LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Woensdag 23 October 1935
BUITENLAND.
BUSLICHTINGEN
BRIEVEN UIT BERLIJN^
LAND- EN TUINBOUW
«ijnsche krijgslieden van wapenen te voor
zien. De tijd werkt dus ten gunste van
Abessynië, zoolang de Italianen er nog
niet In geslaagd zijn de verbindingen tus-
schen Abessynië en de zee af te snijden.
Het vertrek van den Keizer
naar het front.
De Keizer is nog niet naar het front
vertrokken. Vandaag heeft hi) eenlge
vliegtuigen geïnspecteerd en naar verluidt
zou hij zelfs een korte vlucht met een der
toestellen hebben gemaakt.
De Fransche vredespogingen.
In Abessijnsche kringen heeft men een
ongunstiger) indruk van de berichten be
treffende de vredespogingen, die Frank
rijk zou hebben geëntameerd en die groote
gebiedsconcessies van den kant van Abes
synië met zich mee zouden brengen. Uit
particuliere bron verluidt, dat de Fran-
schen voor de Italianen optreden in het
voeren van besprekingen met Abessijn
sche autoriteiten over de vraag welke
waarborgen Abessynië moet geven om een
bombardement van den. spoorweg tusschen
Addis Abeba en Djiboeti niet te doen
doorgaan.
(Copyright Reuter—A. N. P.).
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Naar een vlootconferentie.
De actie, om een einde te maken aan den
Italiaansch-Abessynlschen oorlog speelt
zich nog geheel achter de schermen al.
Hoare's rede in het Engelsche Lagerhuis
zal ln leder geval stimuleerend daarbij
werken daar de Engelsche minister niets
heelt nagelaten om, al handhaafde hij het
Engelsche standpunt volkomen, toch de
scherpe kanten in de verhouding tot Italië
al te slijpen.
Naar verluidt, aldus de Parijsche corres
pondent, der Times, zuilen een dezer dagen
deskundigen van het. Fransche ministerie
van marine naar Londen komen om voor
bereidselen te treilen voor de te Londen
te houden vlootconferentie.
Aan de conferentie zouden de vijl mo
gendheden die deelgenomen hebben aan
de conferenties van Washington en Lon
den. nX Groot-Brittannie, Frankrijk,
Italië, Japan en de Vereenlgde Staten we
derom deelnemen. Zij worden uitgenoö-
digd mede te deelen, of begin December
hun schikt als tijdstip voor de conferentie
en wel heeft men, volgens berichten uit
Tokio, 2 December als aanvangsdatum uit
gekozen. Een offlcleele bevestiging daarvan
is echter nog niet verkregen. Er zijn ech
ter teekenen. die er op wijzen, dat deze
datum zeer waarschijnlijk is. Men ver
wacht, dat Japan zich zal doen vertegen
woordigen door zijn ambassadeur te Lon
den ln verband met het lelt, dat Japan-
sche gedelegeerden nog nauwelijks tijdig
ln Londen zouden kunnen arrlveeren.
DUITSCHLAND.
Het incident in het Tsjecho-Slowaaksche
gezantschap.
Naar tot dusver is komen vast te staan,
zijn de drie jongelieden, die het meubilair
ln de .wachtkamer van de Tsjechoslowaak-
gche legatie vernielden, Tsjechoslowaak-
scbe onderdanen. Het zijn Erwln Trunczek,
een slagersjongen, Joseph Glasbasnla en
Emile Wilczek. beiden metselaar.
Het schijnt zeker, dat de drie Tsjechen
niet gekomen waren om den minister te
bezoeken, doch om een betooging te
houden.
FRANKRIJK.
Kleine nederlaag voor Laval.
In de finanoieele commissie van de Ka
mer zeide Laval, dat het parlement zal
worden uitgenoodigd zich allereerst uit te
spreken over de begrooting en vervolgens
eind December over de ratificatie van de
wetsdecreten.
In antwoord op een vraag betreffende
de gevaren, welke de activiteit van be
paalde organisaties voor de openbare orde
met zich mee zoo brengen, verklaarde La-
Val nogmaals met nadruk, „dat de regee
ring alle maatregelen zal nemen om po
gingen tot verstoring van orde, van welke
zijde zij ook komen, te onderdrukken".
De aanwezigen hadden den 'naruk, dat
deze woorden zoowel op de extreme llnk-
sche als de extreme rechtsche organisaties
doelden.
Aan het slot van zijn exposé in de finan-
cieele commissie van de Kanier verzocht
Laval de commissie onmiddellijk over te
gaan tot de behandeling van de begroo
ting. De commissie besloot echter met ne
gentien tegen negen stemmen eerst.de
vólgende week Dinsdag de beraadslagingen
hierover te beginnen. Dit was dus een lichte
nederlaag voor Laval.
TURKIJE.
Dé aanslag op Ata Turk.
In alle groote steden vinden massabetoo-
gingen van de bevolking plaats, waarin
uiting wordt- gegeven aan de verontwaar
diging over de plannen tot het plegen van
een aanslag op Ata Turk.
Nadat de eerste opwinding over de ont
dekte samenzwering een weinig geluwd is,
•treedt vooral de overweging op den voor
grond, dat de aanslag op" Syrisch grond
gebied is voorbereid.
Men ls van meening. dat de Fransche
mandataire autoriteiten in Syrië een aan
zienlijks indirecte verantwoordelijkheid
dragen.
Waarschijnlijk zal dc Turksche hegeerïng
naar aanleiding hiervan te Parijs pro
testeeren, en ook de zaak te Genève aan
hangig maken.
De bladen richten zich met nog meer
scherpte dan vroeger tegen het optreden
van de Fransche mandataire autoriteiten
en herinneren eraan, dat de staatsvijan-
dige organisaties der Armeniërs en Koer
den. in Syrië niet slechts gastvrijheid, doch
ook steun vinder.,, en zoo in staat gesteld
worden, den Turkschen staat ir» gevaar te
brengen.
ENGELAND.
De mijnstaking in Wales.
De stakers ln de mijnen ln Zuld-Wales
die ruim een week onder den grond heb
ben geleefd zijn volkomen tevreden ge
steld De mijneigenaren hebben alle voor
waarden aanvaard In de Rhondda-vallei
zijn de 12.000 weifelende arbeiders op een
enkeling na gistermorgen aan het werk
gegaan.
De kans, de algemeene staking te ver
mijden, wordt groot.
DENEMARKEN.
Winst der S.D.A.P. bij de verkiezingen.
De verkiezingen voor het Folketlng heb
ben tot resultaat, dat de sociaal-democra
ten 6 zetels hebben gewonnen
De verkiezingen zijn in geheel Denemar
ken rustig verloopen.
Al vroeg werd druk gestemd en het per
centage der kiezers dat heeft gestemd ls
grooter dan in 1932.
In totaal werden uitgebracht 1.646.12B
geldige stemmen, in 1932 1.547.082.
Hiermee ls beslist over 148 zetels, terwijl
de I49ste afgevaardigde eerst op 11 Nov.
op de Faroer zal worden gekozen.
Volgens offlcleele mededeelingen ls het
resultaat voorloopig als volgt:
Sociaal-democraten 759.068 stemmen
(660 839), zetels 68 (62).
Linksehe boerenpartij 292.085 381.862),
zetels 28 (34).
Conservatieven 293.308 298.531), zetels
26 (27).
Demoeraten 1S1.S94 (145.221), zetels
14 (14).
Vrije Volkspartij 52.736, zetels 5.
Communisten 24.140 (1T.179), zetels
2 (2).
Deensche nationalisten 16.217, zetels 1.
Rechtsche Staatspartij 41.190, zetels 4.
Sleeswijksche Partij 12.618, zetels 1.
Gemeenschapspartij 188, zetels 0.
Het blijkt dus dat de sociaal-democraten
het grootste succes hebben behaald, terwijl
de democraten hun zetels hebben gehand
haafd.
De beide regeeringspartijen beschikken
nu over 82 zetels, vóór de verkiezing over 76
zetels.
De oppositie heeft van de 72 zetels er 6
verloren.
De stemmen, die de nationaal-socialisten
hebben verworven, zijn vermoedelijk af
komstig van de linksehe boerenpartij, die
ook stemmen aan de vrije volkspartij heeft
verloren.
o
SPANJE.
Azana spreekt te Madrid.
De links-republikeiasdhe party heeft te
Madrid een groote betooging gehouden,
waar het woord werd gevoerd door den
vroegeren minister-president, Manuel
Azana.
Naar schatting waren ruim 300.000 per
sonen aanwezig, o.w. leden van alle link
sehe partyen.
Azana heeft ln een redevoering van 2'/i
uur, welke herhaaldelijk door applaus werd
-onderbroken, de, hitman- en - bultenland-
sche politiek der - regeering gehekeld. Wat
de buitenlandsche politiek aangaat, ver
klaarde spreker, dat Spanje den vrede
wenscht voor- het land en voor de were]''
en dat geen andere weg openstaat no
wordt gewenscht, dan. die vla Genève en
den Volkenbond. Alle gebreken van den
Volkenbond ten spyt, zou een ineenstor
ting van dit instituut een afschuwelijk
ongeluk voor de wereld beteekenen. Het
Spaansche volk wenscht niet mede te
werken aan een ineenstorting van den
Volkenbond.
Ten aanzien van de monetaire politiek
waarschuwde Azana voor een ineenstorting
van de waarde der peseta. Volgens spreker
is de peseta boven haar intrensieke waar
de genoteerd.
De betooging, welke uitstekend georgani
seerd was, had een ordeiyk verloop.
JAPAN.
Een waarschuwing van den minister
vah financien.
De minister van financiën, Takahasjl
heeft in de kabinetszitting een waarschu
wende stem doen hooren tegen al te groot
optimisme met betrekking te-, de Japan-
sche financiën Hij °-.t toe clat Japan een
g.ir.stigen handelsbrians had die naar den
schijn het /a-i'-il'-'en voorspoed vcr-
scln fte, maar dat neem' Diet weg, dat men
geer.szin' een al te hoopvolle opvariing
mag hebben over ie Japr.nsche financiën.
Het ls absoluut noodzakeiyk de uitgifte
vei) staatsleenln.icn te verminderen wan-
n.r: men het begrotingstekort niet wil
lal„n stfjgen boven een bedrag dat in een
natuüriyke verhouding staat tot het toe
nemen van de nationale inkomsten cn de
flnancieele "positie van het land wil sta-
biiiseeren.
Stationsplein en Perron H. S. M
Op werkdagen:
Amsterdam
Rotterdam
Utrecht
3.—
3.—
3
10.30
7.10
5.15
11.25
11.25
16.40
11.55
11.55
20.40
12.55-
13.30
13.30
14.30
15.20
16.15
15.40
16.50
16.15
19.15
1740
21.—
22.—
24.—
22.35
22.45
Des Maandags en daags na een feest
dag n ie t.
Op" Zon- en feestdagen:
3.—
22.—
3—
22.56
3.—
De buslichting van 22 uur "»n-
sluitlng od de nachtoo-ttreine')
Station Herensingel
Bus aan den trein niet op pe.'.'On.
Vertrek der posttreinen op werkdagen te
12.35
16.27
18.44
(Van onzen correspondent).
DE KERK-KWESTIES.
Een der belangrykste vraagstukken,
die de groote overwinning van het Dult-
sche natlonaal-soclallsme opgeworpen
heeft, ls wel de verhouding tusschen Kerk
en Staat. Daarover ls sinds Februari 1933
reeds zooveel gesproken en geschreven,
dat er een behooriyke hulsbibliotheek
mee te vullen ware. Maar veel duidelij
ker is de weg naar de oplossing van dit
probleem lntusschen niet geworden. Het
is natuuriyk ook niet ln een enkel dag
bladartikel volledig te behandelen. Men
kan slechts weinige actueele punten aan
stippen.
Het oogenbllk daarvoor schynt inder
daad gekomen te zyn.
In de Duitsche bladen staan de versla
gen van twee redevoeringen, die vrijwel
gelijktydig gehouden zyn; een van den
ryksjeugdlelder Baldur von Schlrach in
de Domkerk te Brunswyk, de andere door
rijksminister Kerrl by een thee van de
Dultscbe Academie ln het hotel der Kal-
serhof te Beriyn.
Het ligt nu niet ln onze bedoeling, deze
belde toespraken op den voet te volgen,
wy willen er slechts een algemeen over
zicht aan vastknoopen, ook op grond van
eigen waarnemingen.
De Duitsche autoritaire staat heeft ln
hoofdzaak te doen met drie groote ge-
loofsbeiydenissen: het Roomsch-Katholi-
cisme, het Protestantisme en het Jood-
sche geloof. Daarnaast lntusschen nog
met een wedergeboorte van vroegere ge
loofsuitingen. met nieuw opgekomen rell-
gleuse, zoowel Christelijke als antl-Chrls-
tèiyke overtuigingen en met een natuur
iyk nog altyd aanwezig maar niet meer
tastbaar georganiseerd atheïsme. Tegen
over alle kerken en kerkeiyke stroomin
gen stelt de Staat zyn algemeene formule:
hij beiydt een ..positief Christendom".
Beter nog gezegd: hy staat op den bo
dem van dat posltleye Christendom.
Al dadeiyk kan men nu gaan debat-
teeren over de vraag, wat daarmee be
doeld ls. Wy gelooven dat men verkeerd
doet, hier al te geleerd te doen. Met posi
tief Christendom bedoelt de Staat zeker
niets anders dan het geloof, dat gegrond
ls op de beiydenls der Drie-Eenheid God-
Vader, God-Zoon en Heilige Geest. Mis
schien zullen vele natlonaal-soctalisten
van meening zyn, dat deze definitie al te
ver gaat. Minister Kerrl, die van Hitler
volmacht gekregen heeft om het religi-
euse leven in Duitschland, in het byzon-
der het kerkeiyke, naar eigen inzicht dic-
tatorisch te regelen, heeft voor zich zelf
uax kl" :p33iaSjB sjda^uaviaq apuaStOA ap
de leer van Jezus en sta tot deze leer als
evangelisch Christen. Ik beken tegelljker-
tyd. dat mij de ware leer van Christus
pas duldelyk geworden is ln den stryd
voor het nationaal.-socialisroe, want toen
heb ik beleefd, wat het zeggen wil: het
geloof kan bergen verzetten". En voor
zyn partygenoolen stelde hy het volgen
de beginsel op den voorgrond: „Iedsj
nationaal-socialist moets' religieus zyn.
Slechts de vorm vSK' zyn geloof is zyn
eigen Taak"nwn
Te zamen gevaitfl üe Staat is positief-
Christeiyk", de minister sbeiydt het evan
gelisch geloof, elke nationaal-socialist
moet gelopvig zyn, de vorm. is hem vrij
gelaten.
Dagr komt nog bij: het Derde Rijk
kent geen Staatskerk en in zaken des ge-
loofs zal niet worden gecommandeerd. De
volmachten aar, den ryksminister ver
strekt, hebben dus feitelyk slechts ten
doel te bereiken, dat de eenheid des
Ryks niet door religieuse geschillen in ge
vaar wordt gebracht.
Voegen we daar ten slotte nog aan toe,
dat elke kerk of andere gemeenschappe-
lyke organisatie is toegestaan, ook de
joodsche al weet die, dat de Staat haar
als zoodanig vyandig gezind is en ook
de anti-christelyke, al weet die, dat de
Staat niet met haar conform gaat, dan
zouden we daarmee aan 't einde van ons
Latyn kunnen zyn en als buitenstaanders
hier meer, daar minder persoonlyk geïn
teresseerd, kunnen afwachten, hoe zich
deze toch zoo belangryke dingen in
Duitschland ontwikkelen zullen.
We zouden echter nog even kunnen
wyzen op de jongste rede van een ande
ren ryksleider, den -jeugdigen Baldur von
Schirach, die eveneens met hartstocht de
stelling verdedigt, dat zyn „Hitlerjeugd"
niet goddeloos is, maar in- hoogste be-
teekenis religieus, zij-het dan ook. dat zy
dat hoogste niet tiet in het gebed maar
in de moedige daad.
Een en ander ïykt duldelyk en over
zichtelijk. En toch kan in de practyk van
duidelykheid, overzichtelykheid, harmo
nie en goeden geest op dit terrein geen
sprgke zyn. Uit al die offlcleele redevoe
ringen biykt ons slechts één waarheid:
dat men op het gebied der geloofsrichtin
gen het bewustzijn bezit, ln een doolhof
t.e tasten en vergeefs naar een oplossing
te zoeken..
De afrekening met de naar verhouding
slechts kleine Joodsche gemeente (natuur
ïyk veel kleiner dan het ééne procent jo
den, dat ln het Derde Ryk nog leeft, al
ls het juist, dat het natlonaal-soclallsti-
sche régime vele indifferente joden weer
naar de orthodoxie teruggevoerd heeft)
was eenvoudig genoeg. Men isoleert deze
beiydenls, geiyk men het jodendom als
geheel ln een niet gelocallseerd Ghetto
terugwyst, en laat verder de tot staats
burgers tweede klasse gedegradeerden
„nach ihrer Fapon selig werden". Maar
over biyven de 99"/o „Ariërs" van de meest
diverse pluimage. Deze zyn in hoofdzaak
ryksburgers, dus volksgenooten der eer
ste klasse. En met hen valt op religieus
gebied nauwelijks ;te praten, zeker niet te
commandeeren. De Staat bevindt zich
tegenover hen feitelijk op den voet van
gewapenden vrede. Al dadeiyk 'tegenover
het derde deel, dat der Roomsch Katho
lieke kerk trouw gebleven ls. Hier zUn
ongetwyfeld de moellykheden het grootst,
in veler oogen zelfs onoverkomelijk. Want
de Roomsche Kerk is internationaal en
daarom ln de kern dezer dingen de anti
pode van het oer-natlonaal gedachte na
tlonaal-soclallsme. Het Roomsche geloof
denkt er niet aan, zich op antl-seitiletisch
standpunt te stellen, in consequentie het
Oude Testament te verwerpen, of nog
verder te gaan en met Alfred Rosenberg,
eveneens rljkslelder en Hitler's gevolmach
tigde voor vragen van cultuur en wereld
beschouwing, der gekruisigden Christus
uit de kerken en uit, 't religieuse leven ln
het algemeen te verwyderen en slecljts
den levenden Christus te huldigen. De
Roomsche kerk bègrypt, dat deze nieuwe
Staat haar wantrouwt en dat hoogstens,
op de basis der concordaten, een compro
mis te bereiken ls, dat door Rome ook
nagestreefd wordt op de basis van.de er
kenning, dat de Roomsche Dultscher door
zyn gehoorzaamheid aan den Paus niet
gehinderd wordt om een patriot en zelfs
een overtuigd en hartstóchteiyk natio
naal-socialist te zyn. Wat weliswaar niet
by den Staat, maar wel by mlllioenen
nlet-Roomsche partygenooten en mee-
loopers op ongeloof stuit. Ja ln laatste
consequentie gis ondenkbaar beschouwd
wordt en dan ook reeds tot pogingen ln
de richting van een Duitsch-Katholieke
kerk geleld heeft.
Wie de Katholieke kerkeiyke weekbla
den regelmatig leest, weet hoe scherp de
stcijd, hoe sterk de wederzydsche antipa
thieën tusschen de Roomsche kerk en het
Duitsche natlonaal-soclallsme in zyn ra
dicale uitingen ls. Weet ook, dat de Duit
sche offlcleele jeugdorganisatie zeer sterk
met deze anti-clerlcale stroomingen sym
pathiseert en nog haar zeer byzonderen,
zeer vlnnlgen stryd met de door het Con
cordaat beschermde Roomsche Jeugdbon
den heeft uit te vechten; een stryd die
den Roomschen clerus tot verbeten vy-
anden van de Hitler-Jeugd gemaakt heeft
en ook hier een toestand van werkeiyken
vrede onder de staatsburgers voor onaf-
zlenbaren tijd onbereikbaar doet schynen.
Men bedenke voorts, welke spanningen
ontstaan zyn door de z.g. „deviezen-pro
cessen", die niet alleen honderden Room
sche priesters, nonnen en kloosterbroe
ders voor den rechter brengen, maar
dezer dagen zelfs tot het ln hechtenis
nemen van den bisschop van Meissen ge
voerd hebben, een sensationeele gebeur
tenis, waarover alle Duitsche bladen tot
heden geen commentaar gegeven hebben,
maar die scherper dan tevoren aantoont,
hoe yzig-koel de Staat zyn verhouding
tot den Roomschen clerus ziet en hoe
scherp de scheldingsiyn ls, die hy trekt
tusschen den priester als zoodanig en als
burger van den Staat, die geen buiten
landsche autoriteit naast of boven zich
kent.
Het „positieve Christendom", dat deze
Staat als zoodanig belydt, ls even een
voudig als ondoorzichtig. Het ls gemak
kelijk te verklaren maar tevens feitelyk
nlets-zeggc-nd. En daarom eerder negatief
dan positief. Want het wil zeggen: de
Staat ls niet on-chrlsteiyk, Iets anders
had men van het nationaal-soeialisme,
dat zich met dezen Staat vereenzelvigt,
ook nauwelyks verwacht. Een on-christe-
ïyke, een anti-christelijke Staat zou zyn
burgers in een ontzaglijke verwarring ge
stort hebben en zeer waarschyniyk tot
ontbinding hebben geleld. Het nationaal-
soeialisme moest uit het oogpunt van
wereldbeschouwing christelijk zyn, ook
reeds als directe tegenstelling met het
bolsjewisme, dat bewust antichristelijk is.
Maar begeven we ons in de natlonaal-
soclalistische gelederen, dan zien we tal
van beiydenlssen, van welke er vele
(richting - Hauser, richting - Ludendorff,
richting-Rosenbergi toch bedenkeiyk af-
wyken van wat men ln het algemeen
christelyk, in het byzonder evangelisch
noemt; en tor groote trekken gezien een
streven, om een nieuwen vorm van ge
loof hoe dan ook, aan te passen aan de
Ideologieën van de Hltlerbeweglng, ook al
gaan niet allen zoover, dat ze wegen zoe
ken die meer met de overtuiging der
„Germaansche" voorvaderen dan met net
„geïmporteerde" Christendom te maken
hebben, „De Staat" duldt dit alles slechts,
blyft zelf „positief Christelyk" en kiest
geen partij, wil ook geen eigen „Staats
kerk". Maar de wereldbeschouwing, die
zich zeer bewust aan dezen Staat op
dringt. is van een christelykheid, waarop
zeker niet alleen de Roomsche priesters
geen huizen durven te bouwen.
Het ware struisvogelpolitiek, nog altyd
vol te houden, dat het nationaal-soeia
lisme religieusen vrede bereiken kan. Ook
rijksminister Kerrl zal dat inzien, ook al
slaagt hy er in, althans in de protestant-
sche ryen met zachten dwang een periode
van uiterlyke rust te bereiken en met
Rome een soort wapenstilstand te sluiten.
Een werkelijke oplossing is onbereikbaar,
omdat het natlonaal-soclallsme als we
reldbeschouwing in dingen van geloof
niet bulgen, alleen maar breken kan. En
daarom blijft het hierin kwetsbaar, on
danks zyn autoritalren staat.
ROLAND.
VOOR KLEINE TUINEN.
Boordbedden.
In veel tuinen worden bloemplanten
aangeplant in strooken, welke zyn aan
gebracht voor een schutting, muur of
langs 'n heesterbeplanting. Voor beplan
ting van deze strooken kunnen we alle
soorten van bloemplanten gebruiken en
dientengevolge bloeien daar planten van
het vroege voorjaar tot aan het late na-
Jaar. Wanneer deze boordbedden een
paar Jaar vast staan wordt het noodlg
daar eens een goede grondbewerking toe
te passen en misschien verschillende
planten tevens te scheuren. De beste tyd
daarvoor is bytyds in het najaar, dus
thans. Vaste planten waarvan de stengels
zyn afgestorven snyden we af. We plaat
sen er echter vooraf een etlquet bij om
dat afgesneden vaste planten niet ge-
makkelyk zyn te herkennen. Uitgebloeide
eenjarige zomerbloemen worden opge
ruimd waarna we de vaste planten met
kluit uit den grond steken en tijdelijk ter
zijde plaatsen. Planten die nog in bloei
staan, als vollegronds Chrysanthemums
en late herfstasters laten we staan. Waar
in het boordbed enkele houtgewassen
staan zullen we ook die rustig op hun
plaats laten. Daarna wordt de grond
flink bemest waarvoor we by voorkeur
halfrotte stalmest gebruiken en vervol
gens twee steek diep omgespit waarby we
den besten grond en dat is gewoonlijk de
bovensteek, bovenhouden. Waar ln een
boordbed bollen staan zullen we deze zoo
veel mogeiyk sparen. Wanneer we nauw
keurig weten waar deze staan kunnen we
ze vooraf met behulp van een riek uit
den grond halen. Overigen s moeten we
bij het spitten nauwkeurig opletten en
om beschadiging der bolle) te voorko
men kan men dan Voor heb spitten ge
bruik maken van een rick met platte
tanden. Na de grondbewerking worden de
vaste planten opnieuw geplant, naar een
vooraf gemaakt plan, waarop de bestem,
de plaats voor iedere soort nauwkeurig
ls aangegeven. By het bepalen der plaats
houden we goed rekening met hoogte,
bloeltyd en bloemkleur der verschillende
soorten. Tusschen laat-bloeiende soorten
kunnen verschillende vroeg-bloeiende
bolgewassen als narcissen, tulpen, bol-
irissen, blauwe druifjes, scilla en andere
tegelykertyd worden aangeplant. Na het
planten kunnen we de aarde afdekken
met 'n laagje korte mest of met 'n laagje
turfmolm vermengd met koemest. Een
dergeiyk laagje houdt den bovengrond
los, geeft eenige beschutting aan voor
koude gevoelige plantsoorten, terwyi te
vens de bovengrond er nog eens extra
door wordt bemest, wat vooral ten goede
komt aan planten met een vlak worte
lend gestel.
BRUSSELSCH WITLOF.
Deze groente ls zoo gewild, omdat ze
ln hoofdzaak ln den winter en ln het
vroege voorjaar een aangename afwisse
ling biedt bil de dan aangeboden winter-
producten. Geen wonder dat vooral lief.
hebbers zich op deze teelt gaan toeleggen,
vooral ook omdat er geen byzondere
hulpmiddelen als bakken en kassen vi or
noodlg zyn. wy ondervinden jaarlijks,
dat we de mooiste kroppen juist in den
kouden grond kweeken en we oogsten
deze in Maart en April. Wanneer de Mei
zon de aarde beschynt kan de kuil wel
met matten worden afgedekt, maar de
groeikracht openbaart zich dan ovarii,
zoodat de achtergehouden kroppen door
groeien en gaan rotten.
De teelt van deze groente kan in tweeën
worden gedeeld.
Ie. De kweek van de wortels. Brusselsen
lof stelt aan den grond niet bepaald
hooge elschen. Ook op minder voedzame
zandgronden gedijt dit. gewas best; het
bekende BeMsche lof wordt grootendeels
op de Kempen geteeld, een onvruchtbare
zandgrond welke ln het Noorden zijn
voortzetting vindt ln onze Brabantsche
zandgronden. Gewenscht ls dat de bodem
flink diep wordt losgemaakt; dit ls voor
het bekomen van onvertakte wortels zeer
noodlg.
Mesten met stalmest ls niet noodlg,
vaak niet gewenscht; met behulp van
kunstmest ls het zeer goed mogelijk een
mooi gewas te bekomen. Door aanwen
ding van b.v. 8 Kilo A.S.F. korrels (12x10
xl8) per 100 vierk. Meter, welke meststo!
wordt mee lngesplt, kan een goed gewaï
worden verwacht. Gezaaid wordt hal!
Mei. op lichte zandgronden begin Mei,
omdat op deze laatste de kans groot is,
dat by droog voorjaarsweer hef zaad
maar gedeelteiyk klemt, 't Zaad moet van
een vertrouwd adres gekocht; men koopt
't beste wat op dit gebied wordt aange
boden. Gezaaid wordt by voorkeur op
rijen. 30 c.M. uiteen en later wordt op
de rij op 10 a 12 c.M. gedund. Vroeg
zaaien, oijv. half April heeft -iet zelden
later bloemstengel vorming tengevolge,
waardoor de wortel ongeschikt wordt
voor latere kropvormlng. In sommige
streken wordt Br. lof ala tweede gewae
gebruikt op land, dat al een gewas heelt
geleverd van b.v. Tuinboonen, vroege
knol e.d 'den -zaait dan vry dicht op »,g.
10" cM. bed en de plantjes laten zich,
niettegenstaande de penwortel, zeer goed
verpoten. Vooral op kleigrond is deze
cultuur veel ln gebruik in Noord-Holland.
Elrrt Juni, begin Juii dient geplant. Aan
>e bevelen is daarbij de bladeren van de
jonge plantjes flink in te korten, terwijl
de wortel -ooral heel wordt gelaten om
latere splitsing t» voorkomen. Gedurende
den zomer wordt de grond schoon en
los gehouden en half Augustus is allee
dicht gegroeid.
Reeds ln den zomer ls aan de planten
te zien, welke de mooiste kroppen geven.
Als eisch wordt gesteld dat de bladrand
gaaf moet zijn en niet getand, zooals de
paardebloem dit vertoont. De bladeren
moeten met de toppen iets omgebogen
zyn naar boven, terwijl de hoofdnerf aan
den achterkant van het blad wit moet
zyn. Het bladmoes dient langs de hoofd-
nerf door te loopen tot op de wortel.
Begin November dfenen de wortels alle
opgerooid. Geeft het gewas byv. bij mooi
najaarsweer of bij een laat ultplanten
dan nog geen teeken van afsterven, dan
doet men beter het rooien nog een veer
tien dagen uit te stellen. Wanneer de
plant van nature in rust gaat, kweekt
men er vlug en gemakkelijk een moo»
krop op. 't Spreekt van zelf dat de wor
tel goed ontwikkeld moet zijn en vol
doende reserve-voedsel dient te hebben
verzameld om een krop te vormen,
2e. Het kweeken van de kroppen. De
wortels worden by het rooien op pl.m-
15 c.M. Ingekort en van zijwortels ont
daan. Het blad wordt op een paar c>I-
na geheel verwyderd. Nu zoekt men in
den tuin een droog gedeelte en graait
daar een put, 1 Meter breed, pl.m, 25 cM,
diep en lang naar behoefte. De uitgewor
pen grond wordt als een walletje rond
om den kuil aangebracht. De bodem van
de kuil wordt goed losgespit en hierin
plaatst men de wortels rechtop ln rijen,
op de ry tegen elkaar en de rijen plri
10 c.M. uiteen. Als alles geplaatst is,
graaft men op zandgrond een greppel
langs de kuil en brengt de aarde aan op
de wortels, zóó dat deze met 25 c.M. lichte
grond worden gedekt. Sceenen en kluiten
dienen hierby verwyderd te worden. OP
zware gronden dient ter bedekking van
de wortels lichte aarde aangebacht,
soms wordt kaf, gehakt stroo, turfmol®
e.d. gebruikt. Ook ln dit materiaal, dat
alleen dient om het daglicht bulter
sluiten, vormen zich goedekroppen. Dat
sneeuw en regen ongestoord op de kuu
kan vallen is geen bezwaar; gezor8°
dient dat de wortels niet in 't water ble
ven staan en dan gaan rotten. Op voch
tige. zware gronden plaatst men de wor
tels bijna op den grond om daarna
bedekking aan te brengen. Bij vriezen"
weer moet dit alles bedekt met matten,
ruigte e.d. om de vorst bulten te houden-
Zooals boven opgemerkt kan men er OP
rekenen, dat bij zacht winterweer ln e'""
Maart kan worden geoogst. De aar"®
wordt verwijderd, de wortels uit de kun
getrokken en het kropje afgesneden.
Door half November wortels op de
zelfde manier ln een koude bak te plaat
sen, kar, half Februari geoogst. Door ver
warming in den vorm van broeimest
gebruiken kan de oogst worden vervroeg"-
Het weer speelt hïerby een groote rol.
Vragen op Tuinbouwgebied aan "f
Redactie onder motto „Tuinbouw
2-3
