van de Nederlandsche Rexsvereeniging, terwijl tevens de heer Uges van de Neder- landsöhe Spoorwegen, z'n onlangs wegens gebrek aan belangstelling ultgesteide causerie hield over „De Spoorwegen voor heen en thans". De voorzitter, de heer Hardeweg, her dacht in z'n openingswoord eenige overle den leden, waarna de tweede secretaris, de heer Geytenbeek, de notulen las, welke onveranderd werden goedgekeurd. Uit de' door den eersten secretaris, den heer Mooy, uitgebrachte „Ingekomen stukken" bleek dat, volgens een schrijven van het Cen traal Bureau der N.R.V., de Leidsche af deeling op 1 October in totaal 1293 leden telde. Tevens werd vermeld dat op 22 November een speciaal nummer zal ver schijnen van „Reizen en Trekken", geheel gewijd aan de wintersport. Na een toe lichting van den voorzitter werd goed gekeurd dat de afgevaardigden ter alge meene vergadering der N.R.V. zullen stem men voor een voorstel-Zwolle om te ver bieden dat de afdeelingen optreden als sportvereenigingen, die om deelnemen aan afstandsmarschen. De heer Hardeweg deelde vervolgens mede dat het 25-jarlg bestaan der afdeeling herdacht zal wor den met een receptie op Zondag, 12 Januari in Den Turk en met een feestavond in de Gehoorzaal op Maandag, 13 Januari, waar bij dan de heer Speenlioff Jr. met een ge zelschap zal optreden. Van het voornemen om tegelijkertijd de jaarvergadering der N R V hier ter stede te houden is op ver zoek der Leidsche afdeeling afgezien om dat de vergadering voortaan Ingekrompen wordt tot één enkelen werkdag, die waar schijnlijk zooveel tijd in beslag zal nemen dat de feestviering gevaar zou loopen er door in het gedrang te komen. Na de rondvraag sloot de voorzitter de vergadering om daarna het woord te geven aan den heer Uges, die als „Nono" bij menigeen bekend is door het schrijven van humoristische schetsen en novellen. Hij schreef o.m. ook een boek „Klaar achter", handelende over de Nederlandsche spoor wegen en in verband met zijn onderwerp begon de heer Uges met daaruit eenige stukken voor te lezen om zoo te komen van de oprichting der spoorwegen in Septem ber 1839 (toen men reed met een snelheid van 32 K.M.) tot de toestanden van thans. Hij toonde zich een vlot en ook zeer geestig spreker, die onmiddellijk z'n audi torium wist te boeien en tusschen vele grappige opmerkingen door ernstige en rake dingen zeide over de spoorwegen, die ondanks alle concurrentie in een behoefte zullen blijven voorzien. Als feiten vermeld de spreker o.m. dat er 40.000 personen werken in het bedrijf der Spoorwegen en dat er jaarlijks aan salarissen en loonen in totaal 9'/: millioen gulden wordt uitbe taald. Per jaar wordt aan steenkolen ver stookt voor 6 millioen gulden. Een retour- rit AmsterdamMaastricht vraagt 7500 K.G. steenkolen! Men beschikt over 1350 locomotieven, 3300 rijtuigen (aan elkaar geplaatst een afstand van Amsterdam tot Delft!) en 3400 goederenwagens. De heer Uges vertelde van de veiligheidsmaatrege len, signalen en tef.kens en vlocht door z'n verhaal zooveel humoristische voorval len dat de toehoorders volkomen meeleef den en den causeur aan het slot beloon den met een zeer dankbaar applaus. Dr. J. G. VAN ES BEDANKT ALS RAADSLID. Naar wij vernemen is dr. J. G. van Es. voorzitter van de anti-revolutionaire fractie in den gemeenteraad, voornemens om in de eerstvolgende raadszitting als raadslid te bedanken. Als reden voor dit besluit gaf dr. Van Es zijn gezondheidstoestand op. Zijn opvolger op de lijst is de heer F. Elkerbout, die reeds van 1919 tot eenige maanden geleden in den Leidschen Raad zitting had. HET LEVEN DER VROUW IN ZUID-AFRIK A BINNENLAND. De bloemententoonstelling „Flora" te Heemstede heeft een tekort opgeleverd dat op f. 40.000 wordt geschat (Binnenland, 4e Blad). Tariefsverlaging der P.T.T., ingaande 1 November (Binnenland, 4e Blad). Een wegverkeersdag in Den Haag (3e Blad). Het „Plan van den Arbeid" van S.D.A.P. en N.V.V. (4e Blad). Op 30 October wordt te Utrecht het 75-jarig bestaan van het Chr. Nat. Onder wijs herdacht (Kerk en School, 4e Blad). Aljechin won de 9e schaakpartij tegen Euwe; stand 63 (Sport, 4e Blad). De moord te Schiermonnikoog; verdachte tot 7 jaar gevangenisstraf veroordeeld. (Rechtzaken, le Blad). BUITENLAND. Sir Hoare in het Engelsche Lagerhuis over de Britsche politiek (3e en le Blad). Aan het front slechts guerilla-oorlog (3e en le Blad). Winst voor de socialisten bij de verkie- zingen in Denemarken (Buitenland, 3e BI.), Lezing van dr. H. J. van Broekhuyzen. De afd. Leiden van den Ned. Chr. Vrou wenbond heeft gisteravond al op zeer gelukkige wijze haar seizoen geopend. De gezant van Zuid-Afrika, dr. Van Broek huyzen, sprak op haar uitnoodiging over „Het leven van de vrouw in Zuid-Afrika". De bijeenkomst, welke in de Graanbeurs werd gehouden en zeer goed bezocht was, werd op gebruikelijke wijze door de presidente, mej. Van Loo geopend. Spr. heette allen hartelijk welkom, in het bij zonder dr. Van Broekhuyzen. Met een enkel woord heeft spr. er voorts nog op gewezen, dat ook in de harten van een groot deel van het Nederlandsche Volk groote sympathie voor het Zuid-Afri- kaansche Volk wordt gevonden. Dr Van Broekhuyzen, hierna het woord verkrijgend, sprak over „Het leven der Vrouw in Zuid-Afrika". Dr. Van Broekhuyzen. wiens in 't Zuid- Afrikaansch uitgesproken rede doorspekt was met tal van geestigheden, begon met er op te wijzen, dat iedere Afrikaner de vrouw zeer hoog acht. Ook spr.'s hart gaat, als hij spreekt over de Zuid-Afri- kaansche vrouw, wijd open. Spr. wil eerst spreken over de wordingsgeschiedenis van Zuid-Afrika. dat in 1652 door Jan van Riebeek en zijn vrouw, die uit een Hugenoten-familie stamde, ls gesticht. Vooral deze vrouw heeft veel voor de Zuid-Afrikaansche natie gedaan. Met groote achting en innige dankbaarheid verhaalde spr. dan van de oprechte vroomheid en het groote Godsvertrouwen van Van Riebeek en diens echtgenoote. Toen beiden voet aan wal zetten knielden zij eerst neder en aanbaden den Almach tige om steun en zegen op het aan te vangen werk. Een standbeeld is op deze plaats voor hen opgericht. Voortgaande stond spr. een oogenblik stil bij het uitroeien der Hottentotten om dan een enkel humoristisch staaltje te vertellen van zijn ondervindingen in ver schillende kringen, mede in verband met zijn blanke gelaatskleur. Aan de Zuid-Afrikaansche vrouw, die vastberaden is, hebben wij, aldus spr.. het naast God te danken, dat Zuid-Afrika vrij ls. Ook aan vele gouverneurs, die uit Ne derland waren gezonden, heeft de Zuid- Afrikaansche natie veel te danken. Krach tige mannen waren dit. die heel veel ver beterd hebben en dat bij een bezoek aan Zuid-Afrika ons nog spreekt van „die goeie hollandsche tijd". De vrouw, aldus spr. vervolgende, is voor den beschavingsoorlog van groote beteekenis geweest. Een toonaangevende rol heeft zij gespeeld. Het eerste optreden was wel de bekende tocht van 5000 vrou wen naar het gouvernementsgebouw om de loslating van hun gevangen mannen te vragen. Sprekende over de vrouw uit later tijd, vertelde dr. Van Broekhuyzen het een en ander over de annexatie door Engeland „uit liefde" merkte spr, geestig op Scherp werd indertijd geprotesteerd tegen het alleenspreken van de Engelsche taal. De vrouw bleef aanvankelijk met het kind de Hollandsche taal spreken. De pre dikant eveneens. In de geschiedenisboek jes werden door de Engelschen, na de annexatie, zeer veel leugens verteld. Met een treffend voorbeeld haalde spr. in dit verband aan wat een moeder voor de ge schiedenis van haar volk heeft gedaan en weerstaan. In 1835 krijgen wij den grooten trek dei- Boeren om de vrijheid naar de Transvaal en den Vrijstaat. Nogmaals toonde spr. aan, dat de vrouw bij dezen trek een zeer voorname rol heeft gespeeld. De kinderen werden door haar onderwezen Maar ook werden de mannen in den strijd tegen de Kaffers door de vrouwen bijgestaan. Ter- ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN, EERSTE BLAD. wijl het geweer door den man werd afge vuurd werd het door de vrouw weer ge vuld In September 1838 behaalden de Boeren een groote overwinning en zien wij Port Natal een Boeren-repubüek worden. Toen heeft de vrouw ook het volledige burger recht verworven en gelijke rechten als de man verkregen en dit zeker niet onver diend. Het heeft nog lang geduurd eer de Afrikaansche taal, die in 1910 dezelfde rechten als de Engelsche taal heeft ver kregen. in de practijk was doorgevoerd. Ook zijn het weer de vrouwen geweest, die hiervoor mede gestreden hebben. Aan het eind van zijn rede. welke met groote aandacht werd beluisterd, getuigde spr. met groot enthousiasme, dat Zuid- Afrika heden ten dage vrij is. met een eigen taal en een eigen vlag. Indrukwek kend was het toen dr. Broekhuyzen er ten slotte op wees, hoe hij in 1916 nog in de gevangenis zat en nu als gezant zijn volk mag vertegenwoordigen. Het kan door de diepte en door stormen gaan. maar daar door wordt men man. Te allen tijde zullen wij bedenken dat God regeert. Het is ook God geweest, die het Zuid-Afrikaansche Volk heeft geleid en het zijn vrijheid heeft geschonken. De heer Goslinga heeft dr. Van Broek huyzen bedankt voor zijn interessante lezing, waarna sluiting volgde. HET GROENE KRUIS. Vergadering der afdeeling Leiden. Gisteravond had de najaarsvergadering plaats van de afdeeling Lelden van het Groene Kruis. Na vaststelling der notulen van de vo rige vergadering deelde de voorzitter dr. Boonacker allereerst mee, dat in de vaca ture ontstaan door het vertrek van Zuster de Wit was voorzien door de benoeming van zuster E. Huy. die 1 Augustus defini tief in functie is getreden. De penningmeesteresse, mejuffrouw F. A Le Poole diende de begrooting voor 1936 in De begrooting sluit in ontvang en uit gaaf met een bedrag van f. 6375. Voor aanschaffing van artikelen werd een post van f 700 geraamd, aangezien het een groot belang werd geacht, dat het maga- z'in der verplegingsartikelen goed op peil blijft. Aan een verlaging van de salarissen kon men voor 1936 niet geheel ontkomen. Bij een toeneming van het ledental zou deze maatregel niet noodig geweest zijn. Be treurd werd, dat er in de laatste jaren te veel leden zijn, die bedanken, wanneer ze eenigen tijd geen hulp noodig hebben en zich weer aanmelden, zoodra in geval van ziekte de hulp der wijkverpleegster of de artikelen uit het magazijn onmisbaar blij ken. Bij een constant aantal leden kan het Groene Kruis het beste aan zijn doel beantwoorden. De vergadering besloot den termijn ge durende welken de leden gratis van kin derweegschalen gebruik kwamen maken, te verlengen van zes weken tot drie maanden. De aftr bestuursleden dr. Boonacker en mejuffr. F. A. Le Poole werden her benoemd. Tot afgevaardigde naar de ver gadering van de Zuid-Hollandsche ver- eeniging van het Groene Kruis op 25 October te Rotterdam werd dr. Boonacker aangewezen. Nadat de agenda dezer pro vinciale vergadering uitvoerig was be sproken. sloot de voorzitter deze slecht bezochte vergadering.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1935 | | pagina 1